Mỗi loài cây đều mang một giá trị riêng, không chỉ về kinh tế mà còn cả về tinh thần. Đối với em, cây dừa là loài cây vô cùng gắn bó và thân thuộc.

Cây dừa vốn đã rất quen thuộc với người dân Việt Nam, đặc biệt là ở vùng đồng bằng ven biển. Dừa nhiều nhất chắc hẳn phải ở Bến Tre. Ngay từ đặc điểm ngoại hình, dừa đã mang những nét độc đáo. Cây dừa cao, thân cây dài và không to lắm. Cây dừa cũng có hoa. Nhưng hoa dừa rất nhỏ, có màu trắng. Quả dừa mọc theo chùm, ở trên ngọn dừa. Chúng thường có lớp vỏ bên ngoài cứng, lớp cùi bên trong có màu trắng. Nước dừa rất mát, ngọt thanh.

Cây dừa từ lâu đã trở thành một biểu tượng cho những vùng biển nhiều nắng, gió. Đặc biệt nhất là vùng đất Bến Tre với những rừng dừa rộng lớn. Cây dừa thực sự đem đến cho con người rất nhiều sản phẩm hữu ích. Bất cứ một bộ phận nào cũng có thể được tận dụng một cách tối đa. Thân dùng làm cột chống hoặc chế thành đồ mỹ nghệ và vật liệu trong xây dựng, lá dừa héo khô thì dùng làm chất đốt bảo vệ môi trường. Rễ là nguyên liệu quan trọng để làm các loại thuốc nhuộm, thuốc sát trùng làm sạch miệng hay điều trị bệnh lỵ, đánh răng. Tán lá xòe rộng nên hay được trồng ở các khu nghỉ dưỡng vừa tạo vẻ đẹp thẩm mỹ vừa dùng che nắng. Ngay cả quả dừa cũng có thể tận dụng một cách tối đa. Nước dừa là loại nước giải khát rất được yêu thích. Trong thời tiết nóng bức của mùa hè, nếu được thưởng thức một cốc nước dừa thì còn gì tuyệt vời hơn. Rồi cùi dừa có thể dùng để chế biến các món ăn như mứt, dừa khô hay đem kho thịt kho cá… Quả là một loài cây vô cùng tiện ích đối với con người.

Dừa không chỉ cung cấp cho con người những giá trị kinh tế. Từ lâu, dừa đã đi vào đời sống tinh thần của những người dân Việt Nam. Hình ảnh cây dừa trong kí ức tuổi thơ với những trò chơi thú vị. Cây dừa đã đi vào lời thơ, câu hát như một người bạn tâm tình:

“Cây dừa xanh toả nhiều tàu,
Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng.
Thân dừa bạc phếch tháng năm,
Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao.
Đêm hè hoa nở cùng sao,
Tàu dừa - chiếc lược chải vào mây xanh”

(Trần Đăng Khoa)

Hay như trong bài hát “Dáng đứng Bến Tre”: “Ai đứng như bóng dừa tóc dài bay trong gió. Có phải người còn đó là con gái của Bến Tre…”. Từ bao đời nay, cây dừa đã cùng con người sẻ chia thật nhiều kỉ niệm của những năm tháng gian khổ hay ngọt ngào. Không thể phủ nhận được tình cảm sâu nặng dành cho loài cây của quê hương Việt Nam.

“Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu,
Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng.
Thân dừa bạc phếch tháng năm,
Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao”

(Cây dừa, Trần Đăng Khoa)

Mỗi lần nghe vang vọng những câu thơ của Trần Đăng Khoa, trong lòng tôi lại rạo rực những kỉ niệm tuổi thơ sống động bình yên. Sinh ra và lớn lên tại miền Trung - mảnh đất cằn cỗi bỏng rát chịu nhiều đau thương khắc nghiệt. Tuy không nhận được nhiều ưu ái tự nhiên thuận lợi nhưng bù lại, mẹ thiên nhiên đã ban tặng cho quê hương tôi những rặng dừa cao lớn hiên ngang trải dài ôm trọn lấy những bờ cát trắng xanh phẳng lì. Cây dừa đã trở thành biểu tượng của Quảng Bình quê tôi, trở thành một phần kí ức không thể thiếu trên chặng đường tôi khôn lớn và trưởng thành.

Tôi yêu quý cây dừa bởi sức sống mãnh liệt kiên trì bám trụ với đất bất chấp qua bao mùa phong ba bão táp của loài cây ấy, bởi một sự son sắt thủy chung ân tình bảo vệ bình yên cho cuộc sống của cư dân miền biển. Từng rặng dừa với thân cây cao vút, thân dừa màu nâu đậm, sần sùi, gồ ghề, những tán lá tỏa rộng vươn vai phóng khoáng đón nắng gió đất trời, tận hưởng những làn gió mát rượi xen lẫn hương vị mặn mà đắng chát của biển. Chúng như những mũi tên phóng thẳng lên tận trời cao, sự một sự thách thức, kiêu ngạo, muốn chứng tỏ bản lĩnh sinh tồn và sức chống chọi phi thường. Bố tôi kể rằng vào những ngày gió bão, sóng biển cuộn lên ào ào, cùng cơn thịnh nộ của trời đất, mưa xối xả ào ạt, mọi người đều phải đi di tán lánh nạn. Sau bao biến cố, cứ tưởng rằng cây dừa sẽ bị quật ngã và khuất phục, thế nhưng, chúng vẫn ở đấy, kiên trì và dai dẳng.

Hàng dừa xanh ngát là nơi lưu giữ và chôn cất biết bao nhiêu kỉ niệm tuổi thơ tươi đẹp hồn nhiên trong sáng, là khoảng trời ngây thơ đầy mộng mơ thấm đượm những câu chuyện cổ tích kì diệu của bà, câu hát vọng tếu táo yêu đời của bác hàng chòi, cả những lời thề son sắt thơ ngây tuổi ô mai ngày ấy về tình bạn và những khát vọng lớn lao được bay đến những chân trời mới của những đứa trẻ. Ôi thật vui biết bao những năm tháng hồn nhiên ấy. Tôi nhớ vào những ngày trời hè oi ả, tôi cùng lũ bạn trốn mẹ không ngủ trưa ra bờ cát có rặng dừa bày trò trốn tìm, đuổi bắt, ô ăn quan, bịt mắt bắt dê. Rồi cùng nhau cả gan dám leo lên cây dừa suốt mấy tiếng đồng hồ chỉ để hái được một quả dừa xanh non tươi mát, thích thú nhất là khoảnh khắc bổ dừa ra nhiều nước ngọt, cả bọn vui sướng reo hò hân hoan và cùng thưởng thức thành quả. Làm sao có thể quên được cái hương vị ngọt ngọt bùi bùi thanh thanh của nước cốt hòa quyện với cái giòn giòn thơm thơm mùi sữa của cơm dừa ngày ấy. Cái mùi vị bình dị đơn sơ ấy đã thấm vào da vào thịt. Khiến tôi xao xuyến bồi hồi mỗi khi nhớ lại.

Ở dưới gốc dừa ấy, những đứa trẻ chúng tôi từ chỗ không quen biết đã gắn kết trở thành bạn, cùng nhau vui chơi nô đùa, và cứ như thế, cùng nhau đi qua những hồn nhiên tinh nghịch bướng bỉnh trẻ con để lớn lên từng ngày, trân trọng và quý mến nhau, xây dựng những tình bạn đẹp tuyệt vời. Cây dừa gắn bó thân thiết với cuộc sống của người dân và gánh đỡ một phần thu nhập cho cuộc sống mưu sinh vất vả của người dân vùng biển. Chớ vội vàng nhìn vào thân hình khẳng khiu mỏng manh của cây dừa mà vội coi thường. Ngược lại, chúng có rất nhiều công dụng thần kì. Quả dừa ngọt thơm cùng với dòng nước thanh mát giúp giải khát ngày hè. Cùi dừa non cạo ra uống với nước cũng rất hấp dẫn. Khi già, có thể lấy cùi dừa để kho với thịt, ăn bùi bùi, ngon tuyệt. Cùi dừa còn có thể làm mứt, làm kẹo, làm thạch dừa. Những chiếc lá dừa được dùng để gói bánh. Nó còn được tận dụng lợp ngói nhà, làm vật liệu trang trí dịp tết đến xuân về. Trải qua bao nhiêu thời gian, chứng kiến sự già đi của những thế hệ tiếp bước, nhưng những rặng dừa vẫn hiên ngang sừng sững bao bọc lấy dân làng, trở thành một phần máu mủ ruột không thể thiếu vắng của người dân miền biển chai sương gió dãi dầu. Cây dừa hiện hữu trong từng bữa cơm, mỗi góc nhà, dịp lễ hội.

