Ở gốc đa đầu làng em có bà cụ Chinh, bà bán nước chè ở đó, nên mỗi khi đi về làng hình ảnh đầu tiên mà mọi người quê em nhìn thấy chính là hình ảnh thân quen của bà Chinh bên những ấm nước chè nóng hôi hổi.

Bà bán nước chè ở đây rất lâu rồi nên những câu chuyện về làng, từ những giai thoại xa xưa đến những sự kiện trong làng gần đây bà đều nắm rõ, khi khách đến uống nước, bà thường kể những câu chuyện vui để làm quà, vì vậy mà en và những người bạn trong xóm lúc rảnh rỗi thường kéo nhau ra gốc đa đầu làng, bên quán nước của bà Chinh để lắng nghe những câu chuyện thú vị.

Bà Chinh năm nay đã tám mươi tuổi, ở cái tuổi xế chiều ấy bà vẫn tự mình kiếm sống, mưu sinh bên quan nước của mình. Bà Chinh có ba người con trai và hai người con gái, nhưng cả ba người con trai của bà đều bất hạnh hi sinh nơi chiến trường, hai người con gái thì đi lấy chồng xa xứ, không có điều kiện chăm sóc, phụng dưỡng bà lúc tuổi già. Bà Chinh sống một mình trong căn nhà nhỏ đơn sơ, bà lúc nào cũng nở nụ cười thật hiền hậu, nhưng em vẫn cảm nhận được sự cô đơn trong đôi mắt của bà.

Sau những tiếng cười, những câu chuyện mua vui cho khách uống nước, bà Chinh trở về trong ngôi nhà đầy cô đơn của mình, còn nỗi đau nào hơn khi người mẹ phải chứng kiến những đứa con của mình lần lượt hi sinh nơi chiến trường, thậm chí còn không nhận được hài cốt của con. Bởi thời điểm các anh hi sinh là vào giai đoạn dữ dội nhất của cuộc chiến tranh chống đế quốc Mĩ ở miền Nam Việt Nam, sự hủy diệt của quân đội Mĩ khiến cho những người lính hi sinh mà nhiều người không tìm thấy xác, thật là đau đớn biết bao.

Nghe tin con mất, bà Chinh đau buồn nhưng bà không hề gục ngã, bà vẫn kiên cường sống, nỗi đau mất con bà chỉ chôn giấu trong lòng, tự mình trải qua nỗi đau mất mát quá lớn ấy, đối với những người xung quanh,bà luôn đón tiếp bằng nụ cười nên ít ai biết được nỗi đau cất giấu trong tâm hồn của người đàn bà kiên cường ấy. Lần đầu tiên em nhìn thấy giọt nước mắt của bà Chinh là ngày hai mươi bảy tháng bảy, ngày thương binh liệt sĩ, bà Chinh ngồi bên những ngôi mộ của các con, tay lau đi những vết bụi, đôi mắt hoe đỏ, có lẽ đây chính là lúc người mẹ kiên cường ấy khóc, trước tấm bia mộ của các con.

Sự kiên cường, mạnh mẽ của bà Chinh khiến cho em vô cùng cảm phục, là một người giàu tình cảm, một bà mẹ Việt Nam anh hùng tuyệt vời, vì độc lập của tổ quốc, mẹ động viên các con lên đường thực hiện trách nhiệm với tổ quốc, ở cái tuổi xế chiều bà vẫn sống vui vẻ, nghị lực sống của bà thật đáng trân trọng.

Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn, là mảnh đất thiêng liêng nhất trong cuộc đời mỗi con người. Đối với em, quê hương có rất nhiều ý nghĩa. Em yêu cây đa đầu làng, yêu cánh đồng lúa rộng mênh mông, yêu dòng sông êm đềm...và yêu bà cụ bán hàng nước dưới gốc cây đa.

