Có trước có sau: ( Có thủy có chung): Khen người trước sao sau vậy, giữ vẹn tình nghĩa với người cũ.

Hiền như Bụt: Khen người nào rất hiền lành.

Thương người như thể thương thân: tinh thần nhân đạo cao cả trong truyền thống của dân tộc ta.

Lá lành đùm lá rách: Người có nhiều giúp người nghèo túng với tinh thần thương yêu, đùm bọc lẫn nhau.

Lành như đất: Khen người nào rất hiền lành.

Một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ: Một người trong cộng đồng bị tai họa, đau đớn thì cả tập thể cùng chia sẻ, đau xót.

Ở hiền gặp lành: Ăn ở tốt với người khác thì lại có người đối xử tốt với mình. Khuyên sống hiền lành, nhân hậu thì sẽ gặp điều tốt đẹp may mắn.

Thương người như thể thương thân: tinh thần nhân đạo cao cả trong truyền thống của dân tộc ta.

Uống nước nhớ nguồn: Biết ơn người đã đem lại những điều tốt đẹp cho mình, sống có nghĩa có tình, thủy chung.

Bầu ơi thương lấy bí cùng

Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.

Khuyên các dân tộc trong một đất nước phải biết đoàn kết.

Chết cả đống hơn sống một mình: Tinh thần đoàn kết, sống chết có nhau.

Dữ như cọp: Chê trách kẻ ác nghiệt với người dưới mình hoặc bị sa vào tay mình.

Đoàn kết là sống, chia rẽ là chết: Đề cao sức mạnh đoàn kết trong tập thể.

Đồng tâm hiệp lực (Đồng sức đồng lòng): Cùng một lòng, cùng hợp sức để đạt mục đích chung.

Gan vàng dạ sắt: Khen người chung thủy, không thay lòng đổi dạ.

Kề vai sát cánh: Luôn ở gần nhau và thân thiết với nhau.

Lá lành đùm lá rách: Người có nhiều giúp người nghèo túng với tinh thần thương yêu, đùm bọc lẫn nhau.

Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ: Tinh thần đoàn kết, đồng cam cộng khổ với nhau trong một tập thể.

Một con sâu bỏ rầu nồi canh: Một người làm bậy ảnh hưởng xấu đến cả tập thể.

Một cây làm chẳng nên non

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Đề cao sức mạnh tập thể. Khuyên đoàn kết để tạo nên sức mạnh.

Một miếng khi đói bằng một gói khi no: Khi người ta cần mà mình giúp thì việc ấy có giá trị hơn rất nhiều những gì khi mình cho mà mình cho người ta không cần.

Muôn người như một: Mọi người đều đồng ý như nhau, đoàn kết một lòng. Nhường cơm sẻ áo: Nói lên tình cảm thân thiết giữa con người với nhau. Gúp đỡ, san sẻ cho nhau lúc gặp khó khăn hoạn nạn.

Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải thương nhau cùng.

Các dân tộc trong một đất nước phải biết đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau.

Trâu buộc ghét trâu ăn: Nói những kẻ ghen ghét gièm pha người có quyền lợi hơn mình.

Anh em như thể tay chân

Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần.

Anh em trong gia đình phải biết yêu thương, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau.

Anh em hạt máu sẻ đôi: Anh em nên thân thiện với nhau vì cùng cha mẹ sinh ra.

Anh em khinh trước, làng nước khinh sau: Phàn nàn về thái độ đối xử không tốt của anh em trong một nhà.

Anh em như chông như mác: Chê anh em gia đình nào luôn mâu thuẫn, chống đối, tranh giành nhau.

Cá không ăn muối cá ươn

Con cãi cha mẹ trăm đường con hư.

Chê trách những người con không nghe lời cha mẹ nên sinh ra hư hỏng

Cắt dây bầu, dây bí

Ai nỡ cắt dây chị dây em.

Đã là chị em với nhau thì không bỏ nhau được.