Cây dừa là người đồng hành tuyệt vời trong hành trình trưởng thành của đất nước. Trong thời chiến tranh loạn lạc, dừa trở thành thứ vũ khí đắc lực. Cùng với dao gươm gậy gộc chống lại kẻ thù xâm lược. Trong thời bình, dừa bình yên lặng lẽ điểm tô cho quê hương thêm vẻ thơ mộng, trù phú. Mảnh đất miền Trung nắng gió cứ tưởng như khô cằn và khắc nghiệt quá đỗi, nhưng nhờ sự hiện diện của những rặng dừa nghiêng mình trên những bãi cát trắng xóa, phong cảnh thiên nhiên như được tô sắc thêm vạn lần.

Tôi yêu cây dừa như yêu một người bạn thuở tấm bé lớn lên với tôi từng ngày. Sau này dù đi đâu về đâu, tôi sẽ luôn tự hào và kể cho mọi người nghe về những rặng dừa xanh trù phú thân thương của quê hương tôi.

Có một loài cây từ lâu đã trở thành sự sống của người dân và trở thành biểu tượng của nhiều vùng quê Việt Nam. Loài cây ấy cũng là nỗi nhớ mong trong lòng của tôi về tuổi thơ êm đềm nơi quê ngoại - cây dừa.

Quê ngoại tôi là xứ sở của dừa. Ở đây không chỉ có vài cây, vài rặng dừa mà là cả liếp dừa nối tiếp nhau nhìn xa xa như một cánh rừng. Cây dừa thân to tròn như một chiếc cột lớn giữa nhà. Lá dừa như những ngọn gươm khua xào xạc có lúc lại mềm mại như bàn tay cầm quạt của cô gái đang múa hát. Tôi yêu cái dáng đứng thẳng của dừa và cái ngẩng đầu thách thức dù mưa giông, bão tố. Hứng chịu bao cơ cực của cuộc đời, dừa lại chắt lọc những gì tinh túy nhất vào quả của mình. Có lần tôi đã nghĩ quả dừa giống như những hũ rượu ngàn năm của Tề Thiên Đại Thánh bỏ quên nơi trần gian. Chỉ khác một điều chắc gì rượu quý kia lại thơm ngon bằng nước dừa. Tôi thích thú với những chiếc rễ dừa to vươn lên mặt đất. Ngày đó, tôi chưa học dừa là loại cây rễ chùm, chỉ biết rằng bộ rễ đồ sộ kia lại có sự sống bền bỉ và bám chặt vào đất giành lấy sự sống của mình.

Làm sao có thể kể hết những lợi ích mà loài cây này mang đến cho con người. Ở quê ngoại tôi, dừa chính là nguồn lợi lớn nhất giúp người dân thoát nghèo, có cuộc sống đầy đủ hơn. Nước dừa vừa ngọt vừa thanh lại là thức uống bổ, rẻ nên được hầu hết mọi người ưa chuộng. Thân dừa già làm gỗ, lá dừa hay cọng dừa khô làm củi. Cả chiếc chổi bà tôi quét nhà cũng được làm từ những sóng lá nhỏ. Hình như người dân chúng tôi không bỏ đi thứ gì kể cả vỏ trái dừa. Hiếm có loài cây nào lại hữu ích đến thế và cũng hiếm loài cây nào được người dân chúng tôi trân quý đến thế. Hễ thấy một trái dừa khô nào ra mọng là bà tôi lại chọn một nơi tốt nhất để trồng.

Đối với chúng tôi, dừa là cả một miền thơ mộng. Dưới gốc dừa mát rượi, chúng tôi chơi trốn tìm, chơi nhảy dây, chơi nhà chòi. Có khi lại thích thú cuộn những chiếc lá dừa thành kèn rồi thổi tí te vui tai. Tôi yêu dừa như yêu những đứa bạn thân cùng xóm, yêu người dì tốt bụng gần nhà. Ai biết một ngày có cô bé nhớ mẹ ngồi khóc dưới gốc cây, mẹ đi chợ về mua ít bột, lấy nải chuối chín cây, bẻ thêm trái dừa khô làm bánh. Cô quên làm sao được cái hương vị thơm béo của nước cốt dừa hòa vào từng miếng bánh ngọt lịm ăn mãi vẫn không biết ngán. Ôi, cái hương vị của tuổi thơ là những ngọt, bùi của dừa mang lại khiến bao năm tháng trôi qua vẫn không thể nào quên.

Ai dám bảo mình chưa bao giờ thử uống một ngụm nước dừa thanh mát? Ai dám bảo mình sẽ quên hình bóng một loài cây của quê hương? Tôi có cố nhớ đâu sao cái dáng dừa soi bóng nước những trưa hè vẫn in hằn trong trí nhớ. Phải chăng đó sẽ mãi là kí ức, là kỉ niệm tươi đẹp trong đời. Cảm ơn dừa đã cho tôi bóng mát giữa đời thường và cho tôi những ngày tháng tuyệt vời của tuổi thơ.

Quê em có hàng dừa rất xanh mát, tuổi thơ của em gắn bó rất nhiều với những cây dừa mang lại bóng mát và những trái quả ngọt.

Từ xa xa cây dừa cao, to, thân cây dừa được bao bọc bên ngoài bằng một lớp vỏ cứng, bên ngoài sần sùi màu nâu đen. Dáng cây đứng thẳng như chiếc cột điện cao chót vót nhưng cũng có những cây dáng hơi nghiêng. Rễ dừa bò lên mặt đất nhìn như những chú rắn. Vào những buổi trưa hè, em thường ngồi dưới đây để hóng mát, những trái dừa rất mát và ngọt, nước uống giải khát rất thích hợp trong mùa hè.

Tàu dừa có lá non lẫn lá già, khi là già rụng lá non sẽ phát triển. Khi làn gió thoảng qua, lá dừa xôn xao đung đưa xào xạc. Vào mùa, dừa ra hoa, từ nách của các tàu dừa, những bẹ non bắt đầu lộ ra. Hoa mọc thành chùm trên một cái cuống dài và có nhiều nhánh phụ. Hoa dừa màu vàng nhạt, hoa li ti rụng trắng cả góc vườn, có mùi thơm dịu nhẹ. Nước dừa non uống thật ngon, đây là nước uống vừa sạch vừa rẻ mà ai cũng yêu thích.

Trong cuộc sống dừa là loại cây có nhiều công dụng, mỗi bộ phận của cây đều có những tác dụng riêng với con người, từ lá cho đến quả đều mang lại những lợi ích kinh tế như thân dừa làm cột, vỏ dừa phơi khô làm củi đun nấu hàng ngày, làm dây thừng để cột. Dừa là loài cây rất hữu ích với con người cũng như có nhiều công dụng quan trọng mà mọi người đều yêu thích.

Cây dừa quê em như một kỷ niệm tuổi thơ, những buổi trưa hè nóng nực mà có những trái dừa giải khát rất tuyệt vời. Cây dừa cũng tượng trưng cho nét đẹp của làng quê xanh tươi, em mãi yêu và giữ gìn những cây dừa này mãi xanh tươi.

Đất nước Việt Nam trải dài hơn 2000 cây số, phong cảnh nơi nào cũng đẹp đẽ, cuốn hút lòng người. Nếu du khách làm một cuộc hành trình xuyên Việt bằng tàu hoả từ Bắc vào Nam thì khi qua vùng duyên hải miền Trung, ắt hẳn sẽ ngạc nhiên và thích thú trước rừng dừa bạt ngàn chạy dài ven biển.

Ở dải đất miền Trung quê em, dừa là chủ yếu. Không biết cây dừa mọc trên đất này từ bao giờ và tại sao lại chọn vùng cát trắng, biển xanh là nơi sinh sôi phát triển? Cây dừa thân màu nâu sẫm. Trên thân có nhiều lớp bẹ dừa già đã rụng in thành dấu chi chít. Phía ngọn cây lá mọc thành vòng tròn, xòe đều. Những lá nhỏ màu xanh thẫm mọc nối tiếp nhau xuôi theo hai bên cuốn. Tàu dừa rộng cả mét và dài đến ba, bốn mét. Hoa dừa mọc thành từng chùm lớn, gồm nhiều hoa nhỏ như hạt lúa, màu trắng ngà, có mùi thơm dịu nhẹ.

