Bài thơ “Bắt nạt” của Nguyễn Thế Hoàng Linh đã nói lên một thực trạng trong cuộc sống. Đó là vấn nạn bạo lực học đường đang diễn ra ngày càng nhiều. Nhân vật trong bài để khẳng định thái độ “không thích bắt nạt” và cho rằng “bắt nạt là xấu”. Để từ đó, tác giả hướng người đọc đến cuộc sống lành mạnh hơn. Đồng thời, mỗi người đều có những sở thích, đam mê riêng. Và chúng ta luôn mong muốn cuộc sống của mình hạnh phúc. Những câu hỏi tu từ được lặp đi lặp lại cuối đoạn thơ “Sao không trêu mù tạt?”, “Sao không yêu lại còn…?” vừa tạo nhịp điệu cho bài thơ, vừa gửi gắm lời khuyên quý giá. Cuối bài thơ, tác giả một lần nữa khẳng định “vẫn không thích bắt nạt” với lí do “vì bắt nạt rất hôi”. Chỉ một từ “hôi” nhưng lại đánh vào tâm lí mỗi người. Người đọc đã nhận ra cần đối xử tốt với bạn bè, có thái độ hoà đồng và đoàn kết, sẵn sàng giúp đỡ, bênh vực những bạn yếu hơn mình. Qua đó, chúng ta cần có thái độ đúng đắn trước hiện tượng bắt nạt, xây dựng môi trường học đường lành mạnh, an toàn, hạnh phúc.

Bài thơ “Bắt nạt” của Nguyễn Thế Hoàng Linh đã đem đến cho người đọc nhiều ấn tượng. Với ngôn ngữ thơ hồn nhiên, trong sáng, bài thơ đã nói lên một thực trạng đang tồn tại trong cuộc sống - bạo lực học đường. Tác giả đã hóa thân vào nhân vật trong bài để thẳng thắn phê bình hành vi “bắt nạt”. Bởi trong cuộc sống, chúng ta có thể làm rất nhiều việc khác thay vì bắt nạt người khác: học hát, nhảy híp-hóp… - những việc làm có ý nghĩa cho bản thân. Đối với những người bị bắt nạt, nhân vật đã thể hiện sự gần gũi, tôn trọng và cảm thấy những người bạn nhút nhát hay bị bắt nạt cũng rất đáng yêu, bênh vực và sẵn sàng giúp đỡ nếu họ tiếp tục bị bắt nạt. Thậm chí, nhân vật trong bài đã đặt ra thử thách những ai thích bắt nạt hãy đến gặp mình. Đồng thời khẳng định mình đã bị bắt nạt nhiều lần nhưng vẫn không thích bị bắt nạt… Từ “bắt nạt” được lặp lại tới bảy lần trong bài. Đó là một dụng ý nghệ thuật của tác giả. Việc lặp lại cụm từ như vậy nhằm nhấn mạnh thái độ thẳng thắn phê bình, không đồng tình với hành vi bắt nạt người khác. Như vậy, khi đọc xong bài thơ này, mỗi người đọc sẽ hiểu được rằng cần phải tránh xa việc bắt nạt người khác, đồng thời khi thấy có người bị bắt nạt cần phải giúp đỡ họ.

Bài thơ “Bắt nạt” của nhà thơ Hoàng Linh đã gửi đến chúng ta những bài học quý giá trong cách cư xử với bạn bè được thể hiện rõ nét qua lời nói xuyên suốt bài thơ của nhân vật “tớ”

Bài thơ “Bắt nạt” của nhà thơ Hoàng Linh đã gửi đến chúng ta những bài học quý giá trong cách cư xử với bạn bè được thể hiện rõ nét qua lời nói xuyên suốt bài thơ của nhân vật “tớ”. Nhân vật “tớ” đã khẳng định “bắt nạt là xấu” và sau đó, cậu bé đã gợi ý hàng loạt những việc làm tốt có thể làm thay vì bắt nạt người khác. Các bạn nhỏ có thể tham gia những trò chơi lành mạnh như học hát, học nhảy, thử đối mặt với thử thách, vừa rèn luyện cơ thể khỏe mạnh, vừa giúp chúng ta có cuộc sống lành mạnh hơn. Sau đó cậu khẳng định tất cả mọi thứ trên đời này từ cái cây, con người cho đến những con vật nhỏ bé đều xứng đáng có cuộc sống bình yên và không phải chịu sự bắt nạt. Từ đó có thể thấy, nhân vật “tớ” trong bài thơ là một anh hùng nhỏ, tuy còn nhỏ tuổi, nhưng cậu bé đã nhận ra bắt nạt là xấu và mong mọi người không bắt nạt ai. Cuối cùng, cậu trực tiếp xưng “tớ” và khẳng định sẽ bảo vệ những bạn bị bắt nạt. Như vậy, nhân vật “tớ” trong bài thơ đã thay lời nhà văn để nói về những mặt xấu của tình trạng này và hướng mỗi học trò chúng ta một cuộc sống lành mạnh hơn. Ai cũng mong muốn một cuộc sống tốt đẹp vậy thì tại sao chúng ta lại đi bắt nạt người khác?

