Tóm tắt

Giôn-xi, Xiu và Bơ-men là những hoạ sỹ nghèo, thuê trọ ở một khu phố tồi tàn phía tây công viên Oa-sinh-tơn. Giôn-xi ốm nặng và nằm đợi chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân bên cửa sổ rụng, khi đó cô sẽ chết. Nhưng qua một buổi sáng và 1 đêm mưa gió phũ phàng, chiếc lá cuối cùng vẫn không rụng. Điều đó khiến Giôn-xi thoát khỏi ý nghĩ về cái chết. Một người bạn gái đã cho Giôn-xi biết chiếc lá cuối cùng chính là bức tranh hoạ sĩ già Bơ-men đã bí mật vẽ trong một đêm mưa gió để cứu Giôn-xi, trong khi chính cụ bị chết vì sưng phổi.

Bố cục

Có thể chia văn bản thành 3 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến ...kiểu Hà Lan): Giôn-xi đợi cái chết.

- Phần 2 (Tiếp theo đến ...vịnh Na-plơ): Giôn-xi vượt qua cái chết.

- Phần 3 (Còn lại): Bí mật của chiếc lá cuối cùng.

Nội dung chính

Tác phẩm ca ngợi tình yêu thương cao cả giữa những người nghèo khổ. Qua đó ta thấy được nghệ thuật chân chính là nghệ thuật của tình yêu thương, vì sự sống của con người.

* Hướng dẫn đọc:

Dựa vào bảng dưới đây và mục Tri thức đọc hiểu, hãy hoàn chỉnh các câu trong cột thứ nhất về các yếu tố của truyện và chỉ ra đặc điểm ấy trong văn bản Chiếc lá cuối cùng ở cột thứ hai.

Trả lời:

Các yếu tố của truyện

Chiếc lá cuối cùng

- Đề tài là phương diện khách quan của nội dung của truyện. Đề tài được tác giả tập trung đi xuyên suốt câu chuyện.

- Đề tài của chiếc lá cuối cùng là tình bạn, tình yêu thương giữa những con người với nhau.

- Các chi tiết tiêu biểu có thể là một lời nói, một cử chỉ, một hành động... của nhân vật, tập trung làm rõ sự việc nổi bật.

- Các chi tiết tiêu biểu trong truyện là Giôn- xi bị chứng viêm phổi phải nằm viện, cụ Bơ- mơn đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng để thắp lên hi vọng sống cho Giôn- xi vào cái đêm mà chiếc lá cuối cùng rụng, cụ Bơ- man đã chết vì xưng phổi.

- Ngoại hình, hành động gây ấn tượng của nhân vật là hình ảnh nhân vật đặc biệt với những hành động ấn tượng tạo cảm giác thích thú và gợi nhớ cho độc giả.

- Ngoại hình, hành động của cụ Bơ- mơn đã gây ấn tượng với người đọc. Đó là hình ảnh cụ gầy ốm, giày và quần áo đều ướt sũng. Cụ đã bắc thang và dùng đèn bão để vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng.

- Ý nghĩ của các nhân vật rất quan trọng đối với một câu chuyện. Các nhân vật là người tạo ra các tình huống, chi tiết trong truyện và các nhân vật là người quyết định xem câu chuyện tiếp tục diễn ra như thế nào.

- Xu muốn Giôn-xi lạc quan hơn và ngừng nghĩ về bệnh tật

- Giôn-xi tuyệt vọng nghĩ khi nào chiếc lá cuối cùng rơi thì cô sẽ chết

- Cụ Bơ- mơn đã suy nghĩ hi sinh thân mình, vẽ chiếc lá để cứu Giôn-xi

1. Tác giả, tác phẩm

• Tác giả

- O. Hen-ri (1862 - 1910) là một nhà văn người Mỹ chuyên viết truyện ngắn.

- Các tác phẩm của ông đã để lại cho bạn đọc nhiều ấn tượng sâu sắc như: Căn gác xép, Tên cảnh sát và gã lang thang, Quà tặng của các đạo sĩ…

- Các truyện của O. Hen-ri thường nhẹ nhàng nhưng lại toát lên một tinh thần cao cả đó là tình yêu thương con người, đặc biệt là những con người nghèo khổ.

• Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện được xuất bản lần đầu năm 1907, trong tập truyện The Trimmed Lamp and Other Stories.