Dừa ra trái quanh năm. Trái kết thành từng chùm. Bốn năm quày lớn, nhỏ chen xít nhau thành ngọn. Trái dừa tròn, phía đuôi hơi thon lại, màu xanh thẫm. Ngoài cùng là lớp vỏ dày, được bao bọc gáo cứng. Tiếp đó là lớp cùi trắng tinh, béo ngậy và trong cùng là nước dừa mát ngọt lành. Rừng dừa quê em có nhiều loại khác nhau: Dừa xiêm thấp lè tè, trái tròn, nước ngọt; dừa nếp lơ lửng giữa trời, trái vàng xanh mơn mởn; dừa lửa trái to, vỏ xanh hồng.

Cây dừa mang lại rất nhiều lợi ích cho con người. Thân dừa làm máng nước, làm cầu bắt qua kênh mương, làm vật liệu chắn sóng và cát biển. Lá dừa được dùng để gói bánh, làm tranh lợp nhà, làm vật liệu trang trí trong những dịp lễ, Tết; cọng lá làm chổi, chẻ nhỏ làm vách. Xơ dừa làm thảm, bện dây rất tốt nhất là đối với người đánh cá vì dây dừa mềm, nhưng chắc, chịu mưa chịu nắng. Ngày nay, người ta lấy thân dừa và xơ dừa phơi khô, xay nhuyễn ra làm phân bón cây xanh rất tốt. Gáo dừa làm gáo, làm muôi, làm đồ thủ công trang trí mỹ nghệ đẹp tuyệt vời. Cùi dừa non làm bánh kẹo, làm mứt; cùi dừa già ép lấy dầu, sử dụng trong nhiều sản phẩm công nghiệp. Đặc biệt nước dừa ngọt mát là thứ nước giải khát tinh khiết thượng hạng, giàu chất bổ dưỡng, nhất là trong những ngày hè.

Trong rừng dừa xanh tốt bao thế hệ cây nối tiếp nhau. Bên cạnh gốc dừa lão bạc phếch màu thời gian là những gốc dừa tơ đang vươn lên mạnh mẽ. Cả không gian tràn ngập một màu xanh mát mắt. Trời xanh, nước xanh và dừa xanh kết hợp hài hòa tạo nên một khung cảnh êm đềm thơ mộng hiếm có. Gió thổi lồng lộng, những hàng dừa xào xạc vi vu ngân lên một bản đàn bất tận. Dừa mọc khắp nơi, từ ven biển cho đến trong làng, mọc cả ngoài đồng, ngoài bãi. Dưới bóng dừa râm mát, người dân quê em vui sống một cuộc sống lao động, tuy vất vả nhưng yên bình biết mấy! Bởi vậy mà qua bao thế kỉ, cây dừa gắn bó thân thiết với cuộc sống vật chất và đời sống tinh thần của người dân quê em. Cây dừa mãi mãi song hành cùng với con người.

“Dừa xanh sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho đời thuỷ chung"

Mỗi loài cây đều có tiếng nói riêng, có hương vị riêng. Nhưng cây dừa quê em với vẻ đẹp của nó đã đi vào thơ ca, nhạc hoạ. Đối với những người con xa xứ, hình ảnh rừng dừa bát ngát tượng trưng cho linh hồn của quê hương nên mỗi khi nghĩ đến một nỗi xúc động, bâng khuâng khó tả lại trào dâng.

Ngay từ những ngày còn nhỏ, tôi vẫn hay cùng bà ngồi trò chuyện dưới bóng dừa xanh tốt. Cây dừa từ đó đi vào tiềm thức của tôi như một phần không thể thiếu của tuổi thơ.

Ngôi làng tôi ở trồng rất nhiều dừa. Ngay từ cổng làng, hai hàng dừa đã sừng sững đứng đó như một biểu tượng của quê hương. Những ai đi xa, chỉ cần nhìn thấy bóng dừa là đã cảm nhận được sự gần gũi, thân thương của mảnh đất quê hương yêu dấu. Dừa đã đứng đó tự bao giờ, dang cánh tay để đón chào những người con như sự ấm áp của vòng tay mẹ. Có lẽ hình ảnh cây dừa đã không còn xa lạ đối với con người. Dừa được trồng ở rất nhiều miền quê và trở thành biểu tượng cho nông thôn Việt Nam. Thân dừa to tròn, màu nâu, sần sùi từng mảng. Nó thẳng đứng vươn cao chọc vào bầu trời trong xanh. Có những gốc dừa to đến nỗi phải hai đứa trẻ con dang rộng tay mới ôm vừa lấy nó. Dưới gốc là những chùm rễ đồ sộ. Chúng bám chặt vào đất để tạo thế vững chắc cho cây. Dù mưa giông, bão tố to như thế nào cũng khó mà quật ngã được cây dừa. Thỉnh thoảng vẫn có những chiếc rễ nhô lên khỏi mặt đất. Chúng uốn lượn, nhỏ như những con rắn đang bao bọc quanh gốc dừa.

Thân dừa nhỏ dần từ gốc cho đến ngọn. Nó trơn và không có cành nên rất khó để trèo lên. Phải những người có kinh nghiệm và kỹ thuật cao mới trèo lên được đến ngọn còn không đều phải dùng đến tháng. Ngọn dừa tỏa ra những tàu dừa đầy lá. Chúng trông giống như chiếc lược khổng lồ chải vào trời xanh. Những chiếc lá xếp ngay ngắn thành hàng. Mỗi khi chị gió đi quá, chúng lại đung đưa, cọ sát vào nhau mà lay động. Ở giữa những tàu dừa là chùm quả to tròn. Chúng tròn trịa, nhẵn bóng lủng lẳng đánh đu trên bầu trời. Trái dừa con chỉ nhỏ như một trái ổi nhưng khi lớn chúng lại to như một quả bóng. Từ màu xanh mướt chuyển sang màu nâu khi quả đã già. Hình ảnh cây dừa in sâu vào tâm trí con người với những gì thân thuộc nhất.

Cây dừa mang đến cho con người rất nhiều công dụng. Chắc ai cũng đã từng được uống nước dừa. Vào những ngày hè nóng nực, có một ly nước dừa cùng với chút đá thì sẽ tuyệt vời biết bao. Nước dừa ngọt nhẹ, thanh mát và là món giải khát được mọi người vô cùng yêu thích. Cùi dừa non nạo ra uống cùng với nước cũng rất hấp dẫn. Khi già, chúng ta có thể lấy cùi dừa để kho với thịt, ăn bùi bùi, ngon tuyệt. Cùi dừa còn được mọi người nạo ra rồi chế biến thành món mứt dừa ta vẫn thường ăn trong dịp Tết và món kẹo dừa nổi tiếng của tỉnh Bến Tre. Trong trái dừa, chỉ trừ phần vỏ cứng ra, cái gì cũng có thể trở thành một món ăn hấp dẫn.

Hàng dừa xanh nơi tôi sinh ra đã chứng kiến sự lớn lên của biết bao thế hệ. Tôi và những đứa bạn trong xóm vẫn thường hay nô đùa, chạy nhảy dưới bóng dừa xanh mát. Gốc dừa to lớn là chỗ nấp lý tưởng mỗi khi chúng tôi cùng nhau chơi trò trốn tìm. Và dưới bóng mát của cây dừa, vào những buổi chiều mùa hè, bà vẫn hay mang chiếu ra ngồi hóng mát rồi kể cho tôi nghe biết bao câu chuyện thú vị. Cây dừa cũng từ đó mà trở thành người bạn thân thiết trong kí ức tuổi thơ. Có lẽ, sau này lớn lên, dù đi đâu xa tôi vẫn sẽ nhớ về bóng dáng thân thuộc của rặng dừa xanh ngát nơi quê hương.

Cây dừa là biểu tượng của nông thôn Việt Nam. Nó thân thiết và gắn bó với đời sống dân giã của con người. Dừa sừng sững bám vào đất mẹ, kiên cường như chính người dân Việt Nam không gì có thể quật ngã được.

“Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: Dừa có tự bao giờ?”

Có một khoảng thời gian tôi được sống trong vùng quê nghèo giản dị, hình bóng cây dừa là loại cây gắn liền với một giai đoạn tuổi thơ tôi. Loài cây mang đến biết bao nhiêu cảm giác thân thương, quen thuộc, nồng ấm biết bao nhiêu tình. Có một khoảng thời gian tôi được sống trong vùng quê nghèo giản dị, hình bóng cây dừa là loại cây gắn liền với một giai đoạn tuổi thơ tôi. Loài cây mang đến biết bao nhiêu cảm giác thân thương, quen thuộc, nồng ấm biết bao nhiêu tình.

