Truyện ngụ ngôn là những câu chuyện hài hước, châm biếm, nói bóng nói gió nhưng có ý nghĩa sâu sắc đối với đời sống của con người. Truyện "Ếch ngồi đáy giếng" là một câu chuyện như vậy. Mượn hình ảnh một con ếch sống ở đáy giếng để mỉa mai, châm biếm lối sống cạn của con người hiện nay. Đây là câu chuyện được lưu truyền từ nước này sang nước khác, có giá trị rất sâu sắc.

Câu chuyện xoay quanh cuộc sống và suy nghĩ của chú ếch nhỏ sống ở đáy giếng và sau khi bước ra ngắm nhìn cuộc sống bên ngoài. Đó là hai cách sống, hai lối suy nghĩ trái ngược nhau nhưng tạo nên một thể thống nhất, thành bài học quý giá cho những ai có cách nhìn phiến diện, không chịu mở mang bản thân và mở mang suy nghĩ của mình ra bên ngoài.

"Ếch ngồi đáy giếng" là một câu chuyện rất ngắn nhưng lại có ý nghĩa đối với cuộc sống của mỗi người. Thứ nhất là kể về cuộc sống của chú ếch sống ở đáy giếng và thứ hai là kể về cuộc sống của chú sau khi phải bước ra khỏi cuộc sống nhỏ hẹp ở đó. Bài học mà câu chuyện này để lại khiến cho mọi người phải suy nghĩ và nhìn nhận lại bản thân.

Cha ông ta đã khéo léo mượn chuyện loài vật để nói nên chuyện của con người. Đây là sự tinh tế và thông minh của con người, rằng ngay từ xa xưa con người đã biết nhìn nhận cuộc sống theo nhiều chiều, chứ không phải chỉ theo một chiều nhất định. Đó là lối sống cần phát huy, trái ngược với lối sống của chú ếch chỉ quanh năm sống ở đáy giêng như vậy.

Khi sống một mình dưới giếng, ếch nhìn trời thật bé nhỏ, chỉ "bé bằng cái vung, còn nó thì oai như một vị chua tể". Thái độ nghênh ngang, coi thường mọi vật xung quanh đã phần nào đánh giá thái độ sống phiến diện, có suy nghĩ thiển cận như vậy. Chính điều kiện sống đã khiến cho chú ếch có lối sống và suy nghĩ quá lạc hậu.

Tuy nhiên tình huống vào một năm mua to gió lớn, nước giếng dâng cao khiến cho chú ếch phải trôi ra ngoài. Cuộc sống lúc bấy giờ mới khiến chú ếch hoang mang. Nhưng vì giữ thói quen và lối suy nghĩ thiển cận ở dưới đáy giếng quá lâu nên chú ếch vẫn huênh hoang và không xem ai ra gì. Chú vẫn khư khư giữ cái suy nghĩ lạc hậu đó nên đã dẫn đến kết cục thê thảm: bị một con trâu đi qua dẫm bẹp.

Như vậy chỉ với vài tình huống truyện như vậy nhưng phần nào đã gợi nhắc và thức tỉnh những người đang có lối sống thu hẹp bản thân; sống không quan tâm đến những người xung quanh. Khi chúng ta chỉ ở một mình, chúng ta thấy mình là nhất, là số 1 và không xem ai ra gì. Nhưng khi cuộc sống hiện đại đặt ra nhiều yêu cầu, cần phải hòa nhập, cần phải hòa đồng thì lối sống kia không còn phù hợp nữa. Khi đó buộc chúng ta cần phải sống thoáng, biết nhìn nhận sự vật sự việc xung quanh. Đánh giá mọi việc bằng cái nhìn tổng quát chứ không bằng cái nhìn phiến diện như thế.

Thế giới con người cũng như vậy, khi chúng ta đủ lông đủ cánh bay nhảy thì chúng ta cần phải biết nhìn nhận mọi thứ một cách đa chiều để không bị bỏ lại phía sau. Chúng ta muốn tồn tại trong xã hội này thì yêu cầu phải có cách nhìn sâu sắc, nhìn mở rộng hơn để không trở nên lạc hậu và bị đẩy lùi phía sau.

Câu chuyện ngụ ngôn này lên án, phê phán những người luôn coi mình là nhất, không xem ai ra gì. Chắc chắn tương lai của họ sẽ không mấy tốt đẹp gì. Nếu nhận ra những điều này sớm thì cần thiết phải sữa chữa để giúp cho cuộc sống của mình tốt đẹp hơn.