Em đã học qua rất nhiều văn bản, thơ hay trong Văn Học. Những tác phẩm đó có rất nhiều thể loại và khắc sâu những ấn tượng tuyệt vời cho các độc giả. Một trong những số đó sẽ có những tác phẩm rất hài hước, để lại những ấn tượng rất vui tươi, hồn nhiên và hay cho độc giả. Tác phẩm điển hình mà được em nhắc đến đó là bài thơ Bắt nạt của người cầm bút Nguyễn Thế Hoàng Linh, một bài thơ rất hài hước và có thể phản ánh những hiện tượng bắt nạt trong xã hội. Sau khi đọc xong bài thơ này, em đã cười khúc khích trong lòng vì bài thơ chứa những từ ngữ giống với Văn Nói và những sự liên kết bất hợp lí. Theo em thì bài thơ này vừa thiên về cái tốt trong xã hội đồng thời cũng hiện lên những cái không tốt trong ngữ pháp, cách sử dụng từ ngữ. Nói về cái tốt, bài thơ này hiện thực rõ vấn đề bạo lực học đường và phản ánh những người chuyên đi bắt nạt trong xã hội, ngay từ đầu tựa đề bài thơ cũng nói lên điều đó. Khi em nói về những cái xấu thì nó rất tức cười. Ở đây, ta nói về ngữ pháp và cách sử dụng từ ngữ trong bài thơ. Tác giả đã sử dụng những ngôn từ gây ấn tượng cho người đọc, những ngôn từ đó giống Văn Nói và rất trong sáng. Về phần ngữ pháp thì ta có thể thấy những câu từ mà tác giả sử dụng không được mạch lạc và được liên kết hợp lí. Nói tóm gọn lại thì em thấy đây là một bài thơ mặc dù không hay về mặt câu từ, ngữ pháp nhưng nó lại khắc sâu một ấn tượng đặc biệt trong em đồng thời qua bài thơ này em có thể hiểu được cái tiêu cực của việc bắt nạt người khác.

Tình bạn là một trong những tình cảm đẹp và cao quý trong mỗi con người. Thế nhưng, có nhiều bạn không biết trân trọng những tình cảm quý giá đó mà làm những việc xấu, khiến bạn bè tổn thương cả về thể xác lẫn tâm hồn. Bài thơ “Bắt nạt” với giọng điệu hồn nhiên, ngộ nghĩnh đã nói lên thực trạng của vấn nạn học đường và đề ra những bài học quý giá trong cách nhìn nhận bản thân của các bạn. Nhà thơ đã hóa thân vào một cậu bé khẳng định rằng mình không thích bắt nạt, bắt nạt là xấu và hướng bạn bè đến cuộc sống lành mạnh hơn. Ai cũng muốn mình có cuộc sống vui vẻ, và để được vui vẻ chúng ta nên có bạn bè, vì vậy hành động bắt nạt bạn bè là vô cùng xấu. Những câu hỏi tu từ được lặp đi lặp lại cuối đoạn thơ “Sao không trêu mù tạt?”, “Sao không yêu lại còn…?” vừa tạo nhịp điệu cho văn bản vừa nhấn mạnh lời nhắc nhở của cậu bé đối với các bạn. Có thể thấy, bắt nạt bạn bè là tình trạng đáng buồn trong môi trường học đường ngày nay, bài thơ của tác giả với giọng điệu hồn nhiên, ngộ nghĩnh đã gợi ra những bài học quý giá trong cách cư xử với bạn bè. Để có một cuộc sống tốt đẹp, chúng ta cần có lối sống lành mạnh, văn minh, tu dưỡng đạo đức và trí tuệ để sau này có thể trở thành người có ích.

"Bắt nạt" được thể hiện bằng lời thơ ngộ nghĩnh, ngây thơ. Tác giả đã sáng tạo trong việc để nhân vật trữ tình sử dụng giọng điệu của con trẻ một cách nghệ thuật. Chính điều này đã đưa đến cho người đọc một sự ngỡ ngàng trước vẻ đẹp tâm hồn trong niềm khát khao hóa giải vấn đề bắt nạt của trẻ thơ.