Nhìn từ xa, câu dừa cứ như chiếc chổi khổng lồ được dựng ngược lên, với bao nhiêu là tàu lá xanh tua tủa. Thân dừa có cây cao đến hàng chục mét cơ, không phải ai cũng có thể trèo dừa được, cái thân hình tròn lẳng, trơn tuột, không cành nhánh, chỉ có những vết vằn sậm màu do di tích của những bẹ dừa khô để lại, những vết ấy, cứ như là vết hằn của thời gian đổ bóng xuống thân dừa. Dừa có chùm rễ rất đồ sộ, to lớn, đan bện vào nhau rất chặt, nhìn xa xa cứ như những con rắn li ti đang thu về 1 tổ duy nhất. Nơi cao nhất của cây dừa chính là nơi xuất hiện hoa dừa màu trắng sữa mỗi khi trổ hoa, những quầy dừa tí hon như những quả cam, rồi lớn dần to như quả dưa hấu, chuyển màu sang nâu sậm và sau cùng là rụng xuống đất, chờ điều kiện thích hợp thì mầm non lại đâm thủng lớp vỏ khô ráp, vươn lên tiếp tục dòng đời mới của mình, dòng đời gần cả trăm năm.

Cây dừa gần như gắn bó vô cùng mật thiết với người dân Việt Nam, đi đến đâu trên bất cứ nơi nào của dải đất hình chữ S này, chúng ta điều thấy bóng dáng của những ngọn dừa cao chót. Dừa gắn bó với chúng ta từ chiếc đũa bếp xới cơm, chiếc muỗng lớn để ăn canh, chiếc gáo dừa múc nước cho đến những gian nhà dài nhà lớn được lợp bằng lá dừa mát mẻ, thân dừa làm kèo làm cột, làm những chiếc cầu tre gắn với câu hát của mẹ, chiếc ấm trà thanh lịch mà hoài cổ bằng trái dừa của ông. Ngay cả những chiếc rạp cưới cũng được trang trí công phu bằng dừa. Không những thế, chúng ta có thể ăn tất cả từ dừa, củ dừa non xào dầu, sữa dừa luôn là nguyên liệu không bao giờ thiếu của các món bánh dân gian từ bánh ngọt đến bánh mặn và đặc biệt là nước dừa, vừa có giá trị trong ẩm thực, vừa có tác dụng trong y học. Tôi từng nghe bà kể, ngày xưa các anh bộ đội bị thương đã nhờ nước dừa làm nước biển để truyền vào người tránh mất nước.

Dừa đã không còn là loài cây mang nhiều giá trị về mặt vật chất nữa mà nó còn mang đầy ý nghĩa về mặt tinh thần. Cây dừa đã được rất nhiều nhà văn, nhà thơ và cả nhạc sĩ lấy làm ý tưởng sáng tác không biết bao nhiêu là tác phẩm hay, ngày ấy khi thấy bóng ngoại ngồi dưới gốc dừa gội đầu tôi hay hát trêu chọc ngoại “Ai đứng như bóng dừa, tóc dài bay trong gió, có phải người còn đó là con gái của Bến Tre”, ngoại cười hà hà rồi chửi yêu “hết sức”.

Tôi yêu thích cây dừa như chính sự yêu thích dành cho quê hương đất nước, với tôi cây dừa chính là những hình ảnh gần gũi thân thương mộc mạc nhưng thấm đầy nghĩa tình như chính con người Việt Nam, dừa là khoảng trời tuổi thơ, là quê ngoại thân yêu mà mỗi ngày hè tôi điều muốn về. Ngày nay những cơ sở sản xuất nước dừa và các quà lưu niệm bằng dừa được bày bán khắp nơi, tôi hi vọng hình ảnh cây dừa ngày càng được nhiều người biết đến, yêu mến và trân trọng.

Đã từ lâu, cây dừa có một vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của người dân Việt Nam. Cây dừa giống như một người bạn đồng hành của con người.

Cây dừa ra quả quanh năm cho nên không có mùa nào thì mới có, những quả dừa như cũng đã kết thành chùm dừa sai lúc lỉu trên cành. Và nó có bốn năm chùm quả lớn, nhỏ tất cả các quả này lại như chen xít, tranh nhau bám lấy chùm quả nhau thành ngọn. Tôi nhận thấy được quả dừa tròn xoe, thế rồi cũng chính phía đuôi hơi thon lại, màu xanh thẫm nhìn thật đẹp. Ngay ở lớp ngoài cùng là lớp vỏ dày, xơ bao bọc gáo cứng chắc. Tiếp vào đó chính là lớp cùi trắng tinh ăn cũng thật béo ngầy ngậy và trong cùng là nước dừa mát ngọt lành nhất vào mùa hè nắng nóng thì đây là thứ nước giải khát tuyệt vời nhất. Cây dừa quê tôi có nhiều loại khác nhau có thể kể đến đó chính là các loại dừa có thể kể ra như dừa xiêm thấp lè tè nhưng quả dừa xiêm lại tròn, nước ngọt. Bên cạnh đó lại có dừa nếp lơ lửng giữa trời, trái vàng xanh mơn mởn trông cũng thật thích mắt biết bao nhiêu. Tôi thích nhất đó chính là quả dừa lửa trái to, vỏ xanh hồng.

Cây dừa dường như cũng đã mang lại rất nhiều lợi ích cho con người dân quê tôi nói riêng và con người nói chung. Người ta lấy chính thân của dừa làm máng nước, làm cầu bắt qua kênh mương, đồng thời cũng chính làm vật liệu chắn sóng và cát biển. Những chiếc lá dừa được dùng để gói bánh, đồng thời cũng như để làm tranh lợp nhà, đồng thời cũng để làm vật liệu trang trí trong những dịp lễ, Tết của chúng ta. Ít ai có thể nghĩ được cọng lá làm chổi, và cũng có thể chẻ nhỏ làm vách. Xơ dừa cũng được sử dụng tạo ra thảm. Quả dừa thì bổ ra lấy nước uống, cùi dừa làm mứt hay cho vào các thức ăn như xôi, bánh, gáo dừa hay là sọ dừa được dùng làm gáo hay các món đồ lưu niệm đẹp mắt.

Cây dừa như đã gắn với đời sống sinh hoạt thân thiết của người dân quê hương tôi. Đồng thời nó cũng là cây đã lưu giữ những kỷ niệm tuổi thơ. Tôi sinh ra vùng quê hương của những cây dừa, vùng đất mà đi đâu cũng thấy những rặng dừa mọc xanh tươi. Tôi không biết những cây dừa có từ khi nào chỉ biết rằng khi tôi sinh ra lớn lên đã thấy những cây dừa ở đó. Cây dừa còn nhiều hơn cả tuổi của ba mẹ tôi nội tôi thường bảo thế. Nó có từ trong những năm kháng chiến gian lao, đau khổ. Dù trong hoàn cảnh nào những cây dừa vẫn vươn mình ngay thẳng đứng vững trong gió bão tựa như những người dân vùng Nam Bộ kiên cường thủy chung trong kháng chiến. Cây dừa chính là một biểu tượng ngay thẳng kiên cường, thủy chung tựa như những người dân lao động Việt Nam trải qua kháng chiến nguy hiểm.

Trong vườn nhà nội tôi có rất nhiều cây dừa. Những cây dừa gốc già cỗi to bè, lớp vỏ bên ngoài vô cùng xù xì xấu xí. Từng gốc gốc đâm ra những chùm rễ tua tủa ăn vào mặt đất nuôi lớn những cây dừa mọc lên thẳng tắp cao vút với những tàu lá xanh ngút ngàn. Tán lá dừa có cấu tạo vô cùng đặc biệt với những phiến gân xương song song với nhau. Cây dừa là một cây vô cùng có ích với con người. Lá dừa giúp chúng ta lợp mái nhà, lợp lại những chuồng trại cho gia cầm vật nuôi trong gia đình. Lá dừa còn làm chong chóng để bọn trẻ con tụi tôi làm đồ hàng chơi đùa với nhau. Thân cây dừa to lớn mọc lên thẳng cao vút. Dáng đứng của cây dừa được ví như dáng của những cô gái trong bài hát “Dáng đứng Bến Tre” có những câu ca như sau “Ai đứng như bóng dừa, tóc dài bay trong gió”.