Chúng ta cần phải học tập ở người khác nhiều bài học, nhiều kinh nghiệm để trau dồi thêm vốn sống của mình. Đây là điều cần thiết mà câu chuyện ngụ ngôn "Ếch ngồi đáy giếng" muốn nhắn gửi đến cho mọi người.

Cùng với truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn là một thể loại truyện dân gian được mọi người ưa thích. Ngụ ngôn là loại truyện kể bằng văn xuôi hoặc văn vần, mượn chuyện về loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói bóng gió kín đáo về chuyện con người, nhằm khuyên nhủ, răn dạy chúng ta bài học nào đó trong cuộc sống. Kho tàng truyện ngụ ngôn trên thế giới cũng như ở nước ta vô cùng phong phú, đa dạng. Người kể chuyện ngụ ngôn bằng văn xuôi nổi tiếng từ xa xưa là Ê-dốp, nhà văn Hi Lạp sống ở thế kỉ VII – VI tr CN.

Trong thế kỉ XVII, ở Pháp có nhà thơ La Phông-ten chuyên kể chuyện ngụ ngôn bằng thơ. Các truyện ngụ ngôn Việt Nam thường được kể bằng văn xuôi, do nhà văn hoá Nguyễn Văn Ngọc (đầu thế kỉ XX) và nhiều giáo sư, nhà nghiên cứu sưu tầm, kể lại. So với truyền thuyết và cổ tích, truyện ngụ ngôn thường ngắn gọn hơn. Mỗi truyện được kể nhẹ nhàng, giản dị, nhưng hấp dẫn, toát ra những lời khuyên bảo, răn dạy thật thấm thía. Câu chuyện Ếch ngồi đáy giếng nói về một chú ếch huênh hoang, cứ tưởng mình là trung tâm của vũ trụ. Vì sống lâu ngày trong đáy giếng, xung quanh ếch lâu nay chỉ có một vài con vật nhỏ bé, mà tiếng ếch kêu “Ồm ộp” vang động trong giếng nên ếch ta cứ tưởng “bầu trời trên đầu bé chỉ bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúa tể”. Điều đó chứng tỏ môi trường, hoàn cảnh sống của ếch rất nhỏ hẹp, tầm nhìn, sự hiểu biết của ếch cũng rất nông cạn, thiếu chính xác. Bầu trời bao la, rộng mênh mông như thế mà ếch ta tưởng nó chỉ bằng chiếc vung. Thế giới bên ngoài cũng vô cùng rộng lớn, phong phú như thế mà ếch ngỡ chỉ có vài con vật nhỏ bé, yếu đuối hơn mình.

Ở trong đáy giếng lâu ngày, do tầm nhìn, sự hiểu biết hạn chế, lại có một chút năng lực là kêu “Ồm ộp” trong giếng, được thành giếng cộng hưởng khiến tiếng kêu âm vang lên một chút nên chú ếch kia nhiễm bệnh chủ quan, kiêu ngạo, huênh hoang, cho mình là chúa tể muôn loài. Đúng là kẻ “coi trời bằng vung” như thành ngữ cha ông ta thường nói. Nhưng rồi, hoàn cảnh sống của ếch thay đổi. Sau một trận mưa to, nước giếng dềnh lên, đưa ếch lên khỏi đáy giếng tiếp xúc với thế giới bao la. Vậy mà chú ta vẫn không thay đổi tính tình. Nó cứ “nhâng nháo đưa cặp mắt nhìn lên bầu trời, chả thèm để ý đến xung quanh”. Hậu quả là ếch “bị một con trâu đi qua dẫm bẹp”.

Chao ôi ! Chú ếch hư đốn kia đã phải trả giá, một cái giá quá đắt bằng chính mạng sống của mình. Từ câu chuyện một chú ếch ngồi trong đáy giếng, nhân dân ta ngụ ý phê phán những kẻ hiểu biết cạn hẹp mà lại huênh hoang, đồng thời khuyên nhủ chúng ta phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan, kiêu ngạo. Những thành ngữ “Coi trời bằng vung”, “Ếch ngồi đáy giếng” mà chúng ta thường được nghe nhiều người nói, phải chăng bắt nguồn từ truyện ngụ ngôn này và cũng ngụ ý phê phán, răn dạy tương tự.

