- Mình về mình có nhớ ta?
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?

Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi
Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay...

- Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù?
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già.
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son
Mình về, còn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?

- Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh
Mình đi, mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu...

Nhớ gì như nhớ người yêu
Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương
Nhớ từng bản khói cùng sương
Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.
Nhớ từng rừng nứa bờ tre
Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy.
Ta đi, ta nhớ những ngày
Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi...

Thương nhau, chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng.
Nhớ người mẹ nắng cháy lưng
Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô.
Nhớ sao lớp học i tờ
Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan
Nhớ sao ngày tháng cơ quan
Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo.
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối đều đều suối xa...

Ta về, mình có nhớ ta

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hoà bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.

Nhớ khi giặc đến giặc lùng
Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây.
Núi giăng thành luỹ sắt dày
Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù
Mênh mông bốn mặt sương mù
Đất trời ta cả chiến khu một lòng.

Ai về ai có nhớ không?
Ta về ta nhớ Phủ Thông, đèo Giàng.
Nhớ sông Lô, nhớ phố Ràng
Nhớ từ Cao - Lạng, nhớ sang Nhị Hà...
Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng, bạn cùng mũ nan.
Dân công đỏ đuốc từng đoàn

Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Đèn pha bật sáng như ngày mai lên.
Tin vui chiến thắng trăm miền
Hoà Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về
Vui từ Đồng Tháp, An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng.

Ai về ai có nhớ không?
Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang.
Nắng trưa rực rỡ sao vàng
Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công
Điều quân chiến dịch thu đông
Nông thôn phát động, giao thông mở đường
Giữ đê, phòng hạn, thu lương
Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu...

Ở đâu u ám quân thù
Nhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi
Ở đâu đau đớn giống nòi
Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền.
Mười lăm năm ấy, ai quên
Quê hương Cách mạng dựng nên Cộng hoà
Mình về mình lại nhớ ta
Mái đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào.

- Nước trôi nước có về nguồn
Mây đi mây có cùng non trở về?
Mình về, ta gửi về quê
Thuyền nâu trâu mộng với bè nứa mai
Nâu này nhuộm áo không phai
Cho lòng thêm đậm, cho ai nhớ mình.
Trâu về, xanh lại Thái Bình
Nứa mai gài chặt mối tình ngược xuôi.

- Nước trôi, lòng suối chẳng trôi
Mây đi mây vẫn nhớ hồi về non
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Chàm nâu thêm đậm, phấn son chẳng nhoà.
Nứa mai mình gửi quê nhà
Nước non đâu cũng là ta với mình.
Thái Bình đồng lại tươi xanh
Phên nhà lại ấm, mái đình lại vui...

- Mình về thành thị xa xôi
Nhà cao, còn thấy núi đồi nữa chăng?
Phố đông, còn nhớ bản làng
Sáng đèn, còn nhớ mảnh trăng giữa rừng?
Mình đi, ta hỏi thăm chừng
Bao giờ Việt Bắc tưng bừng thêm vui?

- Đường về, đây đó gần thôi!
Hôm nay rời bản về nơi thị thành

Nhà cao, chẳng khuất non xanh
Phố đông, càng giục chân nhanh bước đường.
Ngày mai về lại thôn hương
Rừng xưa núi cũ yêu thương lại về.
Ngày mai rộn rã sơn khê
Ngược xuôi tàu chạy, bốn bề lưới giăng.
Than Phấn Mễ, thiếc Cao Bằng
Phố phường như nấm như măng giữa trời.
Mái trường ngói mới đỏ tươi
Chợ vui trăm nẻo về khơi luồng hàng
Muối Thái Bình ngược Hà Giang
Cày bừa Đông Xuất, mía đường tỉnh Thanh.
Ai về mua vại Hương Canh
Ai lên mình gửi cho anh với nàng
Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng
Vải tơ Nam Định, lụa hàng Hà Đông
Áo em thêu chỉ biếc hồng
Mùa xuân ngày hội lùng tùng thêm tươi
Còn non, còn nước, còn trời
Bác Hồ thêm khoẻ, cuộc đời càng vui!

