Sừng sững phía đầu làng là bóng hình một cây gạo to lớn và vững trãi. Không ai biết cây đã qua bao nhiêu mùa hoa, đón biết bao mùa xuân về nhưng cây gạo nơi đầu làng đã trở thành hình ảnh tiêu biểu cho chốn làng mạc đồng quê, là bóng hình quê hương mà em sẽ mãi ghi nhớ.

Cây gạo đã ở đây từ rất lâu, dù bão gió mạnh mẽ và mãnh liệt thế nào cũng không quật đổ được thân cây to lớn. Thân cây gạo có lớp vỏ xù xì, cứng rắn. Thân cây lớn đến mức hai đứa trẻ bọn em vòng tay ôm không xuể. Thân cây cao và sừng sững, như một vị anh hùng hiên ngang bảo vệ cho vùng quê yên bình nơi em sống. Rễ cây dường như đã ăn sâu vào lòng đất mẹ, có những nhánh rễ to, nổi gồ lên mặt đất trông như những con rắn khổng lồ.

Cây gạo có những cành dài, vươn xa thành một lán cây có tầm vóc rộng lớn. những cành cây càng lên cao càng thu gọn lại, nhìn từ xa như một ngọn tháp cao lớn. Mỗi mùa hoa gạo đến, cây lại đỏ rực vòm trời, những bông hoa gạo đỏ thắm và mềm mại, năm cánh hoa bao bao bọc bên ngoài, bên trong là những thân nhụy với những chấm đen li ti trên đầu nhìn rất độc đáo. Hoa gạo rực rỡ tháng ba, hoa gạo thắp sáng vẻ đẹp cho quê hương, hình ảnh một góc trời đỏ rực rỡ cũng đủ gợn nên biết bao vẻ đẹp đằm thắm nơi làng quê.

Hoa gạo nở rồi kết thành trái, trái gạo có sáu múi, được đơm quả vào tầm tháng sáu. Bông gạo lúc ấy trắng như hạt gạo, theo cơn gió chốn làng mạc đi đến khắp mọi phương trời.

Hình ảnh cây hoa gạo to cao sừng sững từ lâu đã khắc vào trong tiềm thức của em. Bóng hình cây cổ thụ hiên ngang nơi đầu làng như người bạn hiền của những người dân quê. Dù mai này có đi xa thì em vẫn luôn nhớ đến hình ảnh cây gạo cổ thụ nơi quê hương yêu dấu.

Đầu làng em có một cây gạo lâu năm. Mỗi mùa cây gạo lại có vẻ đẹp riêng khiến em rất ấn tượng.

Hoa gạo còn có một tên gọi thân thương khác là hoa mộc miên. Bao năm tháng qua đi, cây gạo già vẫn trầm ngâm đứng ở đầu làng quan sát cuộc sống con người. Thân gạo to, màu nâu nhạt, bạc phếch vì gió mưa. Rất khó để nhìn thấy những cái gai ở gần gốc mà chỉ có thể nhìn thấy gai ở đoạn thân cao hơn. Cây gạo rất cao, lên tới đầu ngọn gạo mới phân nhánh. Cành của cụ gạo vươn dài kiêu hãnh dưới trời xanh. Càng có tuổi cành gạo càng vững chắc.

Vào mùa hè, gạo ra nhiều lá xanh nhạt tỏa bóng mát rượi. Nhìn từ xa, lá gạo trông như những cánh tay nhỏ bé trên cành. Mùa thu, cụ gạo đón ánh trăng vàng với bọn trẻ đi phá cỗ. Sang mùa đông, lá gạo dần rụng xuống. Dường như lá gạo đang muốn cây chắt chiu từng giọt nhựa để cây trổ hoa. Mùa xuân ấm áp về, hoa gạo nhú lên những màu đỏ chói. Hình ảnh cây gạo nở hoa cũng là hình ảnh làm em hồi hộp, xao xuyến nhất.