Em sinh ra và lớn lên ở một vùng nông thôn, nơi có những cánh diều tung bay, những cánh đồng xanh mãi tận chân trời, những cánh cò nghiêng nghiêng chao lượn. Trong kí ức tuổi thơ yên bình ấy, bà cụ bán hàng nước ghi lại dấu ấn vô cùng sâu đậm. Mọi người trong làng gọi bà là bà Tư. Bà Tư đã bước sang tuổi bảy mươi – độ tuổi xế chiều. Dấu vết của thời gian đã in sâu lên cái lưng còng của bà. Khuôn mặt già nua với những nếp nhăn và chấm đồi mồi nhưng lại hồng hào, phúc hậu như những bà tiên trong truyện cổ tích. Vết chân chim tràn đầy nơi khóe mắt đã minh chứng cho quãng đời vất vả nhọc nhằn mà bà trải qua. Thế nhưng, ánh mắt hấp háy của bà lại tinh tường lắm, dường như có thể nhìn thấu mọi chuyện trên đời. Mái tóc bà đã bạc trắng như cước, vẩn gọn gàng xung quanh đầu rồi vòng ra bên ngoài chiếc khăn mỏ quạ màu đen. Miệng bà lúc nào cũng móm mém nhai trầu. Đôi bàn tay bà nhăn nheo và trai sạn, những đường gân chằng chịt nổi rõ lên.

Bà Tư là người hiền lành, tốt bụng. Chiến tranh ác liệt đã cướp đi người chồng và ba người con trai yêu quý của bà. Rời khỏi cuộc chiến, bà trở về quê hương, được nhà nước phong tặng danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”. Ai nghe đến nỗi bất hạnh cuộc đời bà cũng ngậm ngùi xót xa, chỉ riêng bà luôn bình tĩnh và nở nụ cười hiền hậu. Quán nước bà dựng dưới gốc cây đa, đã hơn hai mươi năm qua đi. Ngày ngày, khi ánh bình mình dần buông xuống khắp làng quê, bà lọ mọ chuẩn bị nước, bánh trái rồi gánh chiếc đòn gánh trên vai. Thân hình gầy gò của bà đổ ngả theo ánh nắng, tiến về phía mái rơm dưới gốc cây đa. Cả ngày dài, bà cứ lặng lẽ ngồi đó, mọi người đi qua chào hỏi, bà sẽ ân cần đáp lại. Giọng bà không rõ ràng, rành mạch như ngày còn trẻ nhưng ấm áp và thân thiết lạ thường. Lũ trẻ trong xóm chúng em ai cũng yêu quý và hay quấn quýt lấy bà.

Tuổi già cô đơn, bà coi mọi người như những người thân thiết trong gia đình, đối xử rất tử tế. Bà sẵn sàng mời khách cốc nước chè thanh thanh, ngọt ngọt để xua tan mệt mỏi, nhọc nhằn. Những chiếc bánh bà tự tay gói thường trao tay những đứa trẻ con để dỗ chúng nín khóc. Bà âm thầm, lặng lẽ trở thành một phần của mái đình, cây đa, trở thành một phần không thể thiếu của vùng quê yên bình này. Khách thập phương dừng chân nơi đây đã coi bà là biểu tượng cho nơi họ vô tình đi qua. Những người con xa quê hương mỗi khi nhớ về quê nhà cũng luôn bồi hồi nhớ đến hình ảnh bà cụ hiền hậu thường ngồi trong ánh chiều tà của quán nước đầu làng ngày xưa.

Hình ảnh bà cụ lưng còng trong chiếc áo bà ba màu nâu như màu của đất và hương vị của trà của bánh bà Tư đã trở thành hình ảnh tươi đẹp trong kí ức tuổi thơ của bao thế hệ người trên quê hương em. Em rất yêu quý và thương bà. Từ trong sâu thẳm trái tim, em mong bà sẽ luôn hạnh phúc, mặc cho cuộc đời đã nhiều nỗi đau.

Ở gần nhà em có một cửa hàng tạp hóa, người bán hàng là một bà cụ đã ngoài sáu mươi tuồi, cụ chỉ sống có một mình, đơn côi. Những lúc nào cửa hàng ấy cũng ấm cúng vì khách đến mua hàng rất đông.