- Mình về với Bác đường xuôi
Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người
Nhớ Ông Cụ mắt sáng ngời
Áo nâu túi vải, đẹp tươi lạ thường!
Nhớ Người những sáng tinh sương

Ung dung yên ngựa trên đường suối reo
Nhớ chân Người bước lên đèo
Người đi, rừng núi trông theo bóng Người...

- Lòng ta ơn Đảng đời đời
Ngược xuôi, đôi mặt một lời song song.
Ngàn năm xưa, nước non Hồng
Còn đây, ơn Đảng nối dòng dài lâu
Ngàn năm non nước mai sau
Đời đời ơn Đảng càng sâu càng nồng.

Cầm tay nhau hát vui chung
Hôm sau mình nhé, hát cùng Thủ đô.

Sáng 4-8
La Habana

Hay tin giặc bắn Hòn Mê
Đêm nằm nghe biển gọi về quê hương
Sáng ra cất cánh lên đường
Xôn xao sóng gió đại dương muôn trùng
Cuba, chào bạn anh hùng!
Ta về, bạn cũng theo cùng bên ta…

Trên biển Caribe

Đường lên phương Bắc xa xa
Mênh mông trời rộng chan hoà biển sâu
Biếc xanh canh biếc một màu
Trắng mây dưới cánh trên đầu trắng mây…
Bạn đường, ai tỉnh ai say?
Có đi tiền tuyến thì bay với mình!

Thiên đường riêng, cũng buồn tênh!
Hỏi ai quên nghĩa quên tình mà vui
Đã rằng chia đắng sẻ bùi
Đường chung há dễ tiến lui ngập ngừng?
Lòng đương trăm mối lo mừng
Nắng lên lại ấm chín từng trời cao…

Chiều 4-8
Qua Hoa Kỳ

Trông vời mặt đất, xinh sao!
Hỏi cô “tiên nữ” nơi nào qua đây?
Thưa rằng: Bắc Mỹ chốn này
Hết đưa chước quỷ lại bày mưu ma
Âm ti một cõi đó mà
Nọ Lầu năm góc, kia Nhà trắng… tang!
Cười rằng: cậy súng khoe vàng
Càng gian ác lắm, càng oan trái nhiều.
Xem trong thiên hạ bao nhiêu
Ai khen, ai sợ, ai chiều, ai thân?
Bốn bề nổi lửa nhân dân
Mỹ như hùm đã sa chân vào tròng.

Đêm 4-8
Sân bay Gander

Hoàng hôn dài đến hừng đông

Ghé sân Đất Mới, gác hồng lầu xanh
Hỏi ra: đất nữ hoàng Anh
Bốn mùa du khách, năm canh ân cần…
Nước ngài không đủ kê chân
Nên thêm chút đảo nuôi thân vậy à?

Sáng 5-8
Qua Tây Âu

Châu Âu đây, trẻ hay già?
Ngẩn ngơ lịch sử biết là đến đâu!
Trải bao thế kỷ, đi đầu
Paris cờ đỏ tươi màu thêm chăng?
Lâu đài thao thức đêm trăng
Bốn phương bão dậy đất bằng có nghe?

Chiều 5-8
Phara

Phara vàng tím chiều hè
Hỡi nàng công chúa nằm mê, mộng gì?
Nét buồn gương mặt còn ghi
Lối xưa Fucik mới đi thuở nào…
Lidice nhớ máu đào
Vườn hồng ai sẽ ngăn rào sói lang?

Bỗng tin đâu tới, bàng hoàng
Quê ta giặc đến, mấy tràng bom rơi
Mỹ toan cướp biển, cướp trời
Quê ta anh dũng tuyệt vời, đánh tan
Ta mừng, bạn cũng liên hoan
Rượu bia đắng ngọt, canh tàn đầy vơi…

Đêm 9-8
Moscow

Mạc-tư-khoa của ta ơi!
Dấu chân cách mạng tháng Mười còn đây
Ngôi sao đỏ giữa sương dày
Vẫn trông mỗi bước, mỗi ngày ta đi.
Lenin đang nghĩ suy gì?
Kremlin in bóng thành trì, lặng im…

Sáng 10-8
Sang Bắc Kinh

Sáng rồi! Rộn rã trong tim
Đường về phơi phới, cánh chim tung hoành
Cờ bay Vạn lý trường thành
Bắc Kinh tay chị tay anh triệu vòng
Bạn mừng ta những chiến công
Vui như tiền tuyến giữa lòng hậu phương.