Cây dừa nhìn từ xa tự như người con gái tới tuổi vấn vương đang tương tư chàng trai mình thầm thương trộm nhớ nên ra ngẩn vào ngơ thả dáng và mái tóc của mình bay trong gió. Ở quê tôi người ta hay trồng những cây dừa thành thành lũy thành hàng để bảo vệ những bờ kênh, bờ mương tạo thành bóng mát cho con người khi đi làm đồng về nghỉ chân. Khi mùa cây dừa trổ bông, những bông hoa li ti thơm ngát, rồi từ những bông hoa ấy sẽ cho con người những chùm trái dừa xanh tươi. Quả nào quả nấy to tròn, vô cùng nhiều nước. Nước của quả dừa là một thứ nước giải khát vô cùng hiệu quả, ngọt lành lại không lo sợ có hóa chất, bởi nó là những gì tinh túy nhất mà cây dừa kết tinh qua nắng gió thời gian để có được. Nước dừa còn được dùng để nấu thành những món ăn ngon vô cùng, khi chúng ta kho thịt, hoặc kho cá cho thêm một chút nước cốt dừa sẽ tạo nên vị ngọt ngào hấp dẫn cho món ăn. Cùi dừa có thể kho chung với thịt heo tạo thành món ăn bùi bùi ngầy ngậy vô cùng “quyện” khi ăn cơm. Bên cạnh đó, dừa còn làm mứt dừa, bánh dừa kẹo dừa…đều là những món ăn ngon đặc sản của quê hương tôi. Khi nhắc tới quê hương Bến Tre người ta sẽ nhớ ngay tới món kẹo dừa với vị ngọt béo của vị dừa tạo nên mùi vị hấp dẫn không chỉ với trẻ con mà với cả người lớn.

Cây dừa đã cùng người dân vượt qua nhiều gian lao khổ cực, trải qua những cuộc chiến tranh cam go của đất nước. Chính vì vậy, mà cây dừa đã đi vào thơ ca Việt Nam tạo thành những bài thơ hay để lại những dấu ấn khó phai trong lòng người đọc. Như bài thơ "Dừa ơi" của tác giả Lê Anh Xuân có những câu thơ vô cùng xúc động:

“Đất quê hương nát bầm vết đạn
Đã nuôi dừa khôn lớn xanh tươi
Ôi có phải dừa hút bao cay đắng
Để trổ ra trái ngọt cho đời”

Đã từ lâu, cây dừa đã trở thành một loài cây gắn bó đặc biệt với cuộc sống của người dân Việt Nam. Còn đối với riêng em, loài cây này đã đem đến cho em thật nhiều kỉ niệm đẹp đẽ.

Sinh ra tại vùng quê Bến Tre nên từ lâu cây dừa đã quá quen thuộc với em. Dừa là một loại cây có thể phát triển tốt ở điều kiện tự nhiên vùng nhiệt đới, đảo và vùng ven biển. Vì vậy, người ta thường trồng dừa ở vùng ven biển khá nhiều. Ở Việt Nam, khu vực trồng nhiều dừa nhất là Bến Tre và Bình Định, ngoài ra còn có trên các đảo lớn nhỏ.

Dừa không có quá nhiều loại. Theo đặc điểm hình thái và mục đích sử dụng, người ta chia dừa thành hai loại: dừa cao và dừa lùn. Dừa giống cao khi trưởng thành cao khoảng 12 - 20m, phát triển nhanh nhưng sau 5 - 7 năm mới cho trái. Quả to, cùi dừa dày và hàm lượng dầu dừa cao. Dễ trồng, chống chịu tốt. Còn dừa giống lùn trưởng thành thường cao dưới 10m, phát triển chậm nhưng khoảng 3 - 5 năm sau đã ra hoa và kết trái. Quả dừa nhỏ, cùi mỏng, nước nhiều chủ yếu dùng làm nước giải khát.

Những cây dừa có thân mọc thẳng, hình trụ, cao khỏe, màu nâu sậm. Lá dừa dạng xẻ thùy, tàu lá dài từ 3 - 7m và phân thành nhiều lá nhỏ. Lá mọc chủ yếu ở phần đầu ngọn nên đôi khi nhìn xa, cây dừa như một chiếc ô khổng lồ. Theo thời gian, cây phát triển cao lên, lá ở gốc già rồi rụng dần để lại mắt sẹo ở thân cây. Cây dừa cũng có hoa, hoa màu trắng ngà, mọc ra thành dẻ nhỏ từ nách lá. Nhưng quả dừa mới là thứ hấp dẫn những đứa trẻ như chúng tôi nhất. Quả thường mọc theo chùm. Mỗi chùm phải có từ mười đến mười lăm quả. Tôi vẫn còn nhớ mãi những câu thơ trong bài thơ “Cây dừa” của Trần Đăng Khoa:

“Cây dừa xanh toả nhiều tàu,
Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng.
Thân dừa bạc phếch tháng năm,
Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao.
Đêm hè hoa nở cùng sao,
Tàu dừa - chiếc lược chải vào mây xanh”

Đối với người dân quê em, cây dừa có rất nhiều công dụng hữu ích. Mỗi bộ phận đều có một chức năng khác nhau. Thân dùng làm cột chống hoặc chế thành đồ mỹ nghệ và vật liệu trong xây dựng, lá dừa héo khô thì dùng làm chất đốt bảo vệ môi trường. Rễ là nguyên liệu quan trọng để làm các loại thuốc nhuộm, thuốc sát trùng làm sạch miệng hay điều trị bệnh lỵ, đánh răng. Tán lá xòe rộng nên hay được trồng ở các khu nghỉ dưỡng vừa tạo vẻ đẹp thẩm mỹ vừa dùng che nắng. Đặc biệt nhất phải nhắc đến quả dừa. Em vẫn còn nhớ những trưa hè cùng với nhóm bạn rủ nhau đi hái quả dừa. Từng chùm quả nặng trĩu trên tay được đem về bổ ra. Nước dừa có vị thơm ngọt, béo ngậy mà mát lạnh. Rồi cả những chiếc lá dừa to đùng, chúng em thường lấy chúng để tết cào cào hoặc chơi đồ hàng. Tuổi thơ em là những ngày tháng rong chơi trong rừng dừa với bạn bè.

Cây dừa - một trong những biểu tượng của làng quê Việt Nam. Từ bao đời nay, loài cây này đã cùng con người sẻ chia thật nhiều kỉ niệm của những năm tháng gian khổ hay ngọt ngào.

Mỗi vùng đất khác nhau đều có một loại cây đặc trưng. Và cây dừa chính là một biểu tượng của vùng đất quê hương em. Khi còn thơ bé, hình ảnh cây dừa đã xuất hiện trong lời thơ mà em đã từng được học:

“Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu,
Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng”

(Cây dừa, Trần Đăng Khoa)

Giống như nhà thơ đã miêu tả, cây dừa có tán rộng với những lá dài, xanh mướt và nhiều tàu. Thân hình cao lớn, tán lá xanh dày nên những hôm trời nắng. Cây dừa đứng sừng sững như một chiếc ô khổng lồ, dang rộng những cánh lá xanh dài của mình để che bớt đi cái nắng gay gắt, đem lại bóng mát cho người dân. Những tán dừa xanh cũng trở thành một món đồ chơi ưa thích của chúng tôi.

Trong cuộc sống hằng ngày, cây dừa cũng đem đến rất nhiều lợi ích to lớn. Người nông dân có thể dùng thân dừa để chế tạo thành đồ mỹ nghệ và vật liệu trong xây dựng. Chiếc lá dứa tưởng chừng vô dụng nhưng có thể được thì dùng làm chất đốt bảo vệ môi trường. Đặc biệt là quả dừa đem đến nhiều lợi ích nhất. Những ngày hè nóng bức được thưởng thức một cốc nước dừa ngọt thơm, mát lành khiến chúng ta cảm thấy thật thoải mái. Phần cùi dừa trắng giòn có thể dùng để nấu xôi, kho thịt, làm mứt hay nấu chè. Chúng tôi lại thích thú với món thạch dừa hơn cả. một món đồ ăn vật vô cùng được yêu thích, nhất là đối với trẻ em.

Đối với riêng tôi, cây dừa gợi nhắc về kỉ niệm tuổi thơ được sống bên bà ngoại. Trước nhà bà có hàng dừa cao lớn, xanh tươi. Dưới bóng dừa, tôi ngồi nghe bà kể chuyện, hay thưởng thức những món ăn thôn quê do bà nấu. Hương vị ngọt thơm của món cá kho dừa đến bây giờ tôi vẫn còn nhớ mãi. Giờ đây, bà đã không còn nữa. Nhưng tình cảm dành cho bà thì vẫn vậy. Tôi ước ao được một lần thưởng thức lại món ăn thấm đẫm yêu thương.

Có thể nói rằng, dừa đã gắn bó với cuộc sống của người dân Việt Nam từ xa xưa - trở thành một biểu tượng đẹp đẽ của dân tộc Việt Nam. Tôi yêu biết bao loài cây của quê hương mình.

