Câu 1 (trang 83 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): So sánh các cặp câu dưới đây và nhận xét về tác dụng của việc mở rộng các thành phần chính và trạng ngữ của câu bằng cụm từ. 

a1. Đan-kô đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt, sung sướng nhìn khoảng đất tự do và bật lên tiếng cười tự hào. 

a2. Chàng Đan-kô can trường và kiêu hãnh đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt sung sướng nhìn khoảng đất tự do và bật lên tiếng cười tự hào. 

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

b1. Đến cửa sổ, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà. 

b2. Đến cửa sổ nhỏ nhà Đào, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà. 

(Xuân Quỳnh, Cô gió mất tên) 

c1. Họ dừng lại và giữa tiếng gầm gào, trong bóng tối, những con người ấy bắt đầu kết tội Đan- kô. 

c2. Họ dừng lại và giữa tiếng gầm gào đắc thắng của rừng rú, trong bóng tối run rẩy, những con người mệt mỏi và dữ tợn ấy bắt đầu kết tội Đan-kô. 

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô) 

d1. Họ đang nhìn xuống một thung lũng . 

d2. Họ đang nhìn xuống một thung lũng rất đẹp với những đồng cỏ xanh rờn hai bên. 

(Rô- a Đan, Xưởng Sô- cô- la) 

đ1. Chợt cô nghĩ đến cú ong lạc đường

đ2. Chợt cô nghĩ đến cú ong lạc đường mà cô đã bỏ quên ở ngoài cửa, khi cô vào trong nhà

(Xuân Quỳnh, Cô gió mất tên) 

Trả lời: 

So sánh

Cặp câu

Về hình thức

Về nội dung

a1, a2

a1: câu ngắn

a1: ý kiến rõ ràng

a2: câu dài hơn

a2: ý kiến rõ ràng, chi tiết hơn

b1, b2

b1: câu ngắn

b1: rõ ý

b2: câu dài hơn

b2: miêu tả cho tiết hành động

c1, c2

c1: câu ngắn

c1: đầy đủ ý

c2: câu dài hơn

c2: ý kiến rõ ràng kết hợp với miêu tả chi tiết

d1, d2

d1: câu ngắn

d1: dễ hiểu

d2: câu dài

d2: xác định rõ đó là thung lũng như thế nào

đ1, đ2

đ1: câu văn ngắn

đ1: sự vật được nhắc đến chưa rõ ràng

đ2: câu văn dài hơn

đ2: xác định rõ sự vật được nói đến

→ Tác dụng của việc mở rộng các thành phần chính và trạng ngữ của câu bằng cụm từ: xác định rõ hơn về sự vật, sự việc được nhắc tới bằng việc miêu tả chi tiết, cụ thể hơn. Qua đó làm tăng tính biểu cảm cho lời văn

Câu 2 (trang 83 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Xác định chủ ngữ, vị ngữ và trạng ngữ (nếu có) trong các câu sau: 

Nhìn qua ô cửa, ta có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ. 

(Giuyn Véc- nơ, Dòng “Sông Đen”) 

Trái tim cháy sáng rực như mặt trời, sáng hơn mặt trời, và cả khu rừng im lặng, sáng lên dưới ngọn đuốc cảu lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Trời đã về chiều và dưới ánh hoàng hôn, sông đỏ như dòng máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan- kô. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Nếu chúng bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan- kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên sẽ thay đổi như thế nào?

Trả lời: 

Trạng ngữ: Nhìn qua ô cửa

Chủ ngữ: ta

Vị ngữ: có cảm tưởng như đang đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ.

Chủ ngữ: Trái tim

Trạng ngữ: và cả khu rừng im lặng

Vị ngữ: cháy sáng rực như mặt trời/ sáng lên dưới ngọn đuốc của lòng yêu thuơng vĩ đại đối với mọi người.

