Vậy là một mùa đông nữa lại về. Những ngày này, em lại thích đứng ở cửa lớp ngắm cây bàng già trước ngõ.

Mới ngày nào, cây bàng còn xum xuê lá như chiếc ô xanh khổng lồ vậy mà giờ đây lá đã rụng gần hết, để lại cây bàng trơ trọi và khẳng khiu. Giữa cái giá lạnh đến cắt da cắt thịt của mùa đông Bắc Bộ. Không biết cây bàng có lạnh lắm không, khi những làn gió thổi qua, những cành bàng rung rung như đang run lên vì lạnh. Dưới sân là cả một thảm lá bàng mới rụng. Lá bàng nhiều màu, có màu đỏ nâu, có màu lại phớt hồng, có màu cam rũ, lại có cả màu đỏ đất nung. Dù đó là màu của lá rụng, nhưng lại không mang cảm giác úa tàn. Ngược lại, lá bàng mùa này mang nét gì đó cổ xưa và đẹp đẽ. Em hay nhặt những chiếc lá bàng nhỏ kẹp vào quyển sổ tay, trân trọng và giữ gìn như một kỷ niệm đáng quý. Chỉ mới đây thôi, khi thu chưa đi qua, những chiếc lá bàng đã dệt cả một bầu trời đỏ đậm.

Tiến lại gần, chạm vào gốc bàng mà cảm nhận sự sần sùi và phần nào hơi lạnh của mùa đông như thấm ngầm vào thân cây, mới thấy mùa đông quả đã hiện hữu rõ rệt. Cây bàng mùa đông là của sự thay đổi, là cởi bỏ lớp áo dạ đỏ để chuẩn bị khoác lên chiếc áo khoác xanh tươi mới. Cây bàng khẳng khiu vẫn như đang vươn ra dưới bầu trời đông xám xịt, tựa một nghị lực phi thường của loài thực vật. Chờ những ngày những chồi non mọc lên và bung ra, ta sẽ lại thoáng giật mình ngỡ mùa đông đã đi qua từ lúc nào, cây bàng cũng như thay da đổi thịt.

Em rất yêu cây bàng, mỗi mùa đều mang một vẻ đẹp riêng. Em thích ngắm cây bàng mùa đông, ngắm nhìn sự thay đổi và giao thoa giữa những chiếc lá bàng cuối cùng và những chồi non tươi mới. Để thấy cây bàng đang lớn lên mà chiêm nghiệm về sự thay đổi từng ngày của chính mình.

Cứ mùa đông đến, em lại chăm chỉ nhặt từng cái lá bàng rụng, xếp thành chồng ngay ngắn. Đối với em cây bàng này đã vô cùng gắn bó.

Cây bàng mọc trước sân nhà em. Mùa hè đến, hết tầng lá nọ đến tầng lá kia che kín không cho những tia nắng chói mắt rọi xuống đất. Sang cuối thu, lá của nó ngả thành màu tía và bắt đầu rụng xuống. Cái màu tía kì diệu không thể thấy ở bất cứ một cây nào khác và càng nhìn càng đẹp.

Nhưng em lại cảm thấy ấn tượng nhất là vào mùa đông. Cây bàng trụi không còn một cái lá, cành như khô lại in trên nền trời đục. Trong những ngày rét nhất, đám cành trơ trụi đó như cố co mình vào để cho qua cái rét buốt của mùa đông. Nhìn những cành trơ trụi ấy, em và các bạn nhỏ gần nhà thấy thương xót trong lòng. Bọn em nghĩ mình có áo mặc mà còn rét, những cành bàng trụi hết lá kia chắc là rét lắm.

Cây bàng vào mùa đông tưởng chừng như không còn sức sống. Nhưng thực chất là đang ấp ủ để chờ đợi mùa xuân về. Và chỉ một đêm thôi, chồi xanh li ti đã điểm hết cành to, cành nhỏ.

Em yêu cây bàng bởi nó gắn liền với bao kỉ niệm theo năm tháng của tuổi thơ em. Nó luôn tỏa bóng mát che khi em vui chơi. Cây bàng cũng như người bạn tri kỉ của em vậy, luôn động viên em học tập và chia sẻ với em những nỗi buồn vui hằng ngày.

Một buổi sáng tháng 12 mướt mưa, chợt nghe lại bài hát “Em ơi, Hà Nội phố” mà lòng xúc động bồi hồi. Em lại nhớ đến những cây bàng ở sân trường vào mùa đông đang côi cút vì lớp lá đỏ úa màu đã buông mình theo gió rụng xuống đường theo lẽ tự nhiên.

Vào mùa thu, lá cây bàng sẽ đổi màu chuyển đỏ, nhưng thường không rõ rệt lắm. Chỉ đến những ngày cuối đông, đầu xuân, lá bàng mới gọi nhau hóa thành những “thảm” lá đỏ ửng, trở mình rụng tàn canh. Đặc biệt là ở nơi nào có nền nhiệt độ càng thấp, số ngày lạnh càng nhiều trong thời kỳ lá chuyển mình. Thì lá bàng lại càng có màu đỏ thắm và “chín” đồng loạt hơn.

Nhìn cây bàng quạnh quẽ buổi đầu đông trơ trọi trong tiết trời của những ngày cuối năm. Em bất giác chợt thấy thời gian thật có sức mạnh ghê gớm. Cây bàng đã gợi lên thật nhiều kỉ niệm thân thương. Cây bàng sân trường hồi đó chứng kiến cả thời niên thiếu đầy non nớt của đám học trò chúng tôi. Là những ngày hè nóng bức, có bàng tỏa bóng mát che thân. Cả đám tranh nhau lấy những chiếc lá bàng to nhất để làm quạt. Lá bàng ép trong trang vở như một món đồ kỉ niệm của tuổi học trò. Quả bàng trong những giờ ra chơi là vũ khí đắc lực để những cậu học trò nghịch ngợm “chiến đấu” với nhau.

Trong khoảng trời tuổi thơ, cây bàng đã ghi lại cho em những tình cảm thật tốt đẹp. Hy vọng rằng, dù cho thời gian có qua đi, nhưng cây bàng của bà ngoại vẫn sẽ mãi còn đó, để gợi nhắc nhớ về một người mà em luôn yêu mến. Không chỉ là một loại cây, dường như cây bàng đã trở thành những người bạn thật gắn bó giống như lời bài thơ dưới đây: Cây bàng - một trong những loài cây gắn bó với tuổi học trò. Yêu biết bao loài cây thân thương đong đầy thật nhiều kỷ niệm.

“Cứ vào mùa đông
Gió về rét buốt
Cây bàng trụi trơ
Lá cành rụng hết
Chắc là nó rét!”

(Cây bàng, Xuân Quỳnh)

Chắc hẳn, trong chúng ta không ai là không biết đến cây bàng. Bởi đó là một trong những loài cây gắn bó với mái trường và tuổi học trò.

Không giống như loài hoa phượng đỏ rực báo hiệu một mùa hè về, cũng không giống như hoa bằng lăng tím thẫm khi chia tay đám học trò. Cây bàng mang một dáng vẻ lặng lẽ hơn nhưng cũng thật nhiều tình cảm. Cây bàng giống như một người bạn gắn bó với chúng em trong những tháng năm của tuổi học trò. Bốn mùa xuân, hạ, thu và đông qua đi đem đến cho cây những vẻ đẹp khác nhau.

Thân cây bàng khá to, có lẽ phải đến vòng tay của hai người lớn mới ôm hết. Những lớp vỏ xù xì có màu nâu bao bọc lấy thân cây như một lớp bảo vệ mà thiên nhiên đã dành cho các loại thực vật. Mỗi mùa cây bàng đều có những nét đẹp riêng. Nhưng không hiểu sao, với riêng em, cây bàng mùa đông lại đẹp nhất. Khi chiếc lá cuối cùng rụng xuống cũng là lúc đông đã về từ lâu. Bầu trời như nặng xuống, xám xịt và lạnh lẽo. Còn những cây bàng thì đứng đó im lặng trầm ngâm. Thân cây như đen lại, lớp vỏ khô khốc. Những cành cây khẳng khiu, xơ xác lộ ra trông thật thiếu sức sống. Những bộ rễ to nổi lên mặt đất cũng trở nên xấu xí hơn.

Đối với tụi học trò như chúng em, cây bàng đã trở thành một người bạn không thể thiếu. Nó đã gắn bó với biết bao kỉ niệm buồn vui của tuổi học trò. Những buổi học thể dục dưới sân trường, cây bàng tỏa bóng mát khiến cái nắng oi bức trở nên dịu nhẹ hơn. Ngày chia tay, cây bàng đứng lặng lẽ buồn bã giữa sân trường trong không gian ồn ào tiếng ve kêu, tiếng chào tạm biệt của học sinh. Khi thu về, cây bàng thay màu như muốn chào đón chúng em quay trở lại. Đông đến, cây bàng cũng cảm nhận được cái lạnh mà chúng em phải trải qua. Quả thật, mỗi loại cây ở sân trường đều trở thành những người bạn gắn bó và đồng hành cùng chúng em trong thật nhiều kỉ niệm.

Em luôn cảm thấy yêu mến và trân trọng cây bàng - một trong những loài cây của tuổi học trò: “Cây bàng ơi, toả bóng tháng năm dài dưới vòm lá, tuổi thơ dễ thương bao mơ mộng đẹp, rồi một sớm lớn khôn nhặt chiếc lá mà lòng nghĩ suy…” (Lời bài hát Cây bàng, Trần Lập).

Mỗi khi có cơn gió, dù rất nhẹ thổi qua cũng làm những chiếc lá đỏ vàng rơi lả tả, những chiếc lá rụng rơi đầy một góc sân trường, bay xào xạc khắp nơi. Cây bàng của mùa đông là như thế.

Những loài cây khác khi lá úa vàng ươm sẽ rụng xuống nhưng với cây bàng chỉ khi lá đã chuyển sang màu đỏ sẫm mới bắt đầu rụng. Cây bàng mùa đổi lá lại mang một vẻ đẹp riêng, tuy không tràn đầy sức sống như khi lá còn xanh nhưng lại gợi cho con người ta những hoài niệm, từng chiếc lá đỏ rơi xuống gốc, bay đi khắp sân, khô dần rồi teo tóp lại. Cây bàng từng ngày rũ lá khỏi mình, đến khi chiếc lá cuối cùng rơi xuống thì cây chỉ còn lại thân và cành khẳng khiu, xơ xác tưởng chừng như đã chết khô. Nhặt những chiếc lá rụng, tung lên cho bay trong gió, hay nhặt những quả bàng khô để chơi chắt, chơi hòn là những trò chơi rất thú vị của đám học sinh.

Chúng em tụ tập thành từng nhóm ba đến bốn người, “đại bản doanh” là dưới gốc cây bàng, chúng em phân công nhau đi nhặt quả ở xung quanh bồn cây, sau đó tập hợp lại để cùng nhau chơi. Những quả bàng khô rất nhẹ và vừa tay nên khi chơi xóc hòn, chúng em sẽ không bị đau tay như khi dùng những viên đá. Trò chơi từ những quả bàng cũng rất đa dạng, có khi chúng em chơi xóc hòn, có khi chơi ô ăn quan, nhảy ô… trò nào cũng rất thú vị, chúng em chơi rất vui vẻ.

Một trò chơi nữa mà chúng em cũng rất hay chơi khi những chiếc lá rụng xuống, đó là trò chơi bắt lá. Chúng em sẽ đứng ở dưới gốc cây, khi lá rụng thì chúng em sẽ chạy theo, bắt lấy những chiếc lá, nếu lá rơi xuống đất rồi thì chiếc lá ấy sẽ không được tính điểm. Sau khi trò chơi kết thúc, nếu ai bắt được nhiều lá nhất thì người đó sẽ là người chiến thắng.

Trong khuôn viên ngôi trường của em có trồng rất nhiều loại cây bóng mát như cây phượng vĩ, cây xà cừ, xây bằng lăng và cây bàng. Trong số đó em ấn tượng nhất với cây bàng, bởi cứ đến mùa đông, cây bàng đứng đó khép mình trầm tĩnh như một kẻ sĩ ở ẩn.

Như một quy luật tự nhiên, cứ sang thu lá bàng lại thực hiện chu kì vòng đời của những chiếc lá, mùa xuân đâm chồi nảy lộc, mùa hạ lá xanh tươi, mùa thu bắt đầu úa, đến giữa thu chuyển vàng rồi cuối thu đã ngả màu đỏ như mặt trời lúc hoàng hôn rồi chỉ cần một cơn gió khẽ sẽ theo đó mà rơi xuống, bay đi khắp nơi. Khi còn lá màu đỏ trông cây bàng giống như một bông hoa màu đỏ khổng lồ tuyệt đẹp, thế nhưng chẳng ai còn nhận ra nó khi đã rụng hết lá, chỉ còn trơ lại thân cành khẳng khiu không sót lại dù chỉ một chiếc, quả bàng cũng héo dần cuống rồi rụng xuống theo lá.

Cây bàng thay lá rất nhanh, chỉ cần từ đêm đến sáng có thể đã mất bóng sáng những đốm lửa, bởi cuống lá đã khô và rất mỏng manh có thêm những cơn gió mùa thu lá sẽ được đà rơi ngay. Sau một đêm cây bàng đã cởi bỏ chiếc áo khoác đỏ của mình để dưới gốc rồi để lại trơ trọi thân cành của mình, nhìn từ xa có lẽ sẽ chẳng nhận ra hình dáng của cây bàng được nữa.

Cứ đến mùa bàng thay lá cô lao công của trường lại vất vả hơn, bởi lá bàng to lại rụng nhiều, phủ kín gốc cây và bay đi khắp nơi bước chân vào gốc cây đầy lá bàng rụng sẽ nghe tiếng bước chân "xộp xộp". Nhìn lá bàng từng chiếc một lìa khỏi cành giống như đang cởi từng lớp áo để chuẩn bị sang xuân khoác lên mình chiếc áo mới xanh tươi hơn, tràn đầy sức sống hơn.

Em rất khâm phục sức sống mãnh liệt của cây bàng, chỉ còn thân cành trơ trụi nhưng chúng đã vượt qua cả một mùa đông buốt giá để rồi khi tiết trời ấm nóng của mùa xuân lại bung nở những chồi non mơn mởn.

Đã ai từng nghe ca từ đáng yêu và trong sáng trong bài hát “Cây bàng trước ngõ”, chắc không thể nào quên: “Mùa đông áo đỏ, mùa hạ áo xanh. Cây bàng khi mở hội là chim hót vây quanh…” Tuổi thơ em lớn lên không những với câu chuyện của bà, lời ru của mẹ, sự răn dạy, chăm sóc của bố mà em còn lớn lên với cây bàng đầu ngõ. Ấn tượng nhất vẫn là cây bàng vào mùa đông.

Cuối thu, đầu đông, lá dần chuyển sang màu tía đỏ và bắt đầu rụng, mỗi ngày một nhiều. Mỗi chiếc lá đỏ ấy lại có một sắc thái đỏ riêng: khi đỏ sậm, lúc đỏ hồng tươi, có khi đỏ xen vàng…. Có lẽ mỗi một chiếc lá bàng cũng có tâm hồn riêng của chính nó. Khi lá bàng rụng xuống, chúng em thường đua nhau nhặt, quấn đan thành vòng lá để chơi trò cô dâu chú rể, hay thả chiếc lá cong cong ấy xuống nước làm thuyền… Tới khi chiếc lá cuối cùng trên cây bàng rụng xuống thì mùa đông giá lạnh thực sự đến rồi.

Cành bàng trở nên khẳng khiu như những cánh tay vươn lên bầu trời nhưng vẫn toát lên vẻ mạnh mẽ và dũng cảm. Vào mùa đông, con người mặc áo thật ấm và các loài cây khác vẫn hân hoan với những chiếc lá xanh dạt dào sức sống… thì cây bàng trơ trụi sống ra sao? Dường như nó dồn tất cả sức lực vào từng chiếc rễ cắm sâu nơi lòng đất, hút chất dinh dưỡng, tích nhựa trong thân, đẩy nhựa lên từng cành từng cành để rồi một ngày kia, khi tiếng chim véo von trong ánh mặt trời dịu dàng báo hiệu mùa xuân đã đến thì từng cành bàng cũng đồng loạt bật tung những chiếc lá xanh non tràn trề sức sống.

Dù bài hát “Cây bàng trước ngõ” ca từ của nó không phải của hiện tại: “Nhớ cây bàng trước ngõ, bị bom giặc vặt cây lá cành. Chim ơi chim, chim đừng buồn nhé. Em sẽ ươm nhiều cây cho chim về hót mê say. Chim ơi chim, kìa cây bàng đâm chồi, rủ nhau về trước ngõ chim tha hồ mà hót vui…” nhưng em vẫn rất thích. Lời ca ấy cũng chính là lời của trái tim em. Đó là tình cảm mến yêu của em dành cho cây bàng trước ngõ. Còn gì hạnh phúc hơn nếu mỗi bạn nhỏ đều có một loại cây mà mình mến yêu… có lẽ trái đất này nơi đâu cũng sẽ có cây xanh, tiếng chim, và tình yêu không chỉ giữa con người với con người, mà tình yêu còn là giữa con người với cây xanh và vạn vật.