Câu 1

Lập bảng tổng hợp những đặc trưng của sử thi được thể hiện trong hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời trên các phương diện: nhân vật, cốt truyện, không gian, thời gian, người kể chuyện.

Phương pháp giải:

- Ôn lại kiến thức về đặc trưng của thể loại sử thi

- Đọc kĩ hai văn bản, nắm được cốt truyện, các ý chính, nhân vật bối cảnh và đối chiếu với các đặc trưng của thể loại sử thi để tìm ra điểm đặc trưng được thể hiện trong văn bản của thể loại này

Lời giải chi tiết:

Bảng tổng hợp những đặc trưng của sử thi được thể hiện ở hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác

Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Nhân vật

Người anh hùng chiến đấu vì lý tưởng và lợi ích dân tộc

Người anh hùng theo đuổi khát vọng

Cốt truyện

Dựa trên tình huống, bi kịch của Héc-to khi phải lựa chọn giữa cá nhân và dân tộc → sự kiện trọng đại

Đăm Săn muốn Nữ Thần Mặt Trời trở thành vợ thứ của mình nên đã lên đường đến tìm nàng nhưng không được chấp thuận, khi trở về gặp nạn và chết → biến cố của nhân vật khi theo đuổi một mong muốn vượt quá khả năng

Không gian

Cuộc chiến vây hãm thành Tơ-roa của quân Hy Lạp bước sang năm thứ mười chưa phân thắng bại → hình tượng hào hùng

Khung cảnh làng Ê-đê mà Đăm Săn là người tù trưởng giàu mạnh → dân tộc ít người, thể hiện văn hóa cộng đồng

Thời gian

Thời kì cổ đại

Người kể chuyện

Ngôi thứ ba

Câu 2

Tìm đọc thêm các tài liệu viết về Hy Lạp và Ấn Độ thời cổ đại. Tóm tắt nội dung chính và trích dẫn những thông tin quan trọng trong các tài liệu, có sử dụng cước chú.

Phương pháp giải:

- Tìm hiểu một số tài liệu về Hy Lạp và Ấn Độ

- Nắm được nội dung tài liệu và phân loại được các cước chú sử dụng trong văn bản

Lời giải chi tiết:

Ấn Độ được xem là một quốc gia có bề dày lịch sử và nền văn hóa liên tục, nền văn minh phương Đông với nhiều đóng góp cho văn hóa thế giới. Trong khi đó, Hy Lạp lại được xem là cái nôi của văn hóa phương Tây. Hai nền văn hóa lớn này đã thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của đông đảo các học giả. Chỉ riêng văn hóa Ấn Độ cũng đã thu hút các học giả thế giới và Việt Nam nghiên cứu trên nhiều phương diện, lĩnh vực. Ở Việt Nam, nội dung nghiên cứu về Ấn Độ và Hy Lạp một cách riêng biệt khá phong phú và trải rộng trên các bình diện văn hóa, lịch sử, chính trị-xã hội, triết học, tôn giáo, văn học, thần thoại, sử thi, nghệ thuật, v.v. Nội dung về giao lưu văn hóa thì có các công trình nghiên cứu về mối quan hệ giao lưu tiếp biến văn hóa giữa Ấn Độ và Đông Nam Á. Một số công trình nghiên cứu sự ảnh hưởng của Ấn Độ đối với văn hóa Việt Nam như văn hóa Óc Eo và Champa. Một số công trình nghiên cứu giao lưu văn hóa Ấn Độ và phương Tây nói chung nhưng ở thời kỳ cận hiện đại. Cũng có một số công trình sử học bàn về sự tiếp xúc giữa Ấn Độ và Hy Lạp qua cuộc xâm lăng Ấn Độ của Ba Tư và Alexander Đại đế. Tuy nhiên, mối quan hệ giao lưu của hai nền văn hóa này cũng như những ảnh hưởng và biến đổi văn hóa của chúng sau khi tiếp xúc với nhau chưa được quan tâm làm rõ. 

Câu 3

Tập thuyết trình về một vấn đề văn hóa, lịch sử Tây Nguyên và lắng nghe phản hồi của bạn về bài thuyết trình của mình.

Phương pháp giải:

- Tìm hiểu một số hội thảo về văn hóa, lịch sử Tây Nguyên

- Nêu suy nghĩ của em về bài thuyết trình (có thể là ý nghĩa, kết quả hoặc cảm nhận thích hay không thích) về bài thuyết trình.