Bà cụ có dáng người nhỏ nhắn, tóc trên đầu đã bạc phơ. Khuôn mặt có những nếp nhăn hằn lên rất rõ. Mắt bà đã mờ nên phải đeo kính khi bán hàng. Mặc dù bà không còn nhanh nhẹn như trước nữa nhưng bước đi của bà chắc chắn, cẩn thận. Tính tình bà đôn hậu, vui vẻ với mọi người. Ai cần mua thứ gì, bà đều ân cần chiều theo ý khách. Có người đến chỉ mua một lon gạo hay một muỗng bột ngọt, bà không ngại mà phục vụ khách rất tận tình. Nhiều khi mẹ đi công tác xa, em cần mua một quyển vở hay một chiếc bút chì bà đều vui vẻ bảo em:

- Cháu cứ cầm về đi, thiếu gì sang bà mà lấy, khi nào mẹ về trả tiền bà cũng được.

Trong xóm có người còn mua chịu hàng của bà, bà không hề lấy làm khó chịu mà sẵn sàng giúp đỡ mọi người. Mặc dù cửa hàng của bà chỉ là một hiệu tạp hóa nhỏ nhưng mọi người ở khu phố em đều đến đây để mua hàng cho bà, một phần là để giúp bà có kế sinh nhai, phần vì bà là người đôn hậu.

Em rất yêu quý và kính trọng bà, coi bà như bà ngoại của mình. Em mong bà khỏe mạnh, sống vui vẻ.

Nhà em sống trong một con hẻm nhỏ, xung quanh là rất nhiều ngôi nhà của các cụ già. Tuy nhiên mỗi lần đi học ra ngõ, em vẫn thường chú ý đến hình ảnh của một cụ già ngồi bán xôi ở đầu ngõ. Cụ tên Tý, sống cách nhà em 3 nhà. Ngày nào em thấy cụ ngồi bán xôi đầu ngõ.

Cụ Tý năm nay đã hơn 60 tuổi nhưng mái tóc của cụ bạc phơ, trắng như cước. Cụ búi tóc củ tỏi ở trên đầu, và quấn một chiếc khăn. Cụ bảo rằng tóc cụ thưa nên cụ buộc như thế này. Hằng ngày cụ ngồi bên một chiếc thúng thơm nức mùi xôi xéo, ngày ngày cụ dậy thật sớm để hông xôi mang bán cho mọi người để kiếm tiền trang trải cuộc sống cũng như giết thời gian.

Hàm răng của cụ đã rụng đi mấy chiếc, cụ cứ nhai trầu chóp chép mỗi khi em đi qua. Hàm răng cụ đen nháy vì ngay xưa cụ ăn nhiều trầu. Đôi bàn tây gầy và xương, thi thoảng còn run run lên vì tuổi cao và sức yếu. Mắt cụ đã mờ đi, tuy nhiên vẫn có thể phân biệt được tiền mỗi khi khách trả. Mọi người vẫn luôn thích ăn xôi ở nhà cụ vì xôi rất dẻo và thơm. Mỗi lần ăn vào là thấy no và ấm bụng.

Cụ vẫn hay mặc những bộ quần áo lụa thời trước nhìn gọn gàng. Thân hình cụ nhỏ, bước đi đã bắt đầu chậm chạp hẳn đi. Mỗi lần cụ bưng thúng xôi ra đầu ngõ bán, cụ bước đi chậm; thi thoảng có nhiều người thấy thế đã đến bê giúp cụ.

Giọng nói của cụ trầm ấm, thi thoảng nói hơi bé nên em không nghe thấy. Mỗi lần em mua xôi ở hàng cụ, cụ thường cho em thêm thật nhiều hành khô, vì em rất thích ăn hành. Có nhiều hôm trời mưa gió, em đi học ngang qua không thấy dáng cụ, có lẽ thời tiết xấu nên cụ không bán nữa. Những lúc đó em lại thấy nhớ cụ. Một người mà em quen.

Cụ là một người hàng xóm thân thiết và tốt bụng với gia đình em. Em mong cụ luôn khỏe, luôn vui để mọi người lại được ăn xôi do cụ nấu.

