Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới:
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông.
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng,
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá:

Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.
Cánh buồm trương, to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió...

Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.
“Nhờ ơn trời, biển lặng cá đầy ghe”,
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.

Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi,
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!

Nguồn: 1. Tế Hanh, Tuyển tập Tế Hanh, NXB Văn học, 1987
2. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7: Văn học giai đoạn 1900-1945), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2004
3. Hoài Thanh, Hoài Chân, Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học, 2007

Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng
Chẳng biết nước có giữ ngày, giữ tháng
Giữ bao nhiêu kỷ niệm giữa dòng trôi?
Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi!
Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ
Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ
Sông của miền Nam nước Việt thân yêu

Khi bờ tre ríu rít tiếng chim kêu
Khi mặt nước chập chờn con cá nhảy
Bạn bè tôi tụm năm tụm bảy
Bầy chim non bơi lội trên sông
Tôi giơ tay ôm nước vào lòng
Sông mở nước ôm tôi vào dạ
Chúng tôi lớn lên mỗi người mỗi ngả
Kẻ sớm khuya chài lưới bên sông
Kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng
Tôi cầm súng xa nhà đi kháng chiến
Nhưng lòng tôi như mưa nguồn, gió biển
Vẫn trở về lưu luyến bên sông
Hình ảnh cô em đôi má ửng hồng...

Tôi hôm nay sống trong lòng miền Bắc
Sờ lên ngực nghe trái tim thầm nhắc
Hai tiếng thiêng liêng, hai tiếng “miền Nam”
Tôi nhớ không nguôi ánh sáng màu vàng
Tôi quên sao được sắc trời xanh biếc
Tôi nhớ cả những người không quen biết...
Có những trưa tôi đứng dưới hàng cây
Bỗng nghe dâng cả một nỗi tràn đầy
Hình ảnh con sông quê mát rượi
Lai láng chảy, lòng tôi như suối tưới
Quê hương ơi! lòng tôi cũng như sông
Tình Bắc Nam chung chảy một dòng
Không gành thác nào ngăn cản được
Tôi sẽ lại nơi tôi hằng mơ ước
Tôi sẽ về sông nước của quê hương
Tôi sẽ về sông nước của tình thương

Bài thơ được sáng tác khi tác giả tập kết ra miền Bắc sau cuộc kháng chiến chống Pháp.
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, NXB Văn nghệ, 1956 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)

Khi em đan áo ấm cho anh,
Gió còn thổi qua bàn tay lạnh.
Những đôi chim tìm nhau ủ cánh,
Mây đầy trời, rơi rớt nắng mong manh.

Em vội dệt thời gian qua sợi thắm,
Những giờ trưa không nghỉ, những đêm thâu.
Sợi len mịn so sợi lòng rối rắm,
Áo đan rồi, mùa lạnh hết còn đâu!

Em gửi áo lo anh giận dỗi,
Nhận áo em anh lại ngại em phiền.
Đời cán bộ ít giờ nhàn rỗi,
Vì việc chung đôi lúc nhẹ niềm riêng.

Hoa bắt đầu thưa thớt cuối đường xuân,
Cành cây đã sum suê lá đậm.
Tháng ba đến với những ngày nắng ấm,
Bỗng mùa đông trở lại - rét nàng Bân.

Nàng Bân xưa may áo ấm cho chồng,
Áo may xong không còn mùa lạnh nữa.
Nàng Bân khóc, đất trời thương lệ ứa,
Cho rét về đáp lại nỗi chờ mong.

Anh mặc áo của em và cảm thấy,
Bàn tay yêu nhân ấm gấp hai lần.
Thời gian hiểu lòng ta biết mấy:
Có tình người nên có rét nàng Bân.

Nguồn: Tế Hanh, Gửi miền Bắc, NXB Văn học, 1962 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)

Anh xa nước nên yêu thêm nước,
Anh xa em càng nhớ thêm em.
Trăng Tây Hồ vời vợi thâu đêm,
Trời Hàng Châu bốn bề êm ái.
Mùa thu đã đi qua còn gửi lại,
Một ít vàng trong nắng trong cây,
Một ít buồn trong gió trong mây,
Một ít vui trên môi người thiếu nữ...

Anh đã đến những nơi lịch sử:
Đường Tô Đông Pha làm phú,
Đường Bạch Cư Dị đề thơ.
Hồn người xưa vương vấn tự bao giờ,
Còn thao thức trên cành đào ngọn liễu.
Phong cảnh đẹp nhưng lòng anh thấy thiếu,
Bức tranh kia anh muốn điểm thêm màu:
Có hai ta cùng tựa bên cầu
Cho mặt nước Tây Hồ trong sáng nữa.
Lá phong đỏ như mối tình đượm lửa,
Hoa cúc vàng như nỗi nhớ day dưa.
Làn nước qua ánh mắt ai đưa,
Cơn gió đến bàn tay em vẫy.
Chúng mình đã yêu nhau từ độ ấy,
Có núi sông và có trăng sao,
Có giận hờn và có chiêm bao.
Cay đắng ngọt bùi cuộc đời kháng chiến,
Nói sao hết em ơi bao kỷ niệm...

