* Sau khi đọc

Nội dung chính: 

Văn bản Trở gió của Nguyễn Ngọc Tư kể về trận gió chướng (gió mùa) cuối năm với sự biến đổi của cảnh vật cũng như sự thay đổi trong cách cảm, cách nghĩ của con người. Thông qua đó, tác giả thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, mùi vị quê hương chỉ có ở nơi quê nhà Nam Bộ mới có.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): 

- Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh:

+ Mới đầu thì gió nhẹ nhàng, e dè thông qua âm thanh chuông gió “âm thanh từng giọt tinh tang, thoảng và e dè”.

+ Về sau gió thành dòng, vội vàng, gấp rút. Gió mạnh cồn cào, nồng nhiệt mà cũng “thiệt dịu dàng”.

Câu 2 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Những biểu hiện của tâm trạng "lộn xộn, ngổn ngang" ở nhân vật “tôi” khi gió chướng về:

+ Mừng vui khi gió chướng về vì gió chướng về là sắp đến Tết, được sắm quần áo mới.

+ Bực bội, buồn khi gió về bởi gió chướng về là già thêm một tuổi, cảm giác như mất đi một cái gì đó.

- Lí do khiến nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng là mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch.

Câu 3 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Tác giả khẳng định “mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch” là bởi khi gió chướng về: 

+ là lúc lúa vừa chín tới, hi vọng rực lên theo màu lúa.

+ mía già, ngọt nước và trĩu, cầm khúc mía trên tay nghe nặng trịch.

+ vú sữa chín cây lúc lỉu, căng bóng.

+ dưa hấu chín.

Câu 4 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Câu văn cuối của văn bản: “Ở đó, siêu thị chất đầy dưa hấu, dưa hành, dưa kiệu, bánh chưng, bánh tét, liệu ở đó có ai bán một mùa gió cho tôi?” gợi cho em suy nghĩ về một cái Tết ấm no, đủ đầy nơi phố thị xa hoa. Tuy nhiên ở nơi xa hoa đó lại không có những kí ức tuổi thơ, không có mùa gió chướng mà nhân vật tôi vẫn mong đợi. Qua đó người đọc thấy được nỗi nhớ quê hương lúc nào cũng thường trực ở nhân vật tôi.

Câu 5 (trang 46 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Qua văn bản văn bản Trở gió (Nguyễn Ngọc Tư) người đọc hình dung được sự thay đổi của cảnh vật dịp cuối năm và cũng thấy được sự thay đổi trong cách cảm, cách nghĩ của con người. Thông qua cách cảm nhận đó chúng ta tình yêu quê hương, đất nước tha thiết của tác giả. Phải yêu quê hương, nặng lòng với quê hương thì mới có những cảm nhận sâu sắc, tỉ mỉ đến như vậy.

Câu 6 (trang 47 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Nếu một mai đi xa, nhắc đến “gió chướng, những hình ảnh quen thuộc nào hiện ra trong tâm trí” của tác giả là: 

+ những nùi rơm vướng oằn nhánh me

+ giồng bạc hà cháy lá

+ con nước rong linh đinh

+ má đứng rê lúa, trấu bay xà quần

+ vài buồng cau quá lứa thắp lửa trên cao

+ tiếng chày quết bánh phồng thâm u trong rặng dừa nước

+ trời mát riu riu, nắng thức trễ nắng không ra vàng không ra trắng.

- Bản thân em, nếu phải xa nhà, xa quê, em nhớ nhất: bản thân mỗi người sẽ có những ấn tượng và thứ đáng nhớ riêng. Mỗi người sẽ chia sẻ điều mình nhớ nhất cho các bạn cùng nghe.

I. Giới thiệu tác giả Nguyễn Ngọc Tư 

Nguyễn Ngọc Tư sinh năm 1976 tại Đầm Dơi, Cà Mau. Là nữ nhà văn trẻ của Hội nhà văn Việt Nam. Với niềm đam mê viết lách, chị miệt mài viết như một cách giải tỏa và thể nghiệm, chị biết rằng chị muốn viết về những điều gần gũi nhất xung quanh cuộc sống của mình. Giọng văn chị đậm chất Nam bộ, là giọng kể mềm mại mà sâu cay về những cuộc đời éo le, những số phận chìm nổi. Cái chất miền quê sông nước ngấm vào các tác phẩm, thấm đẫm cái tình của làng, của đất, của những con người chân chất hồn hậu nhưng ít nhiều gặp những bất hạnh.