Nhìn từ xa, câu gạo như một mâm xôi gấc khổng lồ. Cây gạo làm cho cả một khoảng trời đỏ rực rỡ. Hoa gạo được ba tháng thì rụng hết. Cây lại chắt chiu mầm nhựa để cây cho ra lộc, lá… Từ xa xưa hoa gạo đã đi vào trong thơ ca:

“Bao giờ cho đến tháng ba
Hoa gạo rụng xuống bà già cất chăn…”

Ai đã từng đến với làng quê em sẽ không thể quên vẻ đẹp cổ kính của cây hoa gạo. Người dân làng em ai cũng yêu quý cây và mong cây gạo sống lâu hơn nữa để tiếp tục chứng kiến sự đổi thay của làng quê cũng như con người.

Nắng xuân luôn biết cách sưởi ấm cho đất trời để vạn vật bừng sáng sau giấc ngủ đông. Những tia nắng ấm áp ấy cũng thổi bùng muôn nụ nhỏ trên cành cây hoa gạo thành những đốm lửa đỏ rực. Nhờ thế, cây hoa gạo cổ thụ đầu làng tôi đã khoác một chiếc áo mới vô cùng lộng lẫy.

Nhìn từ xa, cây gạo đỏ rực như một đuốc lớn đang bùng cháy. Quanh năm, cây hoa gạo khoác lớp vỏ nâu đen, xù xì như da cóc. Gốc cây hoa gạo to tròn, phải vài ba người ôm mới xuể. Gốc lồi lõm, sần sùi theo năm tháng. Từ gốc, thân gạo mọc lên thẳng tắp rồi tỏa ra muôn cành lớn nhỏ. Các cành lớn mập mạp nâng đỡ các cành nhỏ. Các cành nhỏ mọc vươn dài ra khắp phía như những cánh tay dang ra đón nắng, đón mưa, đùa vui cùng gió. Một số cành còn tỏa xuống tận gần gốc tạo thành một vòng cung tròn rộng lớn.

Mùa này, lá cây hoa gạo khá ít. Những chiếc lá nho nhỏ, xanh non mỡ màng như những ngôi sao xanh lấp ánh bên hoa. Hoa gạo năm cánh đỏ thắm, mịn màng chụm vào nhau ở nhụy. Nhụy hoa cùng màu với cánh nhưng điểm thêm những chấm tím than ti li ở ngọn. Từng bông hoa gạo đỏ đã dệt nên một tấm áo choàng đỏ rực phủ lên cây gạo. Không chỉ có những bông hoa đã bung nở, bao búp phượng vẫn còn e ấp ngủ. Chắc chúng đợi nắng ấm rọi chiếu, đợi đàn chim hót tới đánh thức mới mở mắt xòe cánh. Bông hoa gạo thơm nồng, quyến rũ, gọi bầy chim kéo tới dạo chơi. Từng đàn chim sáo, cu gáy hay quạ đen lũ lượt liệng bay quanh cây gạo. Chú vành khuyên khẽ sà xuống, đậu trên một chiếc cành nhỏ rồi cất vang tiếng hót.

Chắc không ít người đã từng nghe “Bao giờ cho đến tháng ba/ Hoa gạo rụng xuống bà già cất chăn”. Hoa gạo nở rộ, rụng đỏ đầy đường chính là báo hiệu bầu trời đã nắng ấm. Cứ như muôn cánh hoa gạo đỏ rực đã gọi sự ấm áp đó về với làng xóm quê tôi vậy.

Bốn phía làng Xuân Ngọc quê em đều trồng nhiều cây gạo. Lá gạo to xoè ra bằng bàn tay người lớn, màu xanh nhạt. Thân cây gạo to bằng cột đình làng, cao thẳng đuột. Cành chĩa ra bốn phía như những cánh tay dũng sĩ. Tết trồng cây năm nào cũng vậy, các cụ già làng em lại ra vun gốc và tưới phân cho các cây gạo.

