Bố cục:

- Đoạn 1 (Từ đầu ... kéo sợi): giới thiệu nhân vật và tình huống truyện.

- Đoạn 2 (tiếp ... ý muốn của mụ): Sự đền ơn và lòng tham của mụ vợ.

- Đoạn 3 (còn lại): sự trừng trị của cá vàng.

Câu 1 (trang 96 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Trong truyện ông lão ra biển năm lần gặp cá vàng:

     + Lần 1: Thế là ông lão đi ra biển

     + Lần 2: Thế là ông lão lại đi ra biển

     + Lần 3: Ông lão lại lóc cóc ra biển

     + Lần 4: Ông lão đành lủi thủi ra biển.

     + Lần 5: Ông lại đi ra biển

- Việc lặp lại hành động này là chủ ý của truyện cổ tích, nhằm:

     + Gợi ra các tình huống cuốn hút người nghe, người đọc.

     + Mỗi lần lại xuất hiện chi tiết mới: lòng tham của mụ vợ tăng lên, cảnh biển và tâm trạng của ông lão thay đổi.

Câu 2 (Trang 96 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Sự thay đổi cảnh biển trong mỗi lần ông lão ra cầu xin cá vàng:

     + Lần 1: biển gợn sóng yên ả

     + Lần 2: biển xanh nổi sóng

     + Lần 3: Biển xanh nổi sóng dữ dội

     + Lần 4: Biển nổi sóng mù mịt

     + Lần 5: Một cơn dông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm

⇒ Việc liệt kê tăng tiến, cho thấy rõ phản ứng của biển tương ứng với những đòi hỏi ngày càng vô lý, quá quắt của mụ vợ ông lão đánh cá.

- Biểu hiện của biển chính là thái độ của nhân dân trước lòng tham của con người bội bạc.

Câu 3 (trang 96 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Truyện phản ánh lòng tham và sự bội bạc của mụ vợ tăng dần:

     + Lần 1: đòi chiếc máng lợn ,ới

     + Lần 2: đòi nhà rộng

     + Lần 3: đòi làm nhất phẩm phu nhân

     + Lần 4: mụ vợ đòi làm nhất phẩm phu nhân

     + Lần 5: Mụ vợ muốn làm Long Vương

- Sự phát triển của cốt truyện dựa trên việc lòng tham, đòi hỏi của mụ vợ ngày càng không giới hạn. Mụ vợ không có công gì với cá vàng nhưng lại đưa ra những đòi hỏi vô lý.

- Sự bội bạc của mụ đối với chồng:

     + Chửi chồng “đồ ngốc”, “đồ ngu”, “ngốc sao ngốc thế”

     + Đỉnh điểm khi mụ tát vào mặt ông lão “Mày cãi à? Mày dám cãi một bà nhất phẩm phu nhân à?

- Sự bộ bạc đi tới cùng khi người chồng- cũng là ân nhân- mụ coi như chướng ngại vật, mụ gạt ra để cá vàng trực tiếp hầu hạ mụ.

Câu 4 (trang 96 sgk ngữ văn 6 tập 1)

- Câu chuyện được kết thúc bằng hình ảnh “ trước mắt ông lão lại thấy túp lều nát ngày xưa, và trên bậc cửa, mụ vợ đang ngồi trước cái máng lợn sứt mẻ”

- Hình ảnh này có ý nghĩa:

     + Với ông lão: cuộc sống trở về bình yên giản dị dù thiếu thốn.

     + Với mụ vợ: từng sống nghèo khổ, cũng từng được giàu sang nay lại nghèo khổ, đây là hình phạt cho lòng tham và sự bội bạc.

Câu 5 (trang 96 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Cá vàng trừng trị mụ vợ vì cả hai tội: tham lam và bội bạc

     + Lòng tham khiến mụ mù quáng, mất lương tri. Sự bội bạc có ý nghĩa quyết định lòng tham trở nên vô hạn độ dẫn đến việc bị trừng trị thích đáng của cá vàng đối với mụ

- Hình tượng cá vàng trong truyện thể hiện chủ đề của truyện:

     + Cá vàng thể hiện sự biết ơn đối với tấm lòng nhân hậu.