- Tóm tắt: Xiu và Giôn-xi là hai nữ hoạ sĩ trẻ sống trong một khu nhà trọ. Sống cùng với họ trong khu trọ đó là cụ Bơ-men, cũng là một họa sĩ. Mùa đông năm ấy, Giôn-xi bị bệnh sưng phổi rất nặng. Bệnh tật khiến cô cảm thấy tuyệt vọng. Mỗi lần nhìn ra cửa sổ, Giôn-xi luôn nghĩ rằng khi chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân trước cửa rơi xuống cũng là lúc cô lìa đời. Biết được ý nghĩ của Giôn-xi, cụ Bơ-mơn âm thầm thức suốt đêm mưa gió bão bùng để vẽ chiếc lá thường xuân. Chiếc lá khiến Giôn-xi có thêm nghị lực sống. Nhưng sau đêm đó, cụ Bơ-mơn lại qua đời. Xiu lặng lẽ đến bên Giôn-xi báo cho bạn về cái chết của cụ Bơ-mơn và bí mật của chiếc lá cuối cùng.

2. Đọc hiểu

Nhân vật Giôn-xi

- Giôn-xi và bạn của mình là Xiu - hai họa sĩ nghèo, còn trẻ và sống trong một căn hộ thuê ở gần công viên Oa-sinh-tơn.

- Giôn-xi bị mắc bệnh sưng phổi - điều đó đã khiến cô vô cùng tuyệt vọng.

- Cô thường ngồi trên giường, đếm từng chiếc lá còn lại trên cây thường xuyên bám vào trên vách tường gạch đối diện cửa sổ. Và cho rằng khi chiếc lá cuối cùng rơi xuống thì mình sẽ chết.

=> Điều đó cho thấy một tinh thần suy sụp trước bệnh tật, cũng như sự chờ đợi cái chết.

- Khi nhìn thấy chiếc lá vẫn còn đó sau trận mưa vùi dập hôm qua:

• Tự cảm thấy mình một con bé hư.
• Chịu ăn cháo và uống sữa pha chút rượu vang đỏ.
• Muốn ngồi dậy xem Xiu nấu nướng.
• Hy vọng sẽ được vẽ vịnh Na-plơ.

=> Thoát khỏi tuyệt vọng, bệnh tật và có hy vọng vào cuộc sống. Chiếc lá đã giúp Giôn-xi lấy lại được tinh thần tiếp tục sống.

Nhân vật Xiu

- Cũng là một họa sĩ, sống cùng với Giôn-xi.

- Khi bạn bị bệnh thì hết lòng chăm sóc, khuyên can bạn.

- Sợ hãi, lo lắng khi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống thì bạn sẽ ra đi mãi mãi.

- Là người tiết lộ bí mật về chiếc lá cuối cùng và cái chết của cụ Bơ-men.

=> Một cô gái có tấm lòng nhân hậu, có đức hy sinh và yêu thương bạn sâu sắc như người thân trong gia đình. Với cụ Bơ-men thì vô cùng kính trọng, thương yêu.

Nhân vật cụ Bơ-mơn

- Một họa sĩ nghèo, suốt bốn mươi năm mơ ước mình sẽ vẽ được một kiệt tác mà vẫn chưa thể thực hiện được. Kiếm sống bằng việc làm mẫu cho các họa sĩ.

- Quan tâm, yêu quý Giôn-xi và Xiu như người thân.

- Khi biết tâm trạng tuyệt vọng của Giôn-xi: Trong đêm giông bão, cụ đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng trên tường với hy vọng tiếp thêm sức mạnh cho cô.

- Cụ Bơ-mơn đã chết vì bệnh sưng phổi - nhưng đã để lại một kiệt tác.

=> Một con người giàu đức hi sinh, quên mình vì người khác. Cụ cũng là một họa sĩ chân chính với mong muốn sáng tạo ra được kiệt tác nghệ thuật.

3. Hướng dẫn đọc

Các yếu tố của truyện

Chiếc lá cuối cùng

Đề tài

Tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ.

Các chi tiết tiêu biểu

Giôn-xi bị bệnh sưng phổi rất nặng.

Giôn-xi nghĩ rằng khi chiếc lá thường xuân trước cửa rơi xuống cũng là lúc cô lìa đời.

Cụ Bơ-men thức suốt đêm để vẽ chiếc lá thường xuân, Giôn-xiu có thêm hy vọng sống.

Xu kể cho bạn nghe về việc cụ Bơ-mơ qua đời, bí mật về chiếc lá.

Ngoại hình, hành động của nhân vật Giôn-xi

- Mở to cặp mắt thẫn thờ nhìn tấm mành mành màu xanh đã kéo xuống.

- Nói với Xu chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó.