Lời giải chi tiết:

Học sinh tự liên hệ, thực hành

Ví dụ:

Truyện ngắn Rừng xà nu được in trong tập truyện ngắn Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc.Tác phẩm được viết vào năm 1965. Đây là thời điểm Mỹ đổ quân tham chiến ở miền Nam

- Chất sử thi được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên hùng vĩ , tráng lệ vừa đậm chất thơ của núi rừng Tây Nguyên.

- Tính cộng đồng trong tác phẩm: Những người gan dạ dũng cảm trong cộng đồng làng Xô man. Mỗi con người là một sức mạnh, mỗi ngọn giáo đứng lên là thể hiện một lòng căm thù.

- Hình thức kể chuyện với cách tạo không khí truyện rất Tây Nguyên đậm đà màu sắc sử thi truyền thống. Bao trùm lên toàn bộ thiên truyện là một khung cảnh nghiêm trang, hào khí lại vừa mang đậm chất lãng mạn cuốn hút về làng Xô man bất khuất kiên cường.

Câu 4

Đọc thêm các tác phẩm văn học hiện đại mang âm hưởng sử thi hoặc lấy cảm hứng từ các nhân vật, sự kiện, địa điểm trong sử thi (Ví dụ: Bài ca chim Chơ-rao của Thu Bổn, Đất nước của Nguyễn Đình Thi, Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm,…) và nhận xét về ảnh hưởng của thể loại sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại.

Phương pháp giải:

Tìm đọc các tác phẩm mang âm hưởng sử thi, dùng lý thuyết về đặc điểm của sử thi soi chiếu vào tác phẩm để nhận thấy những ảnh hưởng của sử thi trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

* Đặc trưng của sử thi được thể hiện trong Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm:

- Sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp

- Kể về những biến cố diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân: quá trình hình thành và phát triển của đất nước gắn với những quan niệm của nhân dân

- Thể hiện quá trình vận động của dân tộc Việt qua lịch sử đất nước bốn nghìn năm

* Đặc trưng của sử thi thể hiện trong Đất nước – Nguyễn Đình Thi:

- Sử dụng ngôn từ có vần, nhịp

- Hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian

- Thể hiện quá trình vận động của đất nước trong chiến tranh, lịch sử của cộng đồng: “trời thu thay áo mới”, “trời xanh đây là của chúng ta”, “những cánh đồng… phù sa”, “năm xưa”, “những ngày thu đã xa”, “những buổi ngày xưa”

* Ảnh hưởng của sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại: thể loại sử thi đã ảnh hưởng tới văn học Việt Nam hiện đại cả về nội dung và nghệ thuật ở nhiều phương diện như:

- Ngôn từ

- Sử dụng nhiều chất liệu dân gian trong sáng tác

- Cách lựa chọn thể loại

- Cách xây dựng nhân vật

- Cách lựa chọn nội dung và đối tượng trữ tình trong văn bản: đối tượng thường là người anh hùng, chiến sĩ; hình tượng đất nước trải qua khó khăn, máu lửa chiến tranh

Câu 1 (trang 121 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác

Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Nhân vật

- dũng cảm, sức mạnh phi thường, không sợ nguy hiểm, thất bại

- coi trọng danh dự

- dũng cảm, sức mạnh phi thường, không sợ nguy hiểm, thất bại

- đại diện cho sức mạnh, phẩm chất lí tưởng và khát vọng chung của cộng đồng. 

Cốt truyện

- Nhân vật tham gia chiến đấu để bảo vệ thành trì

- Có người (vợ) khuyên ngăn 

- Nhân vật vẫn kiên quyết dấn thân không sợ hiểm nguy

- Nhân vật quyết định 1 việc lớn lao (đi bắt Nữ Thần Mặt Trời)

- Có người ngăn cản, khuyên nhủ 

- Nhân vật vẫn cương quyết thực hiện hành động của mình

- Thất bại nhưng hiên ngang – tư thế anh hùng

Không gian

Không gian sử thi kì vĩ, cao rộng, mang tính cộng đồng, có thể bao quát cả thế giới thần linh và con người (tòa tháp I-li-ông, không gian con đường thành To-roa,…)

Không gian sử thi kì vĩ, cao rộng, mang tính cộng đồng, có thể bao quát cả thế giới thần linh và con người (nơi Nữ Thần Mặt Trời ở, nơi ở của Đăm Par kvây, không gian Rừng Đen)

Thời gian

Thời gian sử thi là quá khứ thiêng liêng, thuộc về một thời đại xa xưa được cộng đồng ngưỡng vọng.