Tháng ba, gạo ra hoa. Nụ gạo to bằng cái chén uống rượu của các cụ, màu đỏ nâu, đỏ sẫm. Nụ hoa có cái cuống to bằng chiếc đũa, dài độ đốt ngón tay. Hoa gạo nở xoè to hơn cái chén tống, có nhiều cánh, màu đỏ hồng, đỏ tươi. Tháng tư, trong nắng hè chói chang, cây gạo làng em nở hoa như thắp muôn nghìn ngọn lửa cháy rừng rực giữa trời xanh. Sớm sớm, chiều chiều, có hàng trăm con chim kéo đến: chim cu gáy, chim sáo sậu, sáo đen, chim sâu, chim vành khuyên, chim quạ.. Chúng hát, chúng chuyện trò râm ran, chúng bay lượn. Tưởng như bầy chim trời kéo về dự hội hoa gạo.

Gạo nở hoa rồi kết thành trái. Cuối tháng sáu, đầu tháng bảy, trái gạo chín nở xoè ra nhiều múi. Bông gạo trắng tinh mang theo hạt gạo, được gió đưa đi khắp mọi chân trời. Bông gạo bay lơ lửng như những chiếc khăn voan tuyệt đẹp.

Cây gạo là một trong những vẻ đẹp của quê em. Năm nay, gạo nở hoa đỏ rực, báo tin một vụ chiêm bội thu.

Cùng với đình, chùa, cây đa… cây gạo cũng là một hình ảnh quen thuộc và gần gũi của làng quê Việt Nam. Cây gạo có thể được trồng ở những mảnh đất trống, vắng, xa một chút với đình, chùa, miếu, ở bãi tha ma, ở đầu chợ, ở cuối làng như câu: "Đầu đa, gạo cuối, chuối sau, cau trước"… Người theo Phật giáo thích cây đa. Người theo Đạo giáo thích cây gạo. Mọi người cũng nói: "Thần cây đa, ma cây gạo". Cây đa sum suê, xanh tươi, kín lá, rễ buông xuống rất thơ mộng. Người ta có thể tạm trú mưa, nắng dưới gốc đa. Còn cây gạo thì cao lêu nghêu, khẳng khiu, ít lá. Bên gốc cây đa hoặc cây gạo thường có một bàn thờ nhỏ. Có cả bát hương để thờ Phật. Cách đây mấy năm, tại cây gạo ở góc Văn Miếu lúc nào cũng có khói hương nghi ngút.

Cây gạo, phương Tây gọi là Kapokier, Trung Quốc gọi là mộc miên, nó tượng trưng cho cuộc đời, cho sự ngay thẳng. Nó đón ánh mặt trời và mặt trăng. Nó đứng cao vút hẳn lên, chống lại với bão táp, gió mưa, chịu trận cho đồng loại. Nó đứng bình thản, chân thực và kiên cường. Nó như một anh lính gác, định hướng, chỉ cho mọi người dễ nhận ra làng xóm của mình từ rất xa. Nó tượng trưng cho sự trường thọ, giữ liên lạc giữa trời và đất. Nó là cây vũ trụ. Chim lớn ở trên những cành ở trên cao. Chim nhỏ ở những cành thấp hơn, chúng ríu rít, giọng cao, giọng trầm, chuyện trò với nhau, tưng bừng, nhộn nhịp, lại tranh cãi với nhau như họp chợ. Khung cảnh thật tưng bừng, náo nhiệt.