Bài thơ mở đầu bằng những lời tâm sự, nhắn nhủ rất chân tình: 

"Bắt nạt là xấu lắm

Đừng bắt nạt, bạn ơi

Bất cứ ai trên đời

Đều không cần bắt nạt…"

Bắt nạt là xấu lắm, nhưng là cái xấu hiện hình qua đôi mắt của con trẻ. Cách biểu lộ rất ngây thơ, đáng yêu này hẳn dễ dẫn dụ, thu hút người đọc, bởi một hiện tượng đang trở thành vấn nạn xã hội nhưng đã được “nhẹ nhõm hóa” dưới góc nhìn con trẻ. Bắt nạt là xấu lắm, và cái xấu đầu tiên được nói tới là bạn ấy chỉ dành thời gian cho việc bắt nạt: 

"Tại sao không học hát

Nhảy híp - hóp cho hay

Thời gian trong một ngày

Đâu để dành bắt nạt…"

Là người trong cuộc từng bị bắt nạt (Bị bắt nạt quen rồi), vậy mà lại là người đang trong tư cách khuyên bảo. Tại sao bạn không biết tạo cho mình một đời sống tinh thần vui tươi, thoải mái, phóng khoáng (học hát, nhảy híp - hóp) làm nên giá trị cuộc sống, lại còn lãng phí thời gian đi bắt nạt người khác? 

"Sao không ăn mù tạt

Đối diện thử thách đi?

Thử kẻ yếu làm gì

 Sao không trêu mù tạt?"

Với giọng điệu, ngôn ngữ thơ dồn dập, chất vấn, nhân vật trữ tình bộc lộ một thái độ mỉa mai, thách thức đối với kẻ đi bắt nạt. Cái cách “vặn vẹo” sao không trong hai câu hỏi tu từ, ấy là khi nhân vật trữ tình cố tạo nên nét nhấn nhằm “vạch tội” bản chất rất xấu của kẻ đi bắt nạt. Huênh hoang như thế, bạn là người quá xấu đi chứ lị! 

Đến đây, ta có sự liên hệ thú vị về hình ảnh nhân vật Dế Mèn trong "Dế Mèn phiêu lưu kí" của nhà văn Tô Hoài. Cả hai nhân vật đều có những nét tương đồng trong tính cách. Nói về nhân vật Dế Mèn, khi chị Cốc tìm kẻ khiêu khích, cà khịa mình, thay vì phải có trách nhiệm đối mặt thì chàng ta lại nhanh chân chui tọt vào hang và lầm tưởng sức mạnh của mình là ở… cái tổ. Núp tận đáy đất mà tôi cũng khiếp, nằm im thít, chẳng phải Mèn ta đã thú nhận sự hèn yếu trước đối thủ mà mình đã hung hăng cà khịa hay sao? Đọc "Bắt nạt" và "Dế Mèn phiêu lưu kí", ta bắt gặp nét tương đồng trong cách “mổ xẻ” sự ngộ nhận của những nhân vật tự phụ vô lối. Kẻ bắt nạt cứ lầm tưởng mình là mạnh, nhưng khi đối mặt trước thử thách đã vội rụt cổ, co vòi theo cung cách của kẻ hèn nhát. Bắt nạt là xấu lắm, bởi thế điều mong muốn thiết tha được cất lên:

"Đừng bắt nạt người lớn

Đừng bắt nạt trẻ con

Đừng bắt nạt nước khác

Trên khắp trái đất tròn

Đừng bắt nạt mèo, chó

Đừng bắt nạt cái cây

Đừng bắt nạt ai cả

Vì bắt nạt dễ lây"

Vấn đề bắt nạt thực sự đã lây lan: Từ con người, mở rộng ra các quốc gia Trên khắp trái đất tròn; từ động vật đến cây cỏ. Chán ghét việc bắt nạt và nhận thấy tác hại không lường của nó, nhân vật trữ tình đã tâm nguyện khẩn cầu: "Đừng bắt nạt ai cả". 

Trong hai khổ thơ trên, "Đừng bắt nạt" được nhắc tới sáu lần đã tạo nên sự hối thúc cấp bách, khẩn thiết trước một vấn đề hệ trọng cần ngăn chặn. Những biến động nội tâm con trẻ đã làm mạch thơ vỡ òa bao nỗi niềm xúc cảm. Chính điều này đã làm nên nét “mềm mại” của bài thơ. Có thể nói, với "Bắt nạt", từ dòng cảm xúc chân thành, mãnh liệt của nhân vật trữ tình, hẳn nó sẽ có sức mạnh lan tỏa, lay thức hồn người!

