Trải qua biết bao biến cố, thăng trầm của thời gian Hà Nội vẫn mang trong mình những nét đẹp cổ thủ đô văn hiến. Và nhắc đến câu chuyện về Hà Nội, dấu ấn đầu tiên của đọng lại trong chúng ta có lẽ là hồ Gươm nơi còn lưu giữ câu chuyện về người anh hùng dân tộc Lê Lợi trả gươm rùa thần, trong lòng hồ Tả Vọng. Chuyện kể rằng:

Vào thế kỉ XV, dưới ách đô hộ của giặc Minh, nhân dân ta phải chịu muôn vàn khổ cực. Mọi người căm hận chúng đến tận xương tủy. Nghĩa quân Lam Sơn, lúc ấy đang trong buổi đầu phất cờ khởi nghĩa, lực lượng còn yếu, bị thua trận nhiều. Long Quân biết chuyện quyết đinh cho nghĩa quân mượn thanh gươm thần để dẹp giặc.Hồi ấy, ở Thanh Hóa có người dân chài tên là Lê Thận. Một đêm nọ, đi đánh cá ở bờ sông vắng, sau hai lần quang chài Thận chỉ kéo được ột thanh sắt. Đến lần thứ 3, vẫn là thanh sắt đó Thận mới soi đèn xem kĩ, thì phát hiện ra đó là một lưỡi gươm bèn đem về nhà.

Về sau, Thận gia nhập nghĩa quân Lam Sơn chàng hăng hái, gan dạ không hề sợ nguy hiểm. Một lần Lê Lợi đến thăm nhà Thận. Trong căn nhà tranh, bỗng dưng chủ tướng thấy có ánh sáng lạ tỏa ra từ một góc nhà, ông đến xem thì thấy đó là ánh sáng của lưỡi gươm trên đó có hai chữ Thuận Thiên. Nhưng lúc ấy tất cả mọi người vẫn không hề biết đó là gươm báu.

Một lần bị giặc đuổi, Lê Lợi cùng tướng sĩ phải rút chạy mỗi người một ngả. Khi đi ngang qua môt khu rừng Lê Lợi bỗng thấy trên ngọn cây đa có ánh sáng lạ. Ông trèo lên cây mới biết đó là một chuôi gươm nạm ngọc. Lúc này, Lê Lợi nhớ đến lưỡi gươm có khắc chữ Thuận Thiên ở nhà Thận, ông dắt chuôi gươm bên mình. Khi trở về bèn lệnh cho Lê Thận mang lưỡi gươm đến và hỏi nguồn gốc thanh gươm. Lúc ấy, Thận mới từ tốn kể lại câu chuyện ba lần vớt được thanh gươm nơi bến sông vắng. Biết đây là ý trời, Lê Thận dâng thanh gươm cho chủ tướng, mà tâu rằng: “ Đây là ý trời phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc.”

Sau khi mọi người biết đó là gươm thần, nghĩa quân Lê Lợi ngày một nhuệ khí . Quân ta ra trận nào, thắng trận ấy bách chiến bách thắng. Tiếng tăm của nghĩa quân ngày được vang xa, binh lực của quân ta cũng tăng lên gấp bội. Nghĩa quân đánh đâu thắng đấy, chiếm được nhiều kho lương thực để nuôi nghĩa quân và phân phát cho nhân dân. Cứ như thế quân ta nhanh chóng quét sạch kẻ thù, đuổi chúng ra khỏi bờ cõi của nước ta. Cuộc sống nhân dân bình yên, no ấm.

Đuổi được giặc Minh, Lê Lợi lên ngôi vua. Trong một lần ngự uyển quanh hồ Tả Vọng, Long Vương đã sai Rùa vàng lên đòi lại thanh gươm thần. Khi thuyền rồng của vua đi đến giữa hồ, vua thấy thanh gươm bên mình tự nhiên động đậy. Cùng lúc đó, hai bên mạn thuyền bỗng dưng có con sóng lớn, vua thấy thế bèn sai quân dừng thuyền lại. Rùa vàng liền tiếng đến phía vua và nói: “Xin bệ hạ hoàn gươm lại cho Long Quân”. Nghe Rùa vàng nói, vua hiểu ý, bèn lấy thanh gươm bên mình hướng về phía rùa vàng. Rùa vàng ngay lập tức há miệng đỡ lấy thanh gươm và từ từ chìm xuống nước.

Từ đó về sau hồ Tả Vọng có tên là hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm. Tên gọi ấy gắn liền với một vũ khí giàu chất chính nghĩa, tính nhân dân và chiến thắng vè vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn cùng người anh hùng dân tộc Lê Lợi.

Nước Nam đang yên bình thì giặc Minh kéo quân sang đô hộ. Chúng ngang nhiên làm nhiều điều bạo ngược và xem dân ta như cỏ rác. Lòng dân vô cùng oán hận.

Bấy giờ, ở vùng Lam Sơn, nghĩa quân nổi dậy, nhưng thế lực còn non yếu nên nhiều lần bị thất bại. Dân ta vẫn làm thân trâu ngựa. Thấy vậy, đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn chiếc gươm thần để làm vũ khí đánh giặc cứu nước.

Một đêm nọ, ở tỉnh Thanh Hóa, có người dân chài tên là Thận đi thả lưới. sau khi quang lưới xuống bến thì kéo lên được một thanh sắt. Lê Thận quang thanh sắt ấy đi rồi đến chổ khác để thả lưới. Lần tứ hai kéo lưới cũng chỉ được một thanh sắt, chàng lại ném xuống sông. Lần thứ ba cũng thế, thanh sắt ấy lại mắc vào lưới. Lấy làm ngạc nhiên, Thận mồi lửa rọi vào thanh sắt nhìn kĩ thì nhận ra một lưỡi gươm. Lê Thận mừng rỡ đem lưỡi gươm về nhà. Sau đó, Thận gia nhập đoàn quân khởi nghĩa Lam Sơn. Khát vọng hòa bình và lòng yêu nước đã làm Thận hăng hái, gan dạ, không sự nguy hiểm trước kẻ thù hung hãn. Chủ tướng Lê Lợi và một số tùy tùng đến nhà Lê Thận để bàn việc nước. Căn nhà nhỏ tối om, đột nhiên lưỡi gươm sáng rực lên một góc nhà. Lấy làm lạ, Lê Lợi cầm lưỡi gươm lên xem có hai chữ “Thuận Thiên” nhưng không biết đó là báu vật. Rồi mọi người trở về với việc đánh giặc nhưng luôn bị thất bại.

Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng mỗi người một ngả chạy vào rừng. Lúc đi qua khu rừng nọ, Lê Lợi thấy có ánh sáng lạ trên ngọn cây đa. Ông trèo lên thì phát hiện một chuỗi gươm nạm ngọc. Lê Lợi lấy chuôi gươm giắt vào thắt lưng và liên tưởng đến lưỡi gươm ở nhà Lê Thận. Mấy hôm sau, Lê Lợi gặp các tướng cùng Lê Thận và kể lại cho mọi người nghe về chuôi gươm. Khi đem tra chuôi gươm vào lưỡi gươm thì vừa vặn như in. Lê Thận mừng rỡ, nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:

- Đây là Trời phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm này để báo đền tổ quốc.

Từ đó, Nghĩa quân Lam Sơm mỗi ngày một thêm nhuệ khí. Lê Lợi, gươm thần cũng nghĩa quân Lam Sơn tung hoành ngang dọc. Trận nào cũng mang về chiến thắng, quân minh bạt vía kinh hồn. Uy thế thuộc về nghĩa quân Lam Sơn, binh lực mỗi ngày một lớn mạnh. Nghĩa quân xông xáo đi tìm giặc, chiếm được nhiều kho lương thực của giặc để nuôi quân. Gươm thần mở đường cho nghĩa quân đánh tràn vô tận, đánh cho đến khi đất nước sạch bóng quân thù. Đất nước thái bình, Lê Lợi lên làm vua.

Một năm sau, Lê Lợi ngự thuyền rồng đi dạo quanh hồ Tả Vọng. Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi thanh gươm thần. Khi thuyền tiến ra giữa hồ, Rùa Vàng nhô đầu và mai lên khỏi mặt nước, vua ra lệnh cho thuyền đi chậm lại. Đứng ở mạn thuyền, vua thấy thanh gươm thần đeo bên người tự nhiên lay động. Rùa Vàng nhô đầu lên và nói:

- Xin bệ hạ hoàn gươm lại cho Long Quân!

Vua hiểu ý liền nâng thanh gươm về phía Rùa Vàng. Nhanh như cắt, Rùa Vàng há miệng đớp lấy thanh gươm rồi lặn xuống nước. Gươm và Rùa đã chìm xuống đáy hồ nhưng ánh sáng vẫn còn le lói dưới mặt nước trong xanh. Từ đó, hồ Tả Vọng bắt đầu mang tên là Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm. Một tên gọi gắn liền với một vũ khí giàu chất chính nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

Có lẽ đứng trước hồ Hoàn Kiếm thì em cũng nhớ đến gươm thần quý báu, nhớ đến cuộc chiến oanh liệt của nghĩa quân Lam Sơn với những vị tướng hiền tài đã cứu nước cứu dân. Em càng tự hào về đất nước, về lịch sử của dân tộc mà truyền thuyết để lại. Em mong sao Trái Đất hôm nay và mai sau mãi mãi hòa bình.

Thời giặc Minh đặt ách đô hộ ở nước Nam, chúng coi dân như cỏ rác, tác oai tác quái làm nhiều điều trái với đạo lý. Nghĩa quân Lam Sơn nhiều lần đứng lên chống giặc nhưng đều bị thất bại.

Thấy vậy Đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn Gươm thần để đánh giặc. Thời ấy ở Thanh Hoá có chàng trai tên là Lê Thận làm nghề đánh cá. Một đêm, Thận thả lưới trên bến vắng, ba lần kéo lưới lên đều thấy một thanh sắt, chàng trai nhận ra đó là lưỡi gươm liền đem về cất ở xó nhà. Sau đó Lê Thận hăng hái gia nhập nghĩa quân Lam Sơn. Một hôm, chủ tướng Lê Lợi cùng tuỳ tùng đến nhà Thận, thấy thanh gươm tự nhiên sáng rực lên, Lê Lợi bèn cầm lên xem thây có hai chữ “Thuận Thiên”.

Một lần khi bị thua phải tháo chạy Lê Lợi đi qua khu rừng, thấy chuôi gươm nạm ngọc trên ngọn cây đa tỏa ánh sáng, nhớ tới lưỡi gươm ở nhà Thận Lê Lợi giắt vào lưng đem về. Ba ngày sau, Lê Lợi gặp lại mọi người đã kể lại chuyện bắt được chuôi gươm. Lê Thận đem gươm ra tra vào chuôi thì vừa khớp với nhau. Lê Thận nâng gươm trao cho Lê Lợi và nói rằng đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn. Lê Lợi với thanh gươm báu cùng nhuệ khí nghĩa quân ngày một lớn mạnh. Trên các trận đánh làm quân Minh kinh hồn bạt vía.

Uy danh của nghĩa quân vang dội khắp nơi. Chiến lợi phẩm thu về ngày càng nhiều. Thế chủ động tấn công ngày một cao, chẳng mấy chốc đã đuổi được sạch bóng giặc Minh khỏi bờ cõi. Một năm sau khi đuổi giặc Minh, vua Lê Lợi cưỡi thuyền rồng dạo quanh hồ Tả Vọng. Nhân đó Long Quân sai Rùa vàng lên đòi lại thanh gươm thần. Thuyền rồng ra giữa hồ, thấy có Rùa lớn xuât hiện, vua truyền lệnh cho thuyền chậm lại. Rùa vàng tiến về phía vua và nói: “Xin bệ hạ hoàn gươm lại cho Long Quân”. Nghe Rùa vàng nói vua hiểu ý, rút gươm trả cho Rùa vàng. Rùa vàng lập tức há miệng đỡ lấy thanh gươm và từ từ chìm xuống nước.

Gươm và Rùa đã chìm xuống nước nhưng người ta thấy có ánh sáng loang loáng dưới mặt hồ xanh. Từ đó hồ Tả Vọng mang tên là hồ Gươm hay là hồ Hoàn Kiếm.

Ngày xưa, thời giặc Minh đô hộ nước ta, chúng coi dân ta như cỏ rác, làm bao điều ngang ngược, tàn bảo, khiến dân ta oán than, căn giận chúng đến tận xương tủy. Tự do, đó là điều mong ước lớn lao của đồng bào ta khi ấy. Bấy giờ ở đất Lam Sơn, nghĩa quân nổi lên chống lại giặc xâm lăng. Buổi đầu, người ít, lực mỏng nên thường bị thua. Tuy nhiên, lòng yêu nước và tinh tinh thần đánh giặc vẫn bừng bừng cháy trong lòng dân. Thấy vậy, để giữ tròn lời hẹn ước năm xưa với con cháu nàng Âu Cơ: Khi có việc gì thì giúp đỡ lẫn nhau, đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn thanh gươm thần để con cháu đuổi giặc, lấy lại giang sơn đất nước.

Ở vùng Thanh Hóa có người đánh cá tên là Lê Thận. Chàng tháo vát, hiền lành, tốt bụng nên được mọi người yêu mến. Biết vậy, Long Quân đã chọn chàng như một sứ giả mang lưỡi gươm đến cho nghĩa quân anh hùng. Một đêm nọ, trời đã khuya, gió sông Mã thổi hiu hiu, mát lạnh. Cảnh vật thanh vắng. Như thường lệ, chàng lại đến thả lưới ở bến sông như mọi lần. Lúc kéo lưới lên, thấy nằng nặng, bụng đã mừng thầm, chắc hẳn là cá to. Nhưng khi thò tay xuống bắt thì chẳng thấy cá đâu! chỉ thấy một thanh sắt đen sì nằm gọn lỏn trong lưới. Bực mình chàng vứt thanh sắt xuống nước và tới thả lưới ở một bến khác. Song, lần này lại vẫn thanh sắt chui vào lưới! lần thứ 3 cũng vậy. Lấy làm lạ, Thận đưa lại gần mồi lửa, nhìn cho rõ và reo lên sung sướng:

- A ha! Một lưỡi gươm!

Ít lâu sau, Lê Thận cũng gia nhập nghĩa quân Lam Sơn. Là một người có tài, thông minh, gan dạ nên chàng lập được khá nhiều chiến công anh dũng. Vì vậy một hôm đích thân chủ tướng Lê Lợi cùng mấy người tùy tùng đến thăm. Hôm ấy, có một chuyện là bất ngờ xảy ra, trong xó lều tối tăm, ẩm thấp của nhà Thận, thanh gươm kéo được hôm nọ tự nhiên sáng rực lên. Thấy lạ, Lê Lợi cầm lên xem và thấy có hai chữ đề “Thuận Thiên” khắc sâu vào lưỡi gươm. Song, chuyện đó cũng không ai chú ý và mọi chuyện dần dần quyên đi.

Cho tới một hôm, khi bị giặc đuổi Lê Lợi và các tướng chạy tháo thân mỗi người một ngả. Lúc chạy ngang qua khu rừng, Lê Lợi bỗng thấy có một ánh sáng xanh, rất đẹp phát ra trên ngọn cây đa cổ thụ. Trèo lên, mới biết đó là một chiếc chuôi gươm nạm ngọc rất quý. Nhớ đến lưỡi gươm ở nhà Lê Thận, Lê Lợi bèn lấy chuôi gươm giắt vào lưng. Ba ngày sau, mấy người gặp lại nhau tại nhà Lê Thận, chủ tướng Lê Lợi bèn kể lại chuyện chiếc chuông gươm và khi đem lưỡi gươm tra vào chuôi thì vừa như in. Mọi người đều kinh ngạc. Lê Thận bèn nâng gươm lên ngang đầu, cung kính nói với mọi người:

- Đây là ý trời phó thác cho minh công khởi nghiệp lớn. Chúng tôi xin dâng lưỡi gươm báu này, nguyện mãi mãi theo minh công, diệt hết bọn giặc Ngô, dành lại non sông Đại Việt.

Từ đó, nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng, liên tiếp dành được thắng lợi, làm cho quân Minh bạt vía, kinh hồn. Như có một sức mạnh thần bí, gươm thần mở đường cho họ đánh tràn ra mãi cho đến khi đất nước sạch bóng quân thù. Một năm sau khi đất nước đã yên bình, Lê Lợi - lúc này là vua Lê Thái Tổ - cưỡi thuyền rồng dạo quanh hồ Tả Vọng (Thăng Long). Đức Long Quân sai sứ giả Kim Quy lên đòi lại gươm báu. Khi thuyền rồng tiến ra giữa hồ thì có con rùa vàng nổi lên. Con rùa bơi đón trước mũi thuyền, vươn cổ nói tiếng người, chuyển lời Long Quân bảo vua lê hoàn trả lại gươm thiêng. Nhà vua rút gươm quảng xuống chỗ thần Kim Quy. Nhanh như cắt sứ giả của Long Quân đớp lấy và lặn xuống nước sâu.

Từ dưới làn nước trong xanh ánh lên một vài tia sáng biêng biếc, màu của hi vọng. Từ đó, hồ Tả Vọng được gọi là Hồ Gươm hay Hồ Hoàn Kiếm.

Vào thời giặc Minh đặt ách đô hộ ở nước Nam, chúng coi dân ta như có rác, làm nhiều điều bạo ngược.

Nghĩa quân Lam Sơn nhiều lần chống giặc nhưng đều bị thua. Thấy vậy Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn Gươm thần để đánh giặc.

Lê Thận làm nghề đánh cá ở Thanh Hóa. Một đêm, Thận thả lưới trên bến vắng, ba lần kéo lưới trên đều thấy một thanh sắt nhận ra đó là lưỡi gươm liền đem về cất ở xó nhà. Sau đó Lê Thận đã hăng hái gia nhập nghĩa quân Lam Sơn. Một hôm, chủ tướng Lê Lợi cùng tùy tùng đến nhà Thận, Hôm đó thanh gươm tự nhiên sáng rực lên. Lê Lợi cầm lên xem thấy có hai chữ “Thuận Thiên”.

Một lần đi qua khu rừng, thấy chuôi gươm nạm ngọc trên ngọn cây đa, Lê Lợi giắt vào lưng đem về. Ba ngày sau, Lê Lợi gặp lại mọi người đã kể lại chuyện bắt được chuôi gươm. Lê Thận đem gươm ra tra vào chuôi thì vừa như in. Lê Thận nâng gươm trao cho Lê Lợi và nói rằng đây là Trời có ý phó thác cho mình công việc làm lớn. Lê Lợi với gươm báu trong tay, cùng nghĩa quân nhuệ khí ngày một lớn mạnh. Trên các trận địa, quân Minh kinh hồn bạt vía. Uy danh của nghĩa quân vang khắp nơi. Chiến lợi phẩm thu về ngày càng nhiều.

Đời sống của nghĩa quân khá hơn. Thế chủ động tấn công ngày một cao, chẳng mấy chốc đất nước ta quân thù sạch bóng. Một năm sau khi đuổi giặc Minh, vua Lê Lợi cưỡi thuyền rồng dạo quanh hồ Tả Vọng. Nhân đó Long Quân sai rùa vàng lên đòi lại thanh gươm thần. Thuyền rồng tiến ra giữa hồ, thấy con rùa lớn xuất hiện, vua ban lệnh cho thuyền chậm lại. Rùa vàng tiến về phía vua và nói: “Xin bệ hạ hoàn gươm lại cho Long Quân”. Nghe rùa vàng nói vua hiểu ý, rút gươm trả cho rùa vàng. Rùa vàng lập tức há miệng đớp lấy thanh gươm và lặn xuống nước.

Gươm và rùa đã chìm xuống nước, người ta thấy vật gì sáng loáng dưới mặt hồ xanh. Từ đó hồ Tả Vọng bắt đầu mang tên là Hồ Gươm hay là Hồ Hoàn Kiếm.

Nếu ai đã có dịp đặt chân đến thủ đô Hà Nội chắc chắn sẽ biết đến Hồ Gươm, đây không chỉ là một địa điểm vui chơi nhộn nhịp nổi tiếng nhất Hà thành mà còn là địa danh mang dấu tích lịch sử dân tộc. Sau đây em xin kể lại cho mọi người cùng nghe về Sự tích Hồ Gươm.

Nước ta dưới thời bị giặc Minh đô hộ vô cùng khổ cực, dân chúng lầm than bị bóc lột, đày đọa coi như cỏ rác. Lúc bấy giờ có nghĩa quân Lam Sơn đã nhiều lần nổi dậy chống giặc nhưng vì non yếu nên đều bị thua. Đức Long Quân nơi biển khơi nhìn thấy tinh thần và ý chí của nghĩa quân cũng như sự lầm than của con dân nên đã quyết định cho mượn gươm thần để đánh giặc.

Lê Thận là một ngư dân ở Thanh Hóa, trong một lần đi kéo lưới, cả ba lần kéo lưới đều vớt được một thanh sắt, về sau soi dưới ngọn lửa mới biết là thanh gươm bèn đem về nhà cất. Bỗng một hôm Lê Lợi đến nhà Lê Thận, thanh gươm bỗng phát sáng hiện rõ hai chữ "Thuận Thiên", cả hai vẫn chưa biết đây là báu vật. Tuy nhiên có một lần Lê Lợi bị giặc truy đuổi phải chạy vào rừng sâu, tại đây Lê Lợi nhặt được một chuôi gươm nạm bằng ngọc rất đẹp, nhớ đến lưỡi gươm ở nhà Lê Thận, Lê Lợi bèn đem tra gươm vào chuôi ai ngờ vừa như in, mọi người mới biết đây là gươm thần.

Có gươm thần trong tay Lê Lợi cùng nghĩa quân rèn luyện ngày đêm, ngày càng tinh nhuệ và lớn mạnh, đánh đâu thắng đó, sau nhiều cuộc chiến nghĩa quân Lam Sơn đã chiến thắng giặc Minh, đuổi hết quân đô hộ trả lại sự bình yên và hạnh phúc cho nhân dân. Một năm sau khi Lê Lợi đang dạo chơi trên hồ Tả Vọng, lúc này đức Long Quân bèn sai rùa vàng lên đòi lại gươm thần. Giặc đã tan, đất nước đã thanh bình, Lê Lợi nhìn thấy rùa vàng nổi lên há miệng chờ liền hiểu ý rút thanh gươm ra trao trả cho rùa vàng. Rùa vàng ngậm thanh gươm rồi lặn xuống nước.

Hồ Tả Vọng từ đó đã được đổi tên thành Hồ Gươm hay Hồ Hoàn Kiếm xuất phát từ sự việc trao trả gươm này.

Sự tích Hồ Gươm là một truyện truyền thuyết mang đậm dấu ấn lịch sử dân tộc, ca ngợi cuộc kháng chiến chính nghĩa của quân và dân ta chống lại giặc Minh. Bên cạnh đó, qua sự tích này chúng ta hiểu được ý nghĩa tên gọi "Hồ Gươm" và sự có mặt của cụ rùa trong hồ.

Vào thế kỉ XV giặc Minh đô hộ nước ta, dưới ách thống trị của giặc Minh, nhân dân ta bị bạo ngược vô cùng tàn ác, bóc lột, đàn áp đến cùng cực, nhân dân ta vô cùng căm ghét. Sự tập hợp của những anh hào nghĩa khí tư khắp nơi trên cả nước đã tạo nên nghĩa quân Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo, tuy nhiên vì buổi đầu khởi nghĩa và lực lượng còn non yếu thô sơ nên đã nhiều lần thất bại. Long Quân thương cho dân chúng lầm than nên đã quyết định cho mượn gươm thần để dẹp giặc.

Long Quân để lưỡi gươm ở dưới sông, còn chuôi gươm lại để ở trong rừng. Khi đó có một người dân chài tên Lê Thận, một lần đi kéo lưới cả ba lần đều kéo trúng thanh gươm, ban đầu nghĩ là thanh sắt nhưng khi soi đèn biết được là thanh gươm liền đem cất trong nhà. Về sau Lê Thận gia nhập vào nghĩa quân Lam Sơn, trong một lần Lê Lợi đến thăm nhà đã vô tình nhìn thấy thanh gươm phát sáng hiện lên chữ "Thuận Thiên", nhưng lúc ấy mọi người vẫn chưa hiểu được ý nghĩa thanh gươm.

Một hôm quân Lam Sơn thua trận, Lê Lợi bị giặc đuổi phải chạy vào rừng và nhặt được chuôi gươm nạm ngọc rất đẹp. Lê Lợi đem chuôi gươm về lắp vào thanh gươm ở nhà Lê Thận ai ngờ thanh gươm liền phát sáng mọi người liền biết đây là ý trời cho mượn gươm thần trừ bạo. Nhờ có gươm thần phò trợ, nghĩa quân Lam Sơn bách chiến bách thắng, tiếng tăm vang xa, binh lực dồi dào, chẳng bao lâu sau đã đánh đuổi sạch giặc Minh. Sau khi dẹp giặc yên dân, Lê Lợi lên làm vua, trong một lần đi thuyền trên hồ Tả Vọng đã bắt gặp rùa vàng. Rùa vàng đó chính là sứ giả mà Long Quân sai đến lấy lại gươm thần, Lê Lợi hiểu ý bèn cảm ơn và trao trả gươm thần cho rùa vàng, rùa liền ngậm thanh gươm rồi lặn biến mất.

Từ sự tích này, mỗi khi người dân nhắc đến tên Hồ Gươm hay Hồ Hoàn Kiếm đều nhớ về những năm tháng chiến đấu gian khổ của quân và dân ta. Được sống trong hòa bình và ấm no như ngày hôm nay ta phải luôn nhớ về lịch sử hào hùng của dân tộc.

Mỗi một câu chuyện truyền thuyết, cổ tích đều chứa đựng những giá trị tư tưởng, đạo lý sâu sắc nhằm lưu truyền đến thế hệ sau. Truyền thuyết Sự tích Hồ Gươm cũng không là ngoại lệ, truyện vừa ca ngợi cuộc kháng chiến của dân ta, vừa khẳng định một điều cuộc đấu tranh vì chính nghĩa sẽ được cả trời đất và thần dân ủng hộ và chiến thắng.

Nước Nam vào thế kỉ thứ XV bị giặc Minh ở phương Bắc tràn sang đô hộ. Chúng không chỉ xâm lược mà còn ngang nhiên đàn áp, bạo ngược với dân, coi dân ta như cỏ rác, lòng dân oán hận. Bấy giờ ở vùng Lam Sơn (Thanh Hóa) có một nghĩa quân nổi dậy chính là nghĩa quân Lam Sơn do Lê Lợi đứng đầu.

Nghĩa quân nhiều lần nổi dậy khởi nghĩa nhưng vì lực lượng còn yếu không thắng được giặc Minh. Thấy vậy đức Long Quân đã cho mượn gươm thần để nghĩa quân dùng giết giặc cứu nước. Lê Thận là một người hàng chài ở Thanh Hóa, trong một lần đi kéo cá vô tình kéo lên một thanh sắt, lạ thay cả ba lần kéo đều là thanh sắt đó, về sau xem kỹ mới biết đó là thanh gươm. Lê Thận đem thanh gươm về nhà cất, không lâu sau ông cũng tham gia vào nghĩa quân Lam Sơn. Có lần Lê Lợi về nhà Lê Thận chơi, như nhận ra chủ nhân, thanh gươm thấy Lê Lợi liền phát sáng hiện rõ chữ "Thuận Thiên". Lần nữa, khi Lê Lợi bị giặc đuổi chạy vào rừng, nhìn thấy một ánh sáng lạ trên ngọn cây đa bèn xem thử, ông liền phát hiện ra chuôi gươm bằng ngọc phát sáng long lanh.

Nghĩ đến thanh gươm ở nhà Lê Thận bèn mang về, không ngờ chuôi gươm và thanh gươm lắp vào vừa như in, hóa thành chiếc gươm thần. Lê Thận dâng gươm cho Lê Lợi, nhờ có gươm thần, Lê Lợi lãnh đạo nghĩa quân ngày càng tinh nhuệ và lớn mạnh, trận chiến nào cũng chiến thắng vang dội khiến cho quân Minh cũng phải bạt vía. Gươm thần đã cùng nghĩa quân quét sạch bóng quân thù, đất nước thái bình, Lê Lợi lên Làm vua dời kinh đô về Thăng Long. Sau một năm, trong một lần dạo thuyền trên hồ Tả Vọng, Lê Lợi bỗng thấy rùa vàng ngoi lên mặt nước nói rằng "Xin bệ hạ hoàn gươm trả lại cho Long Quân", cùng lúc đó thanh gươm bên người Lê Lợi rung lên. Vua Lê Lợi hiểu ý liền nâng thanh gươm trao trả cho rùa vàng, rùa vàng nhận lấy mang thanh gươm lặn xuống nước.

Từ sự việc trả lại gươm cho Long Quân tại hồ Tả Vọng, hồ này đã được đổi tên thành Hồ Gươm, Hồ Hoàn Kiếm. Cụ rùa ở Hồ Gươm đã trở thành biểu tượng, nhân chứng lịch sử, đáng tiếc là cụ rùa đã chết vào năm 2016.

Vào thời giặc Minh đô hộ nước Nam ta, chúng coi dân ta như rơm rác, làm nhiều điều tàn bạo. Ai cũng căm giận chúng đến bầm gan tím ruột. Cho nên, bấy giờ, ở vùng rừng núi Lam Sơn, tỉnh Thanh Hóa, khi Lê Lợi phất cờ khởi nghĩa, dân chúng theo về rất đông. Nhưng sau nhiều lần giao tranh, nghĩa quân vẫn chưa thắng được quân Minh nên Đức Long Quân nhớ lời nguyền xưa, bèn quyết định cho họ mượn gươm thần để họ giết giặc.

Thời ấy ở Thanh Hóa, có người làm nghề chài lưới tên là Lê Thận. Vào một đêm trăng sáng chàng thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. Khi kéo, chàng thấy lưới nằng nặng, nghĩ bụng chắc được mẻ cá lớn. Khi mò tay vào lưới bắt cá chàng chỉ được một thanh sắt, bèn vứt luôn xuống nước, rồi thả lưới ở chỗ khác. Nhiều lần như vậy, thanh sắt cứ mắc vào lưới của Thận. Thấy lạ, lần cuối cùng chàng đem thanh sắt đến gần mồi lửa xem, bỗng chàng reo to:

– Ha ha! Một lưỡi gươm.

Chàng bèn đem về để trong lều. Về sau Thận gia nhập nghĩa quân Lam Sơn. Chàng rất hăng hái, dũng cảm, được chủ tướng tin dùng. Hôm ấy, nhân đi qua làng Thận, Lê Lợi cùng với mấy viên tùy tùng đến nhà Thận. Trong túp lều, thanh sắt vụt sáng lên. Chủ tướng cầm lên xem thì thấy hai chữ “Thuận thiên” khắc sâu vào gươm. Song lúc ấy chưa ai biết đó là báu vật.

Ít lâu sau, một lần bị giặc truy kích gắt gao, nghĩa quân phải chia nhỏ lực lượng để ẩn náu. Lê Lợi rút vào một khu rừng sâu. Ông bỗng phát hiện có ánh sáng lạ trên ngọn cổ thụ, bèn trèo lên thì thấy ánh sáng phát ra từ một chiếc chuôi gươm nạm ngọc. Nhớ đến lưỡi gươm ở nhà Lê Thận, ông thu lấy chuôi gươm giắt vào lưng. Vài hôm sau, Lê Lợi gặp lại Lê Thận liền đem lưỡi gươm ra tra vào chuôi thì vừa in, chàng lập tức dâng gươm lên và thưa:

– Đây là trời có ý phó thác cho minh công nghiệp lớn. Chúng tôi nguyện đem xương máu của mình cùng với thanh gươm thần này theo minh công để báo đền nợ nước!

Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng. Gươm thần thỏa chí tung hoành khắp các trận địa làm cho quân Minh bạt vía kinh hồn. Nghĩa quân không phải trốn tránh như xưa nữa mà xông xáo đi tìm giặc. Họ cũng không phải ăn uống khổ cực như trước nữa mà đã có lương thực cướp được của giặc. Gươm thần giúp họ đánh tràn ra khắp nước, cho đến khi không còn một tên giặc nào trên đất nước ta. Lê Lợi lên làm vua, một năm sau, một hôm, nhà vua ngự trên thuyền rồng, dạo chơi hồ Tả Vọng. Khi thuyền ra giữa hồ bỗng có con Rùa Vàng nhô lên, tâu:

– Xin bệ hạ hoàn gươm cho Long Quân.

Vua dâng gươm lên, nhanh như chớp, Rùa đớp lấy thanh gươm, lặn xuống nước. Rùa Vàng và gươm thần đã chìm sâu nhưng người ta vẫn còn thấy ánh sáng từ dưới mặt nước loang loáng trên mặt hồ trong xanh. Từ đó hồ Tả Vọng được đổi tên thành Hồ Gươm hay còn gọi là hồ Hoàn Kiếm (hồ trả gươm).