- Ngày hôm sau, Giôn-xi bắt đầu muốn ăn uống trở lại, chiến thắng bệnh tật.

Ý nghĩ của nhân vật Giôn-xi

Luôn nghĩ rằng khi chiếc lá thường xuân trước cửa rơi xuống cũng là lúc cô lìa đời.

I. Giới thiệu về Chiếc lá cuối cùng

• Hoàn cảnh sáng tác

Truyện được xuất bản lần đầu năm 1907, trong tập truyện The Trimmed Lamp and Other Stories.

• Bố cục

Gồm 3 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “ Và rồi khi bóng đêm tràn đến, gió bắc lại lồng lên trong lúc mưa vẫn nặng hạt quật vào cửa sổ, rơi xuống từ mái hiên thấp kiểu Hà Lan ”. Giôn-xi biết mình mắc bệnh và tuyệt vọng chờ đợi cái chết đến với mình.

- Phần 2: Tiếp theo đến “ Bây giờ chỉ cần bồi dưỡng và chăm sóc chu đáo, thế thôi ”. Giôn-xi chiến thắng căn bệnh hiểm nghèo.

- Phần 3: Còn lại. Sự thật đằng sau chiếc lá cuối cùng.

• Tóm tắt

Xiu và Giôn-xi là hai nữ hoạ sĩ trẻ sống trong một khu nhà trọ. Sống cùng với họ trong khu trọ đó là cụ Bơ-men, cũng là một họa sĩ. Mùa đông năm ấy, Giôn-xi bị bệnh sưng phổi rất nặng. Bệnh tật khiến cô cảm thấy tuyệt vọng. Mỗi lần nhìn ra cửa sổ, Giôn-xi luôn nghĩ rằng khi chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân trước cửa rơi xuống cũng là lúc cô lìa đời. Biết được ý nghĩ của Giôn-xi, cụ Bơ-men âm thầm thức suốt đêm mưa gió bão bùng để vẽ chiếc lá thường xuân. Chiếc lá khiến Giôn-xi có thêm nghị lực sống. Nhưng sau đêm đó, cụ Bơ-men lại qua đời. Xiu lặng lẽ đến bên Giôn-xi báo cho bạn về cái chết của cụ Bơ-men và bí mật của chiếc lá cuối cùng.

• Nội dung

Chiếc lá cuối cùng đã khắc họa được tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ.

• Nghệ thuật

Tình tiết hấp dẫn, kết cấu đảo ngược tình huống…

II. Hướng dẫn đọc

Câu hỏi (trang 20 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Dựa vào bảng dưới đây và mục Tri thức đọc hiểu, hãy hoàn chỉnh các câu trong cột thứ nhất về các yếu tố của truyện và chỉ ra đặc điểm ấy trong văn bản Chiếc lá cuối cùng ở cột thứ hai.

Lời giải chi tiết

Các yếu tố của truyện

Chiếc lá cuối cùng

Đề tài là phương diện khách quan của nội dung truyện. Đề tài được tác giả tập trung đi xuyên suốt câu chuyện

Đề tài của Chiếc lá cuối cùng là tình bạn, tình yêu thương giữa con người với nhau

Các chi tiết tiêu biểu là một lời nói, một cử chỉ, một hành động… của nhân vật, tập trung làm rõ sự việc nổi bật.

Các chi tiết tiêu biểu trong truyện là Giôn-xi bị chứng viêm phổi phải nằm viện, cụ Bơ-mơn đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng để thắp lên hi vọng sống cho Giôn-xi vào cái đêm mà chiếc lá cuối cùng rụng, cụ Bơ-mơn đã chết vì sưng phổi

Ngoại hình, hành động nhân vật đặc biệt với những hành động ấn tượng tạo cảm giác thích thú và gợi nhớ cho độc giả

Ngoại hình, hành động của Giôn-xi: yếu ớt, có hành động tàn nhẫn là muốn kéo mành lên để thấy chiếc lá rụng và cô sẽ chết

Ý nghĩ của nhân vật trong truyện là suy nghĩ, tư tưởng nằm sâu trong tâm hồn của nhân vật

Ý nghĩ của nhân vật Giôn-xi là cô đã đầu hàng số phận, chấp nhận cái chết vì căn bệnh của mình

I. Tìm hiểu chung

• Tác giả

O Hen-ri (1862 - 1910)

- Là nhà văn người Mĩ, chuyên viết truyện ngắn.

- Nổi tiếng với những tác phẩm có kết thúc bất ngờ, pha trộn chất mỉa mai châm biếm và giọng điệu thương cảm khi viết về những người lao động bình thường, những con người sống dưới đáy xã hội.