Người kể chuyện

Thủ pháp trì hoãn thời gian trong sử thi cũng góp phần thực hiện chức năng của thể loại: mô tả được mọi mặt của đời sống cộng đồng. Dường như các nghệ nhân hát kể có sự nhấn nhá, từ tốn, họ không vội vàng diễn kể hết tác phẩm, đi đến đích cuối cùng của sự kiện và chiến công của người anh hùng. Họ muốn tạo ra khoảng thời gian ngừng nghỉ giữa các sự kiện để có thể mô tả các phương diện phong tục, nghi lễ, đời sống của cộng đồng.

Câu 2 (trang 121 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Ấn Độ được xem là một quốc gia có bề dày lịch sử và nền văn hóa liên tục, nền văn minh phương Đông với nhiều đóng góp cho văn hóa thế giới. Trong khi đó, Hy Lạp lại được xem là cái nôi của văn hóa phương Tây. Hai nền văn hóa lớn này đã thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của đông đảo các học giả. Chỉ riêng văn hóa Ấn Độ cũng đã thu hút các học giả thế giới và Việt Nam nghiên cứu trên nhiều phương diện, lĩnh vực. Ở Việt Nam, nội dung nghiên cứu về Ấn Độ và Hy Lạp một cách riêng biệt khá phong phú và trải rộng trên các bình diện văn hóa, lịch sử, chính trị-xã hội, triết học, tôn giáo, văn học, thần thoại, sử thi, nghệ thuật, v.v. Nội dung về giao lưu văn hóa thì có các công trình nghiên cứu về mối quan hệ giao lưu tiếp biến văn hóa giữa Ấn Độ và Đông Nam Á. Một số công trình nghiên cứu sự ảnh hưởng của Ấn Độ đối với văn hóa Việt Nam như văn hóa Óc Eo và Champa. Một số công trình nghiên cứu giao lưu văn hóa Ấn Độ và phương Tây nói chung nhưng ở thời kỳ cận hiện đại. Cũng có một số công trình sử học bàn về sự tiếp xúc giữa Ấn Độ và Hy Lạp qua cuộc xâm lăng Ấn Độ của Ba Tư và Alexander Đại đế. Tuy nhiên, mối quan hệ giao lưu của hai nền văn hóa này cũng như những ảnh hưởng và biến đổi văn hóa của chúng sau khi tiếp xúc với nhau chưa được quan tâm làm rõ. 

Câu 3 (trang 121 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Các em lắng nghe bài thuyết trình từ các bạn trong lớp của mình và ghi lại những thông tin chính đồng thời phản hồi lại bạn. 

Câu 4 (trang 121 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Truyện ngắn Rừng xà nu được in trong tập truyện ngắn Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc.Tác phẩm được viết vào năm 1965. Đây là thời điểm Mỹ đổ quân tham chiến ở miền Nam

- Chất sử thi được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên hùng vĩ , tráng lệ vừa đậm chất thơ của núi rừng Tây Nguyên.

+ Thiên nhiên trong Rừng xà nu thấm đẫm một cảm hứng sử thi và chất thơ hào hùng thể hiện qua từng trang sách miêu tả về rừng xà nu. Mở đầu tác phẩm là hình ảnh “cả rừng xà nu hàng vạn cây”, thì kết túc tác phẩm vẫn là rừng xà nu “nối tiếp nhau chạy đến chân trời”. Đó chính là bức tranh thiên nhiên toàn cảnh về cuộc chiến tranh nhân dân rộng lớn và hào hùng của dân tộc ta.

-  Tnú – hình ảnh người anh hùng bất tử của dân làng Xôman: người anh hùng Tnú với những phẩm chất tốt đẹp. Xây dựng hình tượng người anh hùng này cũng là biểu hiện chất “Sử thi”.

- Tnú: Cuộc đời đầy đau khổ, cay đắng, bị kẻ thù giết hại cả gia đình, anh đã biến đau thương thành hành động trở thành anh lực lượng đi đánh giặc trả thù nhà nợ nước.