Tìm hiểu bài thơ, ta nhận thấy, ẩn chứa trong lớp ngôn ngữ nói có vẻ “vụng về” của trẻ con là ý nguyện của tác giả muốn hóa giải vấn đề bắt nạt, một hiện tượng nóng bỏng đang thường xuyên xảy ra từ học đường đến xã hội, và thậm chí còn rộng hơn thế nữa. Ước muốn, khát khao trong sáng, đẹp đẽ ấy chẳng phải làm cho Bắt nạt càng gần gũi bạn đọc hơn hay sao?

"Bắt nạt", một bài thơ giàu cảm xúc và chặt chẽ về ý tứ. Từ cách đặt vấn đề về cái xấu của việc  bắt nạt, đến cách “lột trần” nó, rồi mong muốn ngăn chặn và cuối cùng là khao khát hóa giải, ta nhận thấy tác giả có một lối tư duy rất logic, mạch lạc trong diễn đạt. Sử dụng ngôn ngữ, giọng điệu, cách nói hồn nhiên của trẻ thơ một cách có nghệ thuật để đề cập tới vấn đề mang tính xã hội, khiến thông điệp của bài thơ đến với người đọc nhẹ nhàng nhưng thấm thía. Không cần đại ngôn, lên giọng, chỉ lời con trẻ nhưng đã thể hiện tấm lòng trăn trở trước những vấn đề nan giải đang xảy ra với cuộc sống con người. 

Đọc "Bắt nạt", ta thấy nhà thơ thật biết cách thể hiện mong ước trong việc xóa nhòa khoảng cách tốt/xấu, bạn/thù, để tất cả ngày càng xích lại gần nhau hơn. Vẻ đẹp của tình người, của cảm hứng nhân văn đã làm nên hồn cốt bài thơ.  Đến với "Bắt nạt", ta thấy ở thể thơ năm chữ, theo lối đồng dao, nhưng tác giả đã biết cách sử dụng uyển chuyển các phương thức biểu đạt, giọng điệu, ngôn ngữ, các phép tu từ… để thể hiện khát khao cháy bỏng trong việc hóa giải một vấn đề mang tính xã hội đầy cấp bách. Tiếng nói thi ca cất lên trọn vẹn khi tâm hồn thăng hoa đã có miền đất của nó. Miền đất lạ đầy tính khám phá mà tác giả đang đi đã khiến cho bạn đọc phải biết làm một độc giả “khó tính” để tinh tế nhận ra ý đồ nhà thơ gửi gắm trong tác phẩm của mình.

Một chuỗi tác phẩm từ "Dế Mèn phiêu lưu kí" (Tô Hoài), "Bức tranh của em gái tôi" (Tạ Duy Anh), "Bắt nạt" (Nguyễn Thế Hoàng Linh) đã cho ta thấy các tác giả gặp nhau ở cái nhìn trong sáng, lương thiện với cuộc đời ngay chính trong những vấn đề nan giải, với một mong mỏi tìm cách hóa giải. Bởi thế, để giáo dục cho con trẻ những tình cảm trong sáng, không thể không giúp các em tiếp cận với những tác phẩm văn học như thế này!

Ai trong tuổi ấu thơ mà chẳng từng bị bắt nạt. Lũ bạn bè nhiều khi quá đáng lắm, chúng chế nhạo mái tóc ngố mới cắt của ta, chúng vảy mực vào tấm áo trắng đồng phục, chúng ngáng chân để ta ngã sóng soài trước mặt bao nhiêu người, chúng đá bóng vào người ta, chúng gán ghép ta với một đứa bạn “đáng ghét” nào đó và trêu chọc ta đến là khổ sở… Bị bắt nạt, ta không muốn đến trường, không muốn bị hành hạ như một con mèo con run rẩy, không muốn nghẹn ngào khóc trong bóng tối cầu thang hay góc toilet. Đôi khi, trong giấc ngủ, ta giật mình hét lên vì mơ bị bắt nạt. Và cái chính là, bố mẹ, thầy cô giáo chỉ nghĩ đó là trò nghịch tai quái nhưng vớ vẩn, vô hại. Người lớn không biết rằng bị bắt nạt đáng buồn vô cùng. Thế nên, khi có người hiểu cho nỗi buồn bị bắt nạt, người ấy chắc chắn là một “đứa trẻ” về tâm hồn, tính cách, suy nghĩ.