• Tác phẩm

- Xuất xứ: Trích phần cuối truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng.

- PTBĐ chính: Tự sự.

- Tóm tắt:

+ Giôn-xi sưng phổi và tuyệt vọng, chán nản.

+ Giôn-xi tin rằng khi chiếc lá cuối cùng rụng xuống cũng là lúc cô lìa xa cõi đời.

+ Xiu và cụ Bơ-mơn đều rất lo lắng.

+ Cụ Bơ-mơn đã vẽ chiếc lá cuối cùng trong đêm mưa tuyết.

+ Giôn-xi khỏe trở lại còn cụ Bơ-mơn chết vì bệnh sưng phổi.

- Bố cục: 3 phần.

+ Phần 1 (Từ đầu đến mái hiên thấp kiểu Hà Lan): Tâm trạng chán nản, tuyệt vọng của Giôn-xi.

+ Phần 2 (Tiếp đến bồi dưỡng và chăm nom, thế thôi): Sự hồi sinh của Giôn-xi.

+ Phần 3 (Còn lại): Sự thầm lặng hi sinh của cụ Bơ-mơn.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Diễn biến tâm trạng của Giôn-xi

a) Hoàn cảnh sống:

- Giôn-xi là một nữ họa sĩ nghèo sống trong khu nhà ổ chuột cùng với cô bạn cùng phòng là Xiu.

- Bị sưng phổi nặng.

- Nghèo khó không có tiền lo thuốc thang.

b) Diễn biến tâm trạng:

- Khi biết mình mắc bệnh:

+ Chán nản, tuyệt vọng.

+ Thờ ơ trước sự quan tâm của mọi người.

- Suy nghĩ: "Khi nào chiếc lá cuối cùng rụng xuống thì mình cũng lìa đời.".

- Khi thấy chiếc lá cuối cùng không rụng: Lấy lại nghị lực sống và dần hồi phục.

→ Nghị lực và tình yêu cuộc sống sẽ giúp con người chiến thắng được bệnh tật, khó khăn.

- Giôn-xi hồi phục:

+ Vì sự gai góc, kiên cường của chiếc lá cuối cùng. → Đối lập với sự yếu đuối, chiếc lá đã tiếp thêm nghị lực sống cho Giôn-xi.

+ Vì tình yêu thương của Xiu.

+ Vì sự hi sinh của cụ Bơ-mơn.

→ Sự im lặng khi nghe tin về cái chết của cụ Bơ-mơn như nốt lặng trong lòng Giôn-xi.

• Tình yêu thương của Xiu

- Tấm lòng yêu thương của Xiu với Giôn-xi:

+ Quan tâm, chăm sóc, động viên Giôn-xi.

+ Lo sợ khi thấy lá thường xuân rụng dần.

+ Lo lắng cực độ khi Giôn-xi nhờ kéo mành lên.

+ Ngạc nhiên, vui mừng khi thấy chiếc lá chưa rụng.

-  Xiu không biết việc cụ vẽ lá và tâm trạng lo láng vẫn đẹp đẳng cô cho tới khi biết sự thật. → Nếu Xiu biết trước thì truyện sẽ không tạo bất ngờ cho người đọc, người đọc cũng không được chứng kiến, thấu hiểu tâm trạng lo lắng của cô.

→ Xiu là người chị bao dung, giàu tình yêu thương, kính phục cụ họa sĩ.

• Cụ Bơ-mơn và kiệt tác chiếc lá cuối cùng

a) Nhân vật cụ Bơ-mơn

- Hoàn cảnh sống:

+ Là một họa sĩ vô danh, ngoài 60 tuổi, kiếm sống bằng việc làm mẫu vẽ cho các họa sĩ trẻ.

+ Mơ ước cháy bỏng vẽ được một kiệt tác chưa thực hiện.

→ Già yếu, cô độc, chưa có thành công trong nghệ thuật.

- Tình cảm, tấm lòng của cụ Bơ-mơn:

+ Lúc đến thăm Giôn-xi: Lo lắng cho bệnh tình của cô.

+ Sau khi thăm Giôn-xi: Vẽ chiếc lá trong cơn mưa tuyết, mong cứu sống cô.

→ Mắc bệnh sưng phổi, chết sau 2 ngày. → Nghệ thuật đảo ngược tình huống.

→ Tấm lòng hi sinh cao thượng, quên mình vì người khác.

→ Tấm lòng nhân đạo mà O Hen-ri muốn thể hiện.

b) Kiệt tác chiếc lá cuối cùng

- Chiếc lá được vẽ y như thật.