Tôi sinh ra ở một miền quê yêu dấu. Đã hai năm trôi qua không có gì thay đổi nhiều. Vẫn cây bàng đầu làng, vẫn dòng sông với con đò trở khách, vẫn nết nhà ngói đỏ đơn sơ và thanh bình. Ở đầu làng, vẫn bà cụ bán hàng nước chè dưới gốc bàng râm mát.

Cây bàng này là cây cao tuổi nhất làng tôi đấy. Bóng bàng rộng, rợp mát cả một vùng đất. Vào nhưng ngày hè oi bức, mọi người đi đâu xa về lại rẽ vào quán nước dưới gốc bàng. Được nghỉ ở đây thì bao mệt mỏi tự nhiên tan biến. Và chỉ dưới gốc bàng này có một hàng nước của bà cụ làng tôi mà thôi. Bà bán hàng cũng từ lâu lắm rồi, nhưng được bao nhiêu năm thì tôi không biết.

Năm nay có lẽ bà đã hơn 70 tuổi. Sức nặng của thời gian thể hiện rõ nhất trên cái lung còng cảu bà. Tóc bà đã bạc, bạc trắng như cước vậy. Mái tóc đó được vẩn xung quanh đầu rồi đội bên ngoài chiếc khăn mỏ quạ nhìn rất khéo. Khuôn mặt bà tuy đã nhiều nếp nhăn, đôi chỗ trai sạm nhưng hồng hào, phúc hậu như một bà tiên. Đôi mắt bà thỉnh thoảng hấp háy nhưng vẫn còn tinh tường. Đôi bàn tay nhăn nheo,chai sạm nổi rõ những đường gân chằng chịt. Bà cụ rất thích ăn trầu. Mỗi lần nhìn bà bỏm bẻm nhai trầu tôi lại nghĩ đến khi bà tôi còn sống. Nhìn dáng gầy guộc của bà tôi biết bà đã chịu vất vả cả cuộc đời.

Bà cụ là một người hiền từ, nhân hậu. Ai là khách đã từng ngồi quán thì cũng phải cảm động vì lòng tốt của bà. Mỗi khi khách đến bà lại đon đả rót nước. Nước uống của bà mát và thơm lắm. Những cốc nước chè tươi hay nước vối dường như dưới bàn tay của bà nó ngon đến lạ lùng, ai cũng tấm tác khen. Có lẽ nó ngon còn bởi sự ân cần của bà cụ. Khác ngồi uống nước bà còn dùng quạt nan quạt cho mát rồi ân cần hỏi chuyện thật thân mật.

Có những lúc, người qua đường còn gọi bà bằng cái tên thật thân mật" Bà, mẹ, u…" bà vui lắm. Những lúc ấy bà cười xúc động nhưng nụ cười ấy sao mà thân thương quá bởi tôi nghe người trong làng kể bà từ nơi khác chuyển đến chứ không phải người làng nên không có người thân thích. Chiều chiều, mỗi khi đi học về là tôi lại rẽ vào quán bà ngồi chơi. Có khi khách đông tôi phụ bà rót nước nữa. Càng ở gần bà, tôi càng hiểu bà hơn. Cảm giác thân thương như bà tôi vậy.

Bao năm trôi qua hình ảnh bà cụ đã gắn liền với gốc bàng, với mùa hè. Hằng năm, mỗi khi thấy bà cụ dọn đồ ra quán là tôi biết mùa hạ đã đến rồi. Bà lại mang đến cho mọi người sự dịu mát và cả những tình cảm ấm nồng.

Trước cổng trường của em phía bên kia đường luôn nhộn nhịp và tất bật người mua sắm bởi đó là nơi có nhiều cửa hàng tạp hoá. Thế nhưng đối với riêng đám học sinh chúng em, cửa hàng thân quen nhất, ghé thăm hàng ngày lại là gian hàng nhỏ của bà cụ Thi.