Cứ đến tháng 3 – 4 hàng năm, cây gạo ra hoa làm đỏ rực cả một khoảng trời. Người ta bảo là cây gạo thắp đèn tỏa sáng. Nếu mấy cây gạo ở gần nhau cùng nở hoa thì các cây gạo thắp đuốc. Cây hoa gạo cao, nhiều cành và có nhiều hoa xòe ngửa lên trời. Ở chùa Hương, đến mùa hoa gạo nở, màu đỏ hai bên núi chạy dọc theo suối Yến. Nhiều hàng cây gạo cứ xếp hàng bên nhau những dãy đèn. Có những nơi, các cây gạo tập trung lại với nhau, đã tạo ra những "đám cháy" làm ta lóa mắt. Du khách bảo hoa gạo thắp sáng chùa Hương. Có nhiều khi hoa gạo rơi cả xuống thuyền của du khách dạo chơi trên suối. Cây gạo làm đẹp cho mọi người và cái đẹp làm cho người ta trở nên thánh thiện hơn, yêu cuộc sống hơn. Cảnh tượng này gây ấn tượng rất mạnh mẽ đối với khác du lịch, người nước ngoài. Hẹn trở lại chùa Hương một lần nữa và gọi hoa gạo là hoa "tình yêu".

Ở Tây Nguyên cây gạo được gạo là cây Pơ lang. Chúng làm đỏ rực cả những khu rừng, đồi, sân ra Rông. Cây gạo ở đây là cây để buộc con trâu hiến sinh trong lễ đâm trâu. Do đó cây gạo cũng được gọi là cây hiến sinh. Những cặp tình nhân không bao giờ đưa nhau ra gốc gạo mà tình tự. Đó là điều tối kỵ. Họ cho rằng như vậy sẽ gặp phải những sự không may mắn. Cây gạo lạnh lẽo cô đơn, thường có mặt ở những nơi vắng vẻ, khuất nẻo. Những linh hồn phiêu bạt không có người thân cúng giỗ thường lẩn quất nơi cây gạo.

Ngày rằm tháng 7 là ngày cúng cô hồn của thập loại chúng sinh thường được tổ chức gần nơi cây gạo. Người ta vứt tất cả những đồ còn thừa lại sau khi cúng lễ vào cây gạo và cũng có nghĩa là cho các cô hồn vương vất quanh cây gạo. Đã có câu "ríu rít thì đến cây đa, nhặt tình thì đến tha ma cây gạo". Vỏ cây gạo làm thuốc cho ra thai, thuốc chữa sa đì, rễ cây gạo ăn rộng và sâu nên cây gạo rất vững chắc. Phần cắm sâu xuống đất có những nốt phồng lên gọi là củ làm thức ăn cho người xưa khi thiếu lương thực.

Đến cuối tháng tư, năm bông gạo bay tả tơi theo tất cả các chiều gió. Giăng đầy không gian như là tuyết rơi gợi lên mái tóc bạc của các cụ già. Người nghèo thường nhặt, gom lại để may áo bông chống rét. Người Tây Nguyên và người Thái lấy bông gạo làm đệm trải giường và làm phao cứu sinh. Đệm bông gạo của người Thái, Mai Châu rất nổi tiếng. Loại đệm này có độ xốp rất lý tưởng, nằm rất êm mà không bí như đệm mút, đệm ga bông từ cây bông rất chóng dẹp và hút ẩm không bằng cây gạo. Nhất là những chiếc đệm đó lại có những đường thuê bay bổng mà thâm trầm. Chúng được cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu.

Gỗ cây gạo trắng, thớ mịn dùng làm áo quan. Nhất vàng tâm, nhì gỗ gạo. Gỗ cây gạo còn dùng để khắc những bản cò để in. Nhựa cây gạo phối hợp với một vài loại nhựa khác nữa dùng làm ngựa để bẫy chim gáy, chim họa mi, chim ngói.

Hoa gạo cánh to mà dày. Nó rơi xuống đất, rất chóng héo tàn. Ở phương Tây, gần đây có một số hãng mỹ phẩm thử nghiệm và tìm tòi màu đỏ như son môi. Màu đó là sự phối hợp giữa đỏ, vàng và trắng. Cuối cùng, họ kết luận: "Màu đỏ lý tưởng đó là màu của hoa gạo". Màu môi của Sharon Stone cộng với màu đỏ trên môi Madonna thành màu đỏ hoa gạo.