Âm thầm đến với văn chương và bừng sáng khi được nhận giải Nhất cuộc thi Văn học tuổi 20 của NXB Trẻ, Nguyễn Ngọc Tư đã trở thành tâm điểm của sự hy vọng vào một nền văn trẻ đương đại. Chị đã tiếp tục có những cú nhảy ngoạn mục trên chặng đường văn cùng những tác phẩm được giới chuyên môn đánh giá cao. Tập truyện ngắn Cánh đồng bất tận của chị gây được tiếng vang lớn, nhận được nhiều giải thưởng cũng như chuyển thể thành kịch, phim điện ảnh.

Với những tác phẩm của mình, cô đã đạt được nhiều giải thưởng như:

2000: Tác phẩm Ngọn đèn không tắt: Giải I trong Cuộc vận động sáng tác Văn học tuổi 20 lần II và giải Mai vàng cho Nhà văn xuất sắc 

2001: Tác phẩm Ngọn đèn không tắt: Giải B ở Hội nhà văn Việt Nam

2000: Tác phẩm Ngọn đèn không tắt: Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn Học-Nghệ thuật Việt Nam

2003: Một trong "Mười nhân vật trẻ xuất sắc tiêu biểu của năm 2002"

2006: Tác phẩm Cánh đồng bất tận: Giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam năm 2006

2018: Tác phẩm Cánh đồng bất tận: giải thưởng LiBeraturpreis 2018 do Hiệp hội Quảng bá văn học châu Á, châu Phi, Mỹ Latin tại Đức (Litprom) bình chọn. Giải thưởng trị giá 3000 euro. Bên cạnh đó, nữ văn sĩ nhận thêm khoảng 6.000 euro từ các tổ chức khác để thực hiện dự án viết dành cho nữ giới tại Việt Nam. 

2019: Lọt vào Top 50 người phụ nữ có ảnh hưởng nhất tại Việt Nam 2018 do tạp chí Forbes bình chọn. 

II. Khái quát tác phẩm Trở gió

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Trích từ Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư (2005)

"Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư" khiến cho người ta thấy rằng nhà văn trẻ có thể biến mọi đề tài "tầm thường" trở thành thời sự. Ẩn sau "giọng nói" trong trẻo, duyên dáng của một cô gái là sự trải nghiệm về thời cuộc, đời sống dân dã và chiều sâu văn hoá của vùng đất cực Nam Tổ quốc..

2. Thể loại

Tạp bút là một thể loại văn học gần giống như tạp văn hay tùy bút với mớ bòng bong, rối rắm chữ nghĩa mà người viết nghĩ gì viết nấy còn người đọc muốn tìm "vàng" thì phải chịu khó "đãi" chữ. Thể loại này được cho là bức "biếm họa bằng chữ", là thể văn tranh đấu, tranh luận, luôn có đối thủ, đối phương (dù là tưởng tượng) xuất hiện trước mắt người viết.

3. Bố cục

Gồm 2 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “bắt đầu rụng xuống”: Tâm trạng ngổn ngang của tác giả khi mùa gió chướng về.

+ Phần 2: Còn lại: Sự mong chờ và tình cảm của tác giả với những cơn gió chướng.

4. Giá trị nội dung

Văn bản Trở gió của Nguyễn Ngọc Tư kể về trận gió chướng (gió mùa) cuối năm với sự biến đổi của cảnh vật cũng như sự thay đổi trong cách cảm, cách nghĩ của con người. Thông qua đó, tác giả thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, mùi vị quê hương chỉ có ở nơi quê nhà Nam Bộ mới có.

5. Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm

- Nhiều từ ngữ địa phương, mang đậm phong cách Nam Bộ.

- Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, nhân hóa

Câu 1 (trang 46 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các đoạn viết về gió chướng theo gợi ý:

- Âm thanh của gió được tác giả miêu tả như thế nào?

- Tác giả đã sử dụng những từ ngữ, hình ảnh nào để làm nổi bật “tính cách”, “tâm trạng”, “cảm xúc” của gió chướng?

Lời giải chi tiết:

Nhà văn đã sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa để miêu tả gió chương, làm cho gió chướng hiện lên sống động, giống như con người: hơi thở gió rất gần; âm thanh ấy sẽ càng từng giọt tinh tang, thoảng và e dè, như ai đó đứng đằng xa ngoắc tay nhẹ một cái, như đang ngại ngần không biết người xưa có còn nhớ ta không; mừng húm; hừng hực; dạt dào; cồn cào; nồng nhiệt; dịu dàng…

Câu 2 (trang 46 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Hãy chỉ ra những biểu hiện của tâm trạng “lộn xộn, ngổn ngang” ở nhân vật “tôi” khi gió chướng về. Theo em, lí do nào khiến nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng?

Phương pháp giải:

Đọc lại đoạn thứ hai và thứ ba của văn bản để tìm ý và trả lời

Lời giải chi tiết:

- Biểu hiện của tâm trạng “lộn xộn, ngổn ngang” ở nhân vật “tôi”:

+ Vừa mừng vừa bực: "mừng rồi đó, bực rồi đó"

+ Vương vấn những nỗi buồn khó tả.