- Chiếc lá được vẽ bằng tình thương bao la và sự hi sinh cao thượng.

- Chiếc lá được vẽ trong hoàn cảnh đặc biệt.

- Chiếc lá đã cứu sống Giôn-xi.

→ Quan điểm nghệ thuật:

+ Tác phẩm nghệ thuật: Nghệ thuật vị nhân sinh.

+ Nghệ sĩ đích thực: Luôn trăn trở về tác phẩm để đời; Quan tâm đến sự sống của con người.

III. Tổng kết

1. Nội dung
Mấy trang kết thúc truyện Chiếc lá cuối cùng trên đây của O Hen-ri làm cho người đọc rung cảm trước tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ.
2. Nghệ thuật
Truyện được xây dựng theo kiểu có nhiều tình tiết hấp dẫn, sắp xếp chặt chẽ khéo léo, kết cấu đảo ngược tình huống.

IV. Hướng dẫn đọc

Dựa vào bảng dưới đây và mục Tri thức đọc hiểu, hãy hoàn chỉnh các câu trong cột thứ nhất về các yếu tố của truyện và chỉ ra đặc điểm ấy trong văn bản Chiếc lá cuối cùng ở cột thứ hai.

Các yếu tố của truyệnChiếc lá cuối cùng Đề tài  là phương diện khách quan của nội dung của truyện. Đề tài được tác giả tập trung đi xuyên suốt câu chuyện.

Đề tài của chiếc lá cuối cùng là tình bạn, tình yêu thương giữa những con người với nhau.

Các chi tiết tiêu biểu có thể là một lời nói, một cử chỉ, một hành động... của nhân vật, tập trung làm rõ sự việc nổi bật.

Các chi tiết tiêu biểu trong truyện là giôn- xi bị chứng viêm phổi phải nằm viện, cụ Bơ- mơn đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng để thắp lên hi vọng sống cho Giôn- xi vào cái đêm mà chiếc lá cuối cùng rụng, cụ Bơ- man đã chết vì xưng phổi.

Ngoại hình, hành động gây ấn tượng của nhân vật là hình ảnh nhân vật đặc biệt với những hành động ấn tượng tạo cảm giác thích thú và gợi nhớ cho độc giả.

Ngoại hình, hành động của cụ Bơ- man đã gây ấn tượng với người đọc. Đó là hình ảnh cụ gầy ốm, giày và quần áo đều ướt sũng. Cụ đã bắc thang và dùng đèn bão để vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng.

Ý nghĩa của các nhân vật rất quan trọng đối với một câu chuyện. Các nhân vật là người tạo ra các tình huống, chi tiết trong truyện và các nhân vật là người quyết định xem câu chuyện tiếp tục diễn ra như thế nào.

Nhân vật chính trong truyện: Giôn-xi, Xiu và cụ Bơ-mơn. Giôn-xi có cuộc vượt qua bệnh tật nhưng cụ Bơ-mơn vì cứu Giôn-xi mà ngược lại, ra đi mãi mãi.

A. Soạn bài Chiếc lá cuối cùng ngắn gọn:

Câu hỏi (trang 20 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

Các yếu tố của truyện

Chiếc lá cuối cùng

- Đề tài là phương diện khách quan của nội dung của truyện. Đề tài được tác giả tập trung đi xuyên suốt câu chuyện.

- Đề tài của chiếc lá cuối cùng là tình bạn, tình yêu thương giữa những con người với nhau.

- Các chi tiết tiêu biểu có thể là một lời nói, một cử chỉ, một hành động... của nhân vật, tập trung làm rõ sự việc nổi bật.

- Các chi tiết tiêu biểu trong truyện là Giôn- xi bị chứng viêm phổi phải nằm viện, cụ Bơ- mơn đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng để thắp lên hi vọng sống cho Giôn- xi vào cái đêm mà chiếc lá cuối cùng rụng, cụ Bơ- man đã chết vì xưng phổi.

- Ngoại hình, hành động gây ấn tượng của nhân vật là hình ảnh nhân vật đặc biệt với những hành động ấn tượng tạo cảm giác thích thú và gợi nhớ cho độc giả.

- Ngoại hình, hành động của cụ Bơ- mơn đã gây ấn tượng với người đọc. Đó là hình ảnh cụ gầy ốm, giày và quần áo đều ướt sũng. Cụ đã bắc thang và dùng đèn bão để vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng.