13-8
Hà Nội

Kính chào Tổ quốc, quê hương!
Nghiêng đôi cánh lượn phố phường thủ đô
Vui sao, về với Bác Hồ
Hoan hô chiến sĩ, hoan hô anh hùng!
Bắc-Nam một dải vẫy vùng
Càng trông, càng đẹp vô cùng hôm nay.

Máy bay qua biên giới
Ghé tạm xuống Nam Ninh
“Cách mạng văn hoá” mới
Nhí nhố hồng vệ binh.

Ảnh to và ảnh nhỏ
Nghìn triệu còn một Ông
Mấy chú giơ sách đỏ
Muôn năm Mao Trạch Đông!

Bữa cơm trưa Vũ Hán
Vô chủ, chuyện cùng ai?
Đất này đâu hết bạn
Xin hẹn một ngày mai...

Bắc Kinh trời ít tuyết
Hạn hán nắng khô đồng
Chắc trời chưa thuộc hết
Bài hát “Đông phương Hồng”!

Phố lặng không tiếng cười
Tường dài đen chữ báo
Đăm đăm những mặt người
Giặc đâu mà “nã pháo”?

Thăm lại Di Hoà Viên
Cây buồn chim chẳng đậu
Ngơ ngác mấy con thuyền
Chậm chạp... Tây Thái hậu.

Thương những ai đồng chí
Trường chinh muôn dặm xưa
Nay bỗng thành “ma quỷ”
Đầu cúi, mũ tai lừa!

Trung Hoa ơi Trung Hoa!
Người đi đâu? Chiều tà
Nghe Lỗ Tấn gào thét
Ăn thịt người, còn a?

Thương những ai đồng chí
Trường chinh muôn dặm xưa
Nay bỗng thành “ma quỷ”
Đầu cúi, mũ tai lừa!

Trung Hoa ơi Trung Hoa!
Người đi đâu? Chiều tà
Nghe Lỗ Tấn gào thét
Ăn thịt người, còn a?

Thôi đã hết ngượng ngùng và bỡ ngỡ
Ôi dịu dàng, êm ấm, phút tình thân!
Làn môi khô sẽ mấp máy đôi lần,
Lão đau đớn trông tôi mà nức nở:

Anh có hiểu cô đơn là nỗi khổ
Của lòng tôi? Thất thểu giữa muôn người
Vẫn thấy mình trơ trọi; muốn tìm nơi
Đầy nắng rát, vẫn còn nghe tái lạnh!

Mùa thu trước, hai tay gầy mỏng mảnh
Còn dắt bồng hai đứa cháu mồ côi,
Tôi buồn lo ngày chẳng đủ cơm nuôi,
Và dại nghĩ: “Thà “xong” đi một đứa!”

Thì ra… thật! Non ngày, con khát sữa,
Chết chiều mai. Tôi không khóc lại mừng:
Chính đời tôi đã giết chết tình thương
Mà khốn khổ vẫn đoạ đày xác heo1

Ôi lạt lẽo là những ngày lạnh lẽo!
Mùa đông sang, băng giá cả lòng ai…
Tôi bảo thầm: “Không nhẽ chết chùm hai”,
Và vui nguyện về mồ cho cháu sống.
Nó chẳng sống! Ngày hôm sau, trước cổng…
Một lầu cao, nó chết trong lòng tôi
Giữa “tình thương” lưu luyến của… đàn ruồi!

Rồi từ đấy, một mình, tôi mới biết

Cái đáng buồn, đáng sợ nhất: cô đơn!
Và đây anh, cả một khối căm hờn
Mà tôi đã vun vì hai cái chết!