Con có cha như nhà có nóc: Vai trò quan trọng của người cha trong gia đình.

Con hơn cha là nhà có phúc: Ca ngợi những gia đình có con cái giỏi giang hơn cha mẹ.

Con hát, mẹ khen hay:

Con ai cha mẹ ấy: Con cái giống cha mẹ.

Con chẳng chê cha mẹ khó, chó chẳng chê chủ nghèo: Tình cảm tự nhiên của con cái đối với cha mẹ, không phụ thuộc vào của cải.

Con có cha mẹ đẻ, không ai ở lỗ nẻ mà lên: Lời nhắc nhở con cái phải nhớ đến công ơn của cha mẹ.

Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Ca tụng công ơn trời biển của cha mẹ.

Chị ngã em nâng: Tinh thần đoàn kết thân ái, giúp đỡ giữa những người thân trong gia đình.

Chim có tổ, người có tông: Khuyên ta phải nhớ đến tổ tiên của mình.

Máu chảy ruột mềm: Anh chị em trong gia đình phải thương xót nhau.

Môi hở răng lạnh:: Nếu mình không tốt với người thân của mình thì bản thân mình cũng chịu ảnh hưởng xấu.

Khôn ngoan đối đáp người ngoài

Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau.

Khuyên anh chị em trong một nhà phải thương yêu, đoàn kết với nhau.

Tay đứt ruột xót: Người thân của mình có sự đau buồn thì mình cũng xót xa.

Thương nhau như chị em gái: Chị em gái trong gia đình rất yêu thương nhau.

Cây ngay không sợ chết đứng: Người ngay thẳng chẳng sợ sự gièm pha, bày đặt để nói xấu hay chèn ép của kẻ ghen ghét.

Chết vinh còn hơn sống nhục: Thà chết mà giữ được phẩm chất của mình còn hơn sống phải chịu nhục nhã.

Chết đứng còn hơn sống quỳ:

Chết trong còn hơn sống đục: phương châm cao thượng của người biết tự trọng.

Đói cho sạch, rách cho thơm: Dù đói khổ vẫn phải sống trong sạch, lương thiện.

Giấy rách phải giữ lấy lề: Dù nghèo đói, khó khăn vẫn phải giữ nền nếp.

Mua danh ba vạn, bán danh ba đồng: Chê người vì một mối lợi nhỏ mà phẩm chất sa sút.

Thẳng như ruột ngựa: Có lòng dạ ngay thẳng.

Tốt danh hơn lành áo: Danh dự thanh danh còn hơn cái vỏ bề ngoài.

Thuốc đắng dã tật: Thuốc đắng mới chữa khỏi bệnh cho người. Lời góp ý khó nghe nhưng giúp ta sửa chữa khuyết điểm.

Ai ơi đã quyết thì hành

Đã đan thì lận tròn vành mới thôi.

Khuyên ta đã định làm gì thì làm ngay và làm đến nơi đến chốn.

Ba chìm bảy nổi: Cuộc đời vất vả. Sống phiêu bạt, long đong, chịu nhiều vất vả, khổ sở.

Có chí thì nên

Nhà có nền thì vững: Có hoài bão, ước mơ lớn mà nhẫn nại, kiên trì thì sẽ thành công.

Có cứng mới đứng đầu gió: Phải có dũng khí mới đương đầu được với mọi khó khăn trắc trở.

Có vất vả mới thanh nhàn

Không dưng ai dễ cầm tàn che cho.

Phải vất vả lao động mới gặt hái được thành công. Không thể tự dưng thành đạt mà được kính trọng, có người hầu hạ, cầm tàn lọng che cho.- Phải vất vả mới có lúc thanh nhàn, có ngày thành đạt.

Chân cứng đá mềm: ý nói sức lao động của con người chiến thắng mọi khó khăn

Có công mài sắt, có ngày nên kim: Khuyên nên kiên trì, nhẫn nại làm việc, nhất định sẽ có kết quả tốt đẹp.