Nếu như có dịp thăm thú đất nước xinh đẹp Việt Nam quý khách cũng sẽ phải  ngạc nhiên trước vẻ đẹp của những hàng dừa xanh mát và thật thú vị biết bao nhiêu. Cây dừa cũng lại là loại cây mà em yêu thích nhất.

Sinh ra và lớn lên ở dải đất miền Trung quê em, dừa là chủ yếu. Không ai có thể biết chính xác rằng cây dừa mọc trên đất này từ bao giờ và tại sao lại chọn vùng cát trắng, biển xanh nơi đây cũng chính là nơi sinh sôi phát triển? Hình ảnh cây dừa thân màu nâu sẫm. Thế rồi chính ở trên thân có nhiều lớp bẹ dừa già đã rụng in thành dấu chi chít. Còn ở phía ngọn cây lá mọc thành vòng tròn đồng thời cũng lại còn xoè đều. Ngắm nhìn những lá nhỏ màu xanh thẫm mọc nối tiếp nhau xuôi theo hai bên cuốn. Em còn cảm nhận thấy được phần tàu dừa rộng cả mét và dài đến ba, bốn mét. Hình ảnh những bông hoa dừa mọc thành từng chùm lớn, gồm nhiều hoa nhỏ như hạt lúa, màu trắng ngà, có mùi thơm diu nhẹ.

Mẹ em nói cây dừa ra trái quanh năm để phục vụ  cho nhu cầu của con người, cung cấp nước ngọt lành. Qủa dừa lớn lên và lại được kết thành từng quày. Trên một cây dừa lớn có đến bốn năm quày lớn, nhỏ chen xít nhau thành ngọn. Quan sát riêng hình ảnh trái dừa em cảm nhận được trái dừa tròn, phía đuôi hơi thon lại, màu xanh thẫm trông thật đẹp. Và ở ngoài cùng là lớp vỏ dày, sơ bao bọc gáo cứng khiến ai muốn ăn dừa cũng phải chuẩn bị dao thật chắc chắn. Tiếp phần vỏ dừa đó là lớp cùi trắng tinh, béo ngậy và trong cùng là nước dừa mát ngọt lành lắm. Cùi dừa mà ăn kèm với bánh đa thì chẳng còn gì tuyệt vời hơn.

Ở rừng dừa quê em có nhiều loại khác nhau có thể riêng tra đó chính là dừa xiêm thấp lè tè, trái tròn, nước ngọt. Thế rồi còn có dừa nếp lơ lửng giữa trời, trái vàng xanh mơn mởn và dừa lửa có một đặc điểm đó chính quả to, vỏ xanh hồng…nước uống cũng thật mát lành lắm. Qủa thực thì cây dừa mang lại rất nhiều lợi ích cho con người. Người ta thường lấy phần thân dừa làm máng nước, làm cầu bắt qua kênh mương, để có thể làm vật liệu chắn sóng và cát biển. Phần lá dừa được dùng để gói bánh, làm tranh lợp nhà, đồng thời cũng lại còn làm vật liệu trang trí trong những dịp lễ, Tết. Thêm với đó thì cọng lá làm chổi, chẻ nhỏ làm vách. Phần xơ dừa làm thảm, bện dây rất tốt nhất là đối với người đánh cá vì dây dừa mềm, nhưng chắc chắn lắm và đồng thời cũng lại còn chịu mưa chịu nắng. Khi cuộc sống ngày càng hiện đại hơn, có nhiều kỹ thuật hơn người ta lấy thân dừa và xơ dừa phơi khô, xay nhuyễn ra làm phân bón cây xanh rất tốt tươi hơn. Còn phần gáo dừa làm gáo, làm muôi, làm đồ thủ công trang trí mỹ nghệ đẹp đồng thời với đôi tay của người nghệ nhân còn giúp tạo ra thành những món quà lưu niệm vô cùng đẹp và hấp dẫn.

Thế rồi còn phần cùi dừa non làm bánh kẹo, làm mứt. Phần cùi dừa già ép lấy dầu, sử dụng trong nhiều sản phẩm công nghiệp. Đặc biệt hơn nữa thì nước dừa ngọt mát là thứ nước giải khát tinh khiết thượng hạng, đồng thời cũng lại rất giàu chất bổ dưỡng, nhất là trong những ngày hè oi nóng. Chính trong rừng dừa xanh tốt bao thế hệ cây nối tiếp nhau. Thế  rồi cũng ở ngay bên cạnh gốc dừa lão bạc phếch màu thời gian là những gốc dừa tơ đang vươn lên mạnh mẽ, tưởng chừng không có gì có thể ngăn cản được. Lá dừa vươn ra mạnh mẽ, vươn ra cả không gian tràn ngập một màu xanh mát mắt. Khi đó trời xanh, nước xanh và dừa xanh kết hợp hài hoà tạo nên một khung cảnh êm đềm thơ mộng hiếm có mà ai ai nhìn thấy cũng phải trầm trồ lên khen đẹp. Có những cơn gió thổi lồng lộng, những hàng dừa xào xạc vi vu ngân lên một bản đàn bất tận khiến cho tâm hồn ta cứ thật thư thái biết bao nhiêu.

Hình ảnh cây dừa mọc khắp nơi, từ ven biển cho đến trong làng, mọc cả ngoài đồng rồi ở ngoài bãi. Thế rồi khi đứng dưới bóng dừa râm mát, người dân quê em vui sống một cuộc sống lao động, tuy có những vất vả nhưng yên bình biết mấy. Trải qua biết bao nhiều thế kỷ thì hình ảnh cây dừa vẫn cứ xanh tốt và đẹp đẽ. Qủa thực em vô cùng yêu quý cây dừa.

Từ xưa, cây dừa đã trở thành hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam. Dừa gắn bó với con người, với cuộc sống và là một phần kí ức tuổi thơ tươi đẹp của mỗi người dân quê tôi.

Tôi sinh ra ở một miền quê nhiều sông nước. Những hàng dừa xanh rì được trồng khá nhiều ở các con đường ven sông hay ở những bờ ao người dân nuôi cá. Từ xa nhìn lại, bóng dáng cây dừa đã đã cao vút tựa như cái chổi khổng lồ đang  nghêu ngao chọc vào khoảng trời rộng lớn. Thân dừa cao khoảng hai ba chục mét. Gốc dừa khá to, phải hai đứa trẻ như tôi giang tay ôm mới hết. Vỏ cây khô ráp, màu nâu đậm xù xì, có lúc bóc ra từng mảng.  Gốc dừa to, được bao bọc bởi những chùm rễ tựa như dây thừng bám sâu vào lòng đất. Thỉnh thoảng có những chiếc rễ ngoi lên khỏi mặt đất, để lộ ra những mầm non màu trắng. Chúng bò dài, đan xen vào nhau tạo thành một khối vững chắc bám vào gốc cây. Dù mưa to, bão lớn đến đâu cũng khó mà quật ngã được. Thân dừa tròn, nhỏ dần từ gốc đến ngọn. Với hình dáng trơn tru đặc biệt ấy rất ít ai có thể trèo lên nó một cách dễ dàng. Dừa cứ vươn dài ra không trung và trên ngọn là những tàu dừa to lớn. Nó xòe ra như một bông hoa với những chiếc cánh khổng lồ. Xen kẽ giữa những tàu dừa là chùm hoa màu trắng nhỏ xinh. Hoa rụng dần, để lại một số ít những nụ hoa đặc biệt. Những nụ hoa ấy sẽ cho ra những trái dừa con nhỏ bé. Chúng lớn dần, tròn xoe và có màu xanh óng. Những quả dửa bụ bẫm bám vào cành tạo nên một buồng dừa nặng trĩu trái. Dừa càng già, vỏ của nó càng sẫm lại và khô dần.

Cây dừa không chỉ cho tôi trái ngon mà nó còn là nơi ghi dấu những kỉ niệm tuổi thơ không thể nào quên. Dưới gốc dừa, chúng tôi vẫn hay trải chiếu ngồi chơi đánh chuyền. Thân dừa to, là nơi tôi vẫn hay nấp vào mỗi lần chơi trốn tìm cùng đám bạn. Chúng tôi nô đùa vui vẻ dưới bóng mát của những tàu dừa. Những buổi chiều, chúng tôi vẫn thường rủ nhau ra nằm vắt chân dưới gốc dừa, cùng nhau ngước mắt lên nhìn ngắm những tàu dừa đang chải vào không trung tựa như chiếc lược khổng lồ. Mỗi lần chị gió đi qua, lá dừa lại rì rào, động đậy. Ánh mặt trời nhân cơ hội đó mà xen qua từng kẽ lá chiếu rọi xuống đất trông thật đẹp.