Một mảnh khăn đen trùm mái tóc,
Nàng bồng con, lủi thủi ra ga...
Tơi bời mưa lá, nàng không khóc,
E lệ tình khô phút tiễn đưa...

Hàng cây lay động, nàng run rẩy...
Không hiểu vì đâu sợ vẩn vơ,
Như những nàng kia cùng cảnh ấy,
Cũng khăn trùm tóc, cũng bơ phờ.

Lạ lùng, nàng có biết ai đâu,
Mà lũ người kia dáng thảm sầu,
Ôm gối thẩn thờ bờ cỏ ướt,
Lặng nhìn, như hiểu nỗi lòng nhau.

Rồi bỗng cùng tuôn lệ dạt dào;
U tình nàng đã những nao nao...
Buồn không ai hẹn, thầm nên một,
Nàng cúi nhìn con khóc nghẹn ngào.

Đi Tây, đi lính, là đi... chết!
Ai biết rồi đây, cuối xóm xa,
Ly biệt hôm nay thành vĩnh biệt
Đôi hàng sùi sụt, gọi chồng... ma!

Nỗi tình đau đớn nào ai thấy,
Mà chính lòng kia dẫu nhớ thương,
Có hiểu đâu: trường chinh chiến ấy
Do bàn tay máu lũ buôn xương!

Và mỗi thây rơi trên trận địa
Càng gây thêm vững núi vàng dơ
Của loài đế quốc - ôi mai mỉa!
Say máu cười trông lũ dại khờ!

Với gió bắc, đi về rét mướt,
Nương chuối già nghe lạnh sẽ rùng mình
Vài chim quen thưa thớt ở đầu cành
Còn lưu luyến ngày tàn trong nắng yếu...

Tìm chi em, trong sương chiều thất thểu,
Chân ngại ngùng e lạnh của ngày đông,
Chờ chi em mà vơ vẩn buồn trông
Cây xơ xác chìa tay khô gầy gỏ?

Em run rẩy thầm nghe trong tiếng gió,
Mùa thu qua, qua hết những tình thương
Mà tim em khao khát lượm trên đường!!
Rồi đây... lạnh, đây mưa và lặng lẽ,
Em sẽ bước, mình em, trong vắng vẻ,
Còn ai đâu, ái ngại, đứng nhìn em,
Còn ai đâu buông nhẹ một lời êm?
Cửa gài then sẽ thờ ơ chẳng mở,
Như bao cửa lòng khô không hé nữa!

Biết chăng em, hỡi bạn chơ vơ!
Anh từng phen ngừng bước thẫn thờ
Chạnh lòng tưởng chốn phương trời xa vắng
Một tấm lòng yêu thương trong yên lặng!

Con chim non rũ cánh
Đi tìm tổ bơ vơ
Quanh nẻo rừng hiu quạnh
Lướt mướt dưới dòng mưa.

Con chim non chiu chít
Lá động khóc tràn trề
Chao ôi buồn da diết
Chim ơi biết đâu về.

Gió lùa mưa rơi rơi
Trên nẻo đường sương lạnh
Đi về đâu em ơi
Phơi thân tàn cô quạnh!

Em sưởi trong bàn tay
Cho lòng băng giá ấm
Lìa cành lá bay bay
Như mảnh đời u thảm!

Con chim non không tổ
Trẻ mồ côi không nhà
Hai đứa cùng đau khổ
Cùng vất vưởng bê tha

Rồi ngày kia rã cánh
Rụi chết bên đường đi...
Thờ ơ con mắt lạnh
Nhìn chúng: “Có hề chi!”

Tôi không muốn mời anh đi xa lạ
Tìm đau thương trong xã hội điêu tàn.
Kể làm sao cho hết cảnh lầm than
Lúc trái ngược đã tràn đầy tất cả!

Này đây anh, một bức tranh gần gũi:
Nó thô sơ? Có lẽ. Nhưng trung thành.
Nó tầm thường? Nhưng chính bởi hồn anh
Chê chán kẻ bị đời vui hắt hủi.