Chớ thấy sóng cả mà rã tay chèo. Khuyên phải cố gắng vượt mọi khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ.

Chuột gặm chân mèo: Táo bạo làm một việc nguy hiểm.

Gan như cóc tía: Khen người dũng cảm không sợ nguy hiểm.

Gan lì tướng quân: Khen người gan dạ không sợ nguy hiểm.

Gan vàng dạ sắt: Dũng cảm, gan dạ, không nao núng trước khó khăn nguy hiểm.

Hãy lo bền chí câu cua

Dù ai câu chạch, câu rùa mặc ai!

Lửa thử vàng, gian nan thử sức: Khó khăn là điều kiện thử thách và rèn luyện mới biết con người có nghị lực, tài năng.

5

Một lần ngã, một lần khôn: Mỗi lần vấp ngã sẽ thêm nhiều kinh nghiệm sống.

Nước chảy đá mòn: Kiên trì, nhẫn nại sẽ thành công.

Nước lã mà vã nên hồ

Tay không mà nổi cơ đồ mới ngoan.

Từ nước lã mà làm thành hồ ( bột loãng hoặc vữa xây nhà), từ tay không mà dựng nổi cơ đồ mới thật là tài giỏi, ngoan cường.- Đừng sợ bắt đầu từ hai bàn tay trắng. Từ bàn tay trắng làm nên sự nghiệp càng đáng kính trọng, khâm phục.

Năm nắng mười mưa: Trải qua nhiều vất vả, khó khăn.

Thua keo này, bày keo khác: Không được việc này, xoay sang việc khác.

Thắng không kiêu, bại không nản: Thắng thua là chuyện thường tình, quan trọng là sau mỗi thử thách ta học được gì, và ta sẽ có những hành động gì để khắc phục những điểm yếu và tang cường điểm mạnh để trong cuộc chiến lần sau, ta sẽ không thất bại.

Thất bại là mẹ thành công: đừng nản lòng trước thất bại mà phải học tập rút kinh nghiệm thì “thất bại” sẽ dạy cho ta cách đạt kết quả cao hơn.

Vào sinh ra tử: Trải qua nhiều trận mạc, đầy nguy hiểm, gần kề cái chết.

Bán anh em xa, mua láng giềng gần: Cần sống hòa thuận với những người hàng xóm.

Bạn bè con chấy cắn đôi: Bạn thân thiết, cái gì cũng có thể chia ngọt sẻ bùi.

Bạn nối khố: Bạn thân đi đâu cũng có nhau.

Bốn biển một nhà: Mọi người trên khắp trái đất đều là anh em một nhà.

Buôn có bạn, bán có phường: Buôn bán cũng phải có bạn có bè, không lẻ loi sẽ bị thiệt thòi.

Học thầy không tày học bạn: Sự cần thiết của bạn bè giúp đỡ nhau trong học tập.

Ở chọn nơi, chơi chọn bạn: Phải biết chọn bạn, chọn nơi sinh sống.

Không thầy đố mày làm nên: Vai trò quan trọng của thầy dạy bảo mình.

Kính thầy yêu bạn: Khuyên kính trọng thầy giáo dạy và yêu quý bạn bè của mình.

Muốn sang thì bắc cầu kiều

Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy: Đề cao tinh thần tôn kính thầy dạy và kính trọng đạo lí.

Nhất tự vi sư, bán tự vi sư: (Một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy): Tình nghĩa cao cả giữa thầy và trò.

Tôn sư trọng đạo: Truyền thống cao quý của dân tộc ta là quý trong người thầy dạy của mình.

Cái nết đánh chết cái đẹp: Người nết na hơn người có nhan sắc.

Chữ như gà bới: ( Chữ như cua bò sàng): Chữ viết quá xấu, không thành chữ.

Đẹp người đẹp nết: Người bề ngoài đẹp, tính nết cũng tốt.

Mặt hoa da phấn: người phụ nữ đẹp như hoa và trắng trẻo như thoa phấn.