+ Tnú và chặng đường đầu của cách mạng (Nuôi giấu cán bộ, làm liên lạc, bị giặc bắt)

+ Vượt ngục trở về trực tiếp lãnh đạo dân làng Xô Man đánh giặc.

+ Cùng một lúc phải hứng chịu hai tấn bi kịch do tội ác của giặc gây ra (vợ con bị giặc giết, bản thân anh bị giặc đốt cụt mười đầu ngón tay)

+ Hình tượng đôi bàn tay Tnú (đôi tay cần cù lao động, đôi tay chứng nhân tội ác kẻ thù, đôi tay chưa bao giờ biết phản bội…)

- Tính cộng đồng trong tác phẩm: Những người gan dạ dũng cảm trong cộng đồng làng Xô man. Mỗi con người là một sức mạnh, mỗi ngọn giáo đứng lên là thể hiện một lòng căm thù. Tính chất cộng đồng được thể hiện trong tác phẩm rất rõ:

+ Hình ảnh sum vầy, quây quần bên nhau, nương tựa vào nhau “cơm nước xong từ phía nhà ưng có ai đấy đánh lên một hồi mõ dài ba tiếng , dân làng lũ lượt kéo tới nhà cụ Mết”. Tất cả mọi người từ các cụ già các cô gái, những đứa trẻ sum tụ bên nhau để nghe câu chuyện cuộc đời Tnú.

+ Cụ Mết, thế hệ đi trước, một con người từng xông pha trong kháng chiến chống Pháp, nay lại tiếp tục sứ mệnh tiếp thêm sức mạnh cho con cháu, là người chỉ đường dẫn lối, là người truyền lại kinh nghiệm cho thế hệ mai sau “chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”.

+ Dít, một cô gái với lòng dũng cảm, sự thông minh, ấn tượng bởi “đôi mắt mở to và bình thản”. Bình thản trước súng gươm của kẻ thù. Phẩm chất kìm nén đau thương để biến thành hành động, nhanh chóng trở thành cô bí thư chi bộ, cấp chỉ huy cao nhất của làng Xô Man.

- Hình thức kể chuyện với cách tạo không khí truyện rất Tây Nguyên đậm đà màu sắc sử thi truyền thống. Bao trùm lên toàn bộ thiên truyện là một khung cảnh nghiêm trang, hào khí lại vừa mang đậm chất lãng mạn cuốn hút về làng Xô man bất khuất kiên cường.

Câu 1. Lập bảng tổng hợp những đặc trưng của sử thi được thể hiện trong hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời trên các phương diện: nhân vật, cốt truyện, không gian, thời gian, người kể chuyện.

Trả lời:

Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác

Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Nhân vật

Người anh hùng chiến đấu vì lý tưởng và lợi ích dân tộc

Người anh hùng theo đuổi khát vọng

Cốt truyện

Dựa trên tình huống, bi kịch của Héc-to khi phải lựa chọn giữa cá nhân và dân tộc => sư kiện trọng đại

Đăm Săn muốn Nữ Thần Mặt Trời trở thành vợ thứ của mình nên đã lên đường đến tìm nàng nhưng không được chấp thuận, khi trở về gặp nạn và chết => biến cố của nhân vật khi theo đuổi một mong muốn vượt quá khả năng

Không gian

Cuộc chiến vây hãm thành Tơ-roa của quân Hy Lạp bước sang năm thứ mười chưa phân thắng bại => hình tượng hào hùng

Khung cảnh làng Ê-đê mà Đăm Săn là người tù trưởng giàu mạnh => dân tộc ít người, thể hiện văn hóa cộng đồng

Thời gian

Thời kì cổ đại

Người kể chuyện

Ngôi thứ ba

Câu 2: Tìm đọc thêm các tài liệu viết về Hy Lạp và Ấn Độ thời cổ đại. Tóm tắt nội dung chính và trích dẫn những thông tin quan trọng trong các tài liệu, có sử dụng cước chú.

Trả lời:

HS tự tìm đọc.

Câu 3: Tập thuyết trình về một vấn đề văn hóa, lịch sử Tây Nguyên và lắng nghe phản hồi của bạn về bài thuyết trình của mình

Trả lời:

HS tự thực hành.