Hai đứa bé cùng chung nhà, một tuổi
Cùng ngây thơ, khờ dại, như chim con
Bụi đời dơ chưa vẩn đục hồn non
Cùng trinh tiết như hai tờ giấy mới.

Ồ lạ chửa! Đứa xinh tròn mủm mỉm
Cười trong chăn và nũng nịu nhìn me.
Đứa ngoài sân, trong cát bẩn bò lê
Ghèn nhầy nhụa, ruồi bu trên môi tím!

Đứa chồm chập vồ ôm ly sữa trắng
Rồi cau mày: “Nhạt lắm! Em không ăn!”
Đứa ôm đầu, trước cổng đứng treo chân
Chờ mẹ nó mua về cho củ sắn!

Đứa ngây ngất trong phòng xanh mát rượi
Đây ngựa ngà, đây lính thổi kèn Tây.
Đứa kia thèm, giương mắt đứng nhìn ngây
Không dám tới, e đòn roi, tiếng chưởi!

Vẫn chưa hết những cảnh đời đau khổ
Nhưng kể làm chi nữa, bạn lòng ơi!
Hai đứa kia như sống dưới hai trời
Chỉ khác bởi không cùng chung một tổ:

Đứa vui sướng là đứa con nhà chủ
Và đứa buồn, con mụ ở làm thuê.

Trên dòng Hương Giang
       Em buông mái chèo
       Trời trong veo
       Nước trong veo
       Em buông mái chèo
       Trên dòng Hương Giang.

       Trăng lên trăng đứng trăng tàn
Đời em ôm chiếc thuyền nan xuôi dòng
       Thuyền em rách nát
       Mà em chưa chồng
       Em đi với chiếc thuyền không
Khi mô vô bến rời dòng dâm ô!
       Trời ơi em biết khi mô
Thân em hết nhục dày vò năm canh.
       Tình ôi gian dối là tình
Thuyền em rách nát còn lành được không?

       - Răng không, cô gái trên sông
Ngày mai cô sẽ từ trong tới ngoài
       Thơm như hương nhuỵ hoa lài
Trong như nước suối ban mai giữa rừng
       Ngày mai gió mới ngàn phương
Sẽ đưa cô tới một vườn đầy xuân
       Ngày mai trong nắng trắng ngần
Cô thôi sống kiếp đày thân giang hồ
       Ngày mai bao lớp đời dơ
Sẽ tan như đám mây mờ đêm nay
       Cô ơi tháng rộng ngày dài
Mỏ lòng ra đón ngày mai huy hoàng
       Trên dòng Hương Giang...

Khi ta đã say mùi hương chân lý
Đời đắng cay không một chút ngọt bùi
Đời đau buồn không một tiếng cười vui
Đời đen tối phải đi tìm ánh sáng
Ta bước tới. Chỉ một đường: Cách mạng
Vững lòng tin sẽ nắm chắc thành công
Như những con tàu giữa biển mênh mông
Còn xa đất, vẫn tin ngày cập bến.

Cũng có lẽ, hỡi bạn đời yêu mến
Bờ đương mờ, hải cảng hãy còn xa
Có lẽ nhiều mỏm đá với phong ba
Sẽ đánh đắm một đôi tầu mỏng mảnh!
Đời tranh đấu có bao giờ yên tĩnh
Bạn đường ơi! Nhưng nếu chí bình sinh
Ta đem phơi trải với dạ chung tình
Với huyết khí của tinh thần mãnh liệt?
Sự sống đã phát sinh từ cái chết
Thì gian nguy hiểm nạn có hề chi!
Ta hãy là đoàn chiến hạm ra đi
Hùng dũng tiến, đạp muôn đầu ngọn sóng
Tương lai đó, trước mặt ta, biển rộng
Trên đầu ta, lồng lộng gió trời cao!

Rồi mai đây, giữa một buổi xuân đào
Ta sẽ tới ru mình trong vịnh bạc.

Tạm biệt đời ta yêu quý nhất,
Còn mấy dòng thơ, một nắm tro.
Thơ gửi bạn đường. Tro bón đất,
Sống là cho. Chết cũng là cho.