Nguyễn Thế Hoàng Linh là một “đứa trẻ” như vậy đó. Anh ấy đã viết bài thơ Bắt nạt, một bài thật hay trong tập Ra vườn nhặt nắng. Nhưng đừng nghĩ anh ấy viết về nỗi buồn bị bắt nạt nhé, Hoàng Linh quá hiểu điều đó, anh ấy sẽ không gợi lại những vết thương trong tâm hồn trẻ em đâu. Bài thơ chỉ chê trách hành động bắt nạt:

Bắt nạt là xấu lắm
Đừng bắt nạt bạn ơi
Bất cứ ai trên đời
Đều không cần bắt nạt

Chẳng cần phân tích gì nhiều, nhà thơ khẳng định bắt nạt là một thứ xấu xí, không cần cho ai hết (cả người bắt nạt lẫn người bị bắt nạt). Điều này thật đúng, bởi người bị bắt nạt sẽ tổn thương vô cùng, buồn bã vô cùng. Nhưng người bắt nạt cũng đâu nhận được niềm hạnh phúc từ việc hành hạ người khác. Bị căm ghét vì thói xấu bắt nạt, ấy chẳng phải là mất mát sao? Vì thế, nhìn ở phía nào cũng thấy đúng như tác giả đã nhắc “bất cứ ai trên đời/ đều không cần bắt nạt”.

Vì bắt nạt không cần cho ai trên đời, vậy thời gian tốt đẹp nhất sẽ dành cho bao việc hay ho chúng mình có thể làm:
Tại sao không học hát
Nhảy Hip-hop cho hay?

Người thích bắt nạt là người muốn thể hiện sức mạnh. Nhưng sức mạnh thiếu gì cách để phô bày:
Sao không ăn mù tạt
Đối diện thử thách đi
Thử kẻ yếu làm gì
Sao không trêu mù tạt?

Lời thơ vang lên tinh nghịch, dí dỏm quá. Nhà thơ còn nhấn đi nhấn lại “Sao không ăn mù tạt/ Sao không trêu mù tạt?”. “Trêu mù tạt” là trò gì mà lạ vậy? Đọc câu thơ, ta hiểu mù tạt không chỉ là một món gia vị, nó còn là một “đứa bạn” để trẻ thơ chơi cùng, trêu đùa và nhận thử thách. Với trẻ con, vị cay xộc của mù tạt quá ghê gớm, nên chịu đựng thử thách với món mù tạt, thậm chí có thể trêu đùa với mù tạt là một câu chuyện đáng nể. Nó đáng để thử hơn nhiều so với việc bắt nạt bạn. Những câu thơ này mách khẽ: bắt nạt kẻ yếu không làm ta mạnh lên. Sức mạnh thực sự là khi ta đặt mình trong thử thách với bản thân. Vượt qua những giới hạn của chính mình mới thật là giỏi. Khổ thơ tiếp theo là một cái nhìn đầy thương yêu, cảm thông đối với những nạn nhân của bắt nạt:

Những bạn nào nhút nhát
Thì là giống thỏ non
Trông đáng yêu đấy chứ
Sao không yêu, lại còn...?

Những câu thơ trìu mến, dịu dàng ấy liệu đã đủ để những kẻ bắt nạt nhận ra: cái yếu đuối nhút nhát không phải là kém cỏi, hèn nhát mà là hiền hậu đáng yêu. Cùng là một biểu hiện, nếu biết nhìn nhận sẽ thấy nét đẹp đẽ, dễ thương của bạn bè, sẽ biết trân trọng người khác một cách đúng mức. Sẽ thấy bắt nạt kẻ yếu chẳng khác gì đạp gãy những đóa hoa dại li ti trong vườn, hay làm đau một chú cún con bé bỏng. Khi có thể chà đạp lên sự yếu ớt mong manh của người khác, cuộc sống này sẽ ra sao? Vì lẽ đó, những vần thơ tiếp theo đã thay đổi nhịp điệu, thay đổi âm hưởng:

Đừng bắt nạt người lớn
Đừng bắt nạt trẻ con
Đừng bắt nạt nước khác
Trên khắp trái đất tròn
Đừng bắt nạt mèo, chó
Đừng bắt nạt cái cây
Đừng bắt nạt ai cả
Vì bắt nạt dễ lây

Cụm từ “đừng bắt nạt” được lăp lại liên tục trong đoạn thơ là thái độ phủ định mạnh mẽ của tác giả đối với thói xấu bắt nạt. Với Nguyễn Thế Hoàng Linh, bắt nạt là căn bệnh dễ lây. Khi đã lây lan, căn bệnh đó sẽ hủy hoại từ cái cây ngọn cỏ, từ con mèo con chó đến người lớn, trẻ con. Và đáng buồn nhất, nó có thể hiển hiện trong thái độ của nước này với nước khác. Nó có thể phủ bóng đen lên khắp trái đất tròn. Bắt nạt là thói xấu không thể coi thường.

Hai khổ cuối của bài thơ dẫn ta đến với những điều thật giản dị mà sâu lắng. Khổ trên là lời cảnh báo “bảo nếu cần bắt nạt/ thì đến gặp tớ ngay”. Giọng thơ có vẻ gì như hăm dọa, rằng những kẻ bắt nạt sẽ gặp phải đối thủ đáng sợ hơn nhiều. Nhưng khổ cuối bỗng mở ra một ý nghĩ thật hiền hậu:

Cứ đến bắt nạt tớ
Bị bắt nạt quen rồi
Vẫn không thích bắt nạt
Vì bắt nạt rất hôi!