Câu 4. Đọc thêm các tác phẩm văn học hiện đại mang âm hưởng sử thi hoặc lấy cảm hứng từ các nhân vật, sự kiện, địa điểm trong sử thi (Ví dụ: Bài ca chim Chơ-rao của Thu Bổn, Đất nước của Nguyễn Đình Thi, Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm,…) và nhận xét về ảnh hưởng của thể loại sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại

Trả lời:

• Đặc trưng của sử thi được thể hiện trong Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm:

- Sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp

- Kể về những biến cố diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân: quá trình hình thành và phát triển của đất nước gắn với những quan niệm của nhân dân

- Thể hiện quá trình vận động của dân tộc Việt qua lịch sử đất nước bốn nghìn năm

• Đặc trưng của sử thi thể hiện trong Đất nước – Nguyễn Đình Thi:

- Sử dụng ngôn từ có vần, nhịp

- Hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian

- Thể hiện quá trình vận động của đất nước trong chiến tranh, lịch sử của cộng đồng: “trời thu thay áo mới”, “trời xanh đây là của chúng ta”, “những cánh đồng… phù sa”, “năm xưa”, “những ngày thu đã xa”, “những buổi ngày xưa”

• Ảnh hưởng của sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại: thể loại sử thi đã ảnh hưởng tới văn học Việt Nam hiện đại cả về nội dung và nghệ thuật ở nhiều phương diện như:

- Ngôn từ

- Sử dụng nhiều chất liệu dân gian trong sáng tác

- Cách lựa chọn thể loại

- Cách xây dựng nhân vật

- Cách lựa chọn nội dung và đối tượng trữ tình trong văn bản: đối tượng thường là người anh hùng, chiến sĩ; hình tượng đất nước trải qua khó khăn, máu lửa chiến tranh.

Câu 1. Lập bảng tổng hợp những đặc trưng của sử thi được thể hiện trong hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời trên các phương diện: nhân vật, cốt truyện, không gian, thời gian, người kể chuyện.

Phương diện

Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác

Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Nhân vật

Héc-to: người anh hùng chiến đấu vì lí tưởng

Ăng-đrô-mác: người vợ đảm đang, hiền dịu

Đăm Săn: Người anh hùng theo đuổi khát vọng

Nữ Thần Mặt Trời: Đại diện cho cái đẹp, sự sống và quyền lực

Cốt truyện

Héc-to là chủ soái quân đội thành Tơ-roa phải quay vào thành giục binh sĩ, cầu khẩn nữ thần A-tê-na giúp đỡ và về nhà thăm vợ con.

Đăm Săn muốn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời.

Đăm Par Kvây can ngăn, nhưng Đăm Săn vẫn nhất quyết đi.

Nữ Thần Mặt Trời từ chối.

Đăm Săn ra về, mặc lời cảnh bảo của Nữ Thần Mặt Trời.

Không gian

Không gian sử thi kì vĩ, rộng lớn (tòa tháp I-li-ông, con đường thành Tơ-roa…)

Không gian sử thi kì vĩ, rộng lớn (nơi Nữ Thần Mặt Trời ở, nơi ở của Đăm Par Kvây, không gian Rừng Đen…)

Thời gian

Thời gian sử thi, thuộc về quá khứ và thường không xác định.

Thời gian sử thi, thuộc về quá khứ và thường không xác định.

Người kể chuyện

Ngôi thứ ba

Ngôi thứ ba

Câu 2. Tìm đọc thêm các tài liệu viết về Hy Lạp và Ấn Độ thời cổ đại. Tóm tắt nội dung chính và trích dẫn những thông tin quan trọng trong các tài liệu, có sử dụng cước chú.

Một số tài liệu như: Hy Lạp (Thần thoại Hy Lạp…); Ấn Độ (Sử thi Ra-ma-ya-na, Ma-ha-bha-ra-ta…)

Câu 3. Tập thuyết trình về một vấn đề văn hóa, lịch sử Tây Nguyên và lắng nghe phản hồi của bạn về bài thuyết trình của mình.

