* Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 80 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Chia sẻ những điều bạn biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”.

Trả lời:

- Cụ Phan Bội Châu (1867-1940) là một nhà cách mạng, nhà văn, nhà giáo dục, và là một trong những nhân vật lớn của phong trào Đông Du.

- Cụ Phan Bội Châu được mệnh danh là "Ông Già Bến Ngự" bởi vì ông đã có một cuộc đời rất dài và đầy những trăn trở. Ông đã trải qua nhiều khó khăn trong cuộc đời của mình, nhưng vẫn luôn cố gắng và không bao giờ từ bỏ những ước mơ và lý tưởng. Ông vẫn luôn được nhớ đến như một người đàn ông kiên cường, hy vọng, và quyết tâm.

* Trải nghiệm cùng văn bản

Suy luận: Chú ý các chi tiết miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu và tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà.

- Những chi tiết miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu:

+ “chiếc cổng sơ sài bằng hai trụ gỗ, trên đóng ngang một tấm bảng để một dòng chữ đen: Nhà đọc sách Phan Bội Châu”

+ “Chiếc cổng dựng ngay giữa một hàng rào cây, và luôn luôn mở rộng”

PauseUnmuteLoaded: 9.75%

+ “...sân hẹp…thềm nhà tô xi măng”

+ “Nhà có ba gian rộng rãi, để trống”

- Những chi tiết thể hiện tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà:

+ “không do dự… đi rón rén, giữ lễ phép”

+ “Tuấn hồi hộp tưởng sắp sửa được trông thấy cụ Phan”

Liên hệ: Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống và khác thế nào so với những gì bạn từng hình dung về cụ trước khi đọc văn bản?

- Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn:

+ “chòm râu phong phú, mắt đeo kính trắng, vòm trán cao vút tận đỉnh đầu”

+ “bước đi thư thả, tay mặt chống ba toong… - tay trái hơi cong, bàn tay lấp dưới tà áo nâu dài”

+ “trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”

= > Qua lời kể của Tuấn, cụ Phan Bội Châu hiện lên là một người hiền tài với phong thái ung dung, từ tốn.

- Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống với hình dung của em về ngoại hình, phong thái của cụ: tính cách nghiêm khắc, lạnh lùng nhưng vẫn toát lên sự nghiêm trang, tôn kính…

Vì sao: Vì sao Tuấn “hoàn toàn thoả mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế?

Vì: Tuấn được đến thăm cụ Phan Bội Châu – người mà Tuấn luôn nể phục, kính trọng, được chiêm ngưỡng dung nhan của cụ, được vinh dự hầu chuyện trên ba tiếng đồng hồ với cụ, được cụ hỏi han khuyên bảo.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: 

      Văn bản đề cập đến câu chuyện của Tuấn khi đến thăm nhà cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Được ngắm nhìn và được cụ chỉ dạy cho nhiều điều về cuộc sống và tình yêu nước.

* Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 83 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể trong văn bản.

Trả lời:

Văn bản thuật lại việc Tuấn cùng với bạn mình là Quỳnh đến Thăm cụ Phan Bội Châu tại ngôi nhà tranh mà cụ ở Bến Ngự vào một ngày Chủ nhật, năm 1927. Thông qua một em bé trong nhà cụ Phan, thì Tuấn biết được cụ Phan đang bán gạo cho những người dân nghèo quanh đó. Cụ Phan xuất hiện với dáng vẻ hiền từ, phong thái thư thả và giản dị. Cụ ung dung và thoải mái đến chỗ Tuấn và hỏi han về thông tin của hai cậu. Sau đó cụ còn chỉ dạy rất nhiều cho Tuấn về cuộc sống, về lòng yêu đất nước và biết yêu thương nhân dân. Cụ đứng nói chuyện với hai cậu nhưng vẫn không quên đi bán gạo cho bà con. Sau đó họ lại được chứng kiến rõ hơn căn nhà mà cụ Phan đang ở, qua sự chỉ dẫn của một em bé sống trong nhà của cụ. Căn nhà của cụ rất đơn sơ mộc mạc, xung quanh được treo một số bức tranh. Ngôi nhà của cụ ở trên một xóm nhỏ, xa xa là kinh thành Huế và các khu chợ đông đúc. Nhưng ngôi nhà như không vướng chút khói bụi nhộn nhịp nào mà chỉ có sự giản dị và tình yêu nước thương dân của con người nơi đây. Qua đó, Tuấn hiểu thêm về cuộc sống và còn người của cụ Phan Bội Châu.

Câu 2 (trang 83 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Theo bạn, câu chuyện này có ý nghĩa như thế nào trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết tác phẩm Tuấn – chàng trai nước Việt của Nguyễn Vỹ?

Trả lời:

- Ngôi nhà tranh ba gian, cuộc sống và con người của Phan Bội Châu (cùng với hàng loạt sự kiện, nhân vật khác) được thuật lại một cách vô tư, khách quan và chân thật, cho thấy những sự kiện, biến đổi phi thường về lịch sử, xã hội... trong đời sống tinh thần và vật chất của nhân dân Việt Nam từ năm 1900 đến nay.

Câu 3 (trang 83 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Từ đó, liệt kê một số sự việc, chi tiết phi hư cấu (thành phần xác định) và hư cấu (thành phần không xác định). Có thể dùng mẫu bảng dưới đây (làm vào vở):

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Ví dụ: Cụ Phan Bội Châu và việc cụ bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huế

Ví dụ: Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu: “Trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”.

…

Trả lời:

Tham khảo

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Việc cụ Phan bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huế.

Việc nhân dân ba kì góp tiền dựng nhà

Chuyện mật thám theo dõi cụ Phan và những ai đến thăm cụ.

Thời gian: năm 1927

…

“-Vậy chớ tụi mẩy ở Huế thường ngày không đến thăm cụ sao?”

“– Thôi không cần, hai đứa mình đi đến thăm cụ, chớ có làm gì mà sợ”.

“Tuấn được hoàn toàn thỏa mãn”.

Những câu nói cụ thể của nhân vật

…

Câu 4 (trang 83 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản.

Trả lời:

- Tác dụng của thành phần xác định: Bảo đảm tính xác thực theo nguyên tắc phi hư cấu để khi cần, người đọc có thể dễ dàng kiểm chứng...

- Tác dụng của thành phần không xác định khi được sử dụng kết hợp ở mức độ cho phép: Bù lấp những khoảng trống bảo đảm sự hoàn chỉnh của cấu trúc tác phẩm trong chỉnh thể của nó, làm cho văn bản tác phẩm có tính nghệ thuật, thẩm mĩ ...

→ Cũng như trong truyện kí nói chung, tác dụng của phi hư cấu trong văn bản trên là tác giả “gọi thẳng tên và miêu tả càng chính xác càng tốt những con người và sự kiện có thực”, bảo đảm tính xác thực về sự việc, nhân vật, câu chuyện được kể. Riêng với văn bản trên và Tuấn - chàng trai nước Việt còn có thêm tác dụng ghi chép, lưu giữ sự kiện, nhân vật lịch sử liên quan đến một quãng đời của nhà ái quốc Phan Bội Châu. Yếu tố hư cấu được sử dụng đan xen, giúp cho nhân vật, bởi cảnh thêm sống động, gia tăng cảm giác, ấn tượng vẽ tính xác thực.

Câu 5 (trang 83 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Ngôi kể và điểm nhìn ấy có ưu thế gì so với việc sử dụng các ngôi kể, điểm nhìn khác?

Trả lời:

- Ngôi kể: ngôi thứ ba hạn tri.

- Điểm nhìn của nhân vật Tuấn.

+ Người kể chuyện ngôi thứ ba hạn tri tuy không có được khả năng biết tất cả, bao quát tất cả như ngôi thứ ba toàn trị, song khả năng bao quát hiện thực đời sống cũng cao hơn so với người kể chuyện ngôi thứ nhất. Đây là ngôi kể có thể tạo ra cái nhìn khách quan, xác thực cần phải có khi viết truyện kí, nhất là truyện kí lịch sử theo ý đồ nghệ thuật của Nguyễn Vỹ.

+ Điểm nhìn của nhân vật Tuấn là điểm nhìn của nhân chứng và có ưu thế nói thay tiếng nói của học sinh, sinh viên đương thời về cụ Phan Bội Châu và ảnh hưởng của cụ đối với lớp trẻ Việt Nam lúc bấy giờ. Đây là điều mà điểm nhìn của người kể chuyện ngôi thứ ba không có được.

Câu 6 (trang 84 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự được miêu tả trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” hay không? Vì sao?

Trả lời:

Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự đều có thể xem là “chứng tích của thời đại, vì:

- Cụ là nhân vật có thật, gần với bối cảnh sự vật có thật, mang tính xác thực cao (có thể dễ dàng kiểm chứng); cuộc đời của cụ là biên niên sử đáng tin cậy.

- Nhân vật Phan Bội Châu trong văn bản là chứng tích quan trọng gợi nhắc đời sống nhân cách của một nhân vật lịch sử, một giai đoạn lịch sử của đất nước.

- Phan Bội Châu được miêu tả qua cái nhìn của các nhân chứng Tuấn và Quỳnh – hai thanh niên đương thời.

Câu 7 (trang 84 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Từ việc đọc hiểu đoạn trích, bạn hãy nêu một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí.

Trả lời:

Từ việc đọc hiểu đoạn trích, em có một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí là:

- Cần phải chú ý đến thời gian và địa điểm diễn ra các sự kiện.

- Sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu nhưng cũng có thể sử dụng ngôn ngữ phức tạp, mang tính nghệ thuật cao.

- Tìm hiểu về nhân vật chính và các nhân vật phụ, cảm nhận sự tương tác giữa các nhân vật để hiểu rõ hơn về câu chuyện.

- …

Nội dung chính

Tác phẩm thể hiện niềm kính trọng của tác giả nói riêng và của toàn dân tộc nói riêng đối với Phan Bội Châu – một nhà yêu nước lỗi lạc

Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 80, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chia sẻ những điều bạn biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu những bài viết, thông tin và kiến thức trên sách, báo, các phương tiện mạng xã hội để có những hiểu biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”. Sau đó ghi chú lại và chia sẻ cho thầy cô và các bạn trong lớp.
Lời giải chi tiết:

Những hiểu biết của em về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”:

- Cụ Phan Bội Châu (1867-1940) là một nhà cách mạng, nhà văn, nhà giáo dục, và là một trong những nhân vật lớn của phong trào Đông Du. Cụ Phan Bội Châu sinh ra trong một gia đình nông dân ở làng Phan Thiết, tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam. Cụ học tiếng Pháp tại trường Trung học Huế và sau đó được phong học giả của triều đình Huế.

- Cụ Phan Bội Châu được mệnh danh là "Ông Già Bến Ngự" bởi vì ông đã có một cuộc đời rất dài và đầy những trăn trở. Ông đã trải qua nhiều khó khăn trong cuộc đời của mình, nhưng vẫn luôn cố gắng và không bao giờ từ bỏ những ước mơ và lý tưởng của mình. Tuy đã trải qua nhiều thăng trầm, nhưng ông vẫn luôn được nhớ đến như một người đàn ông kiên cường, hy vọng, và quyết tâm.

- "Cái tôi" của cụ Phan Bội Châu là sự tự tin, quyết đoán, và lòng tự trọng của một con người. Tuy nhiên, ông cũng hiểu rằng "cái tôi" không phải là tất cả, và rằng một con người chỉ có thể thành công khi biết cách hợp tác và chia sẻ với những người khác. Đó là lý do tại sao ông luôn coi trọng "cái ta" - tình đoàn kết và tình yêu thương giữa các thành viên trong một cộng đồng

Trong khi đọc 1

Câu 1 (trang 80, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý các chi tiết miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu và tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà.

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung phần đầu văn bản, dựa vào những chi tiết, hình ảnh nổi bật để thấy được những chi tiết  miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu và tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà.

Lời giải chi tiết:

Những chi tiết miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu:

- “chiếc cổng sơ sài bằng hai trụ gỗ, trên đóng ngang một tấm bảng để một dòng chữ đen: Nhà đọc sách Phan Bội Châu”

- “Chiếc cổng dựng ngay giữa một hàng rào cây, và luôn luôn mở rộng”

- “...sân hẹp…thềm nhà tô xi măng”

- “Nhà có ba gian rộng rãi, để trống”

Những chi tiết thể hiện tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà:

- “không do dự….đi rón rén, giữ lễ phép”

- “Tuấn hồi hộp tưởng sắp sửa được trông thấy cụ Phan”

Trong khi đọc 2

Câu 2 (trang 82, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống và khác thế nào so với những gì bạn từng hình dung về cụ trước khi đọc văn bản?

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung đoạn để tìm ra những chi tiết, hình ảnh miêu tả cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn, từ đó đưa ra liên hệ với hình dung của bản thân trước khi đọc văn bản.

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn:

- “chòm râu phong phú, mắt đeo kính trắng, vòm trán cao vút tận đỉnh đầu”

- “bước đi thư thả, tay mặt chống ba toong….- tay trái hơi cong, bàn tay lấp dưới tà áo nâu dài”

- “trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”

→ Qua lời kể của Tuấn, cụ Phan Bội Châu hiện lên là một người hiền tài với phong thái ung dung, từ tốn. Hơn nữa, ở cụ còn toát lên vẻ đẹp lạ kỳ, đó là vẻ đẹp của một vị tiên lão.

- Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống với hình dung của em về ngoại hình, phong thái của cụ. Tuy nhiên, trong tưởng tượng của em, cụ là một người với tính cách nghiêm khắc, lạnh lùng vì ông được nhớ đến là người đàn ông kiên cường, hy vọng và quyết tâm nhưng ngược lại, cụ qua lời kể của Tuấn lại vô cùng từ tốn nhưng vẫn toát lên sự nghiêm trang, tôn kính.

Trong khi đọc 3

Câu 3 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Vì sao Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế?

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung đoạn văn bản , tìm và chỉ ra lý do cho sự “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế của Tuấn.

Lời giải chi tiết:

Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế vì: Cụ Phan Bội Châu - người mà Tuấn luôn noi gương, nể phục, kính trọng và dành tình cảm đặc biệt yêu quý cho nên khi được đến thăm cụ và sau khi được chiêm ngưỡng dung nhan của cụ, được vinh dự hầu chuyện trên ba tiếng đồng hồ với cụ, được cụ hỏi han khuyên bảo, Tuấn được hoàn toàn thỏa mãn.

Sau khi đọc 1

Câu 1(trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể trong văn bản? 

Phương pháp giải:

Sau khi đã đọc và tìm hiểu về văn bản, tóm tắt nội dung câu chuyện theo ý hiểu của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Tuấn cùng với người bạn của mình là Quỳnh đã cùng nhau đến thăm nhà cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Cụ Phan là người được rất nhiều người yêu mến và kính trọng, Tuấn rất ngưỡng mộ những bài học và sách vở do cụ Phan chỉ dạy. Bất chấp việc đến thăm cụ Phan sẽ có mật thám theo, nhưng Tuấn vẫn rất muốn đến nhà cụ để gặp cụ. Căn nhà mà cụ Phan đang ở là một căn nhà tranh ba gian, giản dị và đơn sơ. Xung quanh ngôi nhà có rất nhiều cây cối và lúc nào cũng được mở ra cho mọi người vào. Căn nhà không có tiếng người mà rất yên bình và tĩnh lặng. Tuấn đến thì không dám vào trong mà ngó xem nhưng không gặp được cụ Phan Bội Châu. Thông qua một em bé trong nhà cụ Phan, thì Tuấn biết được cụ Phan đang bán gạo cho những người dân nghèo quanh đó. Khi gặp được cụ Phan tuấn trở lên căng thẳng khi gặp người mà mình đã ngưỡng mộ từ lâu. Cụ Phan xuất hiện với dáng vẻ hiền từ, phong thái thư thả và giản dị. Cụ ung dung và thoải mái đến chỗ Tuấn và hỏi han về thông tin của hai cậu. Sau đó cụ còn chỉ dạy rất nhiều cho Tuấn về cuộc sống, về lòng yêu đất nước và biết yêu thương nhân dân. Cụ đứng nói chuyện với hai cậu nhưng vẫn không quên đi bán gạo cho bà con. Sau đó họ lại được chứng kiến rõ hơn căn nhà mà cụ Phan đang ở, qua sự chỉ dẫn của một em bé sống trong nhà của cụ. Căn nhà của cụ rất đơn sơ mộc mạc, xung quanh được treo một số bức tranh. Ngôi nhà của cụ ở trên một xóm nhỏ, xa xa là kinh thành Huế và các khu chợ đông đúc. Nhưng ngôi nhà như không vướng chút khói bụi nhộn nhịp nào mà chỉ có sự giản dị và tình yêu nước thương dân của con người nơi đây. Cả cuộc đời cụ Phan sống với nước với dân, thanh bạch và chí dũng. Chính vì thế không chỉ riêng Tuấn, mà các thế hệ thanh niên lúc bấy giờ đều vô cùng ngưỡng mộ cụ và luôn tuân theo những sự chỉ dạy của cậu.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Theo bạn, câu chuyện này có ý nghĩa như thế nào trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết văn tác phẩm Tuấn - chàng trai nước Việt của Nguyễn Vỹ

Phương pháp giải:

Thông qua việc tìm hiểu, tóm tắt nội dung văn bản, chỉ ra ý nghĩa của câu chuyện trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết văn tác phẩm Tuấn - chàng trai nước Việt của Nguyễn Vỹ

Lời giải chi tiết:

Theo em, câu chuyện “Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự” có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết văn tác phẩm Tuấn - chàng trai nước Việt của Nguyễn Vỹ. Việc tác giả để cho nhân vật Tuấn và Quỳnh tới thăm nhà cụ Phan Bội Châu là một cách dẫn dắt câu chuyện, xây dựng tình huống thú vị, mới mẻ để từ đó truyền tải cho người đọc về các “chứng tích thời đại”(cụ Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh ở Bến Ngự). Bằng câu chuyện này, người đọc sẽ không cảm thấy bị nhàm chán, khô khan khi tiếp nhận những kiến thức về lịch sử, xã hội.

Đồng thời, câu chuyện với nội dung súc tích, ngắn gọn cùng ngôn ngữ đời thường, gần gũi sẽ thu hút sự chú ý của các độc giả trẻ, để từ đó khẳng định giá trị của tác phẩm - nơi để suy ngẫm về lịch sử dân ta.  

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Từ đó, liệt kê một số sự việc, chi tiết phi hư cấu (thành phần xác định) và hư cấu (thành phần không xác định). Có thể dùng mẫu bảng dưới đây (làm vào vở):

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Ví dụ: Cụ Phan Bội Châu và việc cụ bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huế

x

Ví dụ: Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu “Trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”

x

Phương pháp giải:

Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự để hoàn thiện bài tập theo bảng đã cho.

Lời giải chi tiết:

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Sự kiện Tuấn, Quỳnh cùng mọi người gây ra cuộc bãi khóa ở Quy Nhơn và bị đuổi

x

Cụ Phan Bội Châu đứng bán vài lon gạo cho các chị nhà nghèo

           x

Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu “Tim đập mạnh”, “trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào”

x

Cụ Phan Bội Châu soạn sách với nhan đề Nam Quốc Dân tu trí và Nữ Quốc Dân tu trí

x

Cụ sống cuộc đời thanh bạch và nhàn hạ, chỉ giao du với các bạn đồng chí già, cũng rất mến bạn trẻ, lao động, trí thức, sinh viên, học sinh ở Huế và khắp Bắc Trung Nam

x

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản

Phương pháp giải:

Từ những phân tích, chi tiết, hình ảnh phi hư cấu - hư cấu trong văn bản; nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản

Lời giải chi tiết:

- Việc kết hợp giữa hai yếu tố này giúp tăng tính thuyết phục của văn bản. Các thông tin phi hư cấu được đưa vào văn bản sẽ giúp cho người đọc tin tưởng và nhận ra tính chân thực của tác giả, từ đó sẽ dễ dàng hòa mình vào câu chuyện và cảm thấy cảm xúc sâu sắc hơn.

- Việc  kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu cũng giúp cho tác giả có nhiều tùy chọn hơn trong việc sáng tác. Việc sử dụng những thông tin phi hư cấu và hiện thực trong câu chuyện hư cấu giúp cho câu chuyện trở nên đa dạng và phong phú hơn, giúp cho tác giả có thể tạo ra nhiều tình huống và cảnh quan động trước mắt của độc giả hơn

- Việc kết hợp giữa hai yếu tố này giúp cho việc truyền đạt thông điệp của tác giả được hiệu quả hơn. Với việc kết hợp giữa những thông tin thực tế và tưởng tượng, tác giả có thể truyền đạt thông điệp của mình một cách rõ ràng và tinh tế hơn, giúp cho độc giả hiểu rõ hơn về ý nghĩa và mục đích của tác giả trong việc sáng tác văn bản.