Cái từ “hôi” mới bất ngờ làm sao! Sự xấu xí đáng ghét của thói bắt nạt được miêu tả bằng cách nói gần gũi, giản dị. Ta dễ dàng mường tượng ra cái xấu đó, biết nó gây khó chịu, biết nó cần được loại bỏ nhưng không xem nó là ác quỷ. Dù xấu xí, thói bắt nạt vẫn có thể thay đổi. Trẻ con rất hiền, trẻ con có thể nhận ra cái xấu cái tốt nhưng ghét đó lại quên ngay đó. Trẻ con bao dung cả những đứa bạn đã xấu thói với mình. Là một người lớn mang tâm hồn trẻ thơ, Nguyễn Thế Hoàng Linh rất hiểu trẻ con ở tính cách trong trẻo hiền hòa ấy. Vì thế, Bắt nạt không có cái giọng phê phán nghiệt ngã. Ngược lại, bài thơ lắng đọng ở một sự cảm thương kín đáo. Không chỉ nạn nhân của hành vi bắt nạt đáng thương, người bắt nạt cũng cần được giúp đỡ để họ nhận ra cái xấu cái ác và biết cách thoát khỏi sai lầm. Sự giúp đỡ trong bài thơ đến từ thái độ khước từ nhẹ nhàng nhưng không kém phần kiên định của nhân vật “tớ”. Dù thế nào, “tớ” cũng không biến mình thành kẻ bắt nạt. “Vì bắt nạt rất hôi”. Nhờ thế, bài thơ không biến thành bài học đạo đức nặng nề. Nó hài hước, vui vẻ dù viết về một chuyện không vui.

Nhà thơ Nguyễn Thế Hoàng Linh sáng tác từ khi rất trẻ. Sinh năm 1982, đến nay anh đã có gia tài là cả ngàn bài thơ được nhiều người yêu thích. Thơ viết cho thiếu nhi của Hoàng Linh không bao giờ đặt mục đích khuyên bảo, dạy dỗ. Thơ anh khám phá nét hồn hậu, trong ngần nhưng không thiếu phần sâu sắc của thế giới trẻ thơ. Thơ Nguyễn Thế Hoàng Linh là đồng dao hiện đại rất gần gũi với những người đọc nhỏ tuổi. Bắt nạt là một bài thơ hội đủ những điều đáng yêu ấy.

Nguyễn Thế Hoàng Linh là một nhà thơ viết cho nhiều trẻ em. Thơ của anh viết cho tre em mang vẻ hồn nhiên, ngộ nghĩnh, trong trẻo và tươi vui. Một trong số đó là bài thơ “Bắt nạt”.

Bài thơ mở đầu bằng những lời tâm sự, nhắn nhủ rất chân tình:

“Bắt nạt là xấu lắm

Đừng bắt nạt, bạn ơi

Bất cứ ai trên đời

Đều không cần bắt nạt…”

Tác giả đã hóa thân vào nhân vật trong bài để bày tỏ thái độ về vấn đề “bắt nạt”. Bắt nạt là một hành động xấu xí - đó là một lời nhận xét qua cái nhìn của con trẻ. Cách bộc lộ thái độ rất ngây thơ, đáng yêu nhưng lại rất thuyết phục. Từ thái độ với hành động “bắt nạt”, nhân vật đã đặt ra những câu hỏi:

“Tại sao không học hát

Nhảy híp - hóp cho hay

Thời gian trong một ngày

Đâu để dành bắt nạt…”

Nhân vật đã đưa ra những hoạt động có thể làm thay vì bắt nạt người khác: học hát, nhảy híp-hóp, ăn mù tạt, đối diện với thử thách… Mỗi học sinh có thể sống vui tươi, hạnh phúc mà không nên lãng phí thời gian đi “bắt nạt” người khác. Nhân vật trong bài cũng sẵn sàng bênh vực những người yếu đuối nhút nhát: giống thỏ con, đáng yêu và cần nhận được sự yêu thương.

“Sao không ăn mù tạt

Đối diện thử thách đi?

Thử kẻ yếu làm gì

Sao không trêu mù tạt?”