Một số vấn đề như: Cồng chiêng Tây Nguyên, Lễ hội đua voi ở Tây Nguyên…

Câu 4. Đọc thêm các tác phẩm văn học hiện đại mang âm hưởng sử thi hoặc lấy cảm hứng từ các nhân vật, sự kiện, địa điểm trong sử thi (Ví dụ: Bài ca chim Chơ-rao của Thu Bồn, Đất nước của Nguyễn Đình Thi, Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm…) và nhận xét về ảnh hưởng của thể loại sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại.

Ví dụ: Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm

• Thể loại: Trường ca, có dung lượng lớn.
• Nội dung: Kể về nguồn gốc của Đất Nước, quá trình hình thành Đất Nước.
• Nhắc đến những nhân vật trong quá khứ: Lạc Long Quân, Âu Cơ, Thánh Gióng, Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm
• Không gian sử thi: những núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, Đất tổ Hùng Vương, núi Bút non Nghiên….
• Thời gian sử thi: ngày xửa ngày xưa, bốn nghìn năm…

Câu 1

Bảng tổng hợp những đặc trưng của sử thi được thể hiện ở hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mácĐăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt TrờiNhân vậtNgười anh hùng chiến đấu vì lý tưởng và lợi ích dân tộcNgười anh hùng theo đuổi khát vọngCốt truyệnDựa trên tình huống, bi kịch của Héc-to khi phải lựa chọn giữa cá nhân và dân tộc => sư kiện trọng đạiĐăm Săn muốn Nữ Thần Mặt Trời trở thành vợ thứ của mình nên đã lên đường đến tìm nàng nhưng không được chấp thuận, khi trở về gặp nạn và chết => biến cố của nhân vật khi theo đuổi một mong muốn vượt quá khả năngKhông gianCuộc chiến vây hãm thành Tơ-roa của quân Hy Lạp bước sang năm thứ mười chưa phân thắng bại => hình tượng hào hùngKhung cảnh làng Ê-đê mà Đăm Săn là người tù trưởng giàu mạnh => dân tộc ít người, thể hiện văn hóa cộng đồngThời gian

Thời kì cổ đại

Người kể chuyện

Ngôi thứ ba

Câu 2

Học sinh tự liên hệ, thực hành

Câu 3:

- Bài thuyết trình “Đa dạng bản sắc văn hóa các dân tộc Tây Nguyên”

- Thông tin chính:

+ Không gian văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên.

+ Sử thi Tây Nguyên.

+ Lễ hội truyền thống. 

+ Đặc sản. 

- Phản hồi: bài thuyết trình cung cấp những thông tin đặc sắc, mới mẻ làm người nghe hứng thú và muốn tìm hiểu thêm nhiều điều mới hơn về Tây Nguyên.

Câu 4

* Đặc trưng của sử thi được thể hiện trong Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm:

– Sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp

– Kể về những biến cố diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân: quá trình hình thành và phát triển của đất nước gắn với những quan niệm của nhân dân

– Thể hiện quá trình vận động của dân tộc Việt qua lịch sử đất nước bốn nghìn năm

* Đặc trưng của sử thi thể hiện trong Đất nước – Nguyễn Đình Thi:

– Sử dụng ngôn từ có vần, nhịp

– Hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian

– Thể hiện quá trình vận động của đất nước trong chiến tranh, lịch sử của cộng đồng: “trời thu thay áo mới”, “trời xanh đây là của chúng ta”, “những cánh đồng… phù sa”, “năm xưa”, “những ngày thu đã xa”, “những buổi ngày xưa”

* Ảnh hưởng của sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại: thể loại sử thi đã ảnh hưởng tới văn học Việt Nam hiện đại cả về nội dung và nghệ thuật ở nhiều phương diện như:

– Ngôn từ

– Sử dụng nhiều chất liệu dân gian trong sáng tác

– Cách lựa chọn thể loại

– Cách xây dựng nhân vật

– Cách lựa chọn nội dung và đối tượng trữ tình trong văn bản: đối tượng thường là người anh hùng, chiến sĩ; hình tượng đất nước trải qua khó khăn, máu lửa chiến tranh

Câu 1

Lập bảng tổng hợp những đặc trưng của sử thi được thể hiện trong hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời trên các phương diện: nhân vật, cốt truyện, không gian, thời gian, người kể chuyện.