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Ngôi kể và điểm nhìn ấy có ưu thế gì so với việc sử dụng các ngôi kể, điểm nhìn khác?

Phương pháp giải:

Thông qua cách xưng hô của người kể chuyện với người đọc và những chi tiết thể hiện điểm nhìn, từ đó xác định được ngôi kể và điểm nhìn, đồng thời nhận xét về ưu thế của ngôi kể và điểm nhìn đó so với những ngôi kể, điểm nhìn khác.

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của nhân vật Tuấn.

- Ưu thế của ngôi kể và điểm nhìn này là:

+Ngôi kể thứ ba cho phép người viết có thể mô tả những tình huống, hành động và suy nghĩ của các nhân vật một cách khách quan hơn. Người đọc sẽ có cảm giác như đang quan sát và nghe ngóng các hành động của nhân vật từ một góc độ thứ ba.

+ Điểm nhìn thông qua nhân vật Tuấn tạo ra một liên kết mạnh mẽ giữa độc giả và nhân vật, bởi vì người đọc sẽ cảm thấy như mình đang sống trong thế giới của nhân vật và trải nghiệm những cảm xúc của họ. 

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự được miêu tả trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” hay không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Tìm hiểu thêm về cụ Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự, từ đó có được những thông tin quan trọng nhằm kết luận đó có là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” hay không.

Lời giải chi tiết:

Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự được miêu tả trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” vì:

- Đầu thế kỉ XX là thời kỳ rất đặc biệt và quan trọng trong lịch sử Việt Nam với nhiều sự kiện lớn xảy ra như cuộc khởi nghĩa Yên Bái, cuộc khởi nghĩa Duy Tân, cuộc khởi nghĩa Tháng Tư, v.v. Trong thời kỳ này, Phan Bội Châu là một trong những nhân vật lịch sử quan trọng và có ảnh hưởng nhất. Ông là một trong những nhà cách mạng tiên phong của Việt Nam, là người tiên phong trong việc thức tỉnh ý chí đấu tranh cho độc lập dân tộc và là nhà lãnh đạo của phong trào Đông Du.

- Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu tại Bến Ngự cũng là một trong những tài sản văn hóa lịch sử của Việt Nam trong thế kỷ XX. Ngôi nhà tranh được xây dựng và thiết kế rất độc đáo, phản ánh tinh thần yêu nước của Phan Bội Châu và trở thành một biểu tượng của sự đấu tranh cho độc lập dân tộc Việt Nam. Việc miêu tả nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của ông trong văn bản không chỉ thể hiện sự quan tâm đến lịch sử và văn hóa của Việt Nam, mà còn là sự ghi nhận, lưu giữ lại một phần ký ức về một thời kỳ đầy biến động và quan trọng trong lịch sử đất nước.

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Từ việc đọc hiểu đoạn trích, bạn hãy nêu một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí

Phương pháp giải:

Sau khi đã đọc và tìm hiểu về văn bản truyện kí “Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự”, đúc kết những lưu ý theo cảm nhận của bản thân khi đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí.

Lời giải chi tiết:

Từ việc đọc hiểu đoạn trích, em có một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí:

- Đọc văn bản truyện kí cần phải chú ý đến thời gian và địa điểm diễn ra các sự kiện, vì thường thì những chi tiết này sẽ ảnh hưởng đến cảm nhận của người viết.

- Nên lưu ý đến những sự kiện đặc biệt trong văn bản, đó có thể là những trải nghiệm của nhân vật, những sự thay đổi trong cuộc sống hay tâm trạng của người viết.

- Tìm hiểu về nhân vật chính và các nhân vật phụ, cảm nhận sự tương tác giữa các nhân vật để hiểu rõ hơn về câu chuyện.

- Lưu ý đến ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản, có thể sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu nhưng cũng có thể sử dụng ngôn ngữ phức tạp, mang tính nghệ thuật cao.

- Cần lưu ý đến hình ảnh và miêu tả của người viết để có thể hình dung được một cách chân thật nhất về cảnh vật, con người và mọi thứ xung quanh trong văn bản.

Trước khi đọc

Chia sẻ những điều bạn biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”.

Gợi ý:

- Quê quán: làng Đan Nhiễm (nay là xã Nam Hòa, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An).

- Phan Bội Châu là một nhà yêu nước, nhà cách mạng lớn nhất của dân tộc ta trong vòng 20 năm đầu thế kỉ XX.

- Những tác phẩm tiêu biểu: Sào Nam thi tập, Văn tế Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu niên biểu…

Đọc văn bản

Câu 1. Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống và khác thế nào so với những gì bạn từng hình dung về cụ trước khi đọc văn bản?

- Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn:

• “chòm râu phong phú, mắt đeo kính trắng, vòm trán cao vút tận đỉnh đầu”
• “bước đi thư thả, tay mặt chống ba toong….- tay trái hơi cong, bàn tay lấp dưới tà áo nâu dài”
• “trông cụ không khác nào một vị tiên lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”

=> Hình ảnh cụ Phan Bội Châu khá giống so với tưởng tượng về ngoại hình, phong thái.

Câu 2. Vì sao Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế?

Nguyên nhân: Tuấn được gặp gỡ, trò chuyện với cụ Phan Bội Châu.

Sau khi đọc

Câu 1. Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể trong văn bản.

Tuấn cùng người bạn là Quỳnh đến thăm nhà cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Một căn nhà tranh ba gian giản dị. Xung quanh nhà có nhiều cây cối. Tuấn được gặp cụ Phan, nghe cụ chỉ dạy nhiều đạo lý về cuộc sống. Cụ Phan đứng nói chuyện với hai cậu nhưng vẫn không quên đi bán gạo cho bà con.

Câu 2. Theo bạn, câu chuyện này có ý nghĩa như thế nào trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết tác phẩm “Tuấn - chàng trai nước Việt” của Nguyễn Vỹ.

Tác giả muốn nhân vật Tuấn trực tiếp gặp gỡ, trải nghiệm, ghi chép và dựng lên hình ảnh cụ Phan Bội Châu không phải như một nhân vật tưởng tượng, mà có thật bằng xương bằng thịt, xác thực, sinh động, có thể làm chứng tích của thời đại trong nửa đầu thế kỉ XX.

Câu 3. Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Từ đó, liệt kê một số sự việc, chi tiết phi hư cấu (thành phần xác định) và hư cấu (thành phần không xác định). Có thể dùng mẫu bảng dưới đây (làm vào vở):

Sự việc, chi tiết

Thành phần xác định (không được hư cấu)

Thành phần không xác định (có thể hư cấu)

Cụ Phan Bội Châu và việc cụ bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huế

x

Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu: “Trông cụ không khác nào một vị tiền lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”.

x

Câu 4. Nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản.

Sự kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu trong văn bản có thể mang lại nhiều tác dụng đáng kể như:

- Kết hợp các yếu tố phi hư cấu như các số liệu thống kê, thông tin chính thức cùng các yếu tố hư cấu như câu chuyện, hoàn cảnh, nội dung sẽ tăng tính thuyết phục của văn bản.

- Một văn bản kể về những câu chuyện và hoàn cảnh có thật có thể tạo ra một sự chân thực và động viên đối với độc giả.

- Việc kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu có thể tạo ra một bức tranh hoàn chỉnh, đa dạng về cảm xúc và sự phong phú về hình ảnh, giúp nâng cao tính thẩm mỹ của văn bản.

- Kết hợp giữa hai yếu tố phi hư cấu và hư cấu trong văn bản có thể tạo ra những ý tưởng và cách tiếp cận mới, mang đến cho độc giả một trải nghiệm đọc khác biệt và độc đáo.

- Kết hợp văn học và khoa học có thể cho phép tác giả đưa ra các suy nghĩ sâu sắc hơn về các vấn đề cụ thể và mang lại nhiều giá trị ý nghĩa cho độc giả.

Câu 5. Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Ngôi kể và điểm nhìn ấy có ưu thế gì so với việc sử dụng các ngôi kể, điểm nhìn khác?

- Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của tác giả.

- Việc sử dụng ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của tác giả mang đến ưu điểm là giúp độc giả có cái nhìn tổng quan và khách quan hơn về nhân vật và không gian sống của ông. Nó cũng mang đến cho tác giả sự tự do trong việc diễn tả chi tiết và cảm nhận về nhân vật và không gian, đồng thời giúp xây dựng được tình tiết và nội dung cho tác phẩm.

Câu 6. Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự trong văn bản là "chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX" hay không? Vì sao?

Xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự là "chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX" là đúng vì lý do sau đây:

- Phan Bội Châu là một nhà cách mạng, nhà văn, nhà báo, một trong những nhân vật lãnh đạo của phong trào Đông Du. Cụ cũng là người sáng lập và tham gia hoạt động của nhiều tổ chức cách mạng, đấu tranh cho độc lập, tự do và dân chủ cho Việt Nam. Vì vậy, cụ là một trong những nhân vật quan trọng của các sự kiện lịch sử trong thời kì đầu của thế kỉ XX.
- Ngôi nhà tranh của Phan Bội Châu ở Bến Ngự là nơi cụ sống và làm việc trong những năm đầu của thế kỉ XX. Nếu so sánh với các kiến trúc và công trình khác trong thời kì đó, ngôi nhà tranh này có giá trị phong cách văn hóa và kiến trúc lớn. Nó cũng là một chứng tích đáng chú ý của thời đại trong lịch sử Việt Nam.
- Vì thế, việc xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự là "chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX" là hợp lý và phù hợp với tầm quan trọng của những cá nhân và công trình này trong lịch sử Việt Nam.

Câu 7. Từ việc đọc hiểu đoạn trích, bạn hãy nêu một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí.

Dưới đây là một số lưu ý khi đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí:

- Cần chú ý đến ngôn từ và phong cách viết của tác giả.

- Thường xuyên lưu ý đến những chi tiết mô tả về nhân vật, cảnh vật, địa điểm để có một cái nhìn tổng thể về tình huống.

- Hiểu cách tác giả tạo bối cảnh và trình bày nhân vật để giúp người đọc đồng cảm với tình huống trong truyện.

- Đọc lướt qua toàn bộ truyện trước khi dừng lại và đọc chi tiết để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa các nhân vật.

- Cần hiểu rõ tình tiết của truyện, đặc biệt là những điểm nhấn, tâm điểm của truyện để tránh bị đánh lạc hướng khi đọc.

- Nếu tác giả sử dụng các thuật ngữ, từ ngữ địa phương, cần tìm hiểu để hiểu rõ hơn nội dung của truyện.

1. Trước khi đọc bài Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự:

Chia sẻ những điều bạn biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là “Ông Già Bến Ngự”:

Phan Bội Châu nổi tiếng với trí tuệ xuất chúng từ thời thơ ấu. Lúc 6 tuổi, ông đã học Tam Tự Kinh trong vòng 3 ngày. Ở tuổi 7, ông đã đọc hiểu sách Luận Ngữ. Đến khi 13 tuổi, ông đã thi đỗ đầu huyện, thể hiện sự nhanh nhạy và học giỏi. Ngay từ nhỏ, Phan Bội Châu đã có tinh thần yêu nước. Vào năm 17 tuổi, ông viết bài Hịch Bình Tây Thu Bắc và dán lên cây đa ở làng, ủng hộ cuộc khởi nghĩa kháng Pháp ở Bắc Kỳ. Năm 19 tuổi (năm 1885), ông và bạn Trần Văn Lương cố gắng lập đội nghĩa quân Cần Vương để chống lại thực dân Pháp, nhưng nỗ lực này không thành. Cuộc sống của Phan Bội Châu khó khăn, và ông đã phải dạy học để kiếm sống, đồng thời cố gắng thi cử. Tuy nhiên, ông thi suốt 10 năm mà không đỗ, và còn phải đối mặt với cáo buộc “hoài hiệp văn tự” (mang văn tự trong áo), bị kết án “chung thân bất đắc ứng thí” (không được phép tham gia kỳ thi) suốt đời.

Năm 1896, Phan Bội Châu đã đi dạy học tại Huế. Do được quý mến và biết ơn vẻ thông minh của ông, nhiều quan lớn đã cầu xin vua Thành Thái xóa bỏ án “chung thân bất đắc ứng thí”. Với việc xóa án, ông được tham gia vào kỳ thi khoa học năm Canh Tý (năm 1900) ở trường Nghệ và đoạt Giải nguyên. Có lẽ bài làm của ông đã quá xuất sắc đến mức trường thi phải làm hai bảng, một bảng ghi tên ông với dòng chữ lớn “Giải nguyên Phan Bội Châu,” trong khi bảng còn lại ghi tên của những người thi đỗ. Bằng cách này, Phan Bội Châu đã trở nên nổi tiếng và được tôn vinh trong làng văn hoá nước Việt.

Phan Bội Châu tham gia vào phong trào Đông Du và liên kết với nhiều nhà yêu nước khác như Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp, và nhiều nhân vật khác. Ông đã chọn Hoàng thân Kỳ Ngoại Hầu Cường Để, một thành viên trong triều đình nhà Nguyễn, để lãnh đạo phong trào Cần Vương.

Năm 1904, ông tham gia vào cuộc họp tại Quảng Nam để thành lập Hội Duy Tân. Năm 1905, ông và Tăng Bạt Hổ đã sang Trung Quốc và sau đó sang Nhật Bản để tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính cho phong trào chống Pháp mà ông đã lập. Tại Trung Quốc, ông gặp Lương Khải Siêu, người khuyên ông nên sử dụng thơ văn để khơi gợi lòng yêu nước của nhân dân Việt Nam. Ông đã viết nhiều tác phẩm quan trọng, như Việt Nam Quốc sử khảo (1909), Ngục Trung Thư, Lưu Cầu Huyết Lệ Tân Thư, Việt Nam Vong Quốc Sử, Việt Nam Quốc sử bình diễn ca (1927), và nhiều tác phẩm khác. Các tác phẩm này đã ảnh hưởng lớn đến sĩ phu trong nước và thúc đẩy nhiều thanh niên yêu nước tham gia phong trào Đông Du, xuất ngoại học tập để tìm con đường chống Pháp.

Ngày 30 tháng 6 năm 1925, Phan Bội Châu bị Pháp bắt tại Hàng Châu, và ông đã bị đưa về Hà Nội để đối diện với xét xử và bản án chung thân. Tuy nhiên, do sự phản ứng mạnh mẽ của toàn dân Việt Nam đối với quyền lực Pháp, bản án của ông đã được thay đổi thành án quản thúc tại gia. Cuối cùng, ông sống ở Bến Ngự, Huế từ năm 1926 cho đến khi ông qua đời vào năm 1940. Đúng thời điểm này, ông được gọi là “Ông già Bến Ngự.”

2. Đọc văn bản Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự:

2.1. Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống và khác thế nào so với những gì bạn từng hình dung về cụ trước khi đọc văn bản?

Hình ảnh của cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn rất sống động và chi tiết. Cụ được mô tả có một chòm râu phong phú, mắt đeo kính trắng, và một vòm trán cao vút tận đỉnh đầu, tất cả những đặc điểm này thể hiện sự trưởng thành và uyên bác của một nhà lãnh đạo. Hành động của cụ cũng được tả chi tiết, với bước đi thư thả, tay chống ba toong và tay trái hơi cong, thể hiện sự điềm đạm và tĩnh lặng. Ngoài ra, bàn tay của cụ được lấp dưới tà áo nâu dài, cho thấy tính kín đáo và sự dè dặt.

Mô tả về da mặt của cụ cũng rất chi tiết, với việc so sánh cụ với một vị tiên lão da mặt hồng hào. Điều này thể hiện sự tươi trẻ và khỏe mạnh của cụ, cho thấy ông đã có tuổi tác nhưng vẫn rất khỏe mạnh và sáng sủa. Tất cả những hình ảnh này tạo nên một hình ảnh ấn tượng và mạnh mẽ của cụ Phan Bội Châu, là một người lãnh đạo uyên bác và đầy tâm huyết.

So sánh với những gì bạn từng tưởng tượng về cụ trước khi đọc văn bản, hình ảnh này có thể tương tự với những tưởng tượng ban đầu của bạn về ngoại hình và phong cách của cụ Phan Bội Châu, nhưng mô tả chi tiết và sống động này cũng có thể làm cho bạn có cái nhìn rõ ràng và chi tiết hơn về cụ.

2.2. Vì sao Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế?

Tuấn “hoàn toàn thỏa mãn” trong ngày đầu tiên đến Huế vì một nguyên nhân chính – anh có cơ hội gặp gỡ và trò chuyện với cụ Phan Bội Châu, một trong những nhân vật lịch sử vĩ đại và trí thức nổi tiếng của Việt Nam. Phan Bội Châu được biết đến với đóng góp lớn cho phong trào yêu nước và độc lập của Việt Nam, và tầm ảnh hưởng của ông vượt xa biên giới quốc gia.

Việc gặp gỡ và nói chuyện với một người như cụ Phan Bội Châu có thể mang đến cho Tuấn nhiều kiến thức, sự truyền cảm, và sự khích lệ. Đây có thể coi là một trải nghiệm quý báu, đặc biệt đối với một thanh niên như Tuấn đang học hành

3. Sau khi đọc  bài Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự:

Câu 1. Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể trong văn bản.

Nội dung câu chuyện trong văn bản được tóm tắt như sau: Tuấn và người bạn Quỳnh đến thăm ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự, một căn nhà tranh giản dị với ba gian. Xung quanh nhà có nhiều cây cối. Tuấn gặp cụ Phan Bội Châu, nghe cụ chia sẻ nhiều đạo lý cuộc sống và câu chuyện lịch sử. Mặc dù đã nói chuyện với Tuấn và Quỳnh, nhưng cụ Phan không quên trách nhiệm bán gạo cho bà con, thể hiện tính tận tâm và tình cảm với cộng đồng.

Câu 2. Theo bạn, câu chuyện này có ý nghĩa như thế nào trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết tác phẩm “Tuấn – chàng trai nước Việt” của Nguyễn Vỹ.

Câu chuyện này có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện mục đích viết tác phẩm “Tuấn – chàng trai nước Việt” của Nguyễn Vỹ theo các điểm sau:

– Tạo hình ảnh thực tế của cụ Phan Bội Châu: Câu chuyện cho phép độc giả thấy cụ Phan trong một bối cảnh hàng ngày, ở trong một ngôi nhà giản dị, và trong tình huống gặp gỡ cụ Phan trực tiếp. Điều này giúp xây dựng một hình ảnh sống động và thực tế về người cụ trong lòng độc giả.

– Truyền đạt đạo lý và giá trị: Cuộc trò chuyện với cụ Phan Bội Châu là cơ hội để truyền đạt những đạo lý cuộc sống và giá trị quốc gia từ người lãnh đạo có uy tín. Việc này thể hiện tầm quan trọng của cụ Phan Bội Châu trong việc truyền đạt những tư tưởng và lý tưởng cho thế hệ trẻ, đặc biệt là nhân vật chính Tuấn.

– Tạo liên kết giữa lịch sử và hiện tại: Câu chuyện giúp kết nối lịch sử với thực tế đời sống hàng ngày, giúp cho cụ Phan Bội Châu trở thành một biểu tượng thực tế của thời đại nửa đầu thế kỷ XX. Điều này nhấn mạnh vai trò quan trọng của cụ Phan trong lịch sử Việt Nam và tạo điểm nhấn về giá trị của tư tưởng và đạo lý mà ông đại diện.

Tóm lại, câu chuyện về việc gặp gỡ cụ Phan Bội Châu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh thực tế của cụ Phan, truyền đạt giá trị và đạo lý, và kết nối lịch sử với hiện tại trong tác phẩm “Tuấn – chàng trai nước Việt”.

Câu 3. Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Từ đó, liệt kê một số sự việc, chi tiết phi hư cấu (thành phần xác định) và hư cấu (thành phần không xác định). Có thể dùng mẫu bảng dưới đây (làm vào vở):

Sự việc, chi tiếtThành phần xác định (không được hư cấu)Thành phần không xác định (có thể hư cấu)Cụ Phan Bội Châu và việc cụ bị thực dân Pháp giam lỏng ở Huếx Cảm nhận của nhân vật Tuấn khi gặp cụ Phan Bội Châu: “Trông cụ không khác nào một vị tiền lão da mặt hồng hào, đang bước thung dung ở dưới bóng cây”. x

Câu 4. Nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản.

Việc kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu trong văn bản có những tác dụng quan trọng:

– Tăng tính thuyết phục: Khi tác giả kết hợp thông tin thực tế (phi hư cấu) với những yếu tố hư cấu, câu chuyện trở nên hấp dẫn và thuyết phục hơn. Điều này giúp độc giả tin tưởng và nhận ra tính chân thực của câu chuyện.

– Sáng tạo đa dạng: Khi tác giả kết hợp hai loại thông tin này, ông có thể sáng tạo ra nhiều tình huống và cảnh quan động, làm cho câu chuyện trở nên đa dạng và phong phú hơn. Từ đó, tác giả có nhiều tùy chọn để tạo ra câu chuyện hấp dẫn và sâu sắc hơn.

– Truyền đạt thông điệp hiệu quả: Kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu giúp tác giả truyền đạt thông điệp một cách hiệu quả hơn. Bằng cách sử dụng thông tin thực tế, tác giả có thể tạo ra một cơ sở vững chắc cho câu chuyện và sau đó sử dụng yếu tố hư cấu để tôn lên thông điệp của mình một cách tinh tế và mạch lạc.

Câu 5. Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Ngôi kể và điểm nhìn ấy có ưu thế gì so với việc sử dụng các ngôi kể, điểm nhìn khác?

Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của ông được miêu tả thông qua ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của nhân vật Tuấn.

– Ngôi kể thứ ba cho phép tác giả mô tả các tình huống và cảnh quan khách quan hơn. Người đọc như đang quan sát và nghe ngóng các hành động của nhân vật từ một góc độ thứ ba.

– Điểm nhìn thông qua nhân vật Tuấn tạo ra sự kết nối mạnh mẽ giữa độc giả và nhân vật. Người đọc cảm nhận mình đang sống trong thế giới của nhân vật Tuấn và chia sẻ cảm xúc với họ.

Ưu thế của ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của Tuấn là sự kết hợp giữa khách quan và tương tác với nhân vật chính, tạo nên một trải nghiệm đa chiều cho độc giả.

Câu 6. Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX” hay không? Vì sao?

Có thể coi nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh ở Bến Ngự trong văn bản là “chứng tích thời đại đầu thế kỷ XX” vì các lý do sau:

– Thời đại đầu thế kỷ XX là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử Việt Nam, đặc biệt là trong cuộc đấu tranh cho độc lập và tự do. Phan Bội Châu được miêu tả là một trong những nhân vật lịch sử quan trọng và có ảnh hưởng lớn trong thời kỳ này. Ông là người tiên phong trong việc thức tỉnh ý chí đấu tranh cho độc lập dân tộc, và là nhà lãnh đạo của phong trào Đông Du.

– Ngôi nhà tranh ở Bến Ngự là một biểu tượng của tinh thần yêu nước và sự đấu tranh cho độc lập dân tộc. Cách ngôi nhà được xây dựng và thiết kế độc đáo phản ánh tinh thần và triết lý sống của Phan Bội Châu, và nó trở thành một biểu tượng đậm đà của lịch sử Việt Nam trong thời kỳ đó.

– Việc miêu tả nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của ông trong văn bản không chỉ thể hiện sự quan tâm đối với lịch sử và văn hóa của Việt Nam, mà còn là việc ghi nhận và lưu giữ ký ức về một thời kỳ đầy biến động và quan trọng trong lịch sử của đất nước. Việc này giúp kế thừa và bảo tồn giá trị văn hóa và lịch sử quan trọng của Việt Nam.

Câu 7. Từ việc đọc hiểu đoạn trích, bạn hãy nêu một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí.

Từ đoạn trích, một số lưu ý cơ bản về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí là:

– Chú ý đến thời gian và địa điểm: Hiểu rõ thời gian và nơi diễn ra các sự kiện để cảm nhận sâu hơn về bối cảnh và tình huống.

– Nhận biết sự kiện đặc biệt: Tập trung vào các sự kiện quan trọng trong văn bản, những trải nghiệm của nhân vật chính hoặc những sự thay đổi quan trọng trong câu chuyện.

– Nắm vững thông tin về nhân vật: Tìm hiểu về nhân vật chính và những nhân vật phụ xuất hiện trong văn bản. Điều này giúp bạn hiểu rõ sâu hơn về mối quan hệ và tương tác giữa họ.

– Lưu ý đến ngôn ngữ: Theo dõi cách ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản. Truyện kí có thể sử dụng ngôn ngữ đơn giản hoặc phức tạp, tùy thuộc vào tác giả và mục tiêu trong việc truyền đạt thông điệp.

– Hình dung cảnh vật và môi trường: Tìm hiểu về cách tác giả miêu tả cảnh vật và môi trường trong văn bản, để có hình ảnh rõ ràng và sống động về những gì đang diễn ra.

Điều quan trọng là hãy đọc văn bản một cách cảm xúc và tập trung vào những chi tiết quan trọng để hiểu rõ nội dung và ý nghĩa của truyện kí.

Tóm tắt Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự - Mẫu số 1

Tuấn cùng với người bạn của mình là Quỳnh đã cùng nhau đến thăm nhà cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Cụ Phan là người được rất nhiều người yêu mến và kính trọng, Tuấn rất ngưỡng mộ những bài học và sách vở do cụ Phan chỉ dạy. Bất chấp việc đến thăm cụ Phan sẽ có mật thám theo, nhưng Tuấn vẫn rất muốn đến nhà cụ để gặp cụ. Căn nhà mà cụ Phan đang ở là một căn nhà tranh ba gian, giản dị và đơn sơ. Xung quanh ngôi nhà có rất nhiều cây cối và lúc nào cũng được mở ra cho mọi người vào. Căn nhà không có tiếng người mà rất yên bình và tĩnh lặng. Tuấn đến thì không dám vào trong mà ngó xem nhưng không gặp được cụ Phan Bội Châu. Thông qua một em bé trong nhà cụ Phan, thì Tuấn biết được cụ Phan đang bán gạo cho những người dân nghèo quanh đó. Khi gặp được cụ Phan tuấn trở lên căng thẳng khi gặp người mà mình đã ngưỡng mộ từ lâu. Cụ Phan xuất hiện với dáng vẻ hiền từ, phong thái thư thả và giản dị. Cụ ung dung và thoải mái đến chỗ Tuấn và hỏi han về thông tin của hai cậu. Sau đó cụ còn chỉ dạy rất nhiều cho Tuấn về cuộc sống, về lòng yêu đất nước và biết yêu thương nhân dân. Cụ đứng nói chuyện với hai cậu nhưng vẫn không quên đi bán gạo cho bà con. Sau đó họ lại được chứng kiến rõ hơn căn nhà mà cụ Phan đang ở, qua sự chỉ dẫn của một em bé sống trong nhà của cụ. Căn nhà của cụ rất đơn sơ mộc mạc, xung quanh được treo một số bức tranh. Ngôi nhà của cụ ở trên một xóm nhỏ, xa xa là kinh thành Huế và các khu chợ đông đúc. Nhưng ngôi nhà như không vướng chút khói bụi nhộn nhịp nào mà chỉ có sự giản dị và tình yêu nước thương dân của con người nơi đây. Cả cuộc đời cụ Phan sống với nước với dân, thanh bạch và chí dũng. Chính vì thế không chỉ riêng Tuấn, mà các thế hệ thanh niên lúc bấy giờ đều vô cùng ngưỡng mộ cụ và luôn tuân theo những sự chỉ dạy của cậu.

