"Nơi nào cần, thanh niên có/ Nơi nào khó, có thanh niên", đó là câu khẩu hiệu mà đoàn thanh niên luôn trang bị cho mình. Thanh niên là những thế hệ tương lai, là đội quân chủ lực của đất nước, đặc biệt trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 này. Cách mạng công nghiệp 4.0 là cuộc cách mạng có sự kết hợp của các loại công nghệ, giúp con người xoá nhòa đi ranh giới của số hoá, sinh học, vật lý, giúp con người cải thiện chất lượng cuộc sống của mình. Là một người thanh niên trong xu thế mới này, chúng ta cần chủ động hội nhập, học hỏi và phát triển bản thân mình. Rèn luyện không ngừng nghỉ mỗi ngày, chúng ta mới có thể bắt kịp nhịp độ phát triển của thế giới. Hãy luôn sáng tạo, xung phong trong mọi hoàn cảnh, không ngại gian khổ, khó khăn, cũng như trang bị cho mình những điều cần thiết khi bước vào cuộc cách mạng này. Có như vậy, chúng ta mới xứng đáng là "người chủ tương lai của nước nhà", góp phần vào công cuộc đổi mới, cách mạng, công nghiệp hoá xã hội. Tiếp bước cha anh, hai em Phước Hải và Đoàn Thuận đã đồng sáng tạo ra phần mềm giúp trẻ khuyết tật não có thể học tập. Những người trẻ luôn là những người đi tiên phong, đóng góp cho xã hội những phần to lớn nhất. Tuy nhiên, vẫn còn những thanh niên với tư tưởng "ham ăn lười làm" trở thành những gánh nặng cho gia đình và xã hội. Mỗi chúng ta hãy tự nhận thức bản thân mình, quyết tâm học tập để xứng đáng là một đoàn viên thanh niên tốt, cống hiến cho Tổ quốc.

Thế giới đang không ngừng thay đổi mỗi ngày và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đang dần mở ra cho chúng ta những cơ hội và cả thách thức. Là một người trẻ, lớp thanh niên tiên phong, chúng ta nên làm gì để tham gia vào cuộc cách nghiệp to lớn này? Cách mạng công nghiệp 4.0 được định nghĩa là sự kết hợp của các công nghệ giúp xoá nhoà các khoảng cách trong các lĩnh vực như vật lý, số hoá cũng như sinh học. Mỗi người trẻ chúng ta có trách nhiệm phải tiếp thu, học hỏi, cũng như sáng tạo và phát huy những thành quả của cuộc cách mạng này. Điều này sẽ giúp cho đất nước Việt Nam ta được tiến lên, hòa nhập với thế giới, tiến gần hơn đến các nước phát triển. Trong lớp thanh niên trẻ của nước ta hiện nay, cũng có không ít những người trẻ đang tham gia và đóng góp tích cực cho cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 này như cô kĩ sư Lê Mỹ Quỳnh. Cô là người đã tìm ra lỗ hổng bảo mật của Oracle và được tập đoàn này vinh danh cũng như thưởng nóng 10.000USD. Thế nhưng, tiếp cận, học hỏi chứ không phải sa ngã. Nhiều thanh niên hiện nay sa đà vào thế giới ảo, không chỉ làm thụt lùi những thành quả của cuộc cách mạng 4.0 mà còn có thể phá huỷ tương lai của cả một lớp người. Vậy nên điều quan trọng cần làm trong thời đại công nghệ này là sự học hỏi, sáng tạo và phát huy của lớp trẻ. Sự nhanh nhạy trong việc tiếp thu kiến thức sẽ là nguồn động lực cũng như sức mạnh để thế hệ tương lai của chúng ta tiến tới thời đại của khoa học, công nghệ.

Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với cả cơ hội và thách thức, đòi hỏi thế hệ trẻ phải có những thay đổi phù hợp để có thể thích ứng và thành công. Như chúng ta đã biết, trong lịch sử, nhân loại đã trải qua ba cuộc cách mạng công nghiệp, đem tới sự thay đổi toàn diện cho cuộc sống của con người. Không phải ngoại lệ, cuộc cách mạng 4.0 với nền tảng là công nghệ vạn vật kết nối, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo, được dự đoán sẽ tạo ra một bộ mặt hoàn toàn mới cho thế giới. Những công việc nặng nhọc và không đòi hỏi tính sáng tạo sẽ được thay thế bằng rô bốt, Internet với tốc độ siêu nhanh và phủ sóng khắp mọi nơi cũng thay đổi cách ta làm việc và giao tiếp. Đồng thời, những cỗ máy với khả năng tính toán, xử lí siêu việt sẽ xuất hiện nhiều hơn tại các cơ quan, viện nghiên cứu, đe dọa trực tiếp tới việc làm của hàng triệu lao động. Viễn cảnh ấy không hề xa vời bởi mới đây, Google đã tạo ra một phần mềm có thể giành chiến thắng tuyệt đối trước nhà vô địch cờ vây thế giới, một công ti tại Nhật Bản đang bắt đầu thử nghiệm rô bốt thay cho nhân viên văn phòng và ô tô tự hành cũng xuất hiện ngày càng nhiều trên đường phố... Đối mặt với thực tế này, ta – những chủ nhân tương lai của đất nước – cần phải làm gì? Câu trả lời rất đơn giản: tất cả chúng ta cần nghiêm túc học tập, trau dồi tri thức, phát triển khả năng sáng tạo, tư duy khoa học của bản thân. Bởi giờ đây, cơ hội được chia đều cho tất cả. Tiến bước thật mạnh mẽ và tiếp nhận thành quả văn minh nhân loại hay mãi mãi tụt lại phía sau, câu trả lời phụ thuộc hoàn toàn vào sự nỗ lực của bạn.

Chúng ta đang sống trong thời kì công nghệ 4.0, cuộc cách mạng khoa học công nghệ và khoa học kĩ thuật hiện đại can thiệp ngày càng sâu vào đời sống của con người. Nhờ có cuộc cách mạng công nghệ ấy mà, đời sống con người ngày càng được cải thiện về mọi mặt, đặc biệt là sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo - một thành tựu khoa học của thế hệ số. Đứng trước cuộc cách mạng công nghệ ấy là một công dân toàn cầu chúng ta cần nghiêm túc học tập, trau dồi tri thức, phát triển khả năng tư duy sáng tạo, tư duy khoa học của bản thân, có như vậy chúng ta mới không bị tụt hậu, bắt kịp được những tiến bộ và văn minh trên thế giới. Bên cạnh những mặt tích cực, cuộc cách mạng ấy còn bộc lộ những hạn chế, đó là vấn đề về môi trường, ô nhiễm không khí, nước, đất,…ngày càng tăng. Thanh niên hiện đại cần phải hạn chế tối đa những mặt tiêu cực, tận dụng những điểm mạnh để phát huy được tiềm lực quốc gia của dân tộc, đưa đất nước phát triển hùng mạnh. Và ngày từ việc nhỏ nhất, hãy tích cực rèn luyện và phát triển bản thân mình, trở thành một công dân tiến bộ và hiện đại.

Chúng ta đang sống giữa thời đại 4.0, nơi mà khoa học và kỹ thuật đã giúp ích nhiều điều cho cuộc sống con người. Là một người trẻ sống giữa những năm tháng của cuộc cách mạng 4.0 này, chúng ta cần phải làm gì? Theo định nghĩa, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là sự thay đổi của công nghệ, kết hợp các ngành công nghệ khác nhau để xoá nhoà các khoảng cách về số hoá, vật lý và sinh học. Từ đó, sản sinh ra nhiều thứ giúp ích cho đời sống của con người hơn. Cuộc cách mạng 4.0 đã mở ra cho chúng ta những cơ hội được tiến gần hơn đến các nước phát triển cũng như những thách thức về việc học hỏi và tiếp thu. Lớp thanh niên chúng ta cần phải "vừa hồng vừa chuyên", tức là cần tích cực học tập và rèn luyện cũng như chủ động, sáng tạo, xung phong trong mọi lĩnh vực. Thanh niên là chủ lực của thời đại 4.0 vì vậy cần phải kiên quyết, luôn đi trước để lôi cuốn quần chúng, quyết tâm thực hiện mọi thử thách mà không quản khó khăn gian khổ. Có như vậy, thanh niên mới góp phần đẩy mạnh nền công nghiệp nước nhà. Hãy nhìn vào tấm gương của hai em học sinh Trang Sĩ Thái và Nguyễn Trần Thanh Ngân tại Huế. Các em là đại diện cho lớp trẻ, đã vận dụng công nghệ trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 tạo nên phần mềm nhận diện cây thuốc giúp ích cho mọi người. Đó là những con người của tuổi trẻ, phấn đấu cho sự nghiệp của xã hội, cho sự tiến bộ của đất nước. Tuy nhiên cũng có một số thanh thiếu niên không hề coi trọng việc phấn đấu, cống hiến cho Tổ quốc mà sa đọa vào thói ăn chơi, lười biếng, tệ nạn, ... Vậy nên hãy tự xác định mục tiêu cho mình từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường để gia nhập vào xu thế mới của thế giới, góp phần cho Tổ quốc thân yêu.