- Ý nghĩ của các nhân vật rất quan trọng đối với một câu chuyện. Các nhân vật là người tạo ra các tình huống, chi tiết trong truyện và các nhân vật là người quyết định xem câu chuyện tiếp tục diễn ra như thế nào.

- Xu muốn Giôn-xi lạc quan hơn và ngừng nghĩ về bệnh tật

- Giôn-xi tuyệt vọng nghĩ khi nào chiếc lá cuối cùng rơi thì cô sẽ chết

- Cụ Bơ- mơn đã suy nghĩ hi sinh thân mình, vẽ chiếc lá để cứu Giôn-xi

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Chiếc lá cuối cùng:

I. Tác phẩm

• Tiểu sử

- O. Henry (1862-1910) sinh ra ở Greensboro, bang Carolina Bắc, Hoa Kỳ.

- Ông là một nhà văn viết truyện ngắn nổi tiếng. Tên ông được dùng để đặt cho giải thưởng truyện ngắn hay nhất hàng năm ở Mỹ.

- Ông là một trong tám danh nhân văn hóa được Hội đồng Hòa bình Thế giới quyết định kỷ niệm vào năm 1962 nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông.

- Thời trai trẻ ông ở Texas làm việc trong một ngân hàng, tại đây ông dính líu vào một vụ chuyển ngân bất hợp pháp nên phải ngồi tù. Trong khoảng thời gian này ông cầm bút bắt đầu sự nghiệp văn chương của mình và đã có tiếng từ năm 1899. Năm 1902 ông chuyển về sống tại thành phố Nữu Ước và viết liên tục gần 300 truyện ngắn.

- Người ta có thể tìm thấy những nhân vật làm các nghề mà chính tác giả đã trải qua: chủ cửa hiệu, nhân viên bán hàng, ký giả, họa sĩ, bác sĩ, diễn viên sân khấu, thợ cắt tóc, cảnh sát, thanh tra, dân đi tìm vàng, cũng có những người vô nghề nghiệp vô gia cư, và kể cả kẻ tội phạm và tù nhân.

• Sự nghiệp văn học

Tác phẩm chính

- Nhờ cuộc đời phong phú nên tác giả để lại số lượng truyện ngắn khá nhiều (tổng cộng gần 400 truyện cộng thêm vài bài thơ).

- Các truyện ngắn của ông được độc giả và giới phê bình yêu thích nhất là “Chiếc lá cuối cùng”, “Món quà giáng sinh”, “Căn gác xép”, “Tên cảnh sát và gã lang thang” và nhiều truyện khác.

Phong cách nghệ thuật

- Tình cảm của ông luôn hướng về những người nghèo, những người bất hạnh. Truyện ngắn của ông thường sâu sắc, cảm động và đầy chất thơ. Nhiều truyện ngắn của ông được xem là hay nhất thế giới và vẫn được xem là mẫu mực cho các nhà văn trẻ trong nhiều thập niên sau.

II. Tác phẩm

• Xuất xứ

- Văn bản được trích trong truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng, NXB Văn học, Hà Nội, 1983.

• Bố cục: 3 phần.

- Phần 1 (từ đầu … Hà Lan): Giôn-xi mắc bệnh, cô tuyệt vọng chờ chết

- Phần 2 (tiếp theo … chăm nom- thế thôi): Giôn-xi chiến thắng căn bệnh.

- Phần 3 (còn lại) sự thật về kiệt tác chiếc lá cuối cùng.

• Thể loại: truyện ngắn.
• Phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm.
• Tóm tắt:

Câu chuyện kể về ba người họa sĩ nghèo là Xiu, Giôn xi và cụ Bơ men. Giôn xi bị bệnh sưng phổi và đang phải ngày đêm đấu tranh với căn bệnh này. Xiu và cụ Bơ men ngày đêm chăm sóc, lo lắng cho cô. Hằng này, Giôn xi nhìn ra cái cây ngòi cửa sổ đang rụng lá, cô đã nghĩ rằng khi chiếc lá cuối cùng rụng xuống thì cũng là lúc mình lìa đời. Sau một đêm mưa tuyết, cô tưởng rằng chiếc cây đã rụng hết lá. Sáng hôm sau khi mở cửa ra, chiếc lá vẫn còn đó nhưng cụ Bơ men đã lìa đời. Hóa ra, cụ là người đã vẽ ra chiếc lá - kiệt tác cuối cùng để mong Giôn xi có thêm niềm tin, hi vọng vào cuộc sống.

• Giá trị nội dung

Truyện ca ngợi tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ. Tôn vinh giá trị, sức mạnh của nghệ thuật chân chính mang đến niềm vui và hạnh phúc cho con người.