Dừa không chỉ cho bóng mát mà còn đem lại nhiều lợi ích khác. Chắc hẳn chúng ta ai cũng đã từng được cảm nhận vị ngọt ngọt, béo ngậy của kẹo dừa, một đặc sản của tỉnh Bến Tre. Những buổi trưa hè nắng nóng, được uống một ly nước dừa cùng vài cục đá mát lạnh thì còn gì tuyệt vời hơn. Nước dừa không quá ngọt mà có vị thanh mát. Nó không chỉ dùng để giải khát mà còn rất tốt cho sức khỏe. Người ta hay cho trẻ em uống nước dừa thậm chí còn dùng nước dừa để tắm cho chúng. Tôi thích vị bùi bùi của cùi dừa, thích món thịt kho dừa mẹ vẫn hay nấu trong những bữa cơm gia đình. Thỉnh thoảng bố lại chặt vài tàu dừa già rồi cho chúng tôi ngồi tuốt lá lấy xương để làm chổi. Chổi được làm từ xương dừa quét sân rất sạch và bền. Mỗi dịp Tết đến, tôi vẫn cùng bố bẻ lá dừa để làm khuôn gói bánh trưng. Mẹ thì nạo cùi dừa thành sợi mỏng rồi chế biến món mứt dừa thơm ngon, béo ngậy chúng toi vẫn hay ăn mỗi dịp Tết đến. Mứt dừa tô điểm thêm cho hương vị đặc trưng, truyền thống của Tết Nguyên Đán mỗi năm chỉ có một lần.

Dừa là biểu tượng thân thuộc của làng quê Việt Nam. Nó sừng sững bám sâu vào lòng đất để vươn mình giữa trời xanh. Dừa rì rào trước gió như vẫy tay chào đón chúng tôi mỗi lần đi học về. Tôi yêu cây dừa, yêu tất cả những gì thuộc về nó bởi vì nó gắn bó với tuổi thơ tươi đẹp của tôi, gắn bó với những người dân quê tôi như một phần thiết yếu của cuộc sống.

Việt Nam trải dài hơn 2000 cây số với nhiều phong cảnh đẹp hấp dẫn lòng người. Có một loài cây mà bạn có thể thấy chúng mọc từ Bắc vào Nam đó chính là cây dừa. Dừa trồng ở ven biển, trồng ở cả trong đất liền.

ặc biệt là ở miền trung nắng gió, cây dừa vẫn vươn lên đầy mạnh mẽ. Chẳng rõ dừa mọc lên ở đây từ khi nào, chỉ biết là khi em lớn lên thì cây dừa đã có ở đó rồi. Nhiều lần em tự nhủ vì sao dừa lại chọn vùng cát trắng, biển xanh này để sinh sôi? Có lẽ, dừa đang muốn bảo vệ biển, tô đẹp thêm cho biển. Những cây dừa mọc với nhau thành từng hàng dài và có thân màu nâu sẫm. Ở trên thân cây có thể thấy rõ nhưng lớp bẹ dừa già đã rụng in thành dấu chi chít. Cây nào cũng mọc lên cao vút và ở trên ngọn cây lá mọc thành vòng tròn. Những tàu lá to và dài xòe đều ra bốn phía xung quanh. Những tàu lá dừa có khi rộng tới cả mét và dài tới ba, bốn mét. Cây dừa cũng có hoa, hoa của nó mọc thành từng chùm lớn và bao gồm nhiều hoa nhỏ như hạt lúa. Hoa dừa có màu trắng ngà và mang một hương thơm dịu nhẹ.

Quanh năm dừa ra quả, quả dừa kết thành từng quày xung quanh thân dây dừa. Mỗi một cây dừa lại có bốn năm quày lớn nhỏ chen chúc nau. Những quả dừa có hình gần tròn, hơi thon lại ở đuôi. Lớp ngoài cùng là vỏ dày có màu xanh, sơ bao bọc lớp gáo cứng bên trong. Trong cùng của quả dừa là có lớp cùi trắng tinh béo ngậy cùng với nước dừa mát lành. Ở quê em em có nhiều loại dừa lắm. Nào là dừa xiêm cây mọc thấp lè tè, trái tròn và rất ngọt nước. Nào là dừa nếp cây cao quả lửng lơ giữa trời. Rồi thì dửa lửa quả to có vỏ xanh hồng,…

Đối với con người, cây dừa mang đến rất nhiều lợi ích. Nếu như thân dừa được dùng làm máng nước, làm cầu dừa, làm vật liệu chắn sóng và cát biển thì lá dừa lại được dùng để gói bánh, để làm tranh lợp nhà, để làm vật liệu trang trí. Xơ của quả dừa có thể dùng làm thảm hay bện dây cho người đánh cá. Dây được làm từ xơ dừa mềm, chắc lại có thể chịu được mưa nắng. Ngoài ra thân dừa và xơ dừa còn có thể phơi khô, xay nhuyễn để làm phân bón rất tốt cho cây xanh. Gáo dừa thì được dùng làm gáo múc nước, làm muôi hay một vài món đồ thủ công mĩ nghệ khác. Phần cùi dừa người ta sử dụng làm bánh kẹo, làm mứt hay ép lấy dầu dừa phục vụ vào nhiều mục đích khác nhau. Phần đặc biệt nhất của quả dừa là nước dừa thì thường được dùng để thưởng thức như một thứ nước giải khát tuyệt vời.

Hàng năm, cây dừa cứ thế nối tiếp nhau mà phát triển. Cây này nối tiếp cây kia, cây dừa này già đi thì lại có các cây dừa con mọc lên đầy mạnh mẽ. Những buổi trưa hè lộng gió, những tàu lá dừa đung đưa xào xạc mang theo thứ âm thanh quen thuộc ru con người vào giấc ngủ. Khắp nơi đâu cũng thấy những cây dừa sinh sôi. Không chỉ là vùng ven biển, ngay cả ngoài đồng, ngoài bãi dừa cũng lớn lên mỗi ngày. Bên dưới những gốc cây dừa ấy, con người đã sinh sống qua hàng thế kỉ. Cây dừa giống như một người bạn ân tình, thủy chung:

Dừa xanh sừng sững giữa trời

Đem thân mình hiến cho đời thủy chung

Vẻ đẹp của cây dừa quê em đã đi vào trong thơ ca, nhạc họa với một vẻ đẹp dung dị, gần gũi như vậy. Những người con xa xứ mỗi khi nhớ về quê hương là nhớ về những hàng dừa xanh ngát. Dừa chính là nỗi nhớ, là linh hồn của làng quê.

Kẹo dừa, nước dừa mát lạnh là những món khá ngon, được nhiều người yêu thích. Thế nhưng, không phải ai cũng biết đến hình dáng của cây dừa. Còn tôi, cây dừa như là một phần không thể thiếu trong những năm tháng tuổi thơ.

Nơi tôi ở là một miền quê sông nước, ở đây, ao hồ rất nhiều. Do đó, dừa mọc khắp nơi, từng cây, rồi từng rặng dừa nối duôi nhau dọc theo những con sông nhỏ. Dừa trở thành hình ảnh quen thuộc và đặc trưng của quê tôi. Tôi không biết, dừa có từ bao giờ. Chỉ biết rằng, khi tôi sinh ra những gốc dừa đã có mặt ở đó, hiên ngang chọc vào trời xanh. Dừa có hình dáng khá đặc biệt. Nó không xum xuê cành lá như những loài cây khác. Thân nó tròn, nhẵn nhụi không một chiếc lá. Phải tít trên ngọn dừa ta mới thấy những tàu dừa to khổng lồ. Thân dừa tròn, nhỏ dần từ gốc lên ngọn. Phải những người khéo léo lắm mới có thể trèo lên nó. Vỏ dừa màu nâu đậm, có từng ngấn như bậc thang. Đôi khi nó bóc ra từng mảng rồi rơi rựng xuống đất. Thông thường người ta sẽ bắc thang để trèo lên ngọn dừa chứ ít tai có thể trèo một cách dễ dàng. Dừa là loài cây thuộc họ rễ chùm. Rễ mọc xum xuê đâm thẳng vào lòng đất để bám víu, đan xen nhau tạo thành một khối vững chắc. Thỉnh thoảng, ta vẫn bắt gặp những cái rễ nhô lên khỏi mặt đất. Chúng nhỏ và dài như sợi dây thừng, có lúc nhìn lại như những con rắn đang bò dài trên mặt đất. Dừa rất nhiều rễ nên dù bão giông, gió giật thế nào cũng khó mà quật ngã chúng được.

Trên ngọn dừa là những tàu lá to, vươn dài hệt như một cái chổi khổng lồ đang ve vẩy trong không trung. Tàu dừa dài cỡ năm bảy mét, được xếp bởi những chiếc lá nhỏ và dài. Thân cây mọc thẳng tắp, có những cây lại uốn éo mềm mại dọc bờ sông. Giữa những tàu lá là chùm hoa dừa màu trắng xinh đẹp. Ban đầu hoa dừa mọc như một búp chuối rồi nở xòe ra to bắng cái nón. Hoa có màu trắng với những cái nụ nhỏ xinh. Chúng rụng dần và xót lại một ít nụ hoa để kết thành trái. Những trái dừa nhỏ như quả ổi, rồi lướn dần, tròn xoe và bóng mượt. Dừa càng già vỏ nó chuyển dần sang màu nâu rồi khô lại. Một buồng dừ cỡ khoảng hai mươi trái dừa tròn căng, đầy nước.

Chắc chúng ta ai cũng biết đến những giá trị bổ ích mà dừa mang lại. Giữa trưa hè nắng nóng, được uống một ly nước dừa thanh mát cùng vài cục đá thì không còn gì tuyệt vời hơn. Nước dừa không quá ngọt, vị nó ngọt dịu. Người ta còn lấy nước dừa để tắm cho những đưá trẻ nhỏ, hình như để làm mềm da và còn có tác dụng tăng sức đề kháng nữa. Tôi rất thích ăn cùi dừa già, nó ngọt ngọt, bùi bùi. Đặc biệt, cùi dừa kho với thịt lợn ăn rất ngon, không quá béo nhưng lại ngậy. Mỗi lần mẹ nấu món đó, tôi ăn được nhiều cơm lắm. Cùi dừa còn dùng để chế biến thành kẹo, món truyền thống mà nhiều người yêu thích. Người ta nấu dừa thành dầu để dưỡng da, dưỡng tóc. Nó làm da mềm hơn nhất là những ngày đông, không còn lo da bị khô hay nẻ nữa. Đặc biệt, những ngày gần Tết, tôi cùng mẹ lại nạo dừa thành sợi để làm mứt. Món mứt dừa thì không bao giờ thiếu được trong những ngày Tết Nguyên Đán. Những lúc đó, tôi thấy vui lắm, cảm giác hân hoan chuẩn bị cho gia đình một cái Tết ngọt ngào, hạnh phúc. Ngoài công dụng của trái, thân dừa được chẻ ra thành củi đun bếp. Bố tôi vẫn hay lấy lá dừa, tước lấy xương dừa để làm chổi. Chổi dừa rất bền, dùng để quét sân, quét ngõ mãi không thấy hư. Dừa lớn lên cùng với quá trình phát triển của quê hương tôi, gắn bó với cuộc sống hằng ngày của gia đình tôi như một điều thân thuộc và gần gũi lắm.

Cây dừa là hình ảnh thân quen của mỗi làng quê. Dừa hiền hòa, chịu khó chắt chiu dinh dưỡng để nuôi dưỡng những trái dừa căng tròn, mọng nước. Dừa như là linh hồn của làng quê Việt Nam với những gì thân thương nhất.

Cũng thân thuộc như cây tre ở vùng đồng bằng thôn quê dân dã, trong suy nghĩ của người dân vùng biển thì cây dừa như một biểu tượng cho sức sống và phẩm chất của con người miền sông nước. Yêu lắm cây dừa Việt Nam ơi!

Dừa là một trong những loài cây phổ biến ở Việt Nam do cây dừa phát triển tốt ở những vùng nhiều nắng, trên đất pha cát và có khả năng chống chịu mặn tốt. Do đó, ở các vùng nước mặn, nước lợ dừa được trồng rất nhiều, nhất là vùng duyên hải miền Trung. Thân dừa đơn trục, mọc thẳng, có thể cao tới 30 m. Lá dừa kết cấu lông chim gồm nhiều lá nhánh nhỏ. Dừa ra hoa liên tục trong năm. Vì thế, dừa không chỉ sai quả mà mỗi năm cho hàng trăm trái mỗi năm. Trái dừa có chứa nước bên trong ruột. Nước dừa vị ngọt, mát dịu, giàu dinh dưỡng. Theo ghi chép xưa, do trái dừa nhẹ, nổi lềnh phềnh trên mặt nước nhờ đó dừa phát tán giống nhanh, không bao lâu dừa đã xuất hiện trên khắp địa cầu. Đó là lí do cây dừa được ngợi khen có sức sống mãnh liệt.

Rất ít có loại cây trồng nào có giá trị sử dụng nhiều như cây dừa. Dừa là loài cây chắn bão, đồng hành cùng người dân vùng biển bao năm chống chọi với những “cơn giận dữ” của thiên nhiên. Dưới tán dừa người miền biển trú nắng trú mưa, tạc vào câu ca “Dáng đứng Bến Tre” tượng trưng cho con dáng vóc con người Việt Nam. Con người bao đời chung sống hòa thuận, yên bình, ấm áp dưới những mái nhà lợp từ lá dừa. Dừa hữu dụng nhất là ở quả dừa. Quả dừa mạng đến cho con người dòng nước tinh khiến, ngon lành và giàu chất dinh dưỡng. Nước dừa chưa nhiều đường, đạm, chất chống ôxi hóa, các vitamin và khoáng chất cần thiết cho hoạt động hằng ngày của con người. Trưa hè nắng nóng, mỗi khi làm việc cực nhọc mà có cốc nước dừa mát thì bao nhiêu vất vả sẽ xoa tan sạch cả. Tuổi thơ chúng ta lớn lên nhờ những thức quà: mứt dừa, kẹo dừa, nước dừa… Các bà các mẹ ưa trổ tài món: tép rang dừa, cá bống kho dừa, bí đỏ hầm dừa, lươn um dừa, ếch xào dừa, thịt kho dừa, cơm nếp dùa… Dừa cũng dùng nhiều làm phụ gia thực phẩm và tinh lọc phục vụ làm đẹp cho phụ nữ. Cây dừa trong đời sống người Việt đã quen thuộc như thế đó. Tuy không phải người đến từ xứ sở dừa, nhưng tôi biết rõ cây dừa nhờ những câu thơ đã in sâu trong tiềm thức:

“Cây dừa xanh toả nhiều tàu

Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng

Thân dừa bạc phếch tháng năm

Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao”

(“Cây dừa” – Trần Đăng Khoa)

Rồi những câu ca về chiếc “cầu dừa” bắc lối se duyên trai gái, những chiếc xuồng chở đầy trái dừa lênh đênh sông nước… Dừa ơi, sao dừa thân thương đến thế! Hình ảnh cây dừa đi vào thơ ca cũng bình dị như chính nó. Dừa đơn sơ mà sao cho nhiều giá trị to lớn đến thế. Giá trị của dừa đâu chỉ nằm ở tàu lá hay quả ngọt, dừa còn là “người chiến sĩ” đồng hành cùng quân dân ta trong những cuộc kháng chiến khốc liệt của chiến tranh:

“Dừa bi thương dừa không cúi xuống

Vẫn ngẩng lên ca hát giữa trời

Nếu ngã xuống dừa ơi không uổng

Dừa lại đứng lên thân dựng pháo đài”

(“Dừa ơi” – Lê Anh Xuân)

Những đứa trẻ luồn chạy dưới rặng dừa trốn máy bay thả bom của địch. Anh chiến sĩ núp dưới tán dừa bắn du kích kẻ thù. Dừa như thứ thực phẩm cứu đói khi dân lâm nạn. Dưới máy bay địch, dừa chịu tàn phá khốc liệt của bom đạn chiến tranh nhưng sức sống của dừa vượt lên cả đau thương ấy để bảo vệ con người Việt Nam, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. Hòa bình hôm nay, một phần có công lao của những cây dừa. Chúng ta nên biết ơn và trân trọng loại cây này.

Tôi mong sẽ sớm có dịp nào đấy được về xứ sở cây dừa – Bến Tre để được chụp một tấm ảnh bên cây dừa, lấy đó như một kỉ niệm đẹp về “dáng đứng Bến Tre” của mình. Và ở đó, tôi sẽ được nghe tiếng lá dừa xì xào trong gió biển như đang kể chuyện những ngày xưa ấy có những người anh hùng mang tên “Dừa” cùng các anh bộ đội lập nên chiến tích vang dội non sông.