Những ngày buồn nghĩ đến thấy vui vui,
Những ngày vui sao lại thấy ngùi ngùi.
Anh không muốn hỏi nhiều quá khứ,
Ngày đẹp nhất là ngày rồi gặp gỡ.
Rời Tây Hồ trăng xuống Bắc Cao Phong,
Chỉ mình anh với im lặng trong phòng;
Anh ngước nhìn bức thêu trên vách:
Hai bóng người đi
                        một hàng tùng bách,
Bàn tay nào đã dệt nỗi lòng anh?
Tiếng mùa xuân đem sóng vỗ bên mình.
Vơ vẩn tình chăn
                      chập chờn mộng gối.
Anh mơ thấy Hàng Châu thành Hà Nội,
Nước Tây Hồ bỗng hoá nước Hồ Tây;
Hai chúng mình cùng bước dưới hàng cây...

Nguồn: Tế Hanh, Gửi miền Bắc, NXB Văn học, 1962 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)

Cơn bão nghiêng đêm
Cây gãy cành bay lá
Ta nắm tay em
Cùng nhau qua đường cho khỏi ngã.

Cơn bão tạnh lâu rồi
Hàng cây xanh thắm lại
Nhưng em đã xa xôi.

Và cơn bão lòng ta thổi mãi.

Bài thơ này đã được nhạc sĩ Thanh Tùng phổ nhạc thành bài hát Cơn bão nghiêng đêm.
Nguồn: 1. Tế Hanh, Gửi miền Bắc, NXB Văn học, 1962 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)
2. Nguồn: Tuyển tập Tế Hanh (tập 1), NXB Văn học, 1987, tr. 107-108

Anh đến với em là lẽ tất nhiên
Như con sông trở về với biển
Như qua mùa đông mùa xuân lại đến
Như sau cơn mưa là lúc mặt trời lên

Anh đến với em là lẽ tất nhiên
Như cái hoa đến ngày kết quả
Như con chim buổi chiều quay về tổ
Như máu trong người trở lại tim

Anh đến với em là lẽ tất nhiên
Như quyển truyện phải đến hồi kết thúc
Như cây kim địa bàn quay về hướng bắc
Cuộc đời anh hướng đến cuộc đời em

Anh đến với em là lẽ tất nhiên

Nguồn: Tuyển tập Tế Hanh do Nguyễn Bao sưu tầm, tuyển chọn, NXB Văn học, 1987

Anh yêu em như hoa nở không nghĩ đến giờ tàn
Anh yêu em như trăng tròn không nghĩ đến hồi khuyết
Anh yêu em như người vào bữa tiệc
Uống cốc rượu đầy không nghĩ đến khi tan.

Tình yêu của Tế Hanh dường như vô tận: “Anh yêu em như hoa nở không nghĩ đến giờ tàn, Anh yêu em như trăng tròn không nghĩ đến hồi khuyết”. Ông quy phục trước ái tình: “Anh đến với em là lẽ tất nhiên, Như con sông trở về với biển... Như con chim buổi chiều quay về tổ”…

Hoa Hồng Bun-ga-ri
Ôi! Loài hoa diệu kì

Hoa ở đâu chẳng biết
Theo người hay gió bay
Từ thế kỉ mười bảy
Hoa về mọc nơi đây.

Giữa bốn bề núi dựng,
Một thung lũng hoa hồng
Mỗi năm một lần nở
Trời đất bắt đầu xuân.

Nhớ thời bọn vua chúa
Chúng cướp hết hoa hồng
Bàn tay gai chảy máu
Người dân chỉ tay không.

Đến thời bọn Hít-le
Chúng không cho hoa mọc
Muốn diệt hương thiên nhiên
Chỉ còn hương hoá học.

Nhưng cả bọn bạo tàn
Cuối cùng rồi tiêu diệt
Và thung lũng hoa hồng
Đẹp hơn bao giờ hết.

Ôi! Loài hoa diệu kì
Hoa hồng Bun-ga-ri.

Tràn qua cửa sổ trăng vào
Nhìn trăng bé hát nghêu ngao một mình
Bắt đầu: Bác Hồ Chí Minh
Tưởng như đôi má trăng thanh ửng hồng
Tiếp theo: bé bé bằng bông
Trăng ôm lấy bé, trăng bồng lên cao
Tiếp theo: Thằng Mỹ... ra vào
Ngoài sân gió thổi rì rào qua cây…

Chị theo các bạn nhảy dây
Bỏ quên em bé trăng quây giữa nhà
Bé nằm nhớ mẹ phương xa
Trăng thương nghiêng xuống mặt hoa gần gần

Bốn bề bát ngát trăng ngân
Câu ca dân tộc nghìn năm lại về
Tâm hồn thơ dại đê mê
Đất trời đưa võng tràn trề trăng thu
Bi bô hát chẳng đuôi đầu
Lim dim đôi mắt, tự ru lấy mình

Bé nằm ngửa mặt tròn xinh
Ngủ trong tiếng hát của mình dưới trăng.

Nguồn: Tuyển tập Tế Hanh, NXB Văn học, 1987

Thăm con ở trại nhi đồng
Một ngày xuân đẹp, nắng hồng thướt tha
Con đang cùng bạn múa ca
Cành tơ phơ phất, gió qua rì rào.

Tiếng ca bay lượn từng cao
Trăm con chim nhỏ ngọt ngào không gian
Tưng bừng điệu múa liên hoan
Như trăm hoa múa rộn ràng vườn tươi.

Lòng cha nhớ lại một thời
Tuổi thơ cha chẳng hưởng đời như con
Một dòng sữa mẹ cô đơn
Tiếng đau mất nước đọng buồn trong nôi.

Nắng lên. Trời đã đẹp rồi
Áo xuân con mặc chói ngời màu hoa
Vườn mai thêm tiếng chim ca
Có con cha thấy lòng cha thêm tình.

Nguồn: Tế Hanh, Tiếng sóng, NXB Văn học, 1960 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)