Mặt ngọc da ngà: người phụ nữ đẹp và trắng trẻo.

Mặt tươi như hoa: Khen người luôn tươi tỉnh và đẹp.

Người thanh tiếng nói cũng thanh

Chuông kêu khẽ đánh bên thành cũng kêu. Ca tụng những người ăn nói thanh nhã, lịch sự.

Trông mặt mà bắt hình dong

Con lợn có béo cỗ lòng mới ngon. Nhìn bề ngoài cũng biết được tính nết như thế nào.

Tốt gỗ hơn tốt nước sơn: Sơn là vẻ bề ngoài. Nước sơn tốt mà gỗ xấu thì đồ vật cũng chóng hỏng. Con người tâm tính tốt còn hơn chỉ đẹp mã bề ngoài.

Xấu người đẹp nết: Người bề ngoài xấu nhưng tâm tính tốt.

Học rộng tài cao: Khen người tài giỏi, học nhiều biết nhiều.

Học một biết mười: Khen người thông minh, từ điều học được suy rộng ra biết nhiều hơn.

Học hay cày giỏi: Khen người học giỏi lại lao động giỏi.

Người ta là hoa đất: Giá trị cao quý của con người.

Tài cao chí cả: Tài giỏi, chí lớn.

Cầu được ước thấy: Mong gì được nấy, ý nói thỏa mãn.

Kiến tha lâu cũng đầy tổ: Con kiến nhỏ bé tha được ít mồi nhưng tha lâu cũng đầy tổ. Nhiều cái nhỏ góp lại cũng thành cái lớn, kiên trì và nhẫn nại sẽ thành công.

Sông có khúc, người có lúc: Dòng sông có khúc thẳng, khúc cong, con người có lúc sướng lúc khổ. Gặp khó khăn là chuyện thường tình, không nên buồn phiền nản chí.

Cáo chết ba năm quay đầu về núi: Những người đi xa quê hương luôn luôn nhớ về nơi chôn rau cắt rốn của mình.

Lá rụng về cội: Nhắc nhở con người phải biết nhớ đến nguồn gốc, đến cha ông của mình.

Non xanh nước biếc: Tả cảnh thiên nhiên tươi đẹp.

Non sông gấm vóc: Vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước như gấm vóc

Quê cha đất tổ: ( Quê hương bản quán): Quê hương, Tổ quốc mình.

Rừng vàng biển bạc: Sự giàu có của đất nước, với những sản phẩm của rừng, của biển.

Trâu bảy năm còn nhớ chuồng: Gắn bó với quê hương là tình cảm tự nhiên.

Bán mặt cho đất bán lưng cho trời: Làm việc vất vả ở giữa trời.

Cày sâu cuốc bẫm: Chăm chỉ, cần cù làm việc trên ruộng đồng.

Chân lấm tay bùn: Chỉ sự lao động vất vả, cực nhọc ở nông thôn.

Chịu thương chịu khó: Cần cù chăm chỉ, không ngại khó, ngại khổ.

Dám nghĩ dám làm: Mạnh dạn, táo bạo, có nhiều sáng kiến và dám thực hiện sáng kiến.

Đông như kiến: Chỉ số lượng đông đúc.

Hai sương một nắng: Cảnh làm ăn vất vả từ sáng sớm đến chiều tối mịt.

Muôn người như một: Đoàn kết, thống nhất ý chí và hành động.

Mùa hè cá sông, mùa đông cá biển: Mùa hè ăn cá sống ở sông thì ngon, mùa đông ăn cá sống ở biển thì ngon.

Trọng nghĩa kinh tài: Coi trọng đạo lí và tình cảm, coi nhẹ tiền của.

Thức khuya dậy sớm: Khen người chăm chỉ lao động.

Trăng mờ còn tỏ hơn sao

Dẫu rằng núi lở con cao hơn đồi.