+ Lo sợ khi nghĩ về sự chảy trôi của thời gian: "sắp già thêm một tuổi, mỗi lần gió về lại cảm giác mình mất một cái gì đó không rõ ràng, không giải thích được"

+ Khẩn trương trong tất cả những hành động của mình.

- Lí do khiến nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng:

+ Khi gió về, lũ con nít nhảy cà tưng, mừng vì sắp được quần áo mới.

+ Mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch.

+ Gió chướng về đồng nghĩa với gió Tết.

+ Gợi nhắc đến quê hương, gắn liền với quê hương.

Câu 3 (trang 46 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Vì sao tác giả khẳng định “mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch”?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ đoạn văn thứ tư để tìm ý và trả lời.

Lời giải chi tiết:

Tác giả khẳng định “mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch” bởi vì khi gió chướng về cũng là lúc những nông sản bước vào vụ thu hoạch. Lúa thì chín tới, mía cũng kịp già, vú sữa đến độ chín rộ, dưa hấu cũng đủ già để thu hoạch

Câu 4 (trang 47 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Câu văn cuối cùng của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ câu văn cuối, kết hợp với nội dung văn bản và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Câu văn cuối bài gợi cho em suy nghĩ về tình yêu quê hương của tác giả. Có thể hiểu, dù đi đâu về đâu, sống giữa những hiện đại hay cuộc sống muôn màu thì tác giả vẫn chỉ luôn hướng về quê hương, hướng về nơi có những cơn gió chướng của mình. Mặc dù Sài Gòn phồn hoa đô hội nhưng trong lòng của tác giả cũng vẫn luôn nhớ về quê hương bình dị của mình.

Câu 5 (trang 47 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Nêu cảm nhận của em về tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện trong văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, xác định chủ đề văn bản và trình bày cảm xúc của mình.

Lời giải chi tiết:

Tình cảm với gió chướng cũng chính là tình cảm của tác giả với quê hương. Đó là tình yêu, sự gắn bó tha thiết với con người, cảnh sắc quê hương và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, có khả năng cảm nhận được những thay đổi rất nhỏ, rất khẽ khàng của tạo vật cũng như của tâm trạng con người mỗi khi gió chướng về

Bố cục văn bản Trở gió - Ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức

Gồm 2 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “bắt đầu rụng xuống”: Tâm trạng ngổn ngang của tác giả khi mùa gió chướng về.

+ Phần 2: Còn lại: Sự mong chờ và tình cảm của tác giả với những cơn gió chướng.

Tóm tắt tác phẩm Trở gió - Mẫu 1

Đoạn trích là những tâm tư, cảm nhận của tác giả khi mùa gió về. Những tâm trạng lộn xộn, ngổn ngang vừa bực vừa mừng, ngóng chờ, vội vã. Nhưng cũng chính những cơn gió chướng lại là một phần của cuộc sống của nhân vật “tôi”, nhắc đến nó sẽ khiến tác giả da diết nỗi nhớ cùng những hình ảnh về quê nhà. 

Tóm tắt tác phẩm Trở gió - Mẫu 2

“Trở gió” của Nguyễn Ngọc Tư viết về những cảm giác của tác giả khi ngóng chờ những cơn gió chướng. Mùa gió về cũng đem theo cảm xúc, tâm tư lộn xộn, vội vã vì chẳng kịp làm gì mà thời gian đã trôi đi nhanh. Gió chướng về cũng là lúc một năm mới đến, chúng dần trở thành một phần không thể thiếu của nhân vật “tôi” trong bài viết, đến mức tác giả có thể nghe đến nó mà “chết giấc” trong nỗi nhớ quê nhà.

Nội dung chính Trở gió

Văn bản Trở gió của Nguyễn Ngọc Tư kể về trận gió chướng (gió mùa) cuối năm với sự biến đổi của cảnh vật cũng như sự thay đổi trong cách cảm, cách nghĩ của con người. Thông qua đó, tác giả thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, mùi vị quê hương chỉ có ở nơi quê nhà Nam Bộ mới có.

Câu 1. Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh nào?

Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh:

• hơi thở gió rất gần;
• âm thanh ấy sẽ càng từng giọt tinh tang, thoảng và e dè, như ai đó đứng đằng xa ngoắc tay nhẹ một cái, như đang ngại ngần không biết người xưa có còn nhớ ta không;
• mừng húm;
• hừng hực, dạt dào;
• Cồn cào. Nồng nhiệt. Mà thiệt dịu dàng

Câu 2. Hãy chỉ ra những biểu hiện của tâm trạng “lộn xộn, ngổn ngang” ở nhân vật “tôi” khi gió chướng về. Theo em, lí do nào khiến nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng?