Tóm tắt Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự - Mẫu số 2

Phan Bội Châu là một nhà cách mạng lỗi lạc được bao nhiêu người Việt Nam ngưỡng mộ. Cả cuộc đời của ông sống vì nước vì dân, minh bạch và tao nhã. Chính vì thế, một người thanh niên như Tuấn rất muốn được đến thăm nhà cụ Phan và có thể gặp được cụ. Khi cậu đến gặp cụ Phan thì thấy cụ đang bán gạo cho các bà các cô trong xóm. Được tận mắt thấy cụ Phan, tâm trạng của Tuấn vừa hồi hộp vừa vui mừng. Cụ Phan hiện lên với dáng vẻ nho nhã và giản dị với cây gậy ba toong và bộ quần áo màu trắng. Cụ ung dung bước đến và trò chuyện cùng với Tuấn và Quỳnh, hỏi han hai cậu về nơi học. Sau đó thì chỉ dạy cho hai cậu về tinh thần yêu nước của dân tộc ta và cho xem những cuốn sách do chính cụ soạn. Khi nói xong cụ lại đi bán gạo cho người khác, thì Tuấn mới có dịp ngắm căn nhà mà cụ Phan ở. Căn nhà cụ Phan ở là một căn nhà ở xóm Bến Ngự, do những người dân yêu quý cụ đóng góp để xây tặng. Đó là một căn nhà tranh đơn sơ, có ba gian và xung quanh có rất nhiều cây. Bên trong có phòng tắm và phòng đọc sách của cụ và được treo rất nhiều tranh. Không khí xung quanh căn nhà rất yên tĩnh và thoáng đãng, thi thoảng mới nghe thấy tiếng bước chân qua lại. Căn nhà đơn sơ, giản dị nhưng Tuấn lại nhìn thấy rất nhiều sự đầm ấm thân thuộc như chính con người cụ Phan vậy. Hàng ngày cụ Phan sống trong căn nhà đơn sơ của mình, không vương khói bụi nhân gian. Sống cuộc sống tự do tự tại, rồi lại đi giao du kết bạn với những người thanh niên yêu nước ở khắp mọi miền tổ quốc. Chính lối sống cởi mở, tự tại mà uyên bác đó khiến cho rất nhiều thế hệ thanh niên Việt Nam ngưỡng mộ và noi theo gương của cụ. Họ trân trọng những cuốn sách cụ để lại, học tập theo những gì mà cụ chỉ bảo.

Nội dung chính

Tác phẩm thể hiện niềm kính trọng của tác giả nói riêng và của toàn dân tộc nói riêng đối với Phan Bội Châu – một nhà yêu nước lỗi lạc

Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của văn bản Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự.

Bài giải:

• Tác giả: 

Nguyễn Vỹ sinh tại làng Tân Hội (sau đổi là Tân Phong, năm 1945 lại đổi là Phổ Phong), thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. 

Ông từng theo học tại trường Trung học Pháp-Việt ở Quy Nhơn 1924-1927, rồi gián đoạn vì tham gia các cuộc vận động chống thực dân, sau đó ông ra Bắc theo học ban tú tài tại Hà Nội.

Năm 1934, ông xuất bản tập thơ đầu tiên, tên là Tập thơ đầu, gồm hơn 30 bài thơ Việt và thơ Pháp. Thi phẩm này in ra không được nhiều thiện cảm, bị cho là rườm rà, "nhiều chân" và là đối tượng chê bai chính của Lê Ta trên các báo.

• Tác phẩm:

- Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự trích trong "Tuấn – chàng trai nước Việt".

- Bộ sách Tuấn chàng trai nước Việt của tác giả Nguyễn Vỹ do tác giả tự ấn hành năm 1969. Ấn bản đang lưu giữ tại Quán Sách Mùa Thu trọn bộ 2 cuốn.

- Bố cục: 

• Phần 1 (Tuấn ở trọ...yết kiến cụ): Cuộc trò chuyện của Tuấn và Quỳnh.
• Phần 2 (một lát...chờ lâu): Cuộc trò chuyện giữa Cụ Phan Bội Châu và Tuấn, Quỳnh.
• Phần 3 (Cụ Phan Bội CHâu chống ba...sùng bái cụ): Ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu
• Phần 4 (còn lại): Lòng kính trọng, biết ơn đối với cụ Phan Bội Châu.

Phân tích tác phẩm Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự.

Bài giải:

Phan Bội Châu là một nhà cách mạng lỗi lạc được bao nhiêu người Việt Nam ngưỡng mộ. Cả cuộc đời của ông sống vì nước vì dân, minh bạch và tao nhã. Chính vì thế, một người thanh niên như Tuấn rất muốn được đến thăm nhà cụ Phan và có thể gặp được cụ. Khi cậu đến gặp cụ Phan thì thấy cụ đang bán gạo cho các bà các cô trong xóm. Được tận mắt thấy cụ Phan, tâm trạng của Tuấn vừa hồi hộp vừa vui mừng. Cụ Phan hiện lên với dáng vẻ nho nhã và giản dị với cây gậy ba toong và bộ quần áo màu trắng. Cụ ung dung bước đến và trò chuyện cùng với Tuấn và Quỳnh, hỏi han hai cậu về nơi học. Sau đó thì chỉ dạy cho hai cậu về tinh thần yêu nước của dân tộc ta và cho xem những cuốn sách do chính cụ soạn. Khi nói xong cụ lại đi bán gạo cho người khác, thì Tuấn mới có dịp ngắm căn nhà mà cụ Phan ở. Căn nhà cụ Phan ở là một căn nhà ở xóm Bến Ngự, do những người dân yêu quý cụ đóng góp để xây tặng. Đó là một căn nhà tranh đơn sơ, có ba gian và xung quanh có rất nhiều cây. Bên trong có phòng tắm và phòng đọc sách của cụ và được treo rất nhiều tranh. Không khí xung quanh căn nhà rất yên tĩnh và thoáng đãng, thi thoảng mới nghe thấy tiếng bước chân qua lại. Căn nhà đơn sơ, giản dị nhưng Tuấn lại nhìn thấy rất nhiều sự đầm ấm thân thuộc như chính con người cụ Phan vậy. Hàng ngày cụ Phan sống trong căn nhà đơn sơ của mình, không vương khói bụi nhân gian. Sống cuộc sống tự do tự tại, rồi lại đi giao du kết bạn với những người thanh niên yêu nước ở khắp mọi miền tổ quốc. Chính lối sống cởi mở, tự tại mà uyên bác đó khiến cho rất nhiều thế hệ thanh niên Việt Nam ngưỡng mộ và noi theo gương của cụ. Họ trân trọng những cuốn sách cụ để lại, học tập theo những gì mà cụ chỉ bảo.