Trăng dù mờ còn sáng hơn sao. Núi có lở vẫn cao hơn đồi. Người có địa vị cao, giỏi giang haygiàu có dù sa sút thế nào cũng còn hơn người khác.

Uống nước nhớ nguồn: Biết ơn người đã đem lại những điều tốt đẹp cho mình, sống có nghĩa có tình, thủy chung.

Bốn biển một nhà: Người ở khắp nơi đoàn kết như người trong một nhà; thống nhất về một mối.

Chung lưng đấu sức:( Chung lưng đấu cật): Đoàn kết với nhau, chung sức làm một việc gì khó khăn có tác dụng lớn.

Kề vai sát cánh: Sự đồng tâm hiệp lực, cùng chia sẻ gian nan giữa những người cùng chung sức gánh vác một công việc quan trọng.

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng mười chưa cười đã tối: Ý nói về mùa hề thì ngày dài đêm ngắn, về mùa rét thì ngày ngắn đêm dài.

Đất lành chim đậu: Nơi tốt đẹp, thanh bình sẽ có chim về đậu, con người tìm đến làm ăn sinh sống.

Góp gió thành bão: Tích nhiều cái nhỏ sẽ thành cái lớn.

Khoai đất lạ, mạ đất quen: Khoai phải trồng ở đất lạ, mạ phải trồng ở đất quen thì mới tốt.

Lên thác xuống ghềnh: Gặp nhiều gian lao, vất vả trong cuộc sống.

Nước chảy đá mòn: Kiên trì, bền bỉ thì việc lớn cũng làm xong.

Nắng tháng tám, rám trái bưởi: Tháng Tám âm lịch, thời tiết ít mây nhiều nắng, nắng làm vỏ quả chuyển màu sẫm hơn.

Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa: Nắng thì dưa phát triển tốt, còn mưa thì lúa phát triển tốt.

Nắng chóng trưa, mưa chóng tối: Trời nắng có cảm giác chóng đến trưa, trời mưa có cảm giác tối đến nhanh.

Rừng vàng biển bạc: Tài nguyên thiên nhiên phong phú, giàu có.

Sớm nắng chiều mưa: chỉ sự thất thường của thời tiết ( hoặc của ai đó).

Cầu được ước thấy: Đạt được đúng điều mình mong mỏi, ao ước.

Con có cha như nhà có nóc: Vai trò quan trọng của người cha trong gia đình.

Con hơn cha là nhà có phúc: Ca ngợi những gia đình có con cái giỏi giang hơn cha mẹ.

Con khôn nở mặt cha mẹ: Cha mẹ nào cũng vui lòng khi thấy con cái mình khôn ngoan, giỏi giang.

Con dòng cháu giống: Con nhà có truyền thống giỏi giang.

Con Hồng cháu Lạc: ( Hồng Bàng và Lạc Long Quân , Tổ tiên của dân tộc ta) Nói lên sự tự hào về một dân tộc có truyền thống lịch sử lâu đời.

Con ơi con ngủ cho lành

Để mẹ gánh nước rửa bành con voi

Muốn lên lên núi mà coi

Coi bà Triệu Ẩu cưỡi voi đánh cồng. Nhân dân đóng góp công sức cho cuộc khởi nghĩa của bà Triệu Thị Trinh.

Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh: Phụ nữ dũng cảm, anh hùng, có lòng yêu nước.

Nhong, nhong, nhong, ngựa Ông đã về

Cắt cỏ Bồ Đề cho ngựa Ông ăn.

Nhân dân đóng góp công sức cho cuộc khởi nghĩa của vua Lê Lợi.

Cày sâu cuốc bẫm: Cần cù chăm chỉ làm ăn.

Làm ruộng tháng năm, coi chăm tháng mười: Sau khi gặt lúa mùa về tháng mười, phải chăm lo chuẩn bị ngay cho vụ chiêm về tháng năm.

Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ: Có làm thì mới có ăn, không làm không có cái ăn miệng trề ra trễ xuống .

Tấc đất tấc vàng: Khuyên tận dụng đất đai để trồng trọt.

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

Ăn khoai nhớ kẻ cho dây mà trồng. Người có tình nghĩa, tỏ lòng biết ơn người đã làm ơn cho mình.

Ăn cây nào, rào cây ấy: Người có tình nghĩa, luôn tỏ lòng biết ơn người đã làm ơn cho mình.

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

Ăn gạo nhớ kẻ đâm, xay, giần, sàng.

Khi được hưởng thành quả phải nhớ người đã có công gây dựng nên.

Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ mùng mười tháng ba.

Ca ngợi truyền thống tốt đẹp của nhân dân ta là thủy chung, luôn nhớ về cội nguồn. – Khuyên răn mọi người dù đi đâu làm việc gì cũng không quên ngày giỗ Tổ, không quên cội nguồn.

Chân yếu tay mềm: Yếu ớt. Chỉ người yếu đuối. ( thường nói về người phụ nữ thời xưa)

Chỗ ướt mẹ nằm, chỗ ráo con lăn: Tình yêu thương con bao la, sự hi sinh vô bờ của người mẹ. Mẹ luôn dành cho con những gì tốt đẹp nhất.

Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh: Phụ nữ dũng cảm, anh hùng, có lòng yêu nước. Đất nước có giặc, phụ nữ cũng tham gia diệt giặc.

Nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô

( Một trai đã là có, mười gái cũng bằng không): Chỉ có một con trai đã xem là có con nhưng đến mười con gái vẫn xem như chưa có con.

Nhà khó cậy vợ hiền, nước loạn nhờ tướng giỏi: Phụ nữ giỏi việc nước, đảm việc nhà.

Nam thanh nữ tú: Trai gái trẻ đẹp thanh lịch.

Nam phụ lão ấu: Tất cả mọi người bao gồm trai, gái, già, trẻ.

Nam thực như hổ, nữ thực như miêu: Con trai ăn nhanh và khỏe, con gái ăn uống nhỏ nhẹ.

Trai tài gái đảm: Trai gái đều giỏi giang( Trai tài giỏi, gái đảm đang)

Trai thanh gái lịch: Trai gái thanh nhã, lịch sự.

Trai mà chi, gái mà chi

Sinh con có nghĩa có nghì vẫn hơn.

Con trai, con gái đều quý, miễn có tình nghĩa, hiếu thảo với cha mẹ.

Tài tử giai nhân: Trai tài gái đẹp tương xứng nhau.

Yếu trâu còn hơn khỏe bò: Nam giới dù yếu còn hơn phụ nữ khỏe.

Tre non dễ uốn:dạy trẻ từ lúc còn nhỏ dễ hơn.

Tre già măng mọc: Thế hệ sau kế tiếp thế hệ trước lớp già đi trước có lớp sau thay thế.

Trẻ lên ba cả nhà học nói: trẻ em lên ba đang học nói, khiến cả nhà vui vẻ nói theo.

Trẻ người non dạ: còn ngây thơ, dại dột, chưa biết suy nghĩ chín chắn.

Trẻ cậy cha, già cậy con: Lúc nhỏ, con cái phải trông cậy vào sự nuôi dậy của cha mẹ. Lúc cha mẹ già yếu lại phải nhờ cậy con cái phụng dưỡng.

Yêu trẻ , trẻ đến nhà; kính già, già để tuổi cho: Yêu quý trẻ em thì trẻ em hay đến nhà chơi, nhà lúc nào cũng vui vẻ; kính trọng người già thì mình cũng được thọ như họ.

Cầu được ước thấy: Mong gì được nấy, ý thỏa mãn.

Đứng núi này trông núi nọ: Chê người không yên tâm trong công việc của mình, chỉ muốn chuyển từ nơi này sang nơi khác tưởng có lợi hơn.

Ước sao được vậy: Mong gì được nấy, ý thỏa mãn.

Ước của trái mùa: Giễu người mong ước những điều không thể hợp với mình.