- Những biểu hiện của tâm trạng “lộn xộn, ngổn ngang” ở nhân vật “tôi” khi gió chướng về: Mừng đó, rồi bực đó; Tôi cũng buồn, buồn muốn chết; Cảm giác mình mất một cái gì đó không rõ ràng, không giải thích được, như ai đó đuổi theo đằng sau.

- Lí do khiến nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng:

• Sự chờ đợi đã thành thói quen thời thơ dại: Lũ con nít nhảy cà tưng, háo hức vỗ tay cười, vậy là gần được sắm quần áo, dép mới rồi.
• Gió chướng là gió Tết.
• Gió chướng cũng là khi mùa lúa cũng vừa chín tới.
• Gợi nhớ về quê hương.

Câu 3. Vì sao tác giả khẳng định “mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch”?

• Gió chướng vào mùa thì lúa cũng vừa chín tới, hi vọng rực lên theo màu lúa. Mùi thơm rơm ràn rụa thổi ngang đồng, nỗi buồn lo của má tan không thành tiếng, tan mau như sương.
• Liếp mía đặt từ hồi tháng Hai, tháng Ba, đợi gió ngả mới chịu già, nước ngọt và trĩu.
• Vú sữa chín cây lúc lỉu, căng bóng…
• Còn dưa hấu nữa…

Câu 4. Câu văn cuối cùng của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

Câu văn cuối cùng của văn bản gợi về tình cảm dành cho quê hương của tác giả. Dù xã hội ngày càng phát triển, nhưng nhà văn vẫn nhớ về quê hương, nơi lưu giữ những kỉ niệm đẹp đẽ của mình.

Câu 5. Nêu cảm nhận của em về tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện trong văn bản.

Tác giả đã bộc lộ tình yêu quê hương tha thiết, sâu sắc cũng như một tâm hồn tinh tế, nhạy cảm trước sự thay đổi của thiên nhiên.

I. Tác giả

- Tác giả :Nguyễn Ngọc Tư ( 1976)

- Quê quán: Cà Mau

- Là một nhà văn, thành viên Hội nhà văn Việt Nam

- Các tác phẩm tiêu biểu: Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư (2005), Tạp chí Nguyễn Ngọc Tư (2005), Không ai qua sông (2016), Biên sử nước ( 2020),…

- Phong cách sáng tác: Văn của Nguyễn Ngọc Tư trong sáng, chân chất, mộc mạc

II. Tác phẩm Trở gió

• Thể loại: Tùy bút
• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

-Tác phẩm trích từ Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư

• Phương thức biểu đạt: Tự sự
• Người kể chuyện: Nhân vật tôi
• Tóm tắt tác phẩm Trở gió

Tác phẩm nói về cuộc hẹn của tác giả với gió chướng và những cảm giác xao xuyến khi mùa gió chướng về và nỗi sợ của tác giả khi đi xa sẽ không còn được thấy không khí nhộn nhịp mùa gió chướng

• Bố cục tác phẩm Trở gió

- Phần 1: Từ đầu ..Ôi! gió chướng :Tác giả nhớ về cuộc hẹn với gió chướng

- Phần 2: Tiếp đến… còn dưa hấu nữa, ui chao: tâm trạng của tác giả khi mùa gó chướng tới

- Phần 3: Còn lại: tác giả lo sợ khi tương lai không được gặp gió chướng

• Giá trị nội dung tác phẩm Trở gió

- Cảm giác xao xuyến của nhân vật tôi khi mùa gió chướng về, cùng những hình ảnh vô cùng quen thuộc mỗi mùa gió chướng

• Giá trị nghệ thuật tác phẩm Trở gió

- Thành công trong khắc họa tâm lý nhân vật

- Nghệ thuật tự sự độc đáo hấp dẫn

III Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Trở gió

• Khung cảnh làng quê vào mùa gió chướng

- Thời gian: gió chướng đến từ tháng 9 đến tết

+ Tháng 9 tôi dời chiếc chuông gió sang phía đông

+ Gió chướng với tôi là gió tết, dù từ khi mùa gió đến tết mất gần 3 tháng ròng

- Không gian: Khi mùa gió chướng đến mang theo những âm thanh báo hiệu

+Cái chuông gió với những âm thanh mỏng manh trở thành thứ đồ chơi lảng nhách, chẳng thể hiện sự hừn hực của nó- bây gờ lớn thành một dòng gió xấp xãi, cuốn quýt sốc vào tấm tôn bên chái đông đã bị đứt đinh từ mùa trước

+ Đặc điểm gió chướng hiu hiu lạnh

+ Không khí rộn ràng đám con nít nhảy cà tưng, háo hức vỗ tay cười vì sắp được sắm đồ tết

+ Gió chướng báo hiệu kết thúc một năm

+ Hình ảnh “ má” buồn khi mùa gió tết lo lắng sắp hết một năm, lo sợ về cái tết không đủ đầy cho gia đìn

+ Gió chướng cũng vào mùa gặt

+ Rất nhiều nông sản được thu hoạch vào mùa này như mía, vú sữa, dưa hấu,..