Thế giới đang trải qua sự thay đổi không ngừng và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra những cơ hội và thách thức mới. Nhưng với vai trò của một người trẻ, chúng ta có trách nhiệm tham gia và đóng góp vào cuộc cách mạng này. Cách mạng công nghiệp 4.0 được định nghĩa là sự kết hợp của các công nghệ, giúp thu gọn khoảng cách về vật lý, số hóa và sinh học. Vì vậy, chúng ta cần tiếp thu, học hỏi và sáng tạo để phát triển những thành quả của cuộc cách mạng này và giúp đất nước tiến lên, hòa nhập với thế giới và tiến gần hơn đến các nước phát triển. Trong lớp thanh niên hiện nay, không ít những người trẻ đang đóng góp tích cực cho cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Nhưng, chúng ta cũng cần nhận thức rõ ràng rằng, chỉ tiếp cận và học hỏi mới là cách để tiến lên. Nhiều thanh niên hiện nay đã sa đà vào thế giới ảo, khiến cho thành quả của cuộc cách mạng này bị giảm sút hoặc thậm chí là phá huỷ tương lai của cả một lớp người. Vì vậy, điều quan trọng cần làm trong thời đại công nghệ này là sự học hỏi, sáng tạo và phát huy của lớp trẻ. Chúng ta cần nhanh nhạy trong việc tiếp thu kiến thức để trở thành nguồn động lực và sức mạnh để thế hệ tương lai của chúng ta tiến tới thời đại của khoa học và công nghệ. Ngoài ra, cũng cần nhắc đến những người trẻ như kĩ sư Lê Mỹ Quỳnh, đã tìm ra lỗ hổng bảo mật của Oracle và được tập đoàn này vinh danh cũng như thưởng nóng 10.000USD. Những thành tựu như vậy không chỉ là tấm gương động viên mà còn là động lực để chúng ta tiếp tục học hỏi và phát triển trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Thế giới đang chứng kiến sự xuất hiện của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, với cả cơ hội và thách thức đòi hỏi thế hệ trẻ phải thích nghi và đổi mới để đạt được thành công. Lịch sử đã chứng kiến ba cuộc cách mạng công nghiệp, mang đến sự thay đổi toàn diện cho cuộc sống của con người. Cuộc cách mạng 4.0 không khác biệt, với nền tảng là công nghệ vạn vật kết nối, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo, được dự báo sẽ tạo ra một bộ mặt hoàn toàn mới cho thế giới. Công việc nặng nhọc và thiếu tính sáng tạo sẽ được thay thế bằng rô bốt, Internet với tốc độ siêu nhanh và phủ sóng khắp mọi nơi, thay đổi cách ta làm việc và giao tiếp. Tuy nhiên, cũng có những rủi ro như việc các cỗ máy có khả năng tính toán, xử lí siêu việt sẽ đe dọa việc làm của hàng triệu lao động. Hiện nay, những công nghệ mới này đã được thử nghiệm, chẳng hạn như phần mềm của Google có thể giành chiến thắng trước nhà vô địch cờ vây thế giới, công ti tại Nhật Bản đang bắt đầu sử dụng rô bốt thay cho nhân viên văn phòng, và ô tô tự hành ngày càng nhiều trên đường phố. Để đối mặt với thực tế này, chúng ta - những chủ nhân tương lai của đất nước - cần phải làm gì? Câu trả lời rất đơn giản: chúng ta cần nghiêm túc học tập, trau dồi tri thức, phát triển khả năng sáng tạo và tư duy khoa học của bản thân. Bởi vì hiện nay, cơ hội được chia đều cho tất cả mọi người. Việc tiến bước mạnh mẽ và tiếp nhận thành quả văn minh nhân loại hay mãi mãi tụt lại phía sau hoàn toàn phụ thuộc vào sự nỗ lực của chúng ta.