• Giá trị nghệ thuật

- Cốt truyện dàn dựng chu đáo, tình tiết sắp xếp khéo léo, hấp dẫn.

- Nghệ thuật đảo ngược tình huống truyện hai lần đã tạo ra hứng thú với người đọc.

I. Tác giả

- Ô Hen-ri sinh năm 1862, mất năm 1910, tên thật của ông là William Sydney Porter

- Quê quán: là nhà văn người Mỹ

- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:

+ Ông sinh ra trong một gia đình có cha là thầy thuốc, mẹ ông qua đời khi ông mới lên ba tuổi

+ Ông bỏ dở việc học tập năm 15 tuổi do gia cảnh nghèo khó. Ông đi nhiều nơi và làm nhiều nghề khác nhau: nhân viên, kế toán, thủ quỹ ngân hàng…

+ Sau này, khi bắt đầu với sự nghiệp văn chương, ông trở thành một nhà văn chuyên viết truyện ngắn

+ Nhiều truyện của ông đã để lại dư âm trong lòng bạn đọc như: Căn gác xép, Tên cảnh sát và gã lang thang, Quà tặng của các đạo sĩ…

- Phong cách sáng tác:

+ Những sáng tác của ông nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả

- Tác phẩm chính: Căn phòng đầy đủ tiện nghi (The furnished room) 1904 , Một cuộc đổi đời (A retrieved reformation) (1903), Hoàng tử xứ Chaparrall (A chaparral prince) (1903)

II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm

1. Thể loại: Truyện ngắn
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Trích phần cuối truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng.
3. Phương thức biểu đạt : Tự sự
4. Người kể chuyện: Ngôi kể thứ 3
5. Tóm tắt:

Xiu và Giôn-xi là hai nữ họa sĩ trẻ với nhiều khát vọng, sống trong một khu nhà trọ. Cụ Bơ- men là một họa sĩ già cũng sống ở đó, cả đời cụ khao khát vẽ được một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được. Mùa đông năm ấy Giôn- xi mắc chứng viêm phổi và tình trạng vô cùng bi kịch. Cô tuyệt vọng không còn lý trí mặc cho Xiu lo lắng và a ủi, khích lệ bạn hết lời. Ngay cửa sổ phòng trọ hai người có một cây thường xuân đang ngày ngày rụng lá. Giôn- xiu quyết định khi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống cũng là lúc cô lìa đời. Nhưng lạ lùng thay, sau cơn bão dữ dội, chiếc lá cuối cùng ấy vẫn không hề rụng và Giôn- xi lấy lại tinh thần rồi nhanh chóng thoát khỏi nguy hiểm. Cô nhanh chóng bình phục mỗi ngày và cho đến một ngày, cô được Xiu cho biết chiếc lá cuối cùng ấy là kiệt tác vĩ đại của cụ Bơ- men, cụ mới mất vì chứng viêm phổi nặng, cụ mắc nó chỉ sau một đêm, chính là đêm mà cụ chiếc lá của sự sống khi mà chiếc lá cuối cùng rụng.

• Bố cục:

Đoạn 1: (từ đầu đến “mái hiên thấp kiểu Hà Lan”): Tâm trạng tuyệt vọng của Xiu

Đoạn 2: (tiếp đến “bồi dưỡng và chăm nom”): Sự hồi sinh của Giôn-xi

Đoạn 3: còn lại: Sự hi sinh cao cả của cụ Bơ-men để cứu Giôn-xi

• Giá trị nội dung:

Truyện ngắn chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc, câu chuyện nói về tình bạn, tình yêu thương giữa những con người với nhau. Qua đó nhà văn mang tới một bức thông điệp: Hãy luôn thắp sáng ngọn lửa của khát khao hi vọng hãy luôn yêu thương, mang nghệ thuật phục vụ con người, nghệ thuật chân chính lâu bền nhất là nghệ thuật hướng tới con người và vì con người.

• Giá trị nghệ thuật:

Truyện với nhiều tình huống hấp dẫn, cách sắp xếp chặt chẽ, đặc biệt là đảo ngược tình huống lần lần tạo sự hứng thú cho người đọc.