     + Cá vàng thể hiện ước mơ công lí về sự trừng phạt đối với kẻ vong ân bội nghĩa, ích kỷ, tham lam vô độ.

Luyện tập

Bài 1 ( trang 97 sgk ngữ văn 6 tập 1) Có thể đặt tên nhan đề là Mụ vợ ông lão đánh cá và con cá vàng. Không thể đặt như vậy vì:

- Về mặt hình thức: nhan đề quá dài

- Mụ vợ ông lão đánh cá là nhân vật chính, triển khai theo mạch mức độ tăng tiến theo những đòi hỏi vô lý của mụ nhưng sự đối thoại trực tiếp trong truyện là ông lão- con cá.

- Câu chuyện tô đậm lòng tốt, tính thiện của con người.

Bài 2 (Trang 97 sgk ngữ văn 6 tập 1) Kể diễn cảm truyện cổ tích

Bố cục

- Phần 1: Từ đầu → ở nhà kéo sợi: Giới thiệu về cuộc sống của hai vợ chồng ông lão.

- Phần 2: tiếp → Làm theo ý muốn của mụ vợ: Cá vàng đền đáp và lòng tham của mụ vợ

- Phần 3. Còn lại: Cá vàng trừng trị mụ vợ.

Tóm tắt

     Ngày xưa có hai vợ chồng ông lão đánh cá sống với nhau trong một túp lều tranh. Hằng ngày ông chồng đi thả lưới, vợ ở nhà kéo sợi. Một hôm ông lão đánh cá kéo được một con cá vàng nhưng con cá van xin ông lão thả xuống biển. Về nhà lão kể lại với vợ và bị mụ vợ mắng. Mụ vợ bắt lão ra biển đòi cá vàng trả ơn. Lòng tham của mụ vợ cứ thế ngày một tăng và đến quá quắt. Cuối cùng vì lòng tham của mình, mụ vợ quay trở lại với cuộc sống nghèo nàn như ngày xưa.

Soạn bài

Câu 1 (trang 96 Ngữ Văn 6 Tập 1):

- Trong truyện 5 lần ông lão ra biển gọi cá.

- Việc lặp lại những lần ông lão ra biển gọi cá vàng có tác dụng:

     + Khiến cho câu chuyện thêm cuốn hút.

     + Tô đậm thêm tính cách của nhân vật.

Câu 2 (trang 96 Ngữ Văn 6 Tập 1):

Số lần ra biển

Lần 1: Gợn sóng êm ả

Lần 2: Biển xanh đã nổi sóng

Lần 3: Biển xanh nổi sóng dữ dội

Lần 4: Biển nổi sóng mịt mù

Lần 5: Một cơn giông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm.

=> Sự thay đổi của biển cả tương ứng với những đòi hỏi quá quắt của mụ vợ. Lòng tham của mụ vợ khiến cho biển cả (tự nhiên) phẫn nộ.

Câu 3 (trang 96 Ngữ Văn 6 Tập 1):

- Lòng tham của mụ vợ càng ngày càng tăng dần và không có điểm dừng.

     + Từ máng lợn → một cái nhà rộng → Nhất phẩm phu nhân → nữ hoàng → Long Vương.

- Sự bội bạc của người vợ với người chồng tăng dần:

     + Mắng: Đồ ngốc → quát: đồ ngu → mắng như tát nước vào mặt → giận dữ nổi trận lôi đình → nổi cơn thịnh nộ, đuổi.

- Sự bội bạc của mụ vợ đẩy đến tột cùng khì đòi cả địa vị lẫn quyền lực vô hạn ⇒ coi chồng như chướng ngại vật.

Câu 4 (trang 96 Ngữ Văn 6 Tập 1):

Kết thúc của truyện:

- Hai vợ chồng lại trở về cuộc sống như xưa.

- Ý nghĩa của cách kết thúc: Đây là sự trừng phạt, cái giá phải trả cho sự tham lam bội bạc.

Câu 5 (trang 96 Ngữ Văn 6 Tập 1):

- Cá vàng trừng trị mụ vợ cả tội tham lam và tội bội bạc.

- Ý nghĩa hình tượng con cá vàng:

     + Ca ngợi sự biết ơn đối với những tấm lòng nhân hậu.

     + Bài học thích đáng cho những kẻ tham lam bội bạc.