→→ Mùa gió chướng mang nhữn đặc điểm riêng biệt của nó làm xao xuyến lòng người

• Tâm trạng của tác giả về gió chướng

- Khi gió chưa đến thì háo hức, trông chờ, mong nhớ

+ Dời chuông gió sang cửa sổ phía đông

-Tự đặt câu hỏi và tự trả lời

+ Không biết người xưa còn nhớ ta không. Rồi mừng húm khi nhận ra tôi chẳng quên nó bao giờ.

-Khi gió chướng về

+ Tâm trạng ngổn ngang, mừng đó bực đó

+Buồn khi sắp hết năm, tiếc nuối khi bản thân chưa làm được gì

+ Cảm giác mất một cái gì đo

+ Dù buồn dù sợ khi gió về một năm lại sang sợ thời gian trôi. Nhưng tác giả lại mong ngóng

+ Tác giả đã quen với việc chờ đợi này

- Tác giả lo sợ khi đi xa không được đón không khí quen thuộc quê nhà vào mùa gió chướng

+ Sợ khi nhìn mùa gió sẽ gợi lên nỗi nhớ nhà

+ Sợ hình ảnh quen thuộc hiện ra, cùng với không khi mùa gió chướng làm nhân vật tôi không chịu nổi

+ Tác giả lo lắng không biết nơi đó có những đặc trưng mùa têt như quê mình không?

→→ Nhân vật tôi với rất nhiều cung bậc cảm xúc khi mùa gió chướng về, với những cảm giác quen thuộc, gần gũi mùa gió chướng

*Sau khi đọc

Câu 1 (Trang 46- SGK Ngữ văn 7): Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh nào?

Trả lời:

Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh:

- Thoạt đầu, âm thanh ấy sẽ sàng từng giọt tinh tang, thoảng và e dè, như ai đó đứng đằng xa ngoắc tay nhẹ một cái, như đang ngại ngần không biết người xưa có còn nhớ ta không.

- […] Bây giờ trở thành một dòng gió, xấp xãi, cuống quýt sốc vào tấm tôn bên chái đông đã bị đứt đinh từ mùa trước. Cồn cào. Nồng nhiệt. Mà thiệt dịu dàng.

Câu 2 (Trang 46- SGK Ngữ văn 7): Hãy chỉ ra những biểu hiện của tâm trạng “lộn xộn, ngổn ngang” ở nhân vật “tôi” khi gió chướng về. Theo em, lí do nào khiến nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng?

Trả lời:

Những biểu hiện của tâm trạng “lộn xộn, ngổn ngang” ở nhân vật “tôi” khi gió chướng về là:

+ Vừa mừng vừa bực.

+ Vương vấn những nỗi buồn khó tả.

+ Lo sợ khi nghĩ về sự chảy trôi của thời gian.

+ Khẩn trương trong tất cả những hành động của mình.

- Lí do khiến nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng:

+ Khi gió về, lũ con nít nhảy cà tưng, mừng vì sắp được quần áo mới.

+ Gió chướng về đồng nghĩa với gió Tết.

Câu 3 (Trang 46- SGK Ngữ văn 7): Vì sao tác giả khẳng định “mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch”?

Trả lời:

Tác giả khẳng định “mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch” vì: gió chướng vào mùa thì lúa cũng vừa chín tới, hi vọng rực lên theo màu lúa…Liếp mía đặt từ hồi tháng Hai, tháng Ba, đợi gió mới chịu già, nước ngọt và trĩu. Vũ sữa chín cây lúc lỉu, căng bóng…Còn dưa hấu nữa, ui chao…

Câu 4 (Trang 46- SGK Ngữ văn 7): Câu cuối cùng của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

Trả lời:

Câu cuối cùng của văn bản khiến em nhận thấy tác giả có mối tình sâu nặng với quê hương. Dù có sống giữa cuộc sống hiện đại, có siêu thị đầy ắp dưa hấu, dưa kiệu, dưa hành… thì tác giả vẫn luôn hướng về quê hương, luôn mong ngóng và chờ đợi gió chướng

Câu 5 (Trang 46- SGK Ngữ văn 7): Nêu cảm nhận của em về tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện trong văn bản.