Phương pháp giải:

- Ôn lại kiến thức về đặc trưng của thể loại sử thi

- Đọc kĩ hai văn bản, nắm được cốt truyện, các ý chính, nhân vật bối cảnh và đối chiếu với các đặc trưng của thể loại sử thi để tìm ra điểm đặc trưng được thể hiện trong văn bản của thể loại này

Lời giải chi tiết:

Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác

Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Nhân vật

Người anh hùng chiến đấu vì lý tưởng và lợi ích dân tộc

Người anh hùng theo đuổi khát vọng

Cốt truyện

Dựa trên tình huống, bi kịch của Héc-to khi phải lựa chọn giữa cá nhân và dân tộc → sư kiện trọng đại

Đăm Săn muốn Nữ Thần Mặt Trời trở thành vợ thứ của mình nên đã lên đường đến tìm nàng nhưng không được chấp thuận, khi trở về gặp nạn và chết → biến cố của nhân vật khi theo đuổi một mong muốn vượt quá khả năng

Không gian

Cuộc chiến vây hãm thành Tơ-roa của quân Hy Lạp bước sang năm thứ mười chưa phân thắng bại → hình tượng hào hùng

Khung cảnh làng Ê-đê mà Đăm Săn là người tù trưởng giàu mạnh → dân tộc ít người, thể hiện văn hóa cộng đồng

Thời gian

Thời kì cổ đại

Người kể chuyện

Ngôi thứ ba

Câu 2

Tìm đọc thêm các tài liệu viết về Hy Lạp và Ấn Độ thời cổ đại. Tóm tắt nội dung chính và trích dẫn những thông tin quan trọng trong các tài liệu, có sử dụng cước chú.

Phương pháp giải:

- Tìm hiểu một số tài liệu về Hy Lạp và Ấn Độ

- Nắm được nội dung tài liệu và phân loại được các cước chú sử dụng trong văn bản

Lời giải chi tiết:

Học sinh tự tìm đọc.

Câu 3

Tập thuyết trình về một vấn đề văn hóa, lịch sử Tây Nguyên và lắng nghe phản hồi của bạn về bài thuyết trình của mình.

Phương pháp giải:

- Tìm hiểu một số hội thảo về văn hóa, lịch sử Tây Nguyên

- Nêu suy nghĩ của em về bài thuyết trình (có thể là ý nghĩa, kết quả hoặc cảm nhận thích hay không thích) về bài thuyết trình.

Lời giải chi tiết:

Học sinh tự liên hệ, thực hành

Câu 4

Đọc thêm các tác phẩm văn học hiện đại mang âm hưởng sử thi hoặc lấy cảm hứng từ các nhân vật, sự kiện, địa điểm trong sử thi (Ví dụ: Bài ca chim Chơ-rao của Thu Bổn, Đất nước của Nguyễn Đình Thi, Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm,…) và nhận xét về ảnh hưởng của thể loại sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại.

Phương pháp giải:

Tìm đọc các tác phẩm mang âm hưởng sử thi, dùng lý thuyết về đặc điểm của sử thi soi chiếu vào tác phẩm để nhận thấy những ảnh hưởng của sử thi trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

* Đặc trưng của sử thi được thể hiện trong Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm:

- Sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp

- Kể về những biến cố diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân: quá trình hình thành và phát triển của đất nước gắn với những quan niệm của nhân dân

- Thể hiện quá trình vận động của dân tộc Việt qua lịch sử đất nước bốn nghìn năm

* Đặc trưng của sử thi thể hiện trong Đất nước – Nguyễn Đình Thi:

- Sử dụng ngôn từ có vần, nhịp

- Hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian

- Thể hiện quá trình vận động của đất nước trong chiến tranh, lịch sử của cộng đồng: “trời thu thay áo mới”, “trời xanh đây là của chúng ta”, “những cánh đồng… phù sa”, “năm xưa”, “những ngày thu đã xa”, “những buổi ngày xưa”

* Ảnh hưởng của sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại: thể loại sử thi đã ảnh hưởng tới văn học Việt Nam hiện đại cả về nội dung và nghệ thuật ở nhiều phương diện như:

- Ngôn từ

- Sử dụng nhiều chất liệu dân gian trong sáng tác

- Cách lựa chọn thể loại

- Cách xây dựng nhân vật

- Cách lựa chọn nội dung và đối tượng trữ tình trong văn bản: đối tượng thường là người anh hùng, chiến sĩ; hình tượng đất nước trải qua khó khăn, máu lửa chiến tranh