Luyện tập

Bài 1 (trang 97 Ngữ Văn 6 Tập 1):

- Có thể đặt truyện là: Mụ vợ ông lão đánh cá và con cá vàng vì câu chuyện xoay quanh và phát triển theo mức độ lòng tham của bà vợ, đồng thời ý nghĩa của truyện cũng phê phán thái độ tham lam của mụ vợ.

Bài 2 (trang 97 Ngữ Văn 6 Tập 1):

Hãy kể diễn cảm truyện cổ tích này.

Bố cục:

   - Đoạn 1 (Từ đầu ... kéo sợi): giới thiệu nhân vật và tình huống truyện.

   - Đoạn 2 (tiếp ... ý muốn của mụ): Sự đền ơn và lòng tham của mụ vợ.

   - Đoạn 3 (còn lại): sự trừng trị của cá vàng.

Tóm tắt

Có hai vợ chồng ông lão đánh cá nghèo khổ. Một hôm, người chồng ra biển đánh cá, sau hai lần không được gì thì lần thứ ba kéo lưới được một con cá vàng. Con cá kêu van, xin thả ra và hứa đền ơn, ông không đòi hỏi gì.

Về nhà, ông lão kể cho vợ nghe thì mụ vợ tham lam bắt ông ra biển đòi cá trả ơn. Lần thứ nhất, đòi cái máng cho lợn ăn. Lần thứ hai, một cái nhà rộng. Lần thứ ba, để mụ vợ làm nhất phẩm phu nhân. Lần thứ tư, mụ đòi làm nữ hoàng. Đến lần thứ năm, mụ muốn làm Long Vương bắt cá vàng hầu hạ.

Tham vọng quá cao, cá vàng tức giận, lấy lại tất cả. Ông lão trở về với túp lều nát và mụ vợ bên cái máng sứt mẻ.

Đọc hiểu văn bản

Câu 1 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   Trong truyện có 5 lần ông lão ra gọi cá vàng. Phép lặp có tính chất tăng tiến (sự phản ứng của biển cả, thái độ của cá vàng và những đòi hỏi tham lam của mụ vợ), khắc sâu, tô đậm tính cách nhân vật.

Câu 2 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   Sự thay đổi cảnh biển qua mỗi lần gọi cá:

   - Lần 1: biển gợn sóng êm ả.

   - Lần 2: biển xanh đã gợi sóng.

   - Lần 3: biển xanh nổi sóng dữ dội.

   - Lần 4: Biển nổi sóng mù mịt.

   - Lần 5: Một cơn dông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm.

   Biển xanh cũng nổi sóng dữ dội dần dần. Vì đó là sự giận dữ không chỉ của cá vàng và thiên nhiên mà còn cả sự tức giân của nhân dân trước sự tham lam vô đáy.

Câu 3 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   Lòng tham và sự bội bạc của mụ vợ tăng tiến và quá quắt. Sự bội bạc ấy với chồng tăng lên rõ rệt. (Lần 1) mắng đồ ngốc → (lần 2) đồ ngu, quát to hơn → (Lần 3) mắng như tát nước vào mặt → (Lần 4) mụ nổi giận lôi đình tát vào mặt ông lão, sau khi làm nữ hoàng thì đuổi chồng và để mọi người chế giễu → (lần 5) nổi cơn thịnh nộ, bắt ông lão đến và ra lệnh.

   Sự bội bạc đi tới tột cùng khi lòng tham vượt quá giới hạn – mụ đòi làm Long Vương. Nhờ ông lão mà mụ mới có tất cả, vậy mà mụ lại coi chồng như chướng ngại vật, muốn gạt ra để cá vàng trực tiếp hầu hạ mụ.

Câu 4 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   Câu chuyện kết thúc bằng hình ảnh “túp lều nát ngày xưa, và trên bậc cửa, mụ vợ đang ngồi trước cái máng lợn sứt mẻ”.

   Ý nghĩa: nói lên ước mơ công lí của nhân dân. Cuộc sống ông lão trở về bình yên, với mụ vợ là sự trừng phạt thích đáng.