Trả lời:

Văn bản đã thể hiện tình cảm mộc mạc, bình dị của tác giả dành cho quê hương, cho những điều đơn giản. Tác giả yêu gió chướng vì những thứ gần gũi, thân quen, yêu gió chướng cũng là yêu mến chút hồn quê giản dị, gắn bó với cuộc sống của người dân lao động lam lũ. Trở gió không chỉ sâu sắc bởi những cảm nhận tinh tế của tác giả mà còn phảng phất hương vị quê hương bởi những điều bình dị, thiết thân.

Câu 6 (trang 47 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Trong hình dung của tác giả, nếu một mai đi xa, nhắc đến “gió chướng, những hình ảnh quen thuộc nào hiện ra trong tâm trí? Còn với bản thân em, nếu phải xa nhà, xa quê, em nhớ nhất điều gì?

Trả lời:

- Trong hình dung của tác giả, nếu một mai đi xa, nhắc đến “gió chướng”, ngay lập tức “tôi” sẽ chết giấc trong nỗi nhớ quê nhà với hàng loạt các hình ảnh quen thuộc hiện ra trong tâm trí như những mùi rơm vướng oằn nhánh me, gồng bạc hà cháy lá, con nước rong linh đinh lém bờ sông, má đứng rê lúa, trấu bay xà quần về cuối gió…

- Nếu bản thân em nếu phải xa nhà, xa quê hương em sẽ nhớ nhất bữa cơm đạm bạc quây quần bên gia đình, có canh rau muống có cà rầm tương do mẹ nấu, cùng nhau ăn bữa cơm gia đình, cùng nhau chia sẻ những điều đã trải qua trong ngày…

SAU KHI ĐỌC

Câu hỏi 1: Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiêt, hình ảnh nào?

Trả lời: 

 Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiêt, hình ảnh:

+ Tác giả chờ đợi gió về

+ Gió thổi vào chuông gió

+ Gió chướng gợi nhắc mùa thu hoạch và Tết sắp về.

Câu hỏi 2: Hãy chỉ ra những biểu hiện của tâm trạng "lộn xộn, ngổn ngang" ở nhân vật "tôi" khi gió chướng về. Theo em, lí do nào khiến nhân vật "tôi" luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng?

Trả lời: 

- Những biểu hiện của tâm trạng "lộn xộn, ngổn ngang" ở nhân vật "tôi" khi gió chướng về: đón gió chướng với tâm trạng vừa mừng vừa bực.

+ Mừng vì mong ngóng và gió đã về.

+ Bực vì phải chờ đợi; vì mỗi lần gió về lại cảm giác mình mất một cái gì đó không rõ ràng, không giải thích được.

- Lí do khiến nhân vật "tôi" luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng:

+ Sự chờ đợi đã thành thói quen của thời thơ dại: vì sẽ được sắm quần áo, dép mới.

+ Háo hức vì gió chướng với nhân vật "tôi" là gió Tết.

Câu hỏi 3: Vì sao tác giả khẳng định "mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch"?

Trả lời:

Tác giả khẳng định "mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch" vì gió chướng vào mùa thì lúa cũng vừa chín tới.

Câu hỏi 4: Câu văn cuối cùng của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

Trả lời:

Câu văn cuối cùng của văn bản gợi cho em suy nghĩ về hình ảnh những người nông dân làm lụng vất vả mới có những sản phẩm Tết để bán ở siêu thị như dưa hấu, dưa kiệu, dưa hành, bánh chưng, bánh tét,... Câu văn cũng cho thấy sẽ ít người biết được tâm trạng của những người nông dân, của nhân vật "tôi" - một đứa bấp bỏm văn chương về một mùa gió.

Câu hỏi 5: Nêu cảm nhận của em về tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện trong văn bản.

Trả lời:

Tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện ngay trong văn bản "Trở gió". Đó là sự thấp thỏm, mong chờ đến bực mình vì gió chướng mãi chưa đến. Đó là cảm giác nhớ, da diết nếu chẳng may phải đi xa xứ, nơi mà hằng năm đều có gió chướng. Tình cảm của tác giả đối với gió chướng cũng chính là tình cảm dành cho những điều gắn bó, yêu thương, là tình cảm quê hương.

I. Tác giả văn bản Trở gió

Nguyễn Ngọc Tư sinh năm 1976, quê ở Cà Mau, sáng tác thành công ở nhiều thể loại: truyện ngắn, tản văn, tiểu thuyết, Văn của Nguyễn Ngọc Tự trong sáng, mộc mạc, thể hiện một tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, giàu yêu thương. Tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư được tập hợp trong một số cuốn sách tiêu biểu như: Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư (2005), Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư (2005). Không ai qua sông (2016), Biên sử nước (2020),.. 8 Quên phức (như quên phát, quên béng): quên hẳn đi, không còn nhớ đến.

II. Tìm hiểu tác phẩm Trở gió

• Thể loại:

Trở gió thuộc thể loại Tạp văn

• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Bài thơ được in trong tập Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư năm 2015.