Gian hàng của cụ Thi được dựng lên bằng bốn chiếc cột tre và những tấm bạt màu xanh, dựa vào gốc cây đa to nên trông cũng khá vững chãi. Cụ Thi năm nay chắc phải ngoài 70 tuổi vì trông cụ đã già yếu rồi, tóc đã bạc trắng đầu, da chân da tay nhăn nheo. Cụ có một cái chõng bằng tre bày hàng hoá để bán và một cái võng để ngồi bán hoặc nằm nghỉ, thi thoảng cụ đi lại bán hàng mệt cụ lại nằm xuống võng tay cầm chiếc quạt mo ve vẩy vài cái. Cụ Thi bán hàng rất đặc biệt, chỉ nói chuyện bằng ánh mắt và cử chỉ bởi cụ chỉ nghe được chứ không nói được.

Chúng em muốn mua gì thì cứ hỏi cụ nhưng cụ sẽ giơ ngón tay chỉ giá bán rồi cẩn thận lấy đồ gói lại cho chúng em. Cụ bán hàng lúc nào cũng cười, lúc cười hai mắt nheo lại, trông thật phúc hậu. Có những ngày cụ bị ốm nên không mở hàng, chúng em vừa trông ngóng cũng vừa lo lắng cho sức khỏe của cụ, chỉ cần hôm sau cụ ra mở hàng là chúng em liền chạy đến hỏi han, trò chuyện với cụ rồi lại mua hàng cho cụ. Có thể chỉ là một cái kẹo mút hay một cục tẩy nhưng đó là niềm vui của cụ và là tấm lòng của chúng em.

Cùng với trường lớp, thầy cô, bà cụ Thi là một người thân thiết gắn liền với những năm tháng học tại trường tiểu học của chúng em. Em mong cụ luôn khỏe mạnh để mang đến nhiều kí ức đặc biệt hơn nữa cho các thế hệ học sinh.

Đã 5 năm em học tập dưới mái trường Tiểu học Phù Cát, nơi đây để lại trong em rất nhiều những kỉ niệm, có những điều mà có lẽ em sẽ không bao giờ quên đó chính là thầy cô, bạn bè và hình ảnh của bà cụ Khuyên bán hàng ngay cổng trường.

Gian hàng của bà Khuyên gợi nhớ cho bất kì ai về những năm tháng tuổi thơ, về một gian hàng từ thời bao cấp, đó là gian hàng trong nhà và chỉ bán qua một ô cửa sổ nhỏ. Bà Khuyên cũng đã cao tuổi, tần khoảng ngoài 60 tuổi, con gái bà đã đi lấy chồng xa nên chỉ có hai ông bà ở với nhau. Bà có dáng người mảnh khảnh, chân tay gầy gò, khuôn mặt nhỏ với đôi gò má nhô lên. Bà thường xuyên phải đeo kính lão nên chiếc kính của bà có cả dây vòng vè đằng sau để khi tháo kính ra sẽ đeo xuống cổ.

Khác với những cửa hàng bách hoá bán nhiều mặt hàng phong phú, đa dạng, gian hàng của bà Khuyên chỉ bán những mặt hàng thông thường. Ngó vào trong gian hàng sẽ thấy những dây kẹo mút, những bảng kẹo cao su bóc trúng thưởng, những hộp to hộp nhỏ đựng bi ve, kẹo dẻo, kẹo lạc, ô mai. Thời buổi này 500 đồng ra tạp hoá chẳng mua được gì nhưng ở quán bà Khuyên sẽ mua được không kẹo mút thì bi ve.

Những mặt hàng của cụ Khuyên là những món ăn vặt yêu thích của học sinh chúng em. Có lẽ, nụ cười hiền từ của cụ Khuyên và hương vị của những món quà vặt cụ bán là những kí ức tuổi học trò mà em và các bạn sẽ không bao giờ quên.

Trong khu chợ nhỏ gần nhà em có một gian hàng đặc biệt, đó là gian hàng của bà cụ Tỉnh. Gian hàng bán rau của cụ nhỏ nhất chợ, lụp xụp nhất nhưng lại xanh, sạch và đầy ắp tình người.