Truyện Ếch ngồi đáy giếng là ngụ ngôn mượn chuyện loài vật để bóng gió, kín đáo nói về chuyện con người. Từ câu chuyện kể về cách nhìn nhận, đánh giá thế giới bên ngoài chỉ qua cái miệng giếng nhỏ hẹp của chú ếch, truyện ngầm phê phán những kẻ hiểu biết hạn hẹp mà lại hay huênh hoang, khoác lác. Đồng thời khuyên nhủ mọi người phải cố gắng mở rộng tầm nhìn, tầm hiểu biết của mình, không nên chủ quan, kiêu ngạo.

Tuy ngắn nhưng bố cục của truyện cũng chia thành hai phần rõ rệt. Phần đầu kể về hoàn cảnh sống và trình độ hiểu biết ít ỏi của con ếch. Phần hai về hậu quả tai hại của thái độ chủ quan kiêu ngạo. Từ đó rút ra bài học cho mọi người.

Nội dung truyện có thể tóm tắt như sau: Vì sống lâu trong một cái giếng nhỏ hẹp nên ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng cái vung, còn nó thì oai như một vị chúa tể. Một năm nọ, trời mưa to, nước giếng tràn bờ, đưa ếch ra ngoài. Quen thói cũ, nó nhâng nháo đưa mắt nhìn lên bầu trời, chẳng thèm để ý gì đến xung quanh nên đã bị một con trâu đi qua dẫm bẹp.

Tác giả dân gian đã khéo léo tưởng tượng ra bối cảnh của truyện và tâm lí nhân vật . Tại sao con ếch lại có những suy nghĩ thiển cận như vậy?

Bởi ếch sống dưới đáy một cái giếng nhỏ nên từ dưới giếng nhìn lên, nó thấy bầu trời bé xíu như cái vung nồi. Ngày nào cũng thấy như vậy nên nó khẳng định bầu trời chỉ to bằng ngần ấy mà thôi. Dưới giếng lâu nay cũng chỉ có một vài loài vật nhỏ bé tầm thường như nhái, cua, ốc… Mỗi khi ếch cất tiếng kêu ồm ộp vang động, các loài vật kia đều hoảng sợ.

Chi tiết này vừa có ý nghĩa hiện thực vừa có ý nghĩa tượng trưng. Giếng nhỏ lại sâu, khi có tiếng động thì âm vang rất lớn. Giống như ở nông thôn xưa, hễ nhà ai có việc gì thì cả xóm, cả làng đều biết. Làng lại xa vua, xa quan nên bọn cường hào ác bá tha hồ tác oai tác quái, nhũng nhiễu dân lành.

Trong thế giới quá nhỏ bé ấy, ếch tự cho mình là chúa tể nên chẳng coi ai ra gì. Chưa bao giờ nó được biết thêm về một môi trường khác, một thế giới khác, cho nên tầm nhìn của nó rất hạn hẹp, trình độ hiểu biết ít ỏi, thấp kém. Thế nhưng ếch lại chủ quan, kiêu ngạo, tự cho là mình tài giỏi hơn tất cả. Điều đó đã thành thói quen, thành tật xấu của nó.

Một tình huống bất ngờ xảy ra làm đảo lộn tất cả.

Sau một cơn mưa lớn, nước giếng đầy tràn, đẩy ếch ra ngoài. Hoàn cảnh sống của ếch đã đột ngột thay đổi, từ một phạm vi rất hẹp là đáy giếng tới một phạm vi rất rộng là không gian mênh mông. Lúc đầu, ếch cứ tưởng mặt đất cũng giống như đáy giếng kia, bầu trời trên đầu nó lúc này cũng chỉ là bầu trời mà nó đã quen nhìn qua miệng giếng bấy lâu nay và nó vẫn là chúa tể.

Nhưng mặt đất thì mênh mông mà bầu trời thì bát ngát.

Muốn tồn tại, ếch phải thay đổi cách nhìn, cách sống. Nhưng quen thói cũ, ếch nghênh ngang đi lại khắp nơi và cất tiếng ồm ộp.

Cơn mưa lớn chỉ làm thay đổi hoàn cảnh sống chứ không phải là nguyên nhân dẫn đến cái chết của ếch mà nguyên nhân chính là thói kiêu ngạo, chủ quan của nó.

Thông qua truyện, người xưa khuyên chúng ta dù sống trong hoàn cảnh nào thì vẫn phải cố gắng học tập để mở rộng tầm nhìn và tầm hiểu biết. Chúng ta không chỉ học tập ở nhà trường mà còn phải học nhiều điều trong cuộc sống. Bên cạnh trường học còn có trường đời. Trường đời là biển cả bao la về tri thức và kinh nghiệm. Chúng ta phải biết khắc phục những hạn chế của mình và không ngừng học hỏi để có được trình độ học vấn cao và tầm nhìn xa rộng; không nên chủ quan, kiêu ngạo vì chủ quan, kiêu ngạo dễ dẫn đến thất bại trong sự nghiệp và trong cuộc đời. Chúng ta nên suy ngẫm kĩ về những bài học mà truyện đặt ra, chớ nên tự biến mình thành Ếch ngồi đáy giếng, coi trời bằng vung.