• Phương thức biểu đạt :

Văn bản Trở gió có phương thức biểu đạt là tự sự

• Tóm tắt văn bản Trở gió: 

Đoạn trích là những tâm tư, cảm nhận của tác giả khi mùa gió về. Những tâm trạng lộn xộn, ngổn ngang vừa bực vừa mừng, ngóng chờ, vội vã. Nhưng cũng chính những cơn gió chướng lại là một phần của cuộc sống của nhân vật “tôi”, nhắc đến nó sẽ khiến tác giả da diết nỗi nhớ cùng những hình ảnh về quê nhà. 

• Bố cục bài Trở gió: 

Trở gió có bố cục gồm 2 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “bắt đầu rụng xuống”: Tâm trạng ngổn ngang của tác giả khi mùa gió chướng về.

+ Phần 2: Còn lại: Sự mong chờ và tình cảm của tác giả với những cơn gió chướng.

1. Giá trị nội dung: 

Qua đoạn trích Trở gió, tác giả Nguyễn Ngọc Tư đã tạo nên một hình dung trọn vẹn về những cơn gió chướng. Mùa gió chướng về không chỉ là sự thay đổi thời tiết, báo hiệu một năm cũ sắp qua, mà còn gợi trong tâm trạng của con người những cảm xúc ngóng chờ, vội vã ngổn ngang. Dẫu vậy, hai từ “gió chướng” vẫn gắn liền với nỗi nhớ và những kỉ niệm về gia đình và quê hương vô cùng đẹp đẽ, không thể nào quên.

• Giá trị nghệ thuật: 

- Ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm

- Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, nhân hóa

- Nhiều từ ngữ địa phương, mang đậm phong cách Nam Bộ.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Trở gió

• Tâm trạng ngổn ngang của tác giả khi mùa gió chướng về.

- Tác giả giới thiệu về mùa gió một cách đặc biệt:

+ Mùa gió về như một “cuộc hẹn” → Nhân hóa, những cơn gió chướng giống như một người bạn cũ.

+ Thời gian gió về: không rõ ràng, thường khi bước qua tháng Chín

+ Dấu hiệu: “bỗng nghe hơi thở gió rất gần”, những cơn gió mạnh, nhanh, gấp như xốc tấm tôn lên 

+ Lời thốt lên của tác giả: Ôi! Gió chướng 

→ Cuộc hội ngộ qua một thời gian dài với đầy sự quen thuộc, lặp lại mỗi năm nhưng vẫn gợi cho tác giả nhiều cảm xúc giống như chính những cơn gió chướng: Cồn cào. Nồng nhiệt. Mà thiệt dịu dàng.

- Tâm trạng lộn xộn, ngổn ngang của nhân vật “tôi”:

+ Vừa mừng vừa bực

+ Chờ đợi hàng năm, nhưng đứng trước sân lại thấy “buồn muốn chết” vì bàn tay vẫn trắng, sắp già thêm một tuổi.

→ Cảm thấy chưa làm được gì mà một năm đã sắp trôi qua, một cảm giác mất mát không rõ ràng

+Tự thôi thúc bản thân cần sống vội vã hơn

→ Tâm trạng vừa buồn vừa vui, vừa mong ngóng lại vừa lo lắng không làm cho tình cảm và suy nghĩ của tác giả về mùa gió chướng thay đổi.

• Sự mong chờ và tình cảm của tác giả với những cơn gió chướng.

* Sự mong chờ những cơn gió chướng của tác giả:

- Lời khẳng định: Nhưng tôi vẫn mong gió chướng về

- Sự chờ đợi đã thành thói quen: Mỗi năm từ thời thơ dại

- Khung cảnh hiện lên trong kí ức:

+ Đám con nít nhảy cả tưng, háo hức vỗ tay cười

+ Sắp được sắp quần áo mới

+ Cảm giác Tết sắp tới gần

- Nhân vật “tôi” và má coi gió chướng là gió Tết, nhưng tâm trạng lại khác nhau:

+ Nhân vật “tôi” mong chờ, háo hức

+ Má của nhân vật “tôi”: buồn, thở dài cái thượt

→ Nỗi lo của người lớn về một cái Tết đầy đủ cho gia đình.

* Tình cảm của tác giả với mùa gió chướng:

- Gió chương đem lại hy vọng vụ mùa bội thu: Gió chướng vào mùa thì lúa cũng vừa chín tới

- Mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch: 

+ Khoảng thời gian chuẩn bị thu hoạch vụ mùa thường rơi vào khoảng thời gian cuối năm, trùng với mùa gió chướng về.