Câu 5 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   Cá vàng trừng trị mụ vợ vì tham lam và bội bạc. Cá vàng là biểu tượng của lòng biết ơn với những tấm lòng nhân hậu khi gặp khó khăn. Cá vàng là ước mơ về công lí và hạnh phúc con người.

Luyện tập

Câu 1* (trang 97 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   - Có thể đặt tên Mụ vợ ông lão đánh cá và con cá vàng. Vì mụ vợ và cá vàng là nhân vật chính của truyện, ông lão là nhân vật phụ. Mạch truyện triển khai theo mức độ lòng tham của mụ vợ.

   - Nhan đề Ông lão đánh cá và con cá vàng tô đậm tính thiện con người. Hai nhân vật biểu tượng cho công lí, cho lòng tốt – phương diện đặc trưng của truyện cổ tích.

Bố cục

- Phần 1: Từ đầu ... ở nhà kéo sợi: Hoàn cảnh của hai vợ chồng ông lão.

- Phần 2: tiếp... làm theo ý muốn của mụ vợ: Sự đền đáp của cá vàng và lòng tham của người vợ

- Phần 3. Còn lại: Cá vàng trừng trị mụ vợ.

Giá trị nội dung

Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu bài học đích đáng cho những kẻ tham lam bội bạc

Trả lời câu hỏi

Câu 1 (SGK Ngữ văn 6 tập 1/96):

- Trong truyện 5 lần ông lão ra biển gọi cá.

- Việc lặp lại những lần ông lão ra biển gọi cá vàng có tác dụng:

   + Tăng tính kịch cho câu chuyện

   + Khắc họa, tô đậm thêm tính cách của nhân vật.

Câu 2 (SGK Ngữ văn 6 tập 1/96):

- Cảnh biển trong những lần ông lão ra biển:

   + Lần 1: gợn sóng êm ả

   + Lần 2: Biển xanh đã nổi sóng

   + Lần 3: Biển xanh nổi sóng dữ dội

   + Lần 4: Biển nổi sóng mịt mù

   + Lần 5: giông tố, mặt biển nổi sóng ầm ầm

→ Cảnh biển càng ngày càng dữ dội hơn bởi những đòi hỏi và lòng tham của mụ vợ càng ngày càng quá quắt khiến thiên nhiên nổi giận

Câu 3 (SGK Ngữ văn 6 tập 1/96):

- Lòng tham và sự bội bạc của người vợ ngày càng tăng: Từ đòi hỏi một máng lợn rồi đến nhà, nhất phẩm phu nhân, nữ hoàng, long vương; sự bội bạc: mắng, quát, giận dữ, nổi cơn thịnh nộ, đuổi

- Khi mụ vợ đòi làm Long Vương ngự trên mặt biển, để con cá phải làm theo tất cả những gì mụ muốn, sự bội bạc được đẩy lên tận cùng

Câu 4 (SGK Ngữ văn 6 tập 1/96):

- Kết thúc của truyện:

- Hai vợ chồng lại trở về với túp lều nát và cái máng lợn sứt mẻ

- Ý nghĩa của cách kết thúc: đây là cái giá phải trả cho sự tham lam bội bạc.

Câu 5 (SGK Ngữ văn 6 tập 1/96):

- Cá vàng trừng trị mụ vợ bởi cả hai tội tham lam và bội bạc

- Ý nghĩa hình tượng cá vàng:

   + Tượng trưng cho lòng biết ơn, là đại diện của lòng tốt, cái thiện

   + Tượng trưng cho chân lí dân gian, trừng trị cái ác

Luyện tập (SGK Ngữ văn 6 tập 1/97)

Bài 1:

- HS trình bày ý kiến của mình

- Có thể đặt tên như vậy vì cốt truyện này cũng xoay quanh nhân vật mụ vợ, ý nghĩa truyện mang đến cũng là phê phán lòng tham và sự bội bạc của mụ vợ

Bài 2:

- HS kể diễn cảm, chú ý giọng điệu nhân vật.

Trả lời câu 1 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Trong truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng có mấy lần ông lão ra biển gọi con cá vàng? Việc kể lại những lần ông lão ra biển gọi cá vàng là biện pháp lặp lại có chủ ý của truyện cổ tích. Hãy nêu tác dụng của biện pháp này.

Lời giải chi tiết:

- Trong truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng có năm lần ông lão ra biển gọi cá vàng.

     + Lần 1: Thế là ông lão đi ra biển

     + Lần 2: Thế là ông lão lại đi ra biển

     + Lần 3: Ông lão lại lóc cóc ra biển

     + Lần 4: Ông lão đành lủi thủi ra biển.

     + Lần 5: Ông lại đi ra biển

- Việc kể lại những lần ông, lão ra biển gọi cá vàng là biện pháp lặp lại có chủ ý của truyện cổ tích. Biện pháp này có mấy tác dụng sau:

+  Tạo nên tình huống, gây hồi hộp cho người nghe.

+  Sự lặp lại ở đây không phải là sự lặp lại nguyên xi mà có những chi tiết thay đổi, tăng tiến (cảnh biển thay đổi, lòng tham của mụ vợ tăng lên). Vì vậy, mỗi lần truyện lặp lại là mỗi lần có chi tiết mới xuất hiện. Đây là sự lặp lại tăng tiến.

+  Qua những lần lặp lại, tính cách các nhân vật (ông lão, mụ vợ, cá vàng) và chủ đề của truyện được tô đậm dần.

Trả lời câu 2 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Mỗi lần ông lão ra biển gọi cá vàng, cảnh biển thay đổi như thế nào?

Lời giải chi tiết:

Trong truyện, ông lão nầm lần ra biển gọi cá vàng, mỗi lần như thế cảnh biển lại thay đổi:

-   Lần 1: Biển gợn sóng êm ả.

-   Lần 2: Biển xanh đã nổi sóng.

-   Lần 3: Biển xanh nổi sóng dữ dội.

-   Lần 4: Biển nổi sóng mù mịt.

-  Lần 5: Một cơn giông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm.

⟹ Việc liệt kê tăng tiến, cho thấy rõ phản ứng của biển tương ứng với những đòi hỏi ngày càng vô lý, quá quắt của mụ vợ ông lão đánh cá.

Trả lời câu 3 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Em có nhận xét gì về lòng tham và sự bội bạc của nhân vật mụ vợ? Sự bội bạc của mụ đối với chồng đã tăng lên như thế nào? Khi nào sự bội bạc của mụ đi đến tột cùng?

Lời giải chi tiết:

*   Lòng tham không đáy và sự bội bạc của mụ vợ ngày càng quá quắt:

-   Lần 1: đòi máng lợn mới ⟹ đòi hỏi vật chất.

-   Lần 2: đòi một cái nhà rộng ⟹ đòi hỏi vật chất (tăng lên).

-  Lần 3: muốn làm nhất phẩm phu nhân ⟹ đòi hỏi của cải và danh vọng

-  Lần 4: muốn làm nữ hoàng ⟹ đòi hỏi của cải, danh vọng và quyền lực.

-  Lần 5: muốn làm Long Vương, bắt cá vàng hầu hạ và làm theo ý muốn của mụ ⟹ đòi hỏi một địa vị đầy quyền uy nhưng không có thật và một quyền phép vô hạn.

Lòng tham của mụ vợ cứ tăng mãi không có điểm dừng. Mụ muốn có tất cả mọi thứ: của cải, danh vọng, quyền phép vô hạn.

*  Đốì với chồng, thái độ bội bạc của mụ ngày càng tăng lên:

-  Mụ mắng chồng là đồ ngốc (đòi máng lớn)

-  Mụ quát to hơn: đồ ngu (đòi nhà)

-   Mụ mắng như tát nước vào mặt: "Đồ ngu, ngốc sao ngốc thể (đòi làm nhất phẩm phu nhân).

-   Mụ giận dữ, nổi trận lôi đình tát vào mặt ông lão: "mày dám cãi... ” (đòi làm nữ hoàng).

-   Mụ lại nổi cơn thịnh nộ, sai người đi bắt ông lão đến (đòi làm Long Vương) 

=> Những chi tiết ấy chứng tỏ: lòng tham càng lớn thì tình nghĩa vợ chồng càng nhỏ lại, rồi tiêu biến. Sự bội bạc của mụ đến đây đã đi tới tột cùng, người và trời đều không dung tha.

Trả lời câu 4 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Câu chuyện đã được kết thúc như thế nào? Ý nghĩa của cách kết thúc đó.

Lời giải chi tiết:

- Kết thúc truyện, vợ chồng ông lão trở về cảnh sống như xưa.

- Ý nghĩa: Với ông lão kết thúc như thế, ông lão không mất gì cả mà chỉ như vừa qua một cơn ác mộng. Còn đối với mụ vợ thì đó là một sự trừng trị thích đáng. Câu chuyện nói về đạo lý ác giả ác báo của con người.

Trả lời câu 5 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Cá vàng trừng trị mụ vợ vì tội tham lam hay tội bội bạc? Hãy nêu ý nghĩa tượng trưng của hình tượng con cá vàng.

Lời giải chi tiết:

*   Cá vàng trừng trị mụ vợ vì cả hai tội. Cả hai tội đều nặng, nhưng có lẽ, tội bội bạc là tội lớn hơn.

*  Ý nghĩa tượng trưng của hình tượng cá vàng:

-   Cá vàng tượng trưng cho sự biết ơn, tấm lòng vàng củạ nhân dân đôì với những người nhân hậu đã cứu giúp cõi người khi hoạn nạn, khó khăn. Cá vàng đại diện cho lòng tốt, cái thiện.

-   Cá vàng còn tượng trưng cho một chân lí khác của nhân dân: trừng trị đích đáng những kẻ tham lam, bội bạc.

Luyện tập

Có người cho rằng truyện này đặt tên là Mụ vợ ông lão đánh cá và con cá vàng. Ý kiến của em thế nào?

Lời giải chi tiết:

Không thể đặt như vậy vì:

- Về mặt hình thức: nhan đề quá dài

- Mụ vợ ông lão đánh cá là nhân vật chính, triển khai theo mạch mức độ tăng tiến theo những đòi hỏi vô lý của mụ nhưng sự đối thoại trực tiếp trong truyện là ông lão - con cá.

- Câu chuyện tô đậm lòng tốt, tính thiện của con người.

Tóm tắt

Một ông lão đánh cá nghèo ra biển. Lần thứ nhất kéo lưới chỉ thấy có bùn, lần thứ hai kéo lưới được cây rong, lần thứ ba thì bắt được con cá vàng. Cá vàng kêu van, hứa trả ơn và ông lão đã thả.

Mụ vợ biết chuyện, mắng lão một trận và năm lần bắt ông ra biển, đòi cá vàng đáp ứng những yêu cầu của mụ: Lần thứ nhất, mụ đòi cá giúp cho một chiếc máng lợn mới. Lần thứ hai, mụ vợ lại "quát to hơn" và bắt ông lão ra biển đòi cá vàng mội cái nhà rộng. Lần thứ ba, mụ vợ "mắng như tát nước vào mặt" ông lão và đòi làm một bà nhất phẩm phu nhân. Lần thứ tư, mụ vợ lại "nổi trận lôi đình" và đòi cá cho làm nữ hoàng. Lần thứ năm, mụ muốn làm Long Vương để bắt cá vàng hầu hạ.

Cá vàng tức giận, lấy lại tất cả những thứ đã cho và ông lão trở về lại thấy túp lều nát ngày xưa, trên bậc cửa, mụ vợ đang ngồi trước cái máng lợn sứt mẻ.

Trả lời câu 1 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

* Trong truyện, có 5 lần ông lão ra biển gọi cá vàng. 

* Tác dụng của biện pháp lặp lại này là:

- Tạo nên tình huống bất ngờ, gây sự hứng thú và hồi hộp cho người đọc.

- Sự lặp lại trong truyện lại mang những điều mới mẻ. Đây là sự lặp lại tăng tiến.

- Qua những lần lặp lại, bạn đọc sẽ hiểu rõ được tính cách của mỗi nhân vật trong truyện và dần tô đậm được chủ đề của truyện.

Trả lời câu 2 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Mỗi lần ông lão ra biển gọi cá vàng, cảnh biển thay đổi như thế nào? Vì sao?

   Trong truyện, có 5 lần ông lão ra biển gọi cá vàng, mỗi lần như thế cảnh biển lại thay đổi:

- Lần 1: biển gợn sóng êm ả.

- Lần 2: biển xanh đã nổi sóng.

- Lần 3: biển xanh nổi sóng dữ dội.

- Lần 4: biển nổi sóng mù mịt.

- Lần 5: cơn dông kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm.

Trả lời câu 3 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

* Lòng tham và bội bạc của nhân vật mụ vợ ngày càng quá quắt và không biết điều:

- Lần 1: đòi máng lợn mới

- Lần 2: đòi một cái nhà rộng

- Lần 3: muốn làm nhất phẩm phu nhân

- Lần 4: muốn làm nữ hoàng

- Lần 5: muốn làm Long Vương bắt cá vàng hầu hạ và làm theo ý muốn của mụ .

⟹ Lòng tham không đáy, được voi đòi tiên.

* Sự bội bạc của mụ đối với chồng:

- Mụ mắng chồng là đồ ngốc khi đòi máng.

- Mụ quát to hơn: đồ ngu khi đòi nhà.

- Mụ mắng như tát nước vào mặt: “Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế!” khi đòi làm nhất phẩm phu nhân.

- Mụ nổi trận lôi đình, tát vào mặt ông lão khi đòi làm nữ hoàng.

- Mụ lại nổi cơn thịnh nộ đòi làm Long Vương.

⟹ Qua những chi tiết trên cho ta thấy được mụ vợ ngày một quá quắt, đòi hỏi những điều vô lí. Lòng tham của mụ càng lớn thì tình nghĩa vợ chồng càng bị thu nhỏ lại và dần biến mất.

* Sự bội bạc của mụ đi tới tột cùng là lúc mụ muốn làm Long Vương, mụ muốn chính cá vàng là người hầu hạ để mụ tùy mụ sai khiến không cần qua trung gian là ông lão nữa. Đến đây thì đúng là tình nghĩa cạn, mọi thứ mà mụ muốn đã đi quá giới hạn, người và trời đều không dung tha.

Trả lời câu 4 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Câu chuyện đã được kết thúc như thế nào? Ý nghĩa của cách kết thúc đó?

* Câu chuyện kết thúc với kết quả là ông lão và mụ vợ quay trở lại sống trong túp lều và cái máng lợn sứt mẻ.

* Ý nghĩa của cách kết thúc đó:

- Trở về với cuộc sống ban đầu, ông lão sẽ yêu cuộc sống hơn còn mụ vợ sẽ biết rằng nếu còn cứ tham lam và bội bạc thì sẽ bị trừng phạt.

- Hình ảnh hai vợ chồng ông lão trở về túp lều bên cái máng mẻ cho ta thấy: tất cả mong muốn tham lam của mụ vợ chỉ là một giấc mơ. Những gì không phải do bàn tay mình làm ra thì không bao giờ bền vững và không dành cho mình.

Trả lời câu 5 (trang 96 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

* Cá vàng trừng trị mụ vì cả hai tội: tội tham lam và  bội bạc. Nhưng có lẽ, cá vàng đang nghiêng trừng trị mụ về tội bội bạc với chồng.

* Ý nghĩa của tượng trưng của hình tượng con cá vàng:

- Cá vàng tượng trưng cho sự biết ơn, tấm lòng vàng của nhân dân đối với những người nhân hậu đã cứu giúp con người trong hoàn cảnh khó khăn.

- Cá vàng đại diện cho cái thiện.

- Cá vàng còn tượng trưng cho một chân lí: những kẻ tham lam, bội bạc sẽ bị trừng trị thích đáng.

LUYỆN TẬP:

Có người cho rằng nên đặt truyện này là “Mụ vợ ông lão đánh cá và con cá vàng”. Ý kiến của em như thế nào?

Trả lời:

Em nghĩ nó cũng được bởi vì:

- Mụ vợ là nhân vật chính của truyện.

- Ý nghĩa của truyện: phê phán, có những bài học thích đáng cho kẻ tham lam, bội bạc giống mụ vợ. 

Bố cục: 3 đoạn

- Đoạn 1 (Từ đầu ... đến “kéo sợi”): Giới thiệu nhân vật và tình huống truyện.

- Đoạn 2 (Tiếp theo ... đến “ý muốn của mụ”): Sự đền ơn của cá và lòng tham của mụ vợ.

- Đoạn 3 (Còn lại): Sự trừng trị của cá vàng.