Cây gạo sống hàng ngàn năm, nó là nhân chứng yên lặng của nhiều đời người. Nó chứng kiến những sự thăng trầm đầy mồ hôi nước mắt, thậm chí cả máu lửa của nhiều thế hệ. Nó biết tất cả, nó chứng kiến những gì xảy ra với những kiếp người phù du. Những người đi chợ xa, đi buôn bán xa, đi công tác ít ngày đặc biệt là những người đi xa quê đã lâu năm…Nhìn thấy từ xa ngọn cây gạo thấy thân quen vô cùng. Họ đi tắt rồi xiên qua đoạn ngõ xanh biếc nữa thôi là về đến nhà. Nơi đây có người mẹ, người vợ hoặc người thân đang chờ đón họ.

Cây gạo cũng là một thân yêu độc đáo và nổi bật của làng quê Việt Nam.

Ngôi làng nhỏ của em có một cây hoa gạo cổ thụ trồng ở đầu đình. Vào những ngày hè, chúng em thường cùng nhau vui chơi dưới gốc cây gạo. Với học sinh chúng em, cây gạo cũng như một người bạn đồng hành thân thiết trong những ngày tháng tuổi thơ.

Không ai biết cây hoa gạo được trồng từ bao giờ, mọi người chỉ truyền tai nhau rằng đó là một cây đại thụ, là cây thiêng của làng, chẳng ai bảo ai mọi người đều luôn giữ gốc cây sạch sẽ, quét lá và nhổ cỏ thường xuyên. Cây gạo có lớp vỏ xù xì, thân cây được bao phủ bởi những chiếc gai nhọn cứng cáp. Cây hoa gạo là loài cây vô cùng đặc biệt vì không thể cùng lúc ngắm hoa và lá của cây gạo bởi có hoa thì không có lá mà có lá thì không có hoa. Muốn ngắm hoa phải ngắm vào mùa xuân khoảng tháng 3, tháng 4 còn muốn ngắm lá thì phải sau khi cây đã rụng hết hoa và chỉ ngắm trước mùa thu bởi mùa thu cây sẽ rụng lá.

Lá của cây hoa gạo có hình đặc biệt, giống như chân vịt đang xòe ra nhưng không phải là ba ngón mà là năm đến bảy ngón. Hoa gạo nở vào mùa xuân nhưng không phải đầu xuân mà là cuối xuân, khi đó đào mai hay nhiều loài hoa Tết khác đã héo tàn thì hoa gạo mới bung nở. Nó chiếm chọn cái nhìn và sự chú ý của mọi người, nhìn từ xa cây gạo ra hoa như một ngọn đuốc đang được châm lửa cháy. Em nghe mọi người nói càng lâu năm thì hoa gạo càng đỏ, chứng tỏ màu đỏ của hoa gạo còn là màu của thời gian. Dưới gốc cây gạo, chúng em thường cùng nhau chơi đánh chuyền, đuổi bắt và rất nhiều những trò chơi thú vị.

Cây gạo không chỉ chứng kiến sự thay đổi của ngôi làng qua bao thế hệ mà còn là người bạn đồng hành thân thiết của học sinh chúng em. Em sẽ cùng các bạn chăm sóc và bảo vệ thật tốt cho cây hoa gạo để cây mãi xanh tươi và cho những bông hoa rực rỡ.

Mỗi lần về quê, khi xe còn đi trên con đê bao quanh làng em đã cố đưa mắt tìm kiếm bóng dáng quen thuộc của một loài cây gây thương nhớ, đó chính là cây hoa gạo. Nhìn thấy nó là em thấy đường về làng, đường về nhà ông bà và đường về với những kí ức tuổi thơ.

Cây gạo làng em đã lớn quá rồi, hay không muốn nói là già quá vì nó chẳng còn thay đổi nữa, vẫn chỉ là những cành cây đó, có chăng là cành lớn thêm thôi chứ không còn mọc thêm nữa. Mỗi lần về quê em không quên tìm đến cây gạo, em lần vòng quanh gốc cây để tìm ra nét khắc tên mình trong đám gai góc ấy, thật may là đã nhiều năm, nét khắc ấy vẫn còn, nó lớn theo cùng với lớp vỏ cây, nếu cây gạo là cây thay vỏ thì chắc hẳn nét khắc ấy đã không còn.

Cây gạo làng em không mọc thẳng đứng mà có dáng hơi khom lưng, cây càng cao lớn bao nhiêu thì dáng khom lưng lại càng rõ và nặng nề bấy nhiêu, giống như những cụ ông cụ bà 80-90 tuổi đang phải còng lưng chống gậy. Cây hoa gạo trải qua bao nhiêu năm vẫn vậy, chẳng có màu đỏ nào giống với màu đỏ của hoa gạo, vừa đỏ tươi, vừa đỏ thắm lại vừa đỏ chói. Mùa hoa khi còn trên cây khác với màu của bông hoa đã rơi rụng xuống. Hồi còn nhỏ chúng em đã từng thi nhau nhặt xem ai nhặt được bông hoa gạo đẹp nhất, em đã ăn gian lấy đá ném cho một bông hoa tươi trên cây rơi xuống và bông hoa của em chính là bông hoa đẹp nhất.

Hoa gạo mọc thành chùm, có bông đã nở thì cánh hoa xòe to, cứng cáp, có nụ chưa nở thì nhọn hoắt đâm lên như mũi tên. Hoa gạo to và nặng, chúng không nhẹ hay mỏng manh như các loài hoa khác vì thế mỗi lần hoa rơi nếu không để ý có thể bị giật mình vì tiếng rơi của nó. Từ ngày có điện thoại thông minh, cây hoa gạo làng em là địa điểm chụp ảnh của rất nhiều người mỗi mùa hoa gạo nở. Từ trẻ đến già, từ học sinh, sinh viên đến các bà trong hội người cao tuổi. Ai cũng muốn một lần chụp ảnh với cây hoa gạo như là chụp ảnh với một minh chứng thời gian, một người nổi tiếng.

Em cũng đã có rất nhiều ảnh chụp với cây hoa gạo, em muốn chụp mọi khoảnh khắc của cây hoa gạo, kể cả lúc cây rụng lá, ra hoa, rụng hoa hay đâm chồi nảy lộc, bất cứ thời điểm nào em cũng thấy cây hoa gạo thật đẹp.

Ở các làng khác thường có cây đa to thì ở làng em lại có được một cây gạo cổ thụ sừng sững giữa đất trời. Ai ai cũng rất yêu cây hoa gạo này.

Lá của cây hoa gạo cũng giống như màu của biết bao những cây khác, nó cũng có được một màu xanh nhạt to xoè ra bằng bàn tay người lớn. Thế rồi ấn tượng nhất đó chính là cái thân to bằng cột đình làng, thẳng đuột. Những cái cành như cũng đã chĩa ra bốn phía như những cánh tay siêu nhân thật cừ khôi vậy. Và cứ cho đến ngày Tết trồng cây thì không ai bảo ai các cụ làng em ra vun gốc và tưới phân. Vào những độ tháng ba gạo ra hoa. Nụ hoa gạo lúc này đây lại rất đẹp, nó to như cái chén rượu của các cụ vậy.

Quan sát kỹ hơn em như thấy được nụ gạo có cuống to bằng chiếc đũa, dài khoảng một đốt ngón tay. Thế rồi em như thấy được hoa gạo xoè hơn cái chén tống, nhiều cánh. Có lẽ rằng, chính cây gạo hiên ngang trước thiên nhiên với lớp vỏ như thật là thô. Cũng cùng với đó là những chiếc gai nhọn mọc xung quanh thân cây như chống chọi với sự khắc nghiệt của thời gian. Không ai không khỏi ngạc nhiên khi nhìn thấy được khi hoa gạo nở thành hoa rồi kết thành quả. Và cho đến đầu tháng bảy, thì lúc này đây những trái gạo chín nở xoè ra nhiều múi. Ta như thấy được những bông gạo trắng mang theo hạt gạo, được gió đưa đi khắp mọi nơi. Em như cũng đã nhìn thấy được những bông gạo bay lơ lửng trong không trung tuyệt đẹp.

Cây gạo dường như cũng đã gắn liền với tuổi thơ của những người dân quê tôi. Cây gạo trở thành một kí ức ngọt ngào trong quãng đời của mỗi người dân quê vậy.

Đầu làng tôi có một cây gạo cổ thụ. Từ cửa sổ, tôi hay trông ra phía cây gạo đầu làng.

Trong ánh mắt trẻ thơ của tôi mỗi mùa cây gạo lại hiện ra những hình ảnh khác nhau. Mùa hè cây gạo đứng xòe ô che mát cho ai vào lúc trưa sang chuyến đò quê. Mùa thu, cây gạo nâng vầng trăng vành mọng lên cành, suốt đêm ngồi xe trăng như người kéo kén tằm vàng, rải xuống làng những dải tơ lụa mịn màng. Mùa đông, cây gạo trọi trơ cành lá. Bầu trời ẩm thấp lè tè mây xám. Cây gạo giống chàng lực sĩ khổng lồ, thân vồng căng, rễ tì đất, vươn cành như các cánh tay cuồn cuộn cơ bắp đỡ bầu trời lên không cho mây xám đè xuống làng.

Mùa xuân, nàng tiên xuân rây mưa bụi làm rung chuyển cả đất trời. Một buổi sáng, tôi trông ra phía đầu làng, ô kìa! Cây gạo đã đơm đầy hoa nom như một mâm xôi gấc đỏ. Ngày tết, mẹ tôi cũng hay đổ xôi như thế. Khi tôi đang ngon lành giấc ngủ với giấc mơ vui mặc quần áo mới đầu năm thì mẹ tôi lẳng lặng thức dậy. Ánh lửa cháy cùng lòng mẹ. Sớm mai chúng tôi thức dậy đã thấy mâm xôi gấc nghi ngút hương thơm bên bàn thờ Tổ. Cây gạo cũng giống như mẹ tôi thức dậy từ khi nào đổ mâm xôi gấc cho làng. Sáng xuân này cây gạo như cô gái má hồng yếm thắm đội mâm xôi đầy ú ụ vào làng. Vậy là mùa hoa gạo bắt đầu.

Cây gạo gắn liền với tuổi thơ của những người dân quê tôi. Trở thành một kí ức ngọt ngào trong quãng đời của mỗi người.

Đầu làng em có một cây gạo lâu năm. Mỗi mùa cây gạo lại có vẻ đẹp riêng khiến em rất ấn tượng.

Hoa gạo còn có một tên gọi thân thương khác là hoa mộc miên. Bao năm tháng qua đi, cây gạo già vẫn trầm ngâm đứng ở đầu làng quan sát cuộc sống con người. Thân gạo to, màu nâu nhạt, bạc phếch vì gió mưa. Rất khó để nhìn thấy những cái gai ở gần gốc mà chỉ có thể nhìn thấy gai ở đoạn thân cao hơn. Cây gạo rất cao, lên tới đầu ngọn gạo mới phân nhánh. Cành của cụ gạo vươn dài kiêu hãnh dưới trời xanh. Càng có tuổi cành gạo càng vững chắc.