+ Không chỉ lúa chín, hoa màu cũng đến độ thu hoạch: múa, vú sữa, dưa hấu…

- Đối với tác giả, người tự nhận mình là “bấp bỏm” văn chương:

+ Hai từ “gió chướng” có sức gợi “khủng khiếp”

+ Có thể “chết giấc”: chết lặng, chết ngay lập tức trong nỗi nhỡ quê nhà

- Nhiều hình ảnh về quê hương gắn liền với gió chướng: nùi rơm, giồng bạc hà, con nước bờ sông, hình ảnh người mẹ tất tảo, buồng cau, tiếng chày quết bánh phồng thâm u trong rặng dừa nước…

→ Tất cả những hình ảnh quen thuộc, những kí ức, kỉ niệm quý giá không thể quên trong lòng tác giả gắn liền với quê hương vào thời gian gió chướng về mỗi năm

→ Chính những kí ức bình dị của tác giả lại là thứ có thể giết chết chính mình trong nỗi nhớ quê hương, bởi nó đã in sâu vào tiềm thức của tác giả cùng tình cảm sâu nặng mà tác giả dành cho những mùa gió chướng, quê hương và gia đình. 

- Câu hỏi tu từ: có ai bán một mùa gió cho tôi? → Một mùa gió nhưng lại là tất cả những kỉ niệm tuổi thơ, không khí Tết và tình cảm ấm áp mà tác giả cảm nhận được qua mùa gió ấy.

→ Câu hỏi cuối bài vừa làm tăng cảm xúc bâng khuâng, tha thiết trong tình yêu quê hương, vừa khiến ý hỏi vào hư vô, day dứt, dư âm trong lòng người đọc.

Sau khi đọc bài Trở gió

Câu 1 (trang 46 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Gió chướng được tác giả miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh nào?

Lời giải 

Gió chướng được tác giả miêu tả:

- Hơi thở gió rất gần… âm thanh ấy sẽ sáng từng giọt tình tang, thoảng và e dè, như ai đó đứng đằng xa ngoắc tay nhẹ một cái, như đang ngại ngần không biết người xưa có còn nhớ ta không.

- Nó mừng húm.

- Cồn cào, Nồng nhiệt. Mà thiệt dịu dàng.

Câu 2 (trang 46 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chỉ ra những biểu hiện của tâm trạng “lộn xộn, ngổn ngang” ở nhân vật “tôi” khi gió chướng về. Theo em, lí do nào khiến nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng?

Lời giải 

- Biểu hiện của tâm trạng “lộn xộn, ngổn ngang” ở nhân vật “tôi”:

+ mừng đó rồi bực đó.

+ chờ đợi nó.

+ cảm giác mình mất một cái gì đó không rõ ràng, không giải thích được, như ai đó đuổi theo đằng sau.

- Nhân vật “tôi” luôn mong ngóng, chờ đợi gió chướng là vì: sự chờ đợi đã thành thói quen của thời thơ dại. Lúc này, đám con nít nhảy cà tưng và gió chướng với nhân vật tôi là gió tết.

Câu 3 (trang 46 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Vì sao tác giả khẳng định “mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch”?

Lời giải 

Tác giả khẳng định “mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch” vì: gió chướng vào mùa thì lúa cũng vừa chín tới. Liếp mía đặt từ hồi tháng hai, tháng ba, đợi gió mới chịu già, nước ngọt và trĩu, cầm khúc trên tay, nghe nặng trịch. Vú sữa chín cây lúc lỉu, căng bóng, còn dưa hấu…

Câu 4 (trang 47 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Câu văn cuối cùng của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

Lời giải 

Câu cuối cùng của văn bản cho em suy nghĩ về sự chạy trôi của thời gian. Xã hội càng phát triển, những thứ tưởng chừng gần gũi sẽ chẳng bao giờ bị quên lãng thì bỗng một ngày, nó lãng quên trong tâm trí con người. Người viết bày tỏ niềm tiếc nuối và sự nhớ thương tới quê hương.

Câu 5 (trang 47 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nêu cảm nhận của em về tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện trong văn bản.

Lời giải 

Văn bản thể hiện tình cảm của tác giả về gió chướng, sâu xa hơn, là tình yêu quê hương. Hẳn là một người nhạy cảm, quan sát tinh tế, tỉ mỉ mới có thể cảm nhận được cái lạ của gió chướng. Gió chướng mang bao hoài niệm, kí ức. Mỗi một mùa trôi qua, đến mùa gió chướng, dù mang tâm trạng lộn xộn ngỏn ngang song lại mong ngóng nó về. Là một thói quen, là một điều gần gũi, quen thuộc không thể chối bỏ. Gió chướng là dấu hiệu của Tết về, đến mùa thu hoạch, là cảm hứng văn chương tuôn trào. Và giờ đây, xã hội phát triển, mọi thứ đủ đầy nhưng mùa gió chướng đã dần bị quên lãng. Tác giả bày tỏ niềm tiếc nuối.