Chúng ta đang sống trong thời đại 4.0, nơi khoa học và kỹ thuật đã mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống con người. Với tư cách là những người trẻ đang sống trong thời đại cách mạng 4.0, chúng ta cần phải làm gì để tiếp tục phát triển? Theo định nghĩa, cách mạng công nghiệp 4.0 là sự kết hợp của nhiều ngành công nghiệp khác nhau, để xoá bỏ khoảng cách về số hóa, vật lý và sinh học. Điều này đã tạo ra nhiều cơ hội và thách thức cho chúng ta trong việc học hỏi và tiếp thu kiến thức. Lớp trẻ chúng ta cần phải học tập tích cực, rèn luyện kỹ năng, đồng thời phải sáng tạo và chủ động trong mọi lĩnh vực. Thanh niên là những người dẫn đầu thời đại 4.0, do đó chúng ta cần kiên quyết và luôn đi trước để truyền cảm hứng cho mọi người, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn và thử thách. Chỉ có như vậy, chúng ta mới có thể đóng góp cho nền công nghiệp phát triển của đất nước. Hãy nhìn vào tấm gương của hai học sinh Trang Sĩ Thái và Nguyễn Trần Thanh Ngân tại Huế, đại diện cho tinh thần trẻ trung và sáng tạo trong cách mạng 4.0. Tuy nhiên, cũng có một số thanh niên không có tinh thần cống hiến cho đất nước và sa đọa vào thói ăn chơi, lười biếng, tệ nạn, ... Chính vì vậy, chúng ta cần phải tự xác định mục tiêu và phấn đấu từ khi còn học sinh để đóng góp cho sự phát triển của đất nước.

Thanh niên là tương lai của đất nước, đặc biệt trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0. Để trở thành người có giá trị, chúng ta cần học hỏi, rèn luyện và sáng tạo trong mọi hoàn cảnh, không ngại khó khăn. Cách mạng công nghiệp 4.0 đã xoá nhòa ranh giới giữa các loại công nghệ, giúp con người cải thiện chất lượng cuộc sống. Nhưng để thực sự tận dụng được lợi ích của cuộc cách mạng này, chúng ta cần phải chủ động hội nhập và phát triển bản thân. Những thanh niên tốt luôn đi tiên phong, đóng góp cho xã hội. Nhưng vẫn còn những người với tư tưởng "ham ăn lười làm" trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Hãy tự nhận thức bản thân mình và quyết tâm học tập để đóng góp cho Tổ quốc, góp phần vào công cuộc đổi mới, cách mạng, công nghiệp hoá xã hội. Chúng ta cần hành động để xứng đáng là "người chủ tương lai của nước nhà", như hai em Phước Hải và Đoàn Thuận đã sáng tạo ra phần mềm giúp trẻ khuyết tật não có thể học tập.

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra với tốc độ chóng mặt và ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực của đời sống con người. Đây là một cuộc cách mạng quan trọng, không chỉ đưa thế giới vào một kỷ nguyên mới mà còn mở ra những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển kinh tế và xã hội của các quốc gia. Theo định nghĩa, cách mạng công nghiệp 4.0 là sự kết hợp của nhiều công nghệ như trí tuệ nhân tạo, máy học, Internet of Things (IoT), blockchain, và nhiều công nghệ khác, nhằm tạo ra một môi trường số hoá, tự động hóa và thông minh trong các ngành công nghiệp. Từ đó, các sản phẩm và dịch vụ được cung cấp sẽ có chất lượng cao hơn, chi phí sản xuất giảm và thời gian sản xuất cũng được rút ngắn. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đang thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số và đổi mới mô hình kinh doanh. Các công ty đã phải thay đổi cách làm việc của mình, tập trung vào các mô hình kinh doanh mới và các sản phẩm, dịch vụ mang tính sáng tạo để tận dụng những tiềm năng mới mà công nghệ cung cấp. Tuy nhiên, để đạt được những lợi ích của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thì việc tạo ra và áp dụng công nghệ mới chỉ là một phần trong sự thành công. Để thực sự đạt được mục tiêu của cuộc cách mạng này, chúng ta cần phải thay đổi cả tư duy và phương thức làm việc của chúng ta. Trước tiên, chúng ta cần phải thay đổi tư duy của mình. Thay vì chỉ tập trung vào việc đáp ứng nhu cầu ngắn hạn, chúng ta cần phải hướng đến những giải pháp dài hạn và bền vững. Điều này bao gồm việc tập trung vào việc sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả hơn, giảm thiểu lãng phí và đẩy mạnh phát triển các công nghệ xanh hơn. Thứ hai, chúng ta cần phải thay đổi phương thức làm việc của mình. Đối với các công ty, điều này có nghĩa là chú trọng vào việc tạo ra một môi trường làm việc linh hoạt và thân thiện với công nghệ. Điều này cho phép nhân viên làm việc một cách hiệu quả hơn và giúp họ thích nghi với những thay đổi liên quan đến công nghệ. Đối với các cá nhân, điều này có nghĩa là chúng ta cần phải liên tục cập nhật kiến thức về công nghệ và học hỏi cách sử dụng chúng để đạt được hiệu quả cao nhất. Cuối cùng, để đạt được lợi ích của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, chúng ta cần phải thay đổi cả cách suy nghĩ và hành động của mình. Chúng ta cần phải tập trung vào việc tạo ra giá trị cho xã hội bằng cách sử dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề thực tế và đem lại lợi ích cho con người. Chúng ta cũng cần phải học cách đối mặt với những thay đổi liên quan đến công nghệ và tận dụng những cơ hội mới để tạo ra những giá trị mới cho xã hội.