Tác giả sử dụng giọng thơ dồn dập, mang tính chất vấn để bộc lộ thái độ “coi thường” những kẻ hay đi bắt nạt. Bắt nạt là xấu xí, bởi vậy mà nhân vật trong bài đã một mực khẳng định:

“Đừng bắt nạt người lớn

Đừng bắt nạt trẻ con

Đừng bắt nạt nước khác

Trên khắp trái đất tròn

Đừng bắt nạt mèo, chó

Đừng bắt nạt cái cây

Đừng bắt nạt ai cả

Vì bắt nạt dễ lây”

Hành động bắt nạt đúng là rất dễ “lây lan” từ con người sang con người. Trên khắp trái đất tròn; từ động vật đến cây cỏ. Chúng ta không nên bắt nạt bất kỳ ai, vì đó là hành vi xấu có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội. Hai khổ thơ cuối cùng, nhân vật khẳng định sẵn sàng bảo vệ những người bị bắt nạt. Đồng thời, nhân vật một lần nữa khẳng định rằng không thích hành động bắt nạt. Từ “hôi” ở câu thơ cuối cùng được sử dụng thật hay.

Trong bài thơ, cụm từ “đừng bắt nạt” được lặp lại nhiều lần trong bài đã tạo nên sự hối thúc cấp bách, khẩn thiết trước một vấn đề hệ trọng cần ngăn chặn. Bài thơ đã đã khuyên nhủ mỗi người cần đối xử tốt với bạn bè, có thái độ hoà đồng và đoàn kết, sẵn sàng giúp đỡ, bênh vực những bạn yếu hơn mình. Qua đó, chúng ta cần có thái độ đúng đắn trước hiện tượng bắt nạt, xây dựng môi trường học đường lành mạnh, an toàn, hạnh phúc.

Với giọng điệu hồn nhiên thân thiện, cách xưng hô gần gũi, tác giả đã khiến cho bài thơ nói đến vấn đề mang tính xã hội nhưng không mang nặng nề, có tính thuyết phục cao.

"Bắt nạt" được thể hiện bằng lời thơ ngộ nghĩnh, ngây thơ. Tác giả đã sáng tạo trong việc để nhân vật trữ tình sử dụng giọng điệu của con trẻ một cách nghệ thuật. Chính điều này đã đưa đến cho người đọc một sự ngỡ ngàng trước vẻ đẹp tâm hồn trong niềm khát khao hóa giải vấn đề bắt nạt của trẻ thơ.

Bài thơ mở đầu bằng những lời tâm sự, nhắn nhủ rất chân tình:

"Bắt nạt là xấu lắm

Đừng bắt nạt, bạn ơi

Bất cứ ai trên đời

Đều không cần bắt nạt…"

Bắt nạt là xấu lắm, nhưng là cái xấu hiện hình qua đôi mắt của con trẻ. Cách biểu lộ rất ngây thơ, đáng yêu này hẳn dễ dẫn dụ, thu hút người đọc, bởi một hiện tượng đang trở thành vấn nạn xã hội nhưng đã được “nhẹ nhõm hóa” dưới góc nhìn con trẻ. Bắt nạt là xấu lắm, và cái xấu đầu tiên được nói tới là bạn ấy chỉ dành thời gian cho việc bắt nạt:

"Tại sao không học hát

Nhảy híp - hóp cho hay

Thời gian trong một ngày

Đâu để dành bắt nạt…"

Là người trong cuộc từng bị bắt nạt (Bị bắt nạt quen rồi), vậy mà lại là người đang trong tư cách khuyên bảo. Tại sao bạn không biết tạo cho mình một đời sống tinh thần vui tươi, thoải mái, phóng khoáng (học hát, nhảy híp - hóp) làm nên giá trị cuộc sống, lại còn lãng phí thời gian đi bắt nạt người khác?

"Sao không ăn mù tạt

Đối diện thử thách đi?

Thử kẻ yếu làm gì

Sao không trêu mù tạt?"

Với giọng điệu, ngôn ngữ thơ dồn dập, chất vấn, nhân vật trữ tình bộc lộ một thái độ mỉa mai, thách thức đối với kẻ đi bắt nạt. Cái cách “vặn vẹo” sao không trong hai câu hỏi tu từ, ấy là khi nhân vật trữ tình cố tạo nên nét nhấn nhằm “vạch tội” bản chất rất xấu của kẻ đi bắt nạt. Huênh hoang như thế, bạn là người quá xấu đi chứ lị!