Chủ ngữ 1: trời

Vị ngữ 1: đã về chiều

Trạng ngữ: dưới ánh hoàng hôn

Chủ ngữ 2: sông đỏ

Vị ngữ 2: như dòng máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô

→ Nếu chúng ta bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên sẽ thay đổi hoàn toàn. Bởi những cụm từ đó đóng vai trò quan trọng trong việc làm nổi bật lên sự vật, sự việc được nói đến trong mỗi câu. Đó đều là những sự vật, sự việc phi thường và mang giá trị rất lớn. Nếu bỏ những cụm từ trên, các sự vật, sự việc trong những câu văn trên sẽ trở lên tầm thường và không thể hiện hết ý nghĩa ẩn sâu mà tác giả muốn truyền tải đến người đọc.

Câu 3 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Mở rộng các thành phần được gạch chân trong các câu sau bằng cụm từ, sau đó so sánh để làm rõ sự khác biệt về nghĩa giữa câu vừa mở rộng và câu trước khi mở rộng: 

a. Trời mưa. 

b. Chú mèo đang nằm ngủ ngon lành. 

c. Dưới ánh trăng, cảnh vật trong thật đẹp. 

Trả lời: 

Câu mở rộng thành phần: Trời mưa như trút nước.

Câu mở rộng thành phần vị ngữ thể hiện rõ trạng thái của cơn mưa.

Câu mở rộng thành phần: Chú mèo trắng như tuyết đang nằm ngủ ngon lành.

Câu mở rộng thành phần chủ ngữ xác định rõ đặc điểm của chú mèo.

Câu mở rộng thành phần: Dưới ánh trăng ngày Rằm, cảnh vật trông thật đẹp.

Câu mở rộng thành phần trạng ngữ thể hiện rõ hoàn cảnh là vào đêm Rằm (trăng tròn).

Câu 4 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu sau: 

a. Trước ánh sáng của trái tim Đan- kô, bóng tối tan tác và run lẩy bẩy, nhào xuống cái mõm hôi thối của đầm lầy nơi rừng sâu núi thẳm. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

b. Cây cối được ánh chớp lạnh lẽo rọi sáng, nom như những vật sống, đang dang rộng những cánh tay dài ngoằn ngoèo, đan thành một mạng lưới dày xung quanh đoàn người, cố ngăn chặn họ. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Trả lời: 

Biện pháp tu từ: nhân hóa (đầm lầy – cái mõm hôi thối)

Tác dụng: nhân cách hóa những sự vật vô tri, qua đó thể hiện sự nguy hiểm trùng trùng nơi rừng sâu núi thẳm với những đầm lầy như những con thủy quái có thể nuốt chửng con người bất cứ lúc nào.

Biện pháp tu từ: so sánh (cây cối – những vật sống)

Tác dụng: nhấn mạnh những mối nguy hiểm tiềm ẩn nơi rừng sâu, ngay cả những cái cây cũng trở lên lạ lùng, như biến thành yêu quái, đe dọa đến sự sống của con người.

Câu 1 (trang 83 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2) :

- a1 và a2: Trong câu a2, mở rộng chủ ngữ bằng cụm từ (Chàng Đan-kô can trường và kiêu hãnh). So với câu a1, có tác dụng bổ sung đặc điểm cho Đan-kô.

- b1 và b2: Trong câu b2, mở rộng trạng ngữ bằng cụm từ (Đến cửa sổ nhỏ nhà Đào). So với câu b1, có tác dụng làm rõ cụ thể địa điểm.

- c1 và c2: Trong câu c2, mở rộng vị ngữ bằng cụm từ (giữa tiếng gầm gào đắc thắng của rừng rú), mở rộng trạng ngữ bằng cụm từ (trong bóng tối run rẩy) và mở rộng chủ ngữ bằng cụm từ (những con người mệt mỏi và dữ tợn ấy). So với câu c1, có tác dụng làm rõ các hình ảnh sự việc có trong câu.

- d1 và d2: Trong câu d2, mở rộng vị ngữ bằng cụm từ (một thung lũng rất đẹp với những đồng cỏ xanh rờn hai bên). So với câu câu d1, có tác dụng miêu tả rõ nét về cảnh vật).