Cách Mạng Công Nghệ (CMCN) đánh dấu thay đổi lớn trong phương pháp sản xuất qua qui trình sử dụng máy móc nhằm đáp ứng nhu cầu của con người. CMCN 1.0 đánh dấu thay đổi từ hàng hóa làm bằng tay sang dùng máy hơi nước. CMCN 2.0 chuyển đổi từ máy hơi nước qua động cơ điện. CMCN 3.0 ứng dụng điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa dây chuyền sản xuất. CMCN 4.0 đánh dấu sự phối hợp tuyệt vời của nhiều công nghệ tiên tiến ở các lĩnh vực khác nhau để dần xóa đi ranh giới giữa con người và máy móc, ranh giới giữa thế giới thật và ảo, và có thể ranh giới giữa sự sống và cái chết. Phim ‘Ghost in the Shell’ ra rạp năm nay 2017 thể hiện nhiều viễn cảnh của xã hội trong tương lai do CMCN 4.0 mang lại.

Trước mỗi cuộc CMCN, sự lo lắng về khả năng mất việc làm của nhiều người dân lao động đều dấy lên. Với ba cuộc CMCN trước, thị trường lao động có thay đổi lớn, một số ngành nghề biến mất và thay vào đó nhiều ngành nghề hoàn toàn mới chưa từng có trước đó. Kết quả mạng lại là chất lượng cuộc sống của con người được nâng cao. Do đó tôi có cái nhìn tích cực hơn là tiêu cực đối với CMCN 4.0. Tuy nhiên CMCN 4.0 có một số đặc điểm cũng như cơ hội và thử thách riêng mà chúng ta, những con người sẽ sống trong thời kỳ này, nên lưu ý để có khả năng đáp ứng với những thay đổi mà nó đem lại. Đặc biệt tốc độ thay đổi của CMCN 4.0 theo cấp độ lũy thừa chứ không biến đổi theo đường thẳng như ba cuộc CMCN trước do đó những ảnh hưởng của nó sẽ đến rất nhanh chóng. Như ông Ray Kurzweil, Giám đốc kỹ thuật của Google từng tuyên đoán ’20.000 năm tiến hóa có thể dồn vào trong 100 năm tới’.

Hãy tưởng tượng cuộc sống của con người sẽ như thế nào với vài thí dụ đột phá công nghệ trong trí tuệ nhân tạo giúp robots có khả năng tự học hỏi, thực tế ảo càng giống thật, tính toán lượng tử (quantum computing) có thể làm cho các thiết bị di động chạy nhanh gấp nhiều lần, robots có khả năng tương tác rất giống con người, tương tác của con người và máy (human-machine interface) giúp con người có thể điều khiển robots chỉ bằng suy nghĩ, ứng dụng in 3 chiều (3D-printing) trong nhiều lĩnh vực kể cả thực phẩm, xe/tàu/máy bay tự điều khiển, Internet of things (IoT) làm vạn vật thông minh, bio-compatible materials phối hợp với công nghệ IoT và in 3D có thể làm những bộ phận con người nhân tạo và thông minh, bio-degradable batteries giúp điều hành những động cơ trong cơ thể, cũng như độc phá trong y khoa như head transplant – ca đầu tiên vào cuối 2017 có thể xóa ranh giới giữa con người và máy móc, giữa thế giới thật và ảo.

Trí tưởng tượng của bạn ngày hôm nay sẽ là thực tế của ngày mai.

Thế giới đã trải qua ba cuộc cách mạng công nghiệp lớn. Mỗi cuộc cách mạng công nghiệp đều để lại những thành quả vô cùng to lớn, là tiền đề cho những bước phát triển nhảy vọt của nhân loại.

Giờ đây chúng ta lại bắt đầu bước vào ngưỡng cửa của một cuộc cách mạng công nghiệp mới - cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Đây là cuộc cách mạng sẽ làm thay đổi triệt để cách chúng ta sống, làm việc và quan hệ với nhau. Về quy mô, phạm vi và tính phức tạp của sự thay đổi này sẽ không giống với bất cứ những gì mà chúng ta đã từng trải qua từ trước tới nay. Hiện chưa ai có thể lường trước được nó sẽ chuyển biến như thế nào, nhưng có một điều chắc chắn rằng, chúng ta cần phải ứng phó với cuộc cách mạng này một cách đồng bộ, toàn diện, với sự tham gia của tất cả các chủ thể của nền chính trị toàn cầu từ các khu vực công và tư, cho tới giới học thuật và các tổ chức xã hội.

Vậy cuộc cách mạng công nghiệp thứ 4 là gì mà nó lại có một tầm vóc vĩ đại đến như vậy? Đó là cuộc cách mạng được xây dựng dựa trên cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 là cuộc cách mạng kỹ thuật số và điện tử (máy tính, công nghệ viễn thông và Internet ra đời và phổ cập) đã xuất hiện từ giữa thế kỷ trước. Đặc trưng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là sự hợp nhất của các loại công nghệ và làm xóa nhòa ranh giới giữa các lĩnh vực vật lý, kỹ thuật số và sinh học, mà với trung tâm là sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, robot, Internet vạn vật (IOT) khoa học vật liệu, sinh học, công nghệ di động không dây mang tính liên ngành sâu rộng...

Tốc độ của những đột phá hiện tại là chưa hề có tiền lệ trong lịch sử. Nếu so với các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây thì cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 này đang phát triển với tốc độ cấp số mũ. Hơn nữa nó đang phá vỡ hầu hết mọi ngành công nghiệp ở mọi quốc gia. Về bề rộng và chiều sâu của những thay đổi này báo trước sự chuyển đổi toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị của xã hội loài người.

Trong tương lai, đổi mới công nghệ cũng sẽ dẫn đến những lợi ích lâu dài trong hiệu quả và năng suất lao động. Hậu cần và chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ trở nên hiệu quả hơn, các chi phí sẽ giảm đáng kể. Tất cả những điều đó sẽ giúp mở rộng thị trường và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, cũng như mọi cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 có thể đưa đến tình trạng bất bình đẳng lớn hơn, nhất là nguy cơ phá vỡ thị trường lao động. Năm 2015, Mc Donald công bố sẽ xây dựng thêm 25.000 nhà hàng hoạt động hầu như bằng robot. Thay vì 10-20 nhân viên cho một nhà hàng thì nay chỉ còn 2-3 người để quản lý. Tháng 5-2016, Foxconn cũng tuyên bố sẽ cắt giảm 60.000 nhân công và thay bằng robot. Tháng 11-2015, Ngân hàng Anh quốc đưa ra một dự báo còn đáng lo ngại hơn: Sẽ có khoảng 95 triệu lao động phổ thông bị mất việc trong vòng 10-20 năm tới tại Mỹ và Anh - tương đương 50% lực lượng lao động tại hai nước này. Giới nghiên cứu cũng chỉ ra CPS (Cyber Physical System) sẽ không chỉ đe dọa việc làm của công nhân trình độ thấp mà ngay cả những người có bằng cấp (cao đẳng, đại học trở lên) cũng có thể bị ảnh hưởng. Trong tương lai tài năng tri thức sẽ đại diện cho yếu tố quan trọng của sản xuất hơn là yếu tố vốn.

Cùng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, khu vực giáo dục đại học bị đặt trước nhiều thách thức rất lớn. Các trường đại học không thể dự đoán được các kỹ năng mà thị trường lao động sẽ cần trong tương lai gần do tốc độ thay đổi công nghệ cách mạng công nghiệp lần thứ 4 diễn ra quá nhanh. Đối với các doanh nghiệp, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 cũng đang có những tác động lớn đến với họ, về phía cung, nhiều ngành công nghiệp tận dụng công nghệ mới để tạo ra những phương thức hoàn toàn mới phục vụ nhu cầu hiện tại của con người và phá vỡ phần lớn các chuỗi giá trị ngành công nghiệp hiện có. Nhà sản xuất sẽ tạo ra những thay đổi cơ bản trong cách thức sản xuất và bán hàng. Về phía người tiêu dùng cũng có những đòi hỏi thay đổi lớn trong việc tham gia vào quá trình sản xuất, cung cấp sản phẩm một cách tích cực và chủ động.

Đối với Nhà nước, công nghệ mới này ngày càng tạo điều kiện cho người dân tham gia với Chính phủ các ý kiến của mình. Ngược lại, Chính phủ thông qua công nghệ mới để tăng cường tiếp cận với công chúng, cải tiến hệ thống quản lý xã hội. Đôi khi con người không thể kiểm soát được công nghệ và những thứ đi kèm với nó, cho nên phải có trách nhiệm định hướng cho sự phát triển của nó. Để làm được điều này phải có một cái nhìn toàn diện và chia sẻ trên toàn cầu về cách công nghệ đang ảnh hưởng đến cuộc sống chúng ta và định hình lại môi trường kinh tế, văn hóa và con người. GS.Klaus Schwab - người sáng lập và là Chủ tịch điều hành Diễn đàn kinh tế thế giới từng nói: Cuối cùng, tất cả đều cần quy tụ về con người và giá trị nhân văn. Trong trường hợp xấu nhất, cách mạng công nghiệp lần thứ 4 có tính năng robot hóa nhân loại, có khả năng tước đi trái tim và tâm hồn của chúng ta.

Nhưng như một bổ sung cho các phần tốt nhất của bản chất con người, nó cũng có thể đưa nhân loại vào một ý thức tập thể và đạo đức mới tốt đẹp dựa trên cảm giác chung về số phận. Bổn phận của chúng ta là bảo đảm cho ý thức này sẽ ngày càng chiếm ưu thế.

Cũng như nhiều nước đang phát triển khác, Việt Nam đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0). Cùng với các lĩnh vực khác, giáo dục đại học phải bắt kịp cuộc cách mạng này. Để làm rõ vấn đề, tác giả bài viết này xin mạo muội đưa ra một vài ý kiến, quan điểm của mình về giáo dục đại học với các CMCN nói chung, trong đó có CMCN 4.0.

Nếu nói về nền giáo dục của loài người có thể nói, nó ra đời từ khi có chữ viết. Nhờ có chữ viết, việc lưu trữ, truyền tải thông tin mới thực hiện được và cũng chính nhờ có chữ viết thì nền giáo dục mới ra đời. Tuy nhiên, với một nền giáo dục sơ khai đó thì mọi thứ cũng chỉ có điểm dừng nhất định. Với nền giáo dục Phương Đông, nền giáo dục nho học về cơ bản là nặng về triết tự, nhân văn. Trong khi đó, nền giáo dục của Phương Tây là toàn diện hơn với đầy đủ các kiến thức cả về khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Dẫu vậy, đó cũng chỉ là những kiến thức phổ thông và những ai có trình độ tú tài cũng đã được xã hội thời đó nể trọng lắm rồi. Khi xã hội công nghiệp chưa hình thành, những người có trình độ cao cũng chỉ là nhà thông thái và lương y chứ chưa có kỹ sư, bác sĩ.

Đến khi cách mạng công nghiệp lần thứ nhất bùng nổ, nhu cầu nhân lực cho nó tất yếu đòi hỏi. Để vận hành được máy móc thiết bị, các nhà máy phải có công nhân và kỹ sư. Vì thế, phải có các trường nghề và đại học, cao đẳng để đáp ứng các nhu cầu đó của nền công nghiệp. Đương nhiên, các nhà quản lý cũng phải được đào tạo nhằm đáp ứng cho nhu cầu của công việc thực tiễn. Vì thế mà theo lãnh đạo một đại học tư thục, chính CMCN đã góp phần quyết định cho sự ra đời của các đại học.

Như đã nói ở trên, chính cách mạng công nghiệp đã góp phần ra đời các đại học và cao đẳng. Có những đại học mang tính hàn lâm nhưng cũng không ít đại học hoạt động với định hướng đào tạo kỹ sư thực hành. Để đáp ứng một cách tốt nhất cho CMCN, sự hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường là không thể thiếu. Đó cũng chính là thực tế không chỉ nhà nước mà chính doanh nghiệp cũng đầu tư mở đại học, cao đẳng và trường dạy nghề để đáp ứng nhu cầu nhân lực trước hết là cho chính mình. Đương nhiên, ở cái thuở sơ khai đó, có lẽ khó có thể yêu cầu các giảng viên đại học phải có bằng nọ, bằng kia. Và cũng cần nói thêm là trong tiếng Anh thì từ “master” vừa có nghĩa là “thạc sĩ”, vừa có nghĩa là “thợ cả”. Như vậy, người có trình độ cao học và thợ giỏi đều được xã hội tôn trọng ngang nhau.

Cũng có một thực tế là không ít người không hề có bằng cấp như Bill Gates hay Edison vẫn được các đại học ở Mỹ mời thuyết trình. Về điều này, có chuyên gia khẳng định là sinh viên rất cần kiến thức thực tiễn và vì thế các đại học phải mời những nhà phát minh không có bằng cấp đến chia sẻ kinh nghiệm cũng là điều cần phải làm. Tuy nhiên, những người này chỉ có thể giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm chứ việc giảng dạy trong chương trình chính thức vẫn phải là những người thầy của trường. Đương nhiên, chính các bậc thầy thì ngoài việc trau dồi kiến thức chuyên môn cũng phải nắm được thực tiễn của sản xuất công nghiệp. Vì thế, các giảng viên đại học phải tôn trọng những nhà kỹ thuật không có bằng cấp như Bill Gates và Edison cũng là điều dễ hiểu. Và đến đây, cũng cần phải đặt câu hỏi xem ai là người có quyền đánh giá chất lượng nền giáo dục nếu đó không phải là các nhà tuyển dụng?

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã bùng nổ việc phát triển và thành lập mới các trường đại học. Rất nhiều trường trung cấp cũng được nâng cấp lên cao đẳng và trường cao đẳng thì nâng cấp lên đại học. Một ví dụ cụ thể có thể nói tới là Trường Trung học Văn thư Lưu trữ thuộc Bộ Nội vụ chỉ trong có hơn 5 năm đã được nâng cấp thành Cao đẳng Văn thư Lưu trữ Trung ương rồi thành Đại học Nội vụ. Trong khi đó ở các nước Phương Tây, rất nhiều trường qua hàng trăm năm vẫn chỉ là cao đẳng và họ cũng chỉ chuyên tâm làm tốt sứ mạng đào tạo nhân lực của mình chứ không có nhu cầu nâng cấp, thay tên.

Người ta cũng nói nhiều về vấn nạn sao chép luận văn của sinh viên song trên thực tế là những đề tài mà vượt quá khuôn khổ đào tạo, nghiên cứu của nhà trường thường không được khuyến khích với lý do chưa có thầy hướng dẫn hoặc còn phải chờ xin ý kiến chỉ đạo của bộ chủ quản và Bộ Giáo dục & Đào tạo. Và ngay cả khi sinh viên đã tìm được thầy hướng dẫn chính là tác giả của những nghiên cứu đó thì đôi khi vẫn không được tạo điều kiện với lý do là học lực chưa đủ tư cách để nhận các đề tài mới. Bởi thế, nếu không sao đi chép lại những đề tài cũ thì sinh viên cũng khó có quyền làm các đề tài mới (!).

Nay chúng ta đã và đang bước vào cuộc CMCN 4.0 và trong cuộc cách mạng này thì không ai có thể đợi ai. Và đương nhiên, các học trò phải có quyền không chờ đợi các bậc thầy của họ. Ngoài các kiến thức được nhà trường cung cấp, các sinh viên có cả một kho tài nguyên khổng lồ trên mạng Internet. Giáo dục đại học cũng vì thế mà phải chuyển từ học tập (learning) sang nghiên cứu (studying) và sinh viên phải được chủ động tự học. Thậm chí, sẽ là rất tốt nếu các sinh viên chủ động đến với các đề tài không có trong danh mục được khuyến cáo nghiên cứu.

Nhìn sang nền giáo dục đại học của các nước phát triển, họ thường khuyến khích sinh viên nước ngoài, nhất là những đối tượng giành được học bổng toàn phần trở về quê hương mình để lấy số liệu cho đề tài tốt nghiệp. Cũng chính vì lẽ đó, khi thương mại điện tử ở Việt Nam còn manh nha thì các nước phát triển đã có ngay những số liệu thực tiễn về vấn đề này ở Việt Nam trong khi các cơ quan quản lý nhà nước và nghiên cứu khoa học của chúng ta lại chưa thể có ngay được những số liệu đó dù nó rất cần để hoạch định các chính sách thực tiễn.

Theo không ít nhận xét, chúng ta đang nói quá nhiều đến CMCN 4.0 nhưng thực tế các đại học và ngành giáo dục cần phải làm gì thì đó vẫn là vấn đề còn nhiều bỏ ngỏ. Tuy nhiên, CMCN 4.0 vẫn đang diễn ra từng ngày, từng giờ và chắc chắn sẽ tác động tới giáo dục đại học cũng như các nhà tuyển dụng. Chính vì thế, các đại học càng không thể thỏa mãn với kết quả kiểm định đạt tiêu chuẩn của các tổ chức đã được Bộ Giáo dục & Đào tạo cấp phép mà cần chủ động tiếp cận với những thực tiễn của CMCN 4.0 để luôn làm mới chính mình. Còn về phía các nhà tuyển dụng, thay vì phê phán chất lượng đầu ra của sinh viên thì việc cần làm của họ là chủ động hợp tác với các nhà trường.

Đây là sự nghiệp trồng người và chắc chắn không thể có ngay kết quả như mong muốn. Vì thế, các nhà tuyển dụng mà trong đó có cả các doanh nghiệp nhỏ và vừa chứ không chỉ là các tập đoàn lớn hãy coi đây là trách nhiệm của mình với tương lai của đất nước. Chính những trải nghiệm thực tiễn với môi trường doanh nghiệp dù ở mọi quy mô sẽ giúp sinh viên trưởng thành, biết vận dụng kiến thức được học cho các công việc phải làm.