Bà cụ Tỉnh là người có hoàn cảnh rất đặc biệt, năm nay bà đã ngoài 60 tuổi nhưng lại phải chăm cháu nhỏ và người chồng ốm yếu, con cái đi làm ăn xa cũng khó khăn nên thỉnh thoảng mới về thăm nhà. Bà Tỉnh tuy đã già nhưng còn ít sức khoẻ, bà cố gắng làm vườn trồng ít rau sạch đem ra chợ bán để kiếm tiền mua thức ăn hàng ngày, còn dư ra ít nào thì để mua thuốc cho ông, mua sữa cho cháu.

Gian hàng của bà Tỉnh không có gì ngoài rau sạch, mỗi hôm một loại rau và mỗi loại chỉ vài mớ, hôm thì có cả hoa chuối, buồng chuối chín hay rổ ổi chín. Bà mang rau ra chợ bán trong khi chân tay vẫn lấm lem bùn đất, quần áo chỗ ướt chỗ khô lại thêm cái nón đã rách. Nhìn vào hoàn cảnh của bà cụ chẳng ai nỡ buông câu mặc cả với mớ rau vài nghìn của cụ, có chăng nhiều người còn biếu thêm cụ ít tiền thừa khỏi cần trả lại. Những người bán hàng xung quanh đều rất quan tâm tới bà cụ Tỉnh, hôm nào ế quá toàn là mấy bà bán thịt mua hết gánh rau của bà để bà về sớm còn lo cho ông cho cháu.

Em thương bà cụ Tỉnh và mong sao mọi người hãy cùng chung tay giúp đỡ cho những hoàn cảnh như vậy để họ có thể cảm nhận được sự ấm áp của tình người.

 Ở gần nhà em có một cửa hàng tạp hoá. Người bán hàng là một cụ già đã ngoài sáu mươi tuổi. Thỉnh thoảng em vẫn sang đây mua hàng. Cửa hàng của bà rất đông khách.

Dáng đi của bà cụ vẫn còn nhanh nhẹn và khoẻ mạnh lắm. Đặc biệt, tuy lớn tuổi nhưng vẻ ngoài của bà vẫn khiến rất nhiều người phải trầm trồ. Em đoán chắc thời còn trẻ, có lẽ bà đẹp lắm. Lúc nào bà cũng búi tóc cao gọn gàng. Khuôn mặt cụ rất phúc hậu, lần đầu tiên gặp bà sẽ khiến cho mọi người có cảm giác thân thiện và tin tưởng. Làn da bà đã xuất hiện nhiều nếp nhăn, hằn lên rất rõ. Mắt bà đã mờ, bà phải đeo kính khi bán hàng. Hàm răng vẫn còn chắc vì thỉnh thoảng em thấy bà vẫn nhai trầu.

Khách hàng thường đến quầy hàng của bà rất đông. Người thì mua, kẻ thì đứng ngắm, thế nhưng bà vẫn rất vui vẻ. Tính tình của bà rất đôn hậu. Bà rất cẩn thận, sắp xếp hàng hóa, ghi chép việc mua bán đều rõ ràng, tỉ mỉ và chi tiết. Hơn nữa còn rất tận tâm trong việc phục vụ khách hàng, ai cần mua thứ gì, bà đều ân cần chiều theo ý khách. Nhiều khi mẹ đi vắng, em cần mua một quyển vở hay một cây viết chì, bà đều vui vẻ bảo em: “Cháu cứ cầm về đi, khi nào mẹ về mang tiền đến cho bà cũng được”.

Mặc dù cửa hàng cứa bà chỉ là một cửa hàng tạp hoá nhỏ nhưng mọi người ở khu khố em đều đến đây mua hàng cho bà. Một phần là để giúp bà, phần vì bà là người nhân hậu một phần là vì mọi người đều cảm thấy rất yên tâm khi mua hàng từ cửa hàng của bà.

Em rất yêu quý và kính trọng bà, em xem bà như bà ngoại của mình. Em mong bà khoẻ và sống thật lâu.