Đến đây, ta có sự liên hệ thú vị về hình ảnh nhân vật Dế Mèn trong "Dế Mèn phiêu lưu kí" của nhà văn Tô Hoài. Cả hai nhân vật đều có những nét tương đồng trong tính cách. Nói về nhân vật Dế Mèn, khi chị Cốc tìm kẻ khiêu khích, cà khịa mình, thay vì phải có trách nhiệm đối mặt thì chàng ta lại nhanh chân chui tọt vào hang và lầm tưởng sức mạnh của mình là ở… cái tổ. Núp tận đáy đất mà tôi cũng khiếp, nằm im thít, chẳng phải Mèn ta đã thú nhận sự hèn yếu trước đối thủ mà mình đã hung hăng cà khịa hay sao? Đọc "Bắt nạt" và "Dế Mèn phiêu lưu kí", ta bắt gặp nét tương đồng trong cách “mổ xẻ” sự ngộ nhận của những nhân vật tự phụ vô lối. Kẻ bắt nạt cứ lầm tưởng mình là mạnh, nhưng khi đối mặt trước thử thách đã vội rụt cổ, co vòi theo cung cách của kẻ hèn nhát. Bắt nạt là xấu lắm, bởi thế điều mong muốn thiết tha được cất lên:

"Đừng bắt nạt người lớn

Đừng bắt nạt trẻ con

Đừng bắt nạt nước khác

Trên khắp trái đất tròn

Đừng bắt nạt mèo, chó

Đừng bắt nạt cái cây

Đừng bắt nạt ai cả

Vì bắt nạt dễ lây"

Vấn đề bắt nạt thực sự đã lây lan: Từ con người, mở rộng ra các quốc gia Trên khắp trái đất tròn; từ động vật đến cây cỏ. Chán ghét việc bắt nạt và nhận thấy tác hại không lường của nó, nhân vật trữ tình đã tâm nguyện khẩn cầu: "Đừng bắt nạt ai cả".

Trong hai khổ thơ trên, "Đừng bắt nạt" được nhắc tới sáu lần đã tạo nên sự hối thúc cấp bách, khẩn thiết trước một vấn đề hệ trọng cần ngăn chặn. Những biến động nội tâm con trẻ đã làm mạch thơ vỡ òa bao nỗi niềm xúc cảm. Chính điều này đã làm nên nét “mềm mại” của bài thơ. Có thể nói, với "Bắt nạt", từ dòng cảm xúc chân thành, mãnh liệt của nhân vật trữ tình, hẳn nó sẽ có sức mạnh lan tỏa, lay thức hồn người!

Tìm hiểu bài thơ, ta nhận thấy, ẩn chứa trong lớp ngôn ngữ nói có vẻ “vụng về” của trẻ con là ý nguyện của tác giả muốn hóa giải vấn đề bắt nạt, một hiện tượng nóng bỏng đang thường xuyên xảy ra từ học đường đến xã hội, và thậm chí còn rộng hơn thế nữa. Ước muốn, khát khao trong sáng, đẹp đẽ ấy chẳng phải làm cho Bắt nạt càng gần gũi bạn đọc hơn hay sao?

"Bắt nạt", một bài thơ giàu cảm xúc và chặt chẽ về ý tứ. Từ cách đặt vấn đề về cái xấu của việc bắt nạt, đến cách “lột trần” nó, rồi mong muốn ngăn chặn và cuối cùng là khao khát hóa giải, ta nhận thấy tác giả có một lối tư duy rất logic, mạch lạc trong diễn đạt. Sử dụng ngôn ngữ, giọng điệu, cách nói hồn nhiên của trẻ thơ một cách có nghệ thuật để đề cập tới vấn đề mang tính xã hội, khiến thông điệp của bài thơ đến với người đọc nhẹ nhàng nhưng thấm thía. Không cần đại ngôn, lên giọng, chỉ lời con trẻ nhưng đã thể hiện tấm lòng trăn trở trước những vấn đề nan giải đang xảy ra với cuộc sống con người.

Đọc "Bắt nạt", ta thấy nhà thơ thật biết cách thể hiện mong ước trong việc xóa nhòa khoảng cách tốt/xấu, bạn/thù, để tất cả ngày càng xích lại gần nhau hơn. Vẻ đẹp của tình người, của cảm hứng nhân văn đã làm nên hồn cốt bài thơ.

Đến với "Bắt nạt", ta thấy ở thể thơ năm chữ, theo lối đồng dao, nhưng tác giả đã biết cách sử dụng uyển chuyển các phương thức biểu đạt, giọng điệu, ngôn ngữ, các phép tu từ… để thể hiện khát khao cháy bỏng trong việc hóa giải một vấn đề mang tính xã hội đầy cấp bách. Tiếng nói thi ca cất lên trọn vẹn khi tâm hồn thăng hoa đã có miền đất của nó. Miền đất lạ đầy tính khám phá mà tác giả đang đi đã khiến cho bạn đọc phải biết làm một độc giả “khó tính” để tinh tế nhận ra ý đồ nhà thơ gửi gắm trong tác phẩm của mình.
(Bài tham khảo của cô giáo Phan Thị Thanh Thủy, cựu giáo viên THCS Hà Linh, Hương Khê, Hà Tĩnh)