Câu 1 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ có được chia khổ hay không? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?

Phương pháp giải:

Đọc trước bài thơ.

Lời giải chi tiết:

- Bài thơ được chia thành ba khổ.

- Vần trong bài thơ là vần cách.

- Các dòng thơ được ngắt nhịp 3/4, 4/3, 2/5

Câu 2 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ viết về ai, về điều gì? Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là ai? Mạch cảm xúc của tác giả được thể hiện qua các phần của bài thơ như thế nào và cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Bài thơ viết về mẹ và nỗi nhớ mẹ của tác giả.

- Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là người con

- Mạch cảm xúc:

+ Phần 1: Hoàn cảnh nảy sinh nỗi nhớ mẹ.

+ Phần 2: Nỗi nhớ mẹ và hình ảnh người mẹ trong quá khứ.

+ Phần 3: Hình ảnh của mẹ trong ký ức người con.

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ về người mẹ đã đi xa.

Câu 3 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ có những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào và tác dụng của chúng là gì?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật và nêu ra tác dụng.

Lời giải chi tiết:

- Từ láy: xao xác, não nùng, chập chờn, mường tượng.

- Hình ảnh: nắng mới, hình ảnh mẹ, áo đỏ người đưa trước giậu phơi, nét cười đen nhánh.

- Biện pháp nghệ thuật: nhân hoá (nắng mới reo ngoài nội).

=> Tác dụng: khiến bài thơ chợt chùng hẳn xuống, nặng trĩu một nỗi buồn, một nỗi buồn dịu nhẹ, một tâm trạng quạnh hiu xa vắng, gợi nỗi nhớ về người mẹ đã đi xa.

Câu 4 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đọc trước bài thơ Nắng mới; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lưu Trọng Lư.

Phương pháp giải:

Đọc trước bài thơ Nắng mới; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lưu Trọng Lư.

Lời giải chi tiết:

Nhà thơ Lưu Trọng Lư, (1912 – 1991). Quê gốc: Bắc Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, là một nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam.

Câu 5 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy tưởng tượng và chia sẻ cảm xúc, tâm trạng,… của em khi đón nhận ánh nắng mới bừng lên vào cuối mùa xuân, đầu mùa hạ.

Phương pháp giải:

Trả lời theo cảm nhận của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Khi được đón nhận ánh nắng mới bừng lên vào cuối xuân, đầu hạ em cảm thấy thật ấm áp và vui vẻ. Ánh nắng ấm đem lại cảm giác yên bình và hạnh phúc.

Câu 1 (trang 43, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về ai? Chú ý các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ khổ 2, 3.

Lời giải chi tiết:

- Trong khổ thơ 2, 3 “tôi” nhớ về mẹ.

- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ: Áo đỏ, người đưa, nét cười, đen nhánh.

Câu 2 (trang 43, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ được viết theo thể nào? Chỉ ra vần, nhịp của bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc phần Kiến thức ngữ văn đầu bài.

Lời giải chi tiết:

- Bài thơ viết theo thể thơ 7 chữ.

- Vần trong bài thơ là vần cách.

- Nhịp thơ: 3/4, 4/3, 2/5

Câu 1 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ Nắng mới là lời của ai, bộc lộ cảm xúc về ai?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Đọc kĩ văn bản

Câu 2 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nhan đề của bài thơ được đặt theo cách nào?

A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả

B. Một sự việc gây ấn tượng sâu sắc cho tác giả

C. Một đề tài khái quát nội dung của cả bài thơ

D. Một âm thanh đặc biệt trong cảm nhận của tác giả

Phương pháp giải:

Đọc phần Kiến thức ngữ văn đầu bài.

Lời giải chi tiết:

A

Câu 3 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy nêu bố cục, mạch cảm xúc của bài thơ Nắng mới và cảm nhận chung của em khi đọc văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc bài và nêu bố cục, mạch cảm xúc, cảm nhận chung.

Lời giải chi tiết:

- Bố cục: 3 phần

+ Khổ 1: Hoàn cảnh nảy sinh nỗi nhớ mẹ.

+ Khổ 2: Nỗi nhớ mẹ và hình ảnh người mẹ trong quá khứ.

+ Khổ 3: Hình ảnh của mẹ trong ký ức người con.

- Mạch cảm xúc: Bài thơ trải dài theo mạch cảm xúc, kết cấu đan xen giữa quá khứ và hiện tại như một hồi ức về người mẹ thân yêu của nhà thơ

Câu 4 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả? Chỉ ra các từ láy và tác dụng của chúng trong việc thể hiện tâm trạng ấy.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ về người mẹ của tác giả.

- Từ láy: xao xác, não nùng, chập chờn, mường tượng.

=> Tác dụng: khiến bài thơ chợt chùng hẳn xuống, nặng trĩu một nỗi buồn, một nỗi buồn dịu nhẹ, một tâm trạng quạnh hiu xa vắng, gợi nỗi nhớ về người mẹ đã đi xa.

Câu 5 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy tìm ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ. Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên như thế nào trong nỗi nhớ của tác giả?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau: nắng mới, áo đỏ, nét cười.

Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên bình dị, dịu dàng, hiền hậu. Hình ảnh người mẹ thân quen đại diện cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam tần tảo, chịu thương, chịu khó, giàu đức hi sinh.

Câu 6 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Có thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất (Mỗi lần nắng mới hắt bên song) và thứ hai (Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội) được không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Thử hoán đổi vị trí của hai động từ xem có hợp lí không và đưa ra câu trả lời phù hợp

Lời giải chi tiết:

Không thể được vì nó sẽ làm thay đổi dụng ý thơ của nhà thơ và không phù hợp ngữ cảnh của đoạn thơ.

Câu 7 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi” ở bài Nắng mới, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả.

Với em, hình ảnh, chi tiết nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn theo yêu cầu đề bài

Lời giải chi tiết:

Mẹ chính là người mà em yêu thương nhất trong gia đình mình. Mẹ của em đã dành nhiều công sức để nuôi dạy em và chăm sóc cho gia đình. Sự hi sinh của mẹ đối với gia đình là vô cùng to lớn. Vất vả là thế nhưng mẹ em luôn tích cực, yêu đời. Em thích nhất là được nhìn thấy nụ cười của mẹ. Mẹ em cười rất đẹp, mỗi lần mẹ cười em cảm nhận được niềm hạnh phúc trong đôi mắt mẹ. Em yêu mẹ, yêu sự lạc quan mà mẹ truyền cho mọi người. Em mong rằng sau này mẹ có thể cười nhiều hơn, em chỉ muốn thấy mẹ cười. Dù có đôi lúc em khiến mẹ buồn nhưng trong tương lai nhất định em sẽ cố gắng hết sức làm vui lòng mẹ.

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 42 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Khi đọc bài thơ bảy chữ (hoặc sáu chữ), các em cần chú ý:

+ Bài thơ có được chia khổ hay không? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?

+ Bài thơ viết về ai, về điều gì? Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là ai? Mạch cảm xúc của tác giả thể hiện qua các phần của bài thơ như thế nào?

+ Bài thơ có những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào và tác dụng của chúng là gì?

- Đọc trước bài thơ Nắng mới; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lưu Trọng Lư.

- Hãy tưởng tượng và chia sẻ cảm xúc, tâm trạng,…của em khi đón nhận ánh nắng mới bừng lên vào cuối mùa xuân, đầu mùa hạ.

Trả lời:

- Bài thơ Nắng mới:

+ Bài thơ được chia theo khổ, mỗi khổ gồm 4 câu thơ, vần trong bài thơ được gieo theo vần chân (song – không, thời – phơi). Các dòng thơ được ngắt nhịp linh hoạt, đa dạng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình (nhịp 3/4, 4/3, 2/5).

+ Bài thơ viết về người mẹ, về nỗi buồn bã, nhớ nhung, thể hiện tình cảm cảm xúc dành cho người mẹ. Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là nhân vật “tôi”. Bài thơ trải dài theo mạch cảm xúc, kết cấu đan xen giữa quá khứ và hiện tại như một hồi ức về người mẹ thân yêu của nhà thơ.

+ Những từ ngữ, hình ảnh: Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng, Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời; Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ → những từ ngữ, hình ảnh giản dị, gần gũi với cuộc sống đời thướng giúp tạo nên cảm giác quen thuộc, gần gũi và dễ tìm được sự đồng cảm nơi người đọc.

+ Biện pháp tu từ được sử dụng: nhân hóa → làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho lời thơ đồng thời nhấn mạnh niềm vui thơ trẻ của những ngày còn có mẹ.

- Tác giả Lưu Trọng Lư:

+ Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là một nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, quê làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong một gia đình quan lại xuất thân nho học.

+ Ông học đến năm thứ ba tại trường Quốc học Huế thì ra Hà Nội làm văn, làm báo để kiếm sống. Ông là một trong những nhà thơ khởi xướng Phong trào Thơ mới và rất tích cực diễn thuyết bênh vực “Thơ mới” đả kích các nhà thơ “cũ”.

+ Sau Cách mạng tháng Tám, ông tham gia Văn hoá cứu quốc ở Huế. Trong kháng chiến chống Pháp, ông hoạt động tuyên truyền, văn nghệ ở Bình Trị Thiên và Liên khu IV.

+ Sau năm 1954, ông tiếp tục hoạt động văn học, nghệ thuật: hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ năm 1957, đã từng làm Tổng thư ký Hội nghệ sỹ sân khấu Việt Nam.

- Cảm xúc, tâm trạng,… của em khi đón nhận ánh nắng mới bừng lên vào cuối mùa xuân, đầu mùa hạ: Những tia nắng xuân cuối cùng đang tỏa đầy tràn trên những nẻo đường. Những ánh nắng đầy dịu dàng, thanh khiết và mơn trớn chứ không đỏng đảnh, kiêu sa và gay gắt như cái nắng mùa hè.

Đọc hiểu

*Nội dung chính: Văn bản nói về nỗi nhớ của chủ thể trữ tình đối với người mẹ của mình với những dòng hồi tưởng đẹp, đầy xúc động về mẹ. Qua đó, tác phẩm thể hiện giá trị đạo đức truyền thống uống nước nhớ nguồn, hiếu thuận của người Việt Nam.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 43 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Chú ý các từ ngữ chỉ thời điểm, hình ảnh, âm thanh, tâm trạng.

Trả lời:

- Thời điểm: mỗi lần, những ngày không, thưở thiếu thời, lúc người còn sống.

- Hình ảnh: người mẹ “áo đỏ người đưa trước giậu phơi”, “nét cười đen nhánh sau tay áo”.

- Âm thanh: gà trưa “gáy não nùng”.

- Tâm trạng: “nhớ”, chửa xóa mờ”.

Câu 2 (trang 43 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về ai? Chú ý các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ.

Trả lời:

- Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về người mẹ của mình. Trong tâm tưởng nhân vật "tôi", hình ảnh người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp của thuở thiếu thời: phơi áo đỏ ngoài giậu, nét cười đen nhánh sau tay áo.

- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ:

+ áo đỏ, nét cười “đen nhánh”.

+ nhớ, mường tượng.

Câu 3 (trang 43 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Bài thơ được viết theo thể nào? Chỉ ra vần, nhịp của bài thơ.

Trả lời:

- Bài thơ được viết theo thể thơ: bảy chữ.

- Bài thơ được gieo vần chân: song – không, thời – phơi.

- Nhịp thơ đa dạng: 3/4, 4/3, 2/5.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Bài thơ Nắng mới là lời của ai, bộc lộ cảm xúc về ai?

Trả lời:

- Bài thơ Nắng mời là lời của chủ thể trữ tình “tôi”, bộc lộ cảm xúc, tâm tư tình cảm về người mẹ của mình.

Câu 2 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Nhan đề của bài thơ được đặt theo cách nào?

A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả

B. Một sự việc gây ấn tượng sâu sắc cho tác giả

C. Một đề tài khái quát nội dung của cả bài thơ

D. Một âm thanh đặc biệt trong cảm nhận của tác giả

Trả lời:

- Đáp án A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả.

Câu 3 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Hãy nêu bố cục, mạch cảm xúc của bài thơ Nắng mới và cảm nhận chung của em khi đọc văn bản.

Trả lời:

- Bố cục bài thơ: 3 khổ thơ.

+ Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên “nắng mới”.

+ Khổ 2, 3: Thể hiện nỗi nhớ của nhân vật trữ tình về mẹ.

- Mạch cảm xúc với kết cấu đan xen giữa quá khứ và hiện tại như một hồi ức về người mẹ thân yêu của nhà thơ.

- Sau khi đọc văn bản, em thấy được tác giả đã thể hiện tình cảm nhớ thương của mình về người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp quen thuộc, bình dị, hiền hậu.

Câu 4 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Bài thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả? Chỉ ra các từ láy và tác dụng của chúng trong việc thể hiện tâm trạng ấy.

Trả lời:

- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ, kỉ niệm kí ức của tác giả về người mẹ thân yêu của mình gắn liền với sự biết ơn, tình yêu tha thiết.

- Các từ láy được sử dụng trong việc thể hiện tâm trạng ấy: xao xác, não nùng, chập chờn, mường tượng. Việc sử dụng các từ ngữ có tác dụng bộc lộ rõ tâm trạng, tâm tư tình cảm của tác giả da diết, nhớ thương về người mẹ.

Câu 5 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Hãy tìm ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ. Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên như thế nào trong nỗi nhớ của tác giả?

Trả lời:

- Hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ:

+ Mở đầu bài thơ với hình ảnh “nắng mới” với tiếng gà trưa xao xác, kỷ niệm chợt ùa về, đong đầy trong nỗi nhớ. Dưới con mắt duyên của Lưu Trọng Lư, nắng chỉ là một ảnh hình quen thuộc, soi rọi vào tiềm thức nhà thơ, gọi về những kỷ niệm xa xưa của một thời tươi đẹp. Cộng hưởng với màu sắc mới ấy còn có một âm thanh, cũng quen thuộc và buồn không kém là tiếng gà trưa xao xác não nùng.

+ Hình ảnh người mẹ quay trở về quá khứ với chi tiết “áo đỏ”. Hình ảnh người mẹ chưa hiện lên trực tiếp mà chỉ thấp thoáng, lung linh sau màu áo đỏ, sau lưng giậu nhưng đã gây một ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc. Đó cũng là hình ảnh đẹp đẽ nhất, trìu mến thương yêu nhát mà nhà thơ còn lưu giữ, khắc sâu trong tâm trí.

+ Kết thúc bằng hình ảnh “nét cười đen nhánh” sau tay áo, như một nốt lặng cuối bản nhạc để dư ba, dư vị của ý thơ còn lan tỏa mãi trong lòng người đọc.

=> Hình ảnh người mẹ quá cố của nhà thơ từ đầu đến cuối chỉ được phác họa qua ba chi tiết: “nắng mới”, “áo đỏ” và “nét cười”, trong những giây phút xuất thần của thi sĩ Lư Trọng Lư, nó đã để lại một ấn tượng đẹp và sâu sắc về một hình ảnh rất đỗi thân quen về người mẹ tần tảo, chịu khó, thầm lặng hi sinh suốt cuộc đời.

Câu 6 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Có thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất (Mỗi lần nắng mới hắt bên song) và thứ hai (Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội) được không? Vì sao?

Trả lời:

- Không thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất và thứ hai vì chúng mang ý nghĩa và được đặt trong ngữ cảnh khác nhau.

+ Với động từ “hắt” trong câu thơ “Mỗi lần nắng mới hắt bên song”, ý chỉ luồng ánh sáng được chiếu vào song cửa. Đây là chi tiết khơi gợi, đánh thức tâm tư, kỉ niệm ùa về của tác giả khi bắt đầu bài thơ nói về người mẹ.

+ Với động từ “reo” trong câu thơ “Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội”, ý chỉ sự nhấn mạnh về hình ảnh nắng gần gũi, thân thiện, tạo nên một không gian sinh động, qua đó ta thấy được tình cảm gắn bó, nỗi nhớ da diết của tác giả.

Câu 7 (trang 44 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi” ở bài Nắng mới, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả. Với em, hình ảnh, chi tiết nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).

Trả lời:

Bài thơ Nắng mới của tác giả Lưu Trọng Lư đã mang tới cho em nhiều cảm xúc lắng đọng về tình mẫu tử, đặc biệt thông qua hình dáng mẹ và nét cười đen nhánh, rất đỗi quen thuộc. Còn đối với em, hình ảnh đầu tiên hiện lên trong tâm trí em mỗi khi nhớ về mẹ đó là đôi bàn tay gầy guộc, đầy vết chai sạn nhưng luôn thoăn thoắt làm mọi việc. Đôi bàn tay hằng ngày khám bệnh cho bệnh nhân, tối về lại phải chăm sóc gia đình, nấu những bữa cơm nóng hổi rồi về đêm khi ánh trăng tròn lên cao, đôi bàn tay ấy chưa được yên giấc, tiếp tục vỗ vỗ quạt quạt ru tôi chìm vào giấc ngủ. Mặc dù vất vả đến thế nhưng mẹ tôi chẳng than lấy một lời, mẹ quả thật là người cứng rắn, biết cam chịu một cách đáng khâm phục. Với tôi, mẹ như một làn mây che cho tôi mưa nắng, mẹ là ngọn lửa thôi thúc con tim tôi để vững bước trên đường đời. Dù mai này có ra sao thì mẹ sẽ vẫn mãi ở trong trái tim tôi.

CHUẨN BỊ

Yêu cầu: 

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Khi đọc bài thơ bảy chữ (hoặc sáu chữ), các em cần chú ý:

+ Bài thơ có được chia khổ hay không? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?

+ Bài thơ viết về ai, về điều gì? Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là ai? Mạch cảm xúc của tác giả thể hiện qua các phần của bài thơ như thế nào?

+ Bài thơ có những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào và tác dụng của chúng là gì?

- Đọc trước bài thơ Nắng mới; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lưu Trọng Lư.

- Hãy tưởng tượng và chia sẻ cảm xúc, tâm trạng,…của em khi đón nhận ánh nắng mới bừng lên vào cuối mùa xuân, đầu mùa hạ.

=> Xem hướng dẫn giải

- Bài thơ Nắng mới:

+ Bài thơ được chia theo khổ, mỗi khổ gồm 4 câu thơ, vần trong bài thơ được gieo theo vần chân (song – không, thời – phơi). Các dòng thơ được ngắt nhịp linh hoạt, đa dạng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình (nhịp 3/4, 4/3, 2/5).

+ Bài thơ viết về người mẹ, về nỗi buồn bã, nhớ nhung, thể hiện tình cảm cảm xúc dành cho người mẹ. Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là nhân vật “tôi”. Bài thơ trải dài theo mạch cảm xúc, kết cấu đan xen giữa quá khứ và hiện tại như một hồi ức về người mẹ thân yêu của nhà thơ.

+ Những từ ngữ, hình ảnh: Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng, Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời; Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ → những từ ngữ, hình ảnh giản dị, gần gũi với cuộc sống đời thướng giúp tạo nên cảm giác quen thuộc, gần gũi và dễ tìm được sự đồng cảm nơi người đọc.

+ Biện pháp tu từ được sử dụng: nhân hóa → làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho lời thơ đồng thời nhấn mạnh niềm vui thơ trẻ của những ngày còn có mẹ.

- Tác giả Lưu Trọng Lư:

+ Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là một nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, quê làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong một gia đình quan lại xuất thân nho học.

+ Ông học đến năm thứ ba tại trường Quốc học Huế thì ra Hà Nội làm văn, làm báo để kiếm sống. Ông là một trong những nhà thơ khởi xướng Phong trào Thơ mới và rất tích cực diễn thuyết bênh vực “Thơ mới” đả kích các nhà thơ “cũ”.

+ Sau Cách mạng tháng Tám, ông tham gia Văn hoá cứu quốc ở Huế. Trong kháng chiến chống Pháp, ông hoạt động tuyên truyền, văn nghệ ở Bình Trị Thiên và Liên khu IV.

+ Sau năm 1954, ông tiếp tục hoạt động văn học, nghệ thuật: hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ năm 1957, đã từng làm Tổng thư ký Hội nghệ sỹ sân khấu Việt Nam.

- Cảm xúc, tâm trạng,… của em khi đón nhận ánh nắng mới bừng lên vào cuối mùa xuân, đầu mùa hạ: Những tia nắng xuân cuối cùng đang tỏa đầy tràn trên những nẻo đường. Những ánh nắng đầy dịu dàng, thanh khiết và mơn trớn chứ không đỏng đảnh, kiêu sa và gay gắt như cái nắng mùa hè.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1. Ở các khổ 2, 3: "Tôi" nhớ về ai? Chú ý các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ.

=> Xem hướng dẫn giải

- Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về người mẹ của mình. Trong tâm tưởng nhân vật "tôi", hình ảnh người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp của thuở thiếu thời: phơi áo đỏ ngoài giậu, nét cười đen nhánh sau tay áo.

- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ:

+ áo đỏ, nét cười “đen nhánh”.

+ nhớ, mường tượng.

Câu 2. Bài thơ được viết theo thể nào? Chỉ ra vần, nhịp của bài thơ. 

=> Xem hướng dẫn giải

• Bài thơ viết theo thể thơ 7 chữ
• Cách ngắt nhịp trong bài thơ: 3/4, 4/3, 2/5. Nhịp thơ đa dạng nhưng nhịp nhàng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình.
• Cách gieo vần: Vần chân liền và vần chân cách tạo tính nhạc cho bài thơ.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1. Bài thơ Nắng mới là lời của ai, bộc lộ cảm xúc về ai?

=> Xem hướng dẫn giải

Bài thơ Nắng mời là lời của chủ thể trữ tình “tôi”, bộc lộ cảm xúc, tâm tư tình cảm về người mẹ của mình.

Câu 2. Nhan đề của bài thơ được đặt theo cách nào?

A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả

B. Một sự việc gây ấn tượng sâu sắc cho tác giả

C. Một đề tài khái quát nội dung của cả bài thơ

D. Một âm thanh đặc biệt trong cảm nhận của tác giả

=> Xem hướng dẫn giải

A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả

Câu 3. Hãy nêu bố cục, mạch cảm xúc của bài thơ Nắng mới và cảm nhận chung của em khi đọc văn bản.

=> Xem hướng dẫn giải

- Bố cục:

• Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên “nắng mới”
• Khổ 2+3: Nỗi nhớ của nhân vật trữ tình

- Mạch cảm xúc: Bài thơ trải dài theo mạch cảm xúc, kết cấu đan xen giữa quá khứ và hiện tại như một hồi ức về người mẹ thân yêu của nhà thơ.

- Đọc bài thơ ta dễ dàng bắt gặp hình ảnh người mẹ hiện lên chịu thương, chịu khó, tần tảo, vất vả nuôi con. Đó là những hình ảnh quá đỗi thân quen như của mẹ ta mà cũng là của tất cả những người phụ nữ Việt Nam thầm lắng hy sinh, thương yêu, chăm sóc chồng con suốt cả cuộc đời. 

Câu 4. Bài thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả? Chỉ ra các từ láy và tác dụng của chúng trong việc thể hiện tâm trạng ấy.

=> Xem hướng dẫn giải

- Bài thơ Nắng mới thể hiện tâm trạng nhớ nhung của tác giả về mẹ, qua đó thể hiện sự biết ơn, tình yêu tha thiết.

- Các từ láy “xao xác”, “não nùng”, “chập chờn” khiến bài thơ chợt chùng hẳn xuống, nặng trìu một nồi buồn, một nỗi buồn dịu nhẹ, một tâm trạng quạnh hiu xa vắng. Qua đó, bộc lộ rõ tâm trạng, tâm tư tình cảm của tác giả da diết, nhớ thương về người mẹ.

Câu 5. Hãy tìm ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc hoạ về người mẹ. Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên như thế nào trong nỗi nhớ của tác giả?

=> Xem hướng dẫn giải

- Hình ảnh người mẹ quá cố của nhà thơ từ đầu đến cuối chỉ được phác họa qua ba chi tiết: “nắng mới”, “áo đỏ” và “nét cười”.

- Qua những chi tiết đó hình ảnh người mẹ hiện lên thật bình dị, hiền hòa, một người mẹ rất đỗi thân quen như mẹ ta mà cũng là của tất cả những người phụ nữ Việt Nam thầm lắng hy sinh, thương yêu, chăm sóc chồng con suốt cả cuộc đời.

Câu 6. Có thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất (Mỗi lần nắng mới hắt bên song) và thứ hai (Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội) được không? Vì sao?

=> Xem hướng dẫn giải

Không thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất và thứ hai vì chúng mang ý nghĩa và được đặt trong ngữ cảnh khác nhau.

+ Với động từ “hắt” trong câu thơ “Mỗi lần nắng mới hắt bên song”, ý chỉ luồng ánh sáng được chiếu vào song cửa. Đây là chi tiết khơi gợi, đánh thức tâm tư, kỉ niệm ùa về của tác giả khi bắt đầu bài thơ nói về người mẹ.

+ Với động từ “reo” trong câu thơ “Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội”, ý chỉ sự nhấn mạnh về hình ảnh nắng gần gũi, thân thiện, tạo nên một không gian sinh động, qua đó ta thấy được tình cảm gắn bó, nỗi nhớ da diết của tác giả.

Câu 7. Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi” ở bài Nắng mới, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả.

Với em, hình ảnh, chi tiết nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).

=> Xem hướng dẫn giải

Tình mẫu từ là một thứ tình cảm vô cùng thiêng liêng, cao quý. Hình ảnh người mẹ luôn quan tâm và chăm sóc tôi chu đáo là điểu tôi luôn nhớ nhất về mẹ. Tôi vẫn nhớ khi còn nhỏ, sức khỏe của tôi không tốt. Những lúc tôi bị ốm, mẹ lại chăm sóc cho tôi. Mẹ đưa tôi đi bệnh viện, nấu cho tôi, cho tôi uống thuốc. Mẹ thức suốt đêm canh tối ngủ. Mẹ vất vả nuôi tôi lớn khôn. Những tình cảm ấy tôi luôn trân trọng và giữ gìn. Tôi cũng hiểu được rằng tất cả những điều mẹ làm đều xuất phát từ tình yêu thương, lo lắng cho mình.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG 

Câu 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Nắng mới

=> Xem hướng dẫn giải

- Giá trị nội dung: 

Bài thơ là nỗi nhớ của chủ thể trữ tình đối với người mẹ của mình. Qua đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống Uống nước nhớ nguồn, hiếu thuận của người Việt Nam.

- Giá trị nghệ thuật: 

• Thể thơ thất ngôn
• Giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết
• Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ
• Từ ngữ trong bài thơ giản dị, mang màu sắc làng quê Bắc Bộ tạo nên sự gần gũi.
• Cách ngắt nhịp trong bài thơ: 3/4, 4/3, 2/5. Nhịp thơ đa dạng nhưng nhịp nhàng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình.
• Cách gieo vần trong bài thơ: vần chân liền và vần chân cách: tạo nhạc tính cho bài thơ.

Câu 1: Bài thơ Nắng mới là lời của ai, bộc lộ cảm xúc về ai?

Bài thơ Nắng mới là lời của người con, hay chính là tác giả bộc lộ cảm xúc về mẹ của mình, người mà chỉ còn có thể gặp trong kỉ niệm.

Câu 2: Nhan đề của bài thơ được đặt theo cách nào?

A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả

B. Một sự việc gây ấn tượng sâu sắc cho tác giả

C. Một đề tài khái quát nội dung của cả bài thơ

D. Một âm thanh đặc biệt trong cảm nhận của tác giả

=> Đáp án đúng: A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả

Câu 3: Hãy nêu bố cục, mạch cảm xúc của bài thơ Nắng mới và cảm nhận chung của em khi đọc văn bản.

- Bố cục bài thơ: Gồm 3 khổ

+ Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên nắng mới xuất hiện

+ Khổ 2 và 3: Nỗi nhớ của người con về mẹ mình và những kỉ niệm khi có mẹ.

- Mạch cảm xúc của bài thơ là dòng hồi tưởng của tác giả về những kỉ niệm hồi nhỏ khi còn có mẹ cạnh bên, đan xen là cả những suy nghĩ hiện tại của tác giả về mẹ

- Cảm nhận chung của em khi đọc văn bản là cảm giác man mác buồn vì thấu hiểu được nỗi nhớ của tác giả về mẹ. Mẹ của nhân vật trữ tình hiện lên là người phụ nữ tần tảo, chịu khó và chăm lo, yêu thương con hết mực. 

Câu 4: Bài thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả? Chỉ ra các từ láy và tác dụng của chúng trong việc thể hiện tâm trạng ấy.

- Bài thơ thể hiện tâm trạng buồn và nỗi nhớ mẹ da diết của tác giả

- Các từ láy trong bài thơ là: xao xác, não nùng, chập chờn. Những từ láy này có tác dụng khiến bài thơ có nhịp điệu chậm rãi, nặng tâm trạng hơn, làm nổi bật nỗi buồn và nỗi nhớ của tác giả.

Câu 5: Hãy tìm ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc hoạ về người mẹ. Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên như thế nào trong nỗi nhớ của tác giả?

- Ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc hoạ về người mẹ là: nắng mới, nét cười và áo đỏ
- Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên trong nỗi nhớ của tác giả là một người mẹ tần tảo, dịu dàng, luôn lo lắng, yêu thương và chăm sóc con cái, gia đình.

Câu 6: Có thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất (Mỗi lần nắng mới hắt bên song) và thứ hai (Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội) được không? Vì sao?

Không thể hoán đổi vị trí của hai động từ từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất (Mỗi lần nắng mới hắt bên song) và thứ hai (Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội) được vì nó sẽ không phù hợp với dụng ý cúa tác giả và ngữ cảnh trong khổ thơ đó là nắng “bên song” và nắng “ngoài nội”.

Câu 7: Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi” ở bài Nắng mới, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả.

Với em, hình ảnh, chi tiết nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng).

Mẹ là người quan trọng nhất với em trên cuộc đời này. Hình ảnh của mẹ khiến em thấy yêu thương nhất là mẹ chăm sóc em khi em bị ốm. Mỗi lần em ốm, mẹ em lại lo lắng và xót xa em vô cùng. Mẹ luôn ôm lấy em và hỏi xem em cảm thấy thế nào, khó chịu những đâu. Rồi mẹ sẽ mời bác sĩ tới nhà khám cho em, cẩn thận hỏi bác sĩ về những thuốc em phải uống. Mẹ nấu cho em những món dễ ăn như cháo hay mỳ gạo và cho em uống đúng thuốc, đúng giờ. Và mẹ lần nào mẹ cũng canh em mỗi tối, lo cho em tới không ngủ được. Em cảm nhận được mẹ yêu em rất nhiều và em luôn biết ơn vì nhận được tình cảm ấy.

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 42 sgk Ngữ văn 8 Tập 1):

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Khi đọc bài thơ bảy chữ (hoặc sáu chữ), các em cần chú ý:

+ Bài thơ có được chia khổ không? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?

+ Bài thơ viết về ai, về điều gì? Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là ai? Mạch cảm xúc của tác giả thể hiện qua các phần của bài thơ như thế nào?

+ Bài thơ có những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào và tác dụng của chúng là gì?

- Đọc trước bài thơ Nắng mới; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lưu Trọng Lư.

- Hãy tưởng tượng và chia sẻ cảm xúc, tâm trạng,…của em khi đón nhận ánh nắng mới.

Trả lời:

- Bài thơ Nắng mới:

+ Bài thơ được chia theo khổ, mỗi khổ gồm 4 câu thơ, vần trong bài thơ được gieo theo vần chân (song – không, thời – phơi). Các dòng thơ được ngắt nhịp linh hoạt, đa dạng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình (nhịp 3/4, 4/3, 2/5).

+ Bài thơ viết về người mẹ, về nỗi buồn bã, nhớ nhung, thể hiện tình cảm cảm xúc dành cho người mẹ. Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là nhân vật “tôi”. Bài thơ trải dài theo mạch cảm xúc, kết cấu đan xen giữa quá khứ và hiện tại như một hồi ức về người mẹ thân yêu của nhà thơ.

+ Những từ ngữ, hình ảnh: Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng, Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời; Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ => những từ ngữ, hình ảnh giản dị, gần gũi với cuộc sống đời thướng giúp tạo nên cảm giác quen thuộc, gần gũi và dễ tìm được sự đồng cảm nơi người đọc.

+ Biện pháp tu từ được sử dụng: nhân hóa => làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho lời thơ đồng thời nhấn mạnh niềm vui thơ trẻ của những ngày còn có mẹ.

- Tác giả Lưu Trọng Lư:

+ Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là một nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, quê làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong một gia đình quan lại xuất thân nho học.

+ Ông học đến năm thứ ba tại trường Quốc học Huế thì ra Hà Nội làm văn, làm báo để kiếm sống. Ông là một trong những nhà thơ khởi xướng Phong trào Thơ mới và rất tích cực diễn thuyết bênh vực “Thơ mới” đả kích các nhà thơ “cũ”.

+ Sau Cách mạng tháng Tám, ông tham gia Văn hoá cứu quốc ở Huế. Trong kháng chiến chống Pháp, ông hoạt động tuyên truyền, văn nghệ ở Bình Trị Thiên và Liên khu IV.

+ Sau năm 1954, ông tiếp tục hoạt động văn học, nghệ thuật: hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ năm 1957, đã từng làm Tổng thư ký Hội nghệ sỹ sân khấu Việt Nam.

- Cảm xúc, tâm trạng,…của em khi đón nhận ánh nắng mới: Những tia nắng xuân cuối cùng đang tỏa đầy tràn trên những nẻo đường. Những ánh nắng đầy dịu dàng, thanh khiết và mơn trớn chứ không đỏng đảnh, kiêu sa và gay gắt như cái nắng mùa hè.

Đọc hiểu

*Nội dung chính: Văn bản nói về nỗi nhớ của chủ thể trữ tình đối với người mẹ của mình với những dòng hồi tưởng đẹp, đầy xúc động về mẹ. Qua đó, tác phẩm thể hiện giá trị đạo đức truyền thống uống nước nhớ nguồn, hiếu thuận của người Việt Nam.

*Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 43 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Chú ý các từ ngữ chỉ thời điểm, hình ảnh, âm thanh, tâm trạng.

Trả lời:

- Thời điểm: mỗi lần, những ngày không, thưở thiếu thời, lúc người còn sống.

- Hình ảnh: người mẹ “áo đỏ người đưa trước giậu phơi”, “nét cười đen nhánh sau tay áo”.

- Âm thanh: gà trưa “gáy não nùng”.

- Tâm trạng: “nhớ”, chửa xóa mờ”.

Câu 2 (trang 43 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về ai? Chú ý các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ.

Trả lời:

- Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về người mẹ của mình.

- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ:

+ áo đỏ, nét cười “đen nhánh”.

+ nhớ, mường tượng.

Câu 3 (trang 43 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Bài thơ được viết theo thể nào? Chỉ ra vần, nhịp của bài thơ.

Trả lời:

- Bài thơ được viết theo thể thơ: bảy chữ.

- Bài thơ được gieo vần chân: song – không, thời – phơi.

- Nhịp thơ đa dạng: 3/4, 4/3, 2/5.

*Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 44 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Bài thơ Nắng mới là lời của ai, bộc lộ cảm xúc về ai?

Trả lời:

- Bài thơ Nắng mời là lời của chủ thể trữ tình “tôi”, bộc lộ cảm xúc, tâm tư tình cảm về người mẹ của mình.

Câu 2 (trang 44 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Nhan đề của bài thơ được đặt theo cách nào?

A. Một hình ảnh khơi nguồn cảm hứng của tác giả

B. Một sự việc gây ấn tượng sâu sắc cho tác giả

C. Một đề tài khái quát nội dung của cả bài thơ

D. Một âm thanh đặc biệt trong cảm nhận của tác giả

Trả lời:

- Đáp án A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả.

Câu 3 (trang 44 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Bài thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả? Chỉ ra các từ láy và tác dụng của chúng trong việc thể hiện tâm trạng ấy.

Trả lời:

- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ, kỉ niệm kí ức của tác giả về người mẹ thân yêu của mình gắn liền với sự biết ơn, tình yêu tha thiết.

- Các từ láy được sử dụng trong việc thể hiện tâm trạng ấy: xao xác, não nùng, chập chờn, mường tượng. => bộc lộ rõ tâm trạng, tâm tư tình cảm của tác giả, làm tăng sức biểu đạt cho bài thơ.

Câu 4 (trang 44 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy tìm ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ. Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên như thế nào trong nỗi nhớ của tác giả?

Trả lời:

- Hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ:

+ Mở đầu bài thơ với hình ảnh “nắng mới” với tiếng gà trưa xao xác, kỷ niệm chợt ùa về, đong đầy trong nỗi nhớ.

+ Hình ảnh người mẹ quay trở về quá khứ với chi tiết “áo đỏ”.

+ Kết thúc bằng hình ảnh “nét cười đen nhánh” sau tay áo.

=> Qua những hình ảnh đó thấy được hình ảnh rất đỗi thân quen về người mẹ tần tảo, chịu khó, thầm lặng hi sinh suốt cuộc đời.

Câu 5 (trang 44 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Có thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất (Mỗi lần nắng mới hắt bên song) và thứ hai (Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội) được không? Vì sao?

Trả lời:

- Không thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất và thứ hai vì chúng mang ý nghĩa và được đặt trong ngữ cảnh khác nhau.

+ Với động từ “hắt” ý chỉ luồng ánh sáng được chiếu vào song cửa => khơi gợi, đánh thức tâm tư, kỉ niệm ùa về của tác giả khi bắt đầu bài thơ nói về người mẹ.

+ Với động từ “reo” ý chỉ sự nhấn mạnh về hình ảnh nắng gần gũi, thân thiện => tạo nên một không gian sinh động.

Câu 6 (trang 44 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi” ở bài Nắng mới, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả.

Với em, hình ảnh nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).

Trả lời:

Bài thơ Nắng mới là nỗi nhớ của chủ thể trữ tình đối với người mẹ của mình. Kí ức về mẹ trong tâm tưởng của nhân vật “tôi” gắn liền với hình ảnh mẹ đưa áo ra giậu phơi mỗi khi có nắng mới về. Những kí tức thân thương về mẹ sống dậy trong tâm tưởng của nhà thơ từ dáng dấp thấp thoáng sau chiếc “áo đỏ” đến “nét cười đen nhanh sau tay áo”. Có lẽ đó là những kí ức đẹp đẽ, thân thương nhất về người mẹ còn đọng lại trong tâm trí của một đứa trẻ lên mười nên cả không gian ấy trong cảm nhận của nhà thơ thật tươi vui đầy sức sống “nắng mới reo ngoài nội”. Màu đỏ của chiếc áo đã làm cho hình ảnh người mẹ phơi áo trở thành một điểm son trong nỗi nhớ về tuổi thơ của nhân vật “tôi”. Đến đây hình ảnh người mẹ hiện lên trong tâm tưởng nhà thơ với đầy dủ nét duyên dáng, hiền từ của người phụ nữ Việt Nam.

1. Chuẩn bị

- Một số lưu ý:

• Bài thơ được chia làm 3 khổ, mỗi khổ có 4 câu thơ; Vần được gieo là vần chân (thời - phơi); Nhịp thơ linh hoạt: 3/4, 4/3, 2/5.
• Bài thơ viết về hình ảnh người mẹ, về nỗi nhớ nhung và yêu thương dành cho người mẹ; Người bày tỏ tình cảm là nhân vật “tôi” - người con; Mạch cảm xúc của bài thơ là hồi ức về người mẹ, kết cấu đan xen giữa quá khứ và hiện tại.
• Hình ảnh, từ ngữ đặc sắc: nắng mới, áo đỏ, nét cười đen nhánh, ánh trưa hè… góp phần khắc họa hình ảnh người mẹ bình dị, tần tảo; Biện pháp tu từ hoán dụ “áo đỏ” chỉ người mẹ…

- Tác giả Lưu Trọng Lư (1911 - 1991), quê ở Quảng Bình. Ông là một nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch nổi tiếng của nền văn học Việt Nam. Ông là một trong những nhà thơ đã khởi xướng cho phong trào Thơ mới. Một số tác phẩm tiêu biểu như Tiếng thu (thơ, 1939); Khói lam chiều (truyện, 1941); Hồng Gấm, tuổi hai mươi (kịch thơ, 1973)...

- Cảm xúc, tâm trạng của em khi đón ánh nắng mới: sung sướng, tươi vui.

1. Đọc hiểu

Câu 1. Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về ai? Chú ý các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ.

• “Tôi” nhớ về người mẹ.
• Từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc: áo đỏ, nụ cười đen nhánh
• Từ ngữ, hình ảnh thể hiện hành động: hắt bên song, gáy não nùng,

Câu 2. Bài thơ được viết theo thể nào? Chỉ ra vần, nhịp của bài thơ.

• Bài thơ được viết theo thể thơ bảy chữ.
• Vần chân: thời - phơi
• Nhịp thơ linh hoạt, đa dạng: 3/4, 4/3, 2/5.

1. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Bài thơ Nắng mới là lời của ai, bộc lộ cảm xúc về ai?

Bài thơ Nắng mới là lời của người con, bộc lộ cảm xúc về người mẹ.

Câu 2. Nhan đề của bài thơ được đặt theo cách nào?

A. Một hình ảnh gây ấn tượng, khơi nguồn cho cảm xúc của tác giả

B. Một sự việc gây ấn tượng sâu sắc cho tác giả

C. Một đề tài khái quát nội dung của cả bài thơ

D. Một âm thanh đặc biệt trong cảm nhận của tác giả

Gợi ý: A

Câu 3. Bài thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả? Chỉ ra các từ láy và tác dụng của chúng trong việc thể hiện tâm trạng ấy.

- Bài thơ thể hiện tâm trạng yêu thương, trân trọng và nỗi nhớ dành cho người mẹ của tác giả.

- Các từ láy gồm não nùng, chập chờn; Các từ láy góp phần diễn tả tâm tư, tình cảm của tác giả một cách chân thực hơn.

Câu 4. Hãy tìm ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ. Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên như thế nào trong nỗi nhớ của tác giả?

- Ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ: nắng mới, áo đỏ, nét cười đen nhánh.

- Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên với vẻ bình dị, tần tảo và giàu đức hy sinh.

Câu 5. Có thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất (Mỗi lần nắng mới hắt bên song) và thứ hai (Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội) được không? Vì sao?

- Không thể hoán đổi vị trí của hai động từ hắt, reo.

- Vì chúng được đặt trong những ngữ cảnh khác nhau với vai trò, ý nghĩa khác nhau:

• Động từ “hắt” trong câu thơ “Mỗi lần nắng mới hắt bên song”: chỉ luồng ánh sáng được chiếu vào song cửa - chi tiết này đã khơi gợi, đánh thức tâm tư, kỉ niệm ùa về của tác giả về người mẹ.
• Động từ “reo” trong câu thơ “Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội”: chỉ ánh nắng tạo nên một không gian sinh động, qua đó ta thấy được tình cảm gắn bó, nỗi nhớ da diết của tác giả.

Câu 6. Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật ‘tôi” ở bài “Nắng mới”, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả. Với em, hình ảnh, chi tiết nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng).

Hình ảnh người mẹ thân yêu của tác giả hiện lên, lúc đầu còn mờ nhạt nhưng càng về sau càng rõ nét và choáng đầy tâm trí. Qua cách nói dường như đang cố nén niềm thương nhớ chỉ chực dâng trào, ta chợt hiểu ra và đồng cảm sâu sắc với nỗi buồn của tác giả: người mẹ ấy không còn nữa và tất cả những gì nhà thơ còn nhớ về mẹ chỉ là chút kỹ niệm nhạt nhòa đọng lại trong tâm hồn non nớt, thơ ngây của đứa trẻ lên mười. Từ “nắng mới” là cái nắng mỗi độ xuân về, khi mẹ tác giả thường mang áo ra phơi để áo thơm mùi nắng sau những ngày đông rét mướt. Nắng thì năm nào chẳng có, sao gọi là “mới”? Nhưng như người ta thường chờ ngày mùa để ăn “gạo mới”, lòng trẻ vần náo núc chờ mong ngày nắng lại về, để cùng mẹ phơi áo bên giậu thưa. Cũng là “nắng mới” nhưng cái nắng của quá khứ không “hắt bên song” buồn bà mà tràn đầy sức sống, niềm vui “reo ngoài nội” vì đó là nắng của những ngày còn mẹ. Từ “reo” như một nốt nhạc lành lót, tươi vui khiến câu thơ chợt bùng lên sức sống.

Cảm nghĩ của em sau khi đọc bài thơ Nắng mới (mẫu 1)

Trong vô số những tác phẩm viết về mẹ, về tình mẫu tử, không thể không nhắc đến bài thơ Nắng mới của nhà thơ Lưu Trọng Lư, trích từ tập “Tiếng thu”. Bài thơ là nỗi nhớ về mẹ và tình yêu mẹ tha thiết của một tác giả, người con chỉ còn có thể gặp mẹ ở trong mơ. Bài thơ Nắng chỉ sử dụng những từ ngữ đơn  giản nhưng lại đậm chất gợi hình, gợi cảm đã thể hiện thành công nỗi nhớ và tình yêu tha thiết dành cho người mẹ quá cố của tác giả. Qua đó, chúng ta có thể thấy được vẻ đẹp của mẹ, một người phụ nữ Việt Nam truyền thống dịu dàng, chu đáo và luôn yêu thương, chăm sóc gia đình. Bài thơ như gửi gắm tới mỗi người một thông điệp ý nghĩa, đó là “Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc, đừng để buồn lên mắt mẹ nghe không?”

Cảm nghĩ của em sau khi đọc bài thơ Nắng mới (mẫu 2)

Bài thơ Nắng mới của tác giả Lưu Trọng Lư đã mang tới cho em nhiều cảm xúc thật đặc biệt. Qua bài thơ, em cảm nhận được nỗi nhớ và tình yêu mẹ vô bờ của tác giả. Nỗi nhớ da diết, lắng đọng của nhân vật "tôi" cũng chính là tình cảm chân thành mà con dành cho mẹ. Bằng ngôn từ giản dị, mộc mạc, giàu sức gợi hình, gợi cảm cùng giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết, tâm tình, nhà thơ Lưu Trọng Lư muốn bày tỏ tình yêu thương mãnh liệt của mình đối với mẹ. Đúng như những gì Hoài Thanh đã nhận định: "Tôi chỉ biết, dầu có ưa thơ người này hay người khác, mỗi lúc buồn đến, tôi lại trở về với Lưu Trọng Lư". Thơ của ông luôn có một sức hút đặc biệt với mọi người. Tác phẩm của ông là lời ca chan chứa về tình mẫu tử thiêng liêng. Qua đó, thể hiện giá trị đạo đức cao đẹp của người Việt Nam, đó là tình cảm gia đình thiêng liêng, sâu sắc. Nhờ đó, em tự nhận thấy trách nhiệm phải hiếu thảo của mình đối với mẹ và càng yêu thương mẹ của mình nhiều hơn.