III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm

Nhân vật Giôn-xi

- Giôn-xi là một họa sĩ nghèo mắc bệnh sưng phổi

- Khi bị bệnh, cô đã vô cùng tuyệt vọng:

+ Mở to cặp mắt thẫn thờ và thều thào ra lệnh => Những từ láy tượng hình tượng thanh thể hiện sự yếu ớt, cạn kiệt của Giôn-xi

+ Suy nghĩ rằng khi chiếc lá cuối cùng rụng thì cô sẽ chết

⇒ Tinh thần suy sụp, mất hết niềm tin, nghị lực, tâm trạng buông xuôi, tuyệt vọng

- Thái độ của Giôn-xi khi nhìn thấy chiếc lá cuối cùng không rụng:

Tự thấy mình là hư

Muốn ăn cháo, uống nước, muốn soi gương và muốn vẽ

⇒ Tâm trạng hoàn toàn thay đổi, cô thoát khỏi cái chết, có tình yêu cuộc sống, yêu nghệ thuật

- Sự dai dẳng của chiếc lá chính là nguồn gốc hồi sinh tâm trạng của Giôn-xi

⇒ Con người cần phải có niềm tin, nghị lực để chiến thắng bệnh tật và vượt lên chính mình

Nhân vật Xiu

- Xiu là một cô gái có tấm lòng nhân hậu, đức hi sinh, có sự đồng cảm sâu sắc và yêu thương bạn như người thân ruột thịt:

+ Khi Giôn-xi bị bệnh: Lo lắng, luôn động viên, chăm sóc Giôn-xi => Tình cảm chân thành của Xiu với cô bạn yếu đuối trọ cùng

+ Xiu sợ khi chỉ còn 1 chiếc là thường xuân cuối cùng còn bám lại trên tường. Khi Giôn-xi bảo kéo màn,” cô làm theo cô làm theo một cách chán nản”

- Xiu kể về cái chết của cụ Bơ-men bằng một giọng cảm động và chân thành còn có cả sự biết ơn khôn xiết

⇒ Thể hiện sự kính trọng, thương nhớ, khâm phục cụ Bơ-men

Nhân vật cụ Bơ-men

- Là một họa sĩ già, nghèo, chưa có thành đạt trên con đường nghệ thuật, mơ ước vẽ được kiệt tác

- Quan tâm, yêu quý các đồng nghiệp trẻ

- Là người có đức hi sinh thầm lặng cao cả, quên mình vì người khác

- Tạo ra kiệt tác chiếc lá cuối cùng để cứu lấy Giôn-xi: Khi biết tâm trạng chán nản của Giôn-xi, cụ lẳng lặng vẽ cltxcc trên tường trong đêm gió tuyết để nhen lên niềm tin, niềm hy vọng và nghị lực sống cho Giôn-xi

⇒ Chiếc lá cuối cùng mà cụ Bơ men được tạo ra từ nghệ thuật chân chính, hướng đến con người và vì con người.

Dựa vào bảng dưới đây và mục Tri thức đọc hiểu, hãy hoàn chỉnh các câu trong cột thứ nhất về các yếu tố của truyện và chỉ ra đặc điểm ấy trong văn bản Chiếc lá cuối cùng ở cột thứ hai.

Đáp án chi tiết:

Đặc điểm ấy trong văn bản Chiếc lá cuối cùng:

• Các yếu tố của truyện:
  • Đề tài là phương diện khách quan của nội dung của truyện. Đề tài được tác giả tập trung đi xuyên suốt câu chuyện.
  • Các chi tiết tiêu biểu có thể là một lời nói, một cử chỉ, một hành động… của nhân vật, tập trung làm rõ sự việc nổi bật.
  • Ngoại hình, hành động gây ấn tượng của nhân vật là hình ảnh nhân vật đặc biệt với những hành động ấn tượng tạo cảm giác thích thú và gợi nhớ cho độc giả.
  • Ý nghĩa của các nhân vật rất quan trọng đối với một câu chuyện. Các nhân vật là người tạo ra các tình huống, chi tiết trong truyện và các nhân vật là người quyết định xem câu chuyện tiếp tục diễn ra như thế nào.
• Chiếc lá cuối cùng:
  • Đề tài của chiếc lá cuối cùng là tình bạn, tình yêu thương giữa những con người với nhau.
  • Các chi tiết tiêu biểu trong truyện là giôn- xi bị chứng viêm phổi phải nằm viện, cụ Bơ- mơn đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng để thắp lên hi vọng sống cho Giôn- xi vào cái đêm mà chiếc lá cuối cùng rụng, cụ Bơ- man đã chết vì xưng phổi.
  • Ngoại hình, hành động của cụ Bơ- man đã gây ấn tượng với người đọc. Đó là hình ảnh cụ gầy ốm, giày và quần áo đều ướt sũng. Cụ đã bắc thang và dùng đèn bão để vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng.