1. Định hướng

Khi tập làm thơ, cần chú ý xác định rõ đề tài (viết về ai, về điều gì) và cảm xúc, suy nghĩ,… của bản thân về điều mình định viết; chú ý đảm bảo số chữ trong mỗi dòng thơ và cách gieo vần của bài thơ đã nêu trong phần Kiến thức ngữ văn.

2. Thực hành

Câu 1 (trang 53, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Chọn những tiếng trong ngoặc đơn phù hợp với chỗ trống (…). Từ đó, xác định cách gieo vần ở mỗi khổ thơ.

(gạch, ngõ, giếng)

Mặt Trời lặn xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên lúng liếng

Vườn sau gió chẳng đuổi nhau

Lá vẫn bay vàng sân (…)

(Trần Đăng Khoa)

(làng, về, người)

(gió, cũ, trắng)

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,

Lòng trí bâng khuâng sức nhớ (…)

- Chị ấy năm nay còn gánh thóc

Dọc bờ sông (…) nắng chang chang?

(Hàn Mặc Tử)

Hướng dẫn trả lời:

(gạch, ngõ, giếng)

Mặt Trời lặn xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên lúng liếng

Vườn sau gió chẳng đuổi nhau

Lá vẫn bay vàng sân giếng.

(Trần Đăng Khoa)

(làng, về, người)

(gió, cũ, trắng)

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,

Lòng trí bâng khuâng sức nhớ làng

- Chị ấy năm nay còn gánh thóc

Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?

(Hàn Mặc Tử)

Câu 2 (trang 53, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Viết bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ theo đề tài tự chọn (về gia đình, người thân, bạn bè, trường lớp, quê hương,…)

Hướng dẫn trả lời:

Mỗi buổi bình minh chợt thức giấc

Ta nghe tiếng chim hót vọng vào

Khu vườn nhỏ với những lao xao

Từng hạt nắng rơi đầy vườn xuân.

Tập làm thơ sáu chữ, bảy chữ.

I. Định hướng.

– Đọc lại các văn bản thơ sáu chữ, bảy chữ đã học trong Bài 2.

– Khi tập làm thơ, cần chú ý xác định rõ đề tài (viết về ai, về điều gì) và cảm xúc, suy nghĩ,…của bản thân về điều mình định viết; chú ý đảm bảo số chữ trong mỗi dòng thơ và cách gieo vần của bài thơ đã nêu trong phần Kiến thức ngữ văn.

2. Thực hành.

a) Chọn những tiếng trong ngoặc đơn phù hợp với chỗ trống (…). Từ đó, xác định cách gieo vần ở mỗi khổ thơ.

(gạch, ngõ, giếng)Mặt Trời lặn xuống bờ ao
Ngọn khói xanh lên lúng liếng
Vườn sau gió chẳng đuổi nhau
Lá vẫn bay vàng sân (…)(Trần Đăng Khoa)(làng, về, người)

(gió, cũ, trắng)

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,
Lòng trí bâng khuâng sức nhớ (…)
– Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông (…) nắng chang chang?(Hàn Mặc Tử)

Trả lời:

(gạch, ngõ, giếng)Mặt Trời lặn xuống bờ ao
Ngọn khói xanh lên lúng liếng
Vườn sau gió chẳng đuổi nhau
Lá vẫn bay vàng sân giếng.(Trần Đăng Khoa)(làng, về, người)

(gió, cũ, trắng)

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,
Lòng trí bâng khuâng sức nhớ làng
– Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?(Hàn Mặc Tử)

b) Viết bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ theo đề tài tự chọn (về gia đình, người thân, bạn bè, trường lớp, quê hương,…)

Chuẩn bị+ Em muốn viết về ai, về điều gì?

+ Em sử dụng thể thơ sáu chữ hay bảy chữ?

+ Tình cảm, cảm xúc của em với đối tượng đó như thế nào?

+ Những hình ảnh, chi tiết,… nào của người hoặc sự vật, sự việc em định viết để lại ấn tượng sâu sắc trong em?

+ Em định đặt nhan đề cho bài thơ như thế nào?

Viết bài thơ+ Kể hoặc miêu tả hình ảnh của đối tượng trong cảm nhận của em; qua đó, thể hiện tình cảm, cảm xúc của em dành cho đối tượng.

+ Lựa chọn từ ngữ thích hợp để thể hiện các đặc điểm của đối tượng. Vận dụng các biện pháp tu từ như: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp cấu trúc,… phù hợp.

+ Sắp xếp các từ ngữ trong dòng và trong khổ thơ theo quy định về số tiếng, vần, nhịp của thơ sáu chữ hoặc bảy chữ.

Kiểm tra và chỉnh sửa+ Đọc lại bài thơ đã viết.

+ Bài thơ đã đảm bảo số tiếng, vần, nhịp của thơ sáu chữ hoặc bảy chữ chưa?

+ Bài thơ có tập trung thể hiện về đối tượng em chọn viết và tình cảm của em dành cho đối tượng đó không?

+ Có nên thay thế từ ngữ nào để bài thơ diễn tả chính xác hoặc hay hơn không?

* Bài thơ tham khảo:

Xuân lòng

Đông tàn xuân đến xuân nở hoa
Nổi buồn dấu kín giữa chiều tà
Vui thơ xướng họa cùng bè bạn
Gửi chút tình riêng đến nẻo xa
Chợt nghĩ hình ai nơi cỏi vắng
Chiếu nay lặng lẹ ngắm mây trời
Lòng ta man mác buồn da diết
Thả hồn trong gió say tình say
Xứ Huế đây, ở xứ Huế đây
Tiếng thơ dìu dắt nước non này
Mơ màng bóng cũ người xưa ấy
Say đắm một thời tuổi thơ ngây
Ta muốn tình thơ luôn sẽ đến
Để cùng chung điệu tiếng ngân nga
Để hồn ấm lại trong hưu quạnh
Ngây ngất xuân lòng ta với ta 

Định hướng

- Đọc lại các văn bản thơ sáu chữ, bảy chữ đã học trong Bài 2.

ad

- Khi tập làm thơ, cần chú ý xác định rõ đề tài (viết về ai, về điều gì) và cảm xúc, suy nghĩ,…của bản thân về điều mình định viết; chú ý đảm bảo số chữ trong mỗi dòng thơ và cách gieo vần của bài thơ đã nêu trong phần Kiến thức ngữ văn.

Thực hành

Bài tập trang 53 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1 – Cánh diều:

a) Chọn những tiếng trong ngoặc đơn phù hợp với chỗ trống (…). Từ đó, xác định cách gieo vần ở mỗi khổ thơ.

(gạch, ngõ, giếng)

Mặt Trời lặn xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên lúng liếng

Vườn sau gió chẳng đuổi nhau

Lá vẫn bay vàng sân (…)

(Trần Đăng Khoa)

(làng, về, người)

(gió, cũ, trắng)

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,

Lòng trí bâng khuâng sức nhớ (…)

- Chị ấy năm nay còn gánh thóc

Dọc bờ sông (…) nắng chang chang?

(Hàn Mặc Tử)

Trả lời:

(gạch, ngõ, giếng)

Mặt Trời lặn xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên lúng liếng

Vườn sau gió chẳng đuổi nhau

Lá vẫn bay vàng sân giếng.

(Trần Đăng Khoa)

(làng, về, người)

(gió, cũ, trắng)

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,

Lòng trí bâng khuâng sức nhớ làng

- Chị ấy năm nay còn gánh thóc

Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?

(Hàn Mặc Tử)

ad

b) Viết bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ theo đề tài tự chọn (về gia đình, người thân, bạn bè, trường lớp, quê hương,…)

Chuẩn bị

+ Em muốn viết về ai, về điều gì?

+ Em sử dụng thể thơ sáu chữ hay bảy chữ?

+ Tình cảm, cảm xúc của em với đối tượng đó như thế nào?

+ Những hình ảnh, chi tiết,… nào của người hoặc sự vật, sự việc em định viết để lại ấn tượng sâu sắc trong em?

+ Em định đặt nhan đề cho bài thơ như thế nào?

Viết bài thơ

+ Kể hoặc miêu tả hình ảnh của đối tượng trong cảm nhận của em; qua đó, thể hiện tình cảm, cảm xúc của em dành cho đối tượng.

+ Lựa chọn từ ngữ thích hợp để thể hiện các đặc điểm của đối tượng. Vận dụng các biện pháp tu từ như: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp cấu trúc,… phù hợp.

+ Sắp xếp các từ ngữ trong dòng và trong khổ thơ theo quy định về số tiếng, vần, nhịp của thơ sáu chữ hoặc bảy chữ.

Kiểm tra và chỉnh sửa

+ Đọc lại bài thơ đã viết

+ Bài thơ đã đảm bảo số tiếng, vần, nhịp của thơ sáu chữ hoặc bảy chữ chưa?

+ Bài thơ có tập trung thể hiện về đối tượng em chọn viết và tình cảm của em dành cho đối tượng đó không?

+ Có nên thay thế từ ngữ nào để bài thơ diễn tả chính xác hoặc hay hơn không?

*Bài thơ tham khảo

TẢ CÔ GIÁO MÀ EM YÊU QUÝ

Trong suốt những năm tiểu học

Em được học nhiều thầy cô

Nhưng người mà em quý nhất

Là cô giáo em bây giờ

Cô giáo em còn trẻ lắm

Như chưa đến tuổi ba lăm

Dáng dong dỏng cao cân đối

Khuôn mặt đẹp như trăng rằm

Đôi mắt hiền từ đen láy

Ẩn dưới lông mày nét ngang

Sống mũi dọc dừa thanh tú

Nụ cười tỏa nắng xốn xang

Bàn tay dịu dàng tinh tế

Sửa từng phép tính, lời văn

Sửa cách ngồi học ngay ngắn

Sửa lễ phép, sửa nói năng,…

Bên cô tháng ngày thơ ấu

Để cô chắp cánh ước mơ

Cô như mẹ hiền yêu dấu

Dạy dỗ, bao dung vô bờ.

Nguồn: Tác giả Bình An

Định hướng

- Đọc lại các văn bản thơ sáu chữ, bảy chữ đã học trong Bài 2.

- Khi tập làm thơ, cần chú ý xác định rõ đề tài (viết về ai, về điều gì) và cảm xúc, suy nghĩ,…của bản thân về điều mình định viết; chú ý đảm bảo số chữ trong mỗi dòng thơ và cách gieo vần của bài thơ đã nêu trong phần Kiến thức ngữ văn.

Thực hành

Bài tập trang 53 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1:

a) Chọn những tiếng trong ngoặc đơn phù hợp với chỗ trống (…). Từ đó, xác định cách gieo vần ở mỗi khổ thơ.

(gạch, ngõ, giếng)

Mặt Trời lặn xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên lúng liếng

Vườn sau gió chẳng đuổi nhau

Lá vẫn bay vàng sân (…)

(Trần Đăng Khoa)

(làng, về, người)

(gió, cũ, trắng)

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,

Lòng trí bâng khuâng sức nhớ (…)

- Chị ấy năm nay còn gánh thóc

Dọc bờ sông (…) nắng chang chang?

(Hàn Mặc Tử)

Trả lời:

(gạch, ngõ, giếng)

Mặt Trời lặn xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên lúng liếng

Vườn sau gió chẳng đuổi nhau

Lá vẫn bay vàng sân giếng.

(Trần Đăng Khoa)

(làng, về, người)

(gió, cũ, trắng)

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,

Lòng trí bâng khuâng sức nhớ làng

- Chị ấy năm nay còn gánh thóc

Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?

(Hàn Mặc Tử)

b) Viết bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ theo đề tài tự chọn (về gia đình, người thân, bạn bè, trường lớp, quê hương,…)

Chuẩn bị

+ Em muốn viết về ai, về điều gì?

+ Em sử dụng thể thơ sáu chữ hay bảy chữ?

+ Tình cảm, cảm xúc của em với đối tượng đó như thế nào?

+ Những hình ảnh, chi tiết,… nào của người hoặc sự vật, sự việc em định viết để lại ấn tượng sâu sắc trong em?

+ Em định đặt nhan đề cho bài thơ như thế nào?

Viết bài thơ

+ Kể hoặc miêu tả hình ảnh của đối tượng trong cảm nhận của em; qua đó, thể hiện tình cảm, cảm xúc của em dành cho đối tượng.

+ Lựa chọn từ ngữ thích hợp để thể hiện các đặc điểm của đối tượng. Vận dụng các biện pháp tu từ như: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp cấu trúc,… phù hợp.

+ Sắp xếp các từ ngữ trong dòng và trong khổ thơ theo quy định về số tiếng, vần, nhịp của thơ sáu chữ hoặc bảy chữ.

Kiểm tra và chỉnh sửa

+ Đọc lại bài thơ đã viết

+ Bài thơ đã đảm bảo số tiếng, vần, nhịp của thơ sáu chữ hoặc bảy chữ chưa?

+ Bài thơ có tập trung thể hiện về đối tượng em chọn viết và tình cảm của em dành cho đối tượng đó không?

+ Có nên thay thế từ ngữ nào để bài thơ diễn tả chính xác hoặc hay hơn không?

*Bài thơ tham khảo

- Bài thơ số 1:

Xuân lòng

Đông tàn xuân đến xuân nở hoa

Nổi buồn dấu kín giữa chiều tà

Vui thơ xướng họa cùng bè bạn

Gửi chút tình riêng đến nẻo xa

Chợt nghĩ hình ai nơi cỏi vắng

Chiếu nay lặng lẹ ngắm mây trời

Lòng ta man mác buồn da diết

Thả hồn trong gió say tình say

Xứ Huế đây, ở xứ Huế đây

Tiếng thơ dìu dắt nước non này

Mơ màng bóng cũ người xưa ấy

Say đắm một thời tuổi thơ ngây

Ta muốn tình thơ luôn sẽ đến

Để cùng chung điệu tiếng ngân nga

Để hồn ấm lại trong hưu quạnh

Ngây ngất xuân lòng ta với ta

- Bài thơ số 2:

Năm tháng bạn bè

Ta có trong năm tháng bạn bè

Trong lối mòn xưa cỏ rêu che

Nửa đời chìm nổi về bên bạn

Lại vui như chẳng nắng sương gì

Ta có trong năm tháng bạn bè

Mạ trong ngọn gió lạnh lùng khuya

Cha trong hạt cát đêm sao hiện

Và em trong đèo núi cách chia

Ta có trong năm tháng bạn bè

Niềm thương nổi nhớ với say mê

Câu thơ thức đến canh gà muộn

Tóc bạc bên đèn đọc nhau nghe

Ta như sóng ấy dễ tan đi

Bạn là ghềnh đá dấu ta ghi

Những gì sâu thẳm ngoài vô tận

Đều có cho ta giữa bạn bè

Rét quá nên thơ không thể ngủ

Đốt lên ngọn lửa ấm lòng nhau

Ngoài kia sông nép vào bóng cỏ

Đêm lạnh vắt ngang tiếng còi tàu…

- Bài thơ số 3:

Thế giới năm qua

Thế giới năm qua bao tai ương

Chiến tranh khủng bố khắp muôn phương

Thiên tai, dịch bệnh liên miên mãi

Tang tóc đau thương nối tiếp nhau

Chúng ta hãy cùng đoàn kết lại

Tay nắm tay nhau chống chiến tranh

Tình thương, chia sẻ là sức mạnh

Bao nhiêu thảm hoạ cũng tan nhanh

Viết bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ theo đề tài tự chọn (về gia đình, người thân, bạn bè, trường lớp, quê hương,...).

Bài tham khảo 1:

Tình bạn từ thuở thiếu thời
Yêu thương, gắn bó nửa đời bên nhau
Nhớ thời cơm nắm mo cau
Xa quê vẫn giữ một mầu thủy chung

Về già lại được tương phùng
Một ngày nắng đẹp lại cùng bên nhau
Vườn Vua rực rỡ sắc màu
Thong dong ngắm cảnh với bầu rượu thơ

Thời gian đâu có đợi chờ
Sống vui, sống đẹp với thơ, với đời.

Bài tham khảo 2:

Bạn bè là nghĩa tương tri
Có duyên gặp mặt mấy khi trong đời
Cho dù xa cách chân trời
Tấm lòng tri kỷ rạng ngời sáng soi

Đường đi vạn nẻo muôn nơi
Sẻ chia tâm sự cho vơi nỗi niềm
Trăng vàng soi sáng bên thềm
Chung trà chén rượu rót thêm cho đầy

Bài tham khảo 3:

Nhân ngày nhà giáo Việt Nam
Lòng em muốn viết muôn ngàn câu thơ
Nói về ơn đức thầy cô
Bao năm vun đắp ước mơ xây đời.

Dạy em học tập nên người
Dìu em hướng tới bầu trời tương lai
Như bình minh tỏa sớm mai
Thành công rực rỡ đức tài sánh đôi.

Bài tham khảo 4:

Lời thầy vọng mãi nơi đây
Con xin ghi khắc mỗi ngày lớn khôn.
Hiền ngoan,hiếu nghĩa,ôn tồn
Siêng năng, lễ phép tâm hồn sạch trong.

Lời thầy theo những ước mong
Cho con tiếp bước thành công cuộc đời.
Hôm nay dù đã xa rời
Thầy xưa trường cũ nhưng lời không phai.

Lời thầy như ánh ban mai
Cho con soi sáng tương lai đời mình.
Chữ trung,chữ hiếu,trữ tình
Chữ nhân,chữ nghĩa,chữ bình ,chữ an.

Lời thầy theo những gian nan
Tiếp thêm sức mạnh không màn khó chi.
Nơi này con nguyện khắc ghi
Lời xưa thầy dặn dù đi đường nào.