Trong kho tàng truyện ngụ ngôn của dân tộc ta, có nhiều câu chuyện hài hước, châm biếm, sâu cay nhưng có ý nghĩa sâu sắc đối với đời sống con người. Trong số đó truyện “ếch ngồi đáy giếng” là một câu chuyện như vậy. Tác giả đã mượn hình ảnh của một con ếch sống ở đáy giếng để mỉa mai, châm biếm lối sống nông cạn của con người hiện nay.

Câu chuyện kể về cuộc sống và suy nghĩ của chú ếch nhỏ sống ở đáy giếng sau khi ngắm nhìn cuộc sống bên ngoài. Chú chỉ nghĩ bầu trời bé bằng cái vung, các con vật sống cùng với nó như nhái, cua, ốc đều bé nhỏ. Nó chỉ cần kêu lên một tiếng đã đủ làm chúng hoảng sợ. Vì thế, nó dần trở lên tự cao và nghĩ mình là chúa tể. Nhưng nó đâu biết rằng, nếu bước ra khỏi miệng giếng, nó chỉ là một sinh vật nhỏ bé mà thôi. Đó chính là thái độ sống phiến diện, có suy nghĩ thiển cận. Chính điều kiện sống đã hình thành lên lối sống và suy nghĩ lệch lạc đó.

Một lần, trời mưa cao, nước dâng, ếch rời khỏi miệng giếng, cuộc sống bấy giờ mới kiến chú ếch hoang mang. Nhưng với tính cách kiêu ngạo, ếch không học hỏi về thế giới mới, nó nghĩ cái nơi mới mẻ này cũng như cái giếng cạn của nó. Vậy nên đi lại hiên ngang và kêu ồm ộp, nhâng nháo nhìn trời và không để ý xung quanh. Do đó, ếch đã bị một con trâu đi qua dẫm bẹp. Đó chính là hậu quả tất yếu của thói chủ quan, kiêu ngạo. Nếu ếch chịu học hỏi và tìm tòi thì đã không gặp tai họa như vậy.

Cha ông ta đã khéo léo mượn chuyện của loài vật để nói nên chuyện của con người. Đây là sự tinh tế và thông minh rằng ngay từ xa xưa con người đã biết nhìn nhận cuộc sống theo nhiều chiều, chứ không phải theo một chiều nhất định. Đó là lối sống cần phát huy, trái ngược với lối sống của chú ếch chỉ quanh năm sống ở đáy giếng này vậy.

Như vậy chỉ với một vài tình huống trong truyện đã gợi nhắc và thức tỉnh những con người có lối sống thu hẹp bản thân, sống không quan tâm đến người khác. Cuộc sống ngày càng hiện đại, cần phải biết hòa nhập, hòa đồng với mọi người. Chúng ta cần đánh gá mọi việc bằng cái nhìn tổng quát chứ không bằng cái nhìn phiến diện như thế.

Câu chuyện ếch ngồi đáy giếng đã mang lại nhiều bài học có ích trong cuộc sống. Một môi trường bé nhỏ, hạn hẹp sẽ làm hạn chế tầm hiểu biết của bản thân. Từ đó trở lên nông cạn, dễ chủ quan kiêu ngạo. Chúng ta cần mở rộng mối quan hệ với mọi người xung quanh, chịu khó tiếp thu và tìm tòi những cái mới để không xảy ra những hậu quả đáng tiếc như chú ếch ở trong câu chuyện.

Chúng ta muốn tồn tại trong xã hội này thì yêu cầu phải có cái nhìn sâu sắc, nhìn mở rộng hơn để không trở lên lạc hậu và bị đẩy lùi ra phía sau. Ông cha ta dạy rằng “đi một ngày đàng, học một sàng khôn” chúng ta cần học tập, trau dồi vốn sống, tích lũy cho mình những kinh nghiệm quý báu để có được kết quả tốt trong cuộc sống.

Ếch ngồi đáy giếng là một truyện ngụ ngôn rất hóm hỉnh và lí thú. Ếch chỉ là một loài vật bé nhỏ, tầm thường. Nơi sống là đáy giếng, một nơi chật hẹp, tối tăm, khép kín. Mối quan hệ của ếch chỉ là những con vật nhỏ bé, tầm thường: Vài con nhái, con cua, con cóc mà thôi.

Môi trường sống ấy, quan hệ "cộng đồng" ấy nơi "vương quốc" đáy giếng đã làm cho ếch hợm mình, tự phụ, kiêu căng. Tiếng kêu của ếch chỉ "Ồm ộp" trong đáy giếng, nhưng lũ cua cáy, ốc nhái thì "rất hoảng sợ". Vì sống "lâu ngày" trong hoàn cảnh ấy, tật xấu phát triển thành "bệnh" trầm trọng. Điểm nhìn thì thấp bé, nhỏ hẹp. Tầm nhìn thì mù mờ chủ quan. Do đó, nằm ở đáy giếng, ngồi ở đáy giếng mà "ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung". Đáng sợ hơn nữa là thái độ sống của ếch rất tự cao, tự đại, nó cho mình "oai như một vị chúa tể". Ếch đã tự ru ngủ mình trong vương quốc "đáy giếng", không phải ngày một ngày hai, mà là đã "lâu nay" ở đời, ai có thể "ngủ trên mãi trong đời chật". Ếch cũng thế thôi. Một trận mưa to đã làm cho nước giếng "dềnh lên tràn bờ". Như một cuộc "mở cửa". Môi trường sống của ếch đã thay đổi. Từ đáy giếng, ếch bò lên, bơi lên bờ giếng, rồi ếch "ra ngoài". Môi trường sống đã thay đổi rộng lớn hơn.

Thế nhưng cách sống của ếch vẫn "quen thói cũ". Thái độ sống vẫn hợm hĩnh, coi thiên hạ bằng nửa con mắt, "ếch nghênh ngang đi lại khắp nơi và cất tiếng kêu ồm ộp". Từ đáy giếng lên bờ giếng và mặt đất, điểm nhìn đã thay đổi, nhưng tầm nhìn, cách nhìn của ếch vẫn như cũ "nó đã nhâng nháo đưa cập mắt nhìn lên bầu trời"’, ếch vẫn "coi trời bằng vung". Bầu trời bao la thế, mênh mông thế, nhưng đối với ếch thì vẫn nhỏ bé bình thường.

Trước đây nơi đáy giếng, ếch chỉ biết có cua, ốc, nhái, nhỏ bé mà thôi. Lên mặt đất, môi trường sống thay đổi, quan hệ trong cuộc sống đã thay đổi rất nhiều, xung quanh ếch là muôn loài, là bàn dân thiên hạ, có những tên "khổng lồ" rất đáng sợ như "con trâu". Thế nhưng ếch vừa "nghênh ngang", vừa chủ quan, "chả thèm để ý đến xung quanh…Cái giá thật đắt mà ếch phải trả đã xảy ra, ếch "đã bị một con trâu đi qua giẫm bẹp!". Đó là một kết cục thật đau đớn và đáng thương!

Trong truyện ngụ ngôn "Ếch ngồi đáy giếng", hàng loạt ẩn dụ được sáng tạo nên làm cho cốt truyện hấp dẫn, ý nghĩa truyện, bài học luân lý của truyện được thể hiện sâu sắc, thấm thía. Ngoài ếch còn có nhái, cua, ốc,… và con trâu. Có "đáy giếng" "bầu trời" và "chiếc vung". Còn có cảnh "trời mưa to", và cái chết của ếch bị trâu "giẫm bẹp". Đó là cuộc sống con người, cách sống của con người được nói đến.

Truyện ngụ ngôn "Ếch ngồi đáy giếng" đã nêu lên bài học nhân sinh lí thú, sâu sắc về môi trường sống, quan hệ sống, góc nhìn và tầm nhìn, thái độ sống. Khi môi trường sống, quan hệ sống đã thay đổi thì góc nhìn và tầm nhìn phải thay đổi cho phù hợp. Bài học luân lí càng giàu ý nghĩa và thiết thực đó là sự ám chỉ những kẻ sống quẩn quanh, tầm nhìn hạn hẹp thì trí năng tầm thường, kiến thức nông cạn đáng thương! Bài học ngụ ngôn khẽ nhắc mọi người phải khiêm tôn, sáng suốt, không được tự cao, tự đại, hợm mình "coi trời bằng vung", coi thiên hạ bằng nửa con mắt! Nếu cứ sống theo cách "ếch ngồi đáy giếng" thì có ngày phải trả giá đau đớn. Trong ngôn ngữ dân tộc. "Ếch ngồi đáy giếng" vừa là ngụ ngôn, vừa là thành ngữ.

Truyện ngụ ngôn ếch ngồi đáy giếng là một trong những câu chuyện dân gian nổi tiếng nhất và được yêu thích nhất bởi những bài học sâu sắc được thể hiện một cách hóm hỉnh, đầy lý thú.

Nhân vật chính của câu chuyện là chú ếch sống lâu ngày trong đáy một cái giếng khô. Xung quanh chú là những loài vật nhỏ bé, tầm thường như cua, nhái, cóc. Mỗi lần ếch cất tiếng kêu ồm ộp vang cả đáy giêng là những con vật đó lại hoảng sợ. Chính vì thế, ếch nghĩ rằng chú ta là kẻ mạnh nhất, là chúa tể oai hùng của các loại vật khác.

Hàng ngày, chú ngước cổ nhìn lên bầu trời qua miệng giếng. Chú ta nghĩ thế giới ngoài kia cũng chỉ bé nhỏ như chiếc vung. Rồi một ngày, trời mưa lớn, nước ngập giếng, đưa chú ếch ra ngoài. Chú ta vẫn nghĩ rằng thế giới bé nhỏ như miệng giếng, nghĩ rằng các loài vật xung quanh đều sợ sệt chú như cóc, như cua hay nhái bén. Thế là chú cứ vênh mặt lên, nghênh ngang nhảy đi khắp nơi trong tiếng kêu ồm ộp đầy kiêu hãnh. Kết quả chú đã bị một con trâu đi qua vô tình giẫm chết.

Có thể nói, cái chết của ếch là điều sớm muộn gì cũng xảy ra, bởi chú ta quá kiêu ngạo, thiếu hiểu biết và không chú ý tới mọi thứ xung quanh. Vì sống trong giếng lâu ngày khiến tầm hiểu biết của chú bị bó hẹp. Vì tiếp xúc với toàn loài bé nhỏ, nên chú mới tự cho mình là chúa tể và nghĩ không thể có kẻ mạnh hơn. Vì chú nhìn thế giới qua miệng giếng, nên thế giới trong mắt chú chỉ bé bằng cái vung. Vì chú tự tin rằng chú mạnh mẽ, oai hùng còn thế giới và muôn loài xung quanh đều bé nhỏ, sợ hãi chú, nên chú kiêu ngạo, chủ quan, không để ý xung quanh, dẫn tới cái chết thảm. Mặc dù việc bị trâu giẫm chết là "tai nạn", nhưng nếu ếch không huênh hoang, ngạo mạn mà để ý xung quanh hơn thì tai nạn đó đã có thể tránh khỏi.

Chú ếch trong câu chuyện này thực chất cũng chính là một bộ phận không nhỏ những con người không tự ý thức được bản thân mình. Tầm hiểu biết hạn hẹp, nhưng luôn nghĩ mình tài giỏi và tỏ ra hơn người. Mỗi chi tiết trong câu chuyện đều chứa đựng trong đó những bài học thâm thúy.

Phần đầu mô tả cuộc sống và suy nghĩ của chú ếch trong đáy giếng chính là lời nhắc nhớ tới những con người sống trong một môi trường hạn hẹp, ít sự giao lưu thì tự nhiên sự hiểu biết cũng bị giới hạn. Những người xung quanh tỏ ra sợ hãi, chưa hẳn đã là vì bản thân người đó tài giỏi, mà chẳng qua là vì bản thân những người kia quá tầm thường, yếu đuối. Nếu chỉ vì thế mà ngạo mạn, khi gặp người mạnh hơn chắc chắn sẽ chịu thiệt thòi.

Chi tiết chú ếch nhìn thế giới qua miệng giếng rồi tự tin nghĩ rằng thế giới bé nhỏ, thực chất là sự phê phán đối với những người thiếu tầm nhìn, nhìn cuộc sống một cách phiến diện và đánh giá mọi thứ bằng sự chủ quan của bản thân.

Còn chi tiết ếch ra khỏi miệng giếng và bị giẫm chết lại chính là lời cảnh tỉnh cho những ai không chịu thay đổi bản thân để thích ứng với môi trường mới. Nếu bước đến một môi trường mới mà bạn vẫn giữ thói quen, cách sống cũ thì khó có thể tồn tại được.

Ngay này, "Ếch ngồi đáy giếng" đã không còn là một câu chuyện ngụ ngôn đơn thuần nữa mà còn là một thành ngữ phổ biến, dùng để ám chỉ những con người nông cạn và tự cao.

Cái thú vị của truyện ngụ ngôn "Ếch ngồi đáy giếng" chính là gửi gắm tới con người bài học nhân sinh sâu sắc một cách ngắn gọn và lý thú. Sự tự cao, tự đại, nhìn đời bằng nửa con mắt hay coi trời bằng vung mà không chịu trau dồi, nâng cao hiểu biết, không chịu thay đổi và hoàn thiện bản thân thì chắc chắn sẽ phải trả giá đắt.

Trong kho tàng truyện dân gian Việt Nam truyện ngụ ngôn là một thể loại đặc sắc, đem lại cho người đọc những bài học, những lời khuyên nhủ bổ ích. “Ếch ngồi đáy giếng” là một truyện ngụ ngôn có dung lượng ngắn, nhưng để lại cho người đọc bài học sâu sắc, khuyên nhủ con người không được chủ quan, kiêu ngạo phải không ngừng nỗ lực trau dồi bản thân.

Nhân vật chính của câu chuyện là một con ếch – một loài lưỡng cư có thể sống cả dưới nước và trên cạn. Trong văn bản, ếch được giới thiệu sống trong một cái giếng, bạn bè hàng xóm của nó chỉ là những con cua, ốc,… nhỏ bé. Bởi vậy nó trở thành con vật to lớn nhất ở đó, cùng với tiếng kêu ồm ộp vang xa khiến các con vật khác đều phải khiếp sợ. Mọi sự hiểu biết của ếch chỉ giới hạn trong khoảng không gian nhỏ hẹp, thế giới bên ngoài với ếch chỉ là chiếc miệng giếng bé bằng cái vung. Bởi vậy, bản thân ếch luôn tự cho mình là chúa tể.

Nhưng năm ấy trời mưa lớn, nước dâng cao đã đưa ếch ra khỏi miệng giếng nhỏ bé chật hẹp. Bản tính vốn là một kẻ kiêu ngạo, hiểu biết nông cạn, lại luôn tự cho mình là nhất nên khi đến một môi trường mới ếch ta vẫn chẳng đề phòng, suy xét tiếp tục giữ tính ngông cuồng như trước. Ếch đi lại nghênh ngang nên đã bị một con trâu đi ngang qua dẫm bẹp. Đó là cái chết thảm thương nhưng cũng hoàn toàn thích đáng cho những kẻ có tầm nhìn hạn hẹp nhưng lại luôn hợm hĩnh, huênh hoang.

Câu chuyện đã đem đến cho người đọc những bài học hết sức ý nghĩa. Truyện trước hết phê phán thói chủ quan, kiêu ngạo, hiểu biết nông cạn, hạn hẹp nhưng lại luôn tự cho bản thân mình là tài giỏi, coi thường những người xung quanh. Không chỉ vậy, truyện con đưa ra lời khuyên bổ ích cho mọi người, nếu muốn giỏi, muốn tiến bộ thì không thể ngồi mãi mới đáy giếng bé nhỏ mà phải vươn ra ngoài thế giới, không ngừng tích lũy tri thức, trau dồi năng lực của bản thân. Mỗi người phải ý thức được giới hạn, điểm yếu của mình và đưa ra những phương pháp vượt qua những giới hạn đó.

Truyện kể hết sức ngắn gọn, cô đọng, súc tích dường như không có bất cứ một chi tiết thừa nào trong tác phẩm. Tình tiết và mạch truyện logic, chặt chẽ. Bên cạnh đó nhân vật ngụ ngôn được nhân hóa cùng với tình huống truyện phù hợp với chủ đề truyện đã tạo nên thành công cho văn bản.

Từ câu chuyện trên, người đọc đã tự rút ra cho mình những bài học khác nhau. Ếch ngồi đáy giếng không chỉ phê phán những kẻ hiểu biết nông cạn mà lại huênh hoang, mà còn đem đến lời khuyên nhủ phải luôn nỗ lực, cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của bản thân.

Truyện Ếch ngồi đáy giếng là ngụ ngôn mượn chuyện loài vật để bóng gió, kín đáo nói về chuyện con người.

Từ câu chuyện kể về cách nhìn nhận, đánh giá thế giới bên ngoài chỉ qua cái miệng giếng nhỏ hẹp của chú ếch, truyện ngầm phê phán những kẻ hiểu biết hạn hẹp mà lại hay huênh hoang, khoác lác. Đồng thời khuyên nhủ mọi người phải cố gắng mở rộng tầm nhìn, tầm hiểu biết của mình, không nên chủ quan, kiêu ngạo.

Tuy ngắn nhưng bố cục của truyện cũng chia thành hai phần rõ rệt. Phần đầu kể về hoàn cảnh sống và trình độ hiểu biết ít ỏi của con ếch. Phần hai về hậu quả tai hại của thái độ chủ quan kiêu ngạo. Từ đó rút ra bài học cho mọi người.

Nội dung truyện có thể tóm tắt như sau: Vì sống lâu trong một cái giếng nhỏ hẹp nên ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng cái vung, còn nó thì oai như một vị chúa tể. Một năm nọ, trời mưa to, nước giếng tràn bờ, đưa ếch ra ngoài. Quen thói cũ, nó nhâng nháo đưa mắt nhìn lên bầu trời, chẳng thèm để ý gì đến xung quanh nên đã bị một con trâu đi qua giẫm bẹp.

Tác giả dân gian đã khéo léo tưởng tượng ra bối cảnh của truyện và tâm lí nhân vật . Tại sao con ếch lại có những suy nghĩ thiển cận như vậy? Bởi ếch sống dưới đáy một cái giếng nhỏ nên từ dưới giếng nhìn lên, nó thấy bầu trời bé xíu như cái vung nồi. Ngày nào cũng thấy như vậy nên nó khẳng định bầu trời chỉ to bằng ngần ấy mà thôi. Dưới giếng lâu nay cũng chỉ có một vài loài vật nhỏ bé tầm thường như nhái, ua, ốc… Mỗi khi ếch cất tiếng kêu ồm ộp vang động, các loài vật kia đều hoảng sợ. Chi tiết này vừa có ý nghĩa hiện thực vừa có ý nghĩa tượng trưng. Giếng nhỏ lại sâu, khi có tiếng động thì âm vang rất lớn. Giống như ở nông thôn xưa, hễ nhà ai có việc gì thì cả xóm, cả làng đều biết. Làng lại xa vua, xa quan nên bọn cường hào ác bá tha hồ tác oai tác quái, nhũng nhiễu dân lành.

Trong thế giới quá nhỏ bé ấy, ếch tự cho mình là chúa tể nên chẳng coi ai ra gì. Chưa bao giờ nó được biết thêm về một môi trường khác, một thế giới khác, cho nên tầm nhìn của nó rất hạn hẹp, trình độ hiểu biết ít ỏi, thấp kém. Thế nhưng ếch lại chủ quan, kiêu ngạo, tự cho là mình tài giỏi hơn tất cả. Điều đó đã thành thói quen, thành tật xấu của nó.

Một tình huống bất ngờ xảy ra làm đảo lộn tất cả.

Sau một cơn mưa lớn, nước giếng đầy tràn, đẩy ếch ra ngoài. Hoàn cảnh sống của ếch đã đột ngột thay đổi, từ một phạm vi rất hẹp là đáy giếng tới một phạm vi rất rộng là không gian mênh mông. Lúc đầu, ếch cứ tưởng mặt đất cũng giống như đáy giếng kia, bầu trời trên đầu nó lúc này cũng chỉ là bầu trời mà nó đã quen nhìn qua miệng giếng bấy lâu nay và nó vẫn là chúa tể.

Nhưng mặt đất thì mênh mông mà bầu trời thì bát ngát. Muốn tồn tại, ếch phải thay đổi cách nhìn, cách sống. Nhưng quen thói cũ, ếch nghênh ngang đi lại khắp nơi và cất tiếng ồm ộp.

Cơn mưa lớn chỉ làm thay đổi hoàn cảnh sống chứ không phải là nguyên nhân dẫn đến cái chết của ếch mà nguyên nhân chính là thói kiêu ngạo, chủ quan của nó.

Thông qua truyện, người xưa khuyên chúng ta dù sống trong hoàn cảnh nào thì vẫn phải cố gắng học tập để mở rộng tầm nhìn và tầm hiểu biết. Chúng ta không chỉ học tập ở nhà trường mà còn phải học nhiều điều trong cuộc sống. Bên cạnh trường học còn có trường đời. Trường đời là biển cả bao la về tri thức và kinh nghiệm. Chúng ta phải biết khắc phục những hạn chế của mình và không ngừng học hỏi để có được trình độ học vấn cao và tầm nhìn xa rộng; không nên chủ quan, kiêu ngạo vì chủ quan, kiêu ngạo dễ dẫn đến thất bại trong sự nghiệp và trong cuộc đời. Chúng ta nên suy ngẫm kĩ về những bài học mà truyện đặt ra, chớ nên tự biến mình thành Ếch ngồi đáy giếng, coi trời bằng vung.