Vào mùa hè, gạo ra nhiều lá xanh nhạt tỏa bóng mát rượi. Nhìn từ xa, lá gạo trông như những cánh tay nhỏ bé trên cành. Mùa thu, cụ gạo đón ánh trăng vàng với bọn trẻ đi phá cỗ. Sang mùa đông, lá gạo dần rụng xuống. Dường như lá gạo đang muốn cây chắt chiu từng giọt nhựa để cây trổ hoa. Mùa xuân ấm áp về, hoa gạo nhú lên những màu đỏ chói. Hình ảnh cây gạo nở hoa cũng là hình ảnh làm em hồi hộp, xao xuyến nhất.

Nhìn từ xa, câu gạo như một mâm xôi gấc khổng lồ. Cây gạo làm cho cả một khoảng trời đỏ rực rỡ. Hoa gạo được ba tháng thì rụng hết. Cây lại chắt chiu mầm nhựa để cây cho ra lộc, lá… Từ xa xưa hoa gạo đã đi vào trong thơ ca:

“Bao giờ cho đến tháng ba

Hoa gạo rụng xuống bà già cất chăn…”

Ai đã từng đến với làng quê em sẽ không thể quên vẻ đẹp cổ kính của cây hoa gạo. Người dân làng em ai cũng yêu quý cây và mong cây gạo sống lâu hơn nữa để tiếp tục chứng kiến sự đổi thay của làng quê cũng như con người.

Cứ mỗi lần về quê ngoại, em lại có dịp được ngắm cây gạo già đầu làng. Đứng từ xa trông, gạo như một người dũng sĩ hiên ngang giữa khoảng đất rộng bảo vệ cho dân làng.

Cây gạo cao hơn 30 mét, mọc thẳng đứng. Thân cây gạo to, vỏ có gai nhọn, màu nâu. Cây gạo thẳng đuột, lên cao phân nhánh, những nhánh gạo to lớn như những bắp tay người lớn vươn dài ra đón ánh nắng mặt trời. Lá gạo xoè ra khá lớn, hình chân vịt, có màu xanh biếc, khi về già lá ngả màu vàng và rụng cành. Hoa gạo có màu đỏ đậm hay đỏ hồng, mỗi hoa có vài cánh nhỏ, nhụy hoa khá lớn và trông rất kiều diễm.

Hoa gạo nở ngập tràn, chi chít những bông đỏ như những tia lửa nhỏ thắp lên rực rỡ và xinh đẹp biết bao. Trên khóm gạo, chim chóc bay đến hội tụ ca khúc ca đầy sôi động đầy thích thú.

Trải qua nhiều mưa nắng, bão tố của thời tiết mà gạo vẫn đứng vững đến bây giờ, chứng kiến bao sự đổi thay của làng quê và sự trưởng thành của bao thế hệ. Cây gạo trở thành một biểu tượng thân yêu của làng quê em, bởi vậy mà ai cũng đều yêu quý nó.

Từ bao đời nay, cây gạo già đã đứng sừng sững chiếm lấy khoảng đất giữa đình làng em.

Thân cây gạo to và rất cao, vỏ màu nâu có chi chít gai nhọn. Gạo phân nhánh đầu ngọn, những cành khá to và vươn dài chiếm lấy một khoảng không. Lá gạo có màu xanh nhạt, vào mùa hoa lá gạo rụng hết, hoa gạo bắt đầu nở bập bùng như những đốm lửa nhỏ giữa bầu trời tuyệt đẹp.

Hoa gạo màu đỏ đậm, cuống hoa có màu xanh đậm, dài bằng đốt ngón tay. Những chiều về, tụi nhỏ chúng em kéo tới dưới gốc gạo vui chơi, tụm năm tụm bảy kể chuyện cho nhau nghe. Trên cao, chim chóc ríu rít gọi mới bình yên đến lạ.

Dù bây giờ đã rời quê lên thành phố, nhưng trong em, vẫn mãi không quên được hình ảnh cây gạo thân yêu, đã gắn bó cùng em bao kỉ niệm tuổi ấu thơ.