- đ1 và đ2: Trong câu đ2, mở rộng vị ngữ bằng cụm từ (chú ong lạc đường mà cô đã bỏ quên ở ngoài cửa, khi cô vào trong nhà). So với câu đ1, có tác dụng bổ sung thông tin về chú ong).

Câu 2 (trang 83 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2) :

Câu

Trạng ngữ

Chủ ngữ

Vị ngữ

a

Nhìn qua ô cửa

ta

có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ.

b

trái tim

cháy sáng rực như mặt trời, sáng hơn mặt trời, và cả khu rừng im lặng, sáng lên dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người.

c

Dưới ánh hoàng hôn

chiều, sông

đã về chiều, đỏ như dòng máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô.

Nếu chúng ta bỏ bớt các cụm từ "khổng lồ" ở câu a, "dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người" ở câu b, "phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô" ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên sẽ thay đổi, ý nghĩa sẽ không được thể hiện rõ nét về đặc điểm nữa.

Câu 3 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2) :

Việc mở rộng thêm trong câu giúp các câu có đặc điểm cụ thể hơn, ý nghĩa hay, sâu sắc hơn.

Câu 4 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2) :

1. 1. Biện pháp tu từ nhân hóa (cái mõm hôi thối của đầm lầy), giúp cho hình ảnh về cái đầm lầy trở nên sinh động, thú vị hơn.
   2. Biện pháp tu từ so sánh (Cây cối được ánh chớp lạnh lẽo rọi sáng, nom như những vật sống,..) gợi hình, giúp cho việc mô tả về cây cối được cụ thể, thú vị hơn.

Câu 1 (trang 83 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): So sánh các cặp câu dưới đây và nhận xét về tác dụng của việc mở rộng các thành phần chính và trạng ngữ của câu bằng cụm từ. 

a1. Đan- kô đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt, sung sướng nhìn khoảng đất tự do và bật lên tiếng cười tự hào. 

a2. Chàng Đan- kô can trường và kiêu hãnh đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt sung sướng nhìn khoảng đất tự do và bật lên tiếng cười tự hào. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

b1. Đến cửa sổ, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà. 

b2. . Đến cửa sổ nhỏ nhà Đào, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà. 

(Xuân Quỳnh, Cô gió mất tên) 

c1. Họ dừng lại và giữa tiếng gầm gào, trong bóng tối, những con người ấy bắt đầu kết tội Đan- kô. 

c2. Họ dừng lại và giữa tiếng gầm gào đắc thắng của rừng rú, trong bóng tối run rẩy, những con người mệt mỏi và dữ tợn ấy bắt đầu kết tội Đan- kô. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

d1. Họ đang nhìn xuống một thung lũng . 

d2. Họ đang nhìn xuống một thung lũng rất đẹp với những đồng cỏ xanh rờn hai bên. 

(Rô- a Đan, Xưởng Sô- cô- la) 

đ1. Chợt cô nghĩ đến cú ong lạc đường

đ2. Chợt cô nghĩ đến cú ong lạc đường mà cô đã bỏ quên ở ngoài cửa, khi cô vào trong nhà

(Xuân Quỳnh, Cô gió mất tên) 

Trả lời: 

- Các câu a1, b1, c1, d1, đ1 không chi tiết bằng các câu a2, b2, c2, d2, đ2

- Nhờ thành phần mở rộng câu mà ý nghĩa của câu được diễn đạt chi tiết hơn, giúp người đọc dễ hình dung hơn. 

Câu 2 (trang 83 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Xác định chủ ngữ, vị ngữ và trạng ngữ (nếu có) trong các câu sau: 

Nhìn qua ô cửa, ta có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ. 

(Giuyn Véc- nơ, Dòng “Sông Đen”) 

Trái tim cháy sáng rực như mặt trời, sáng hơn mặt trời, và cả khu rừng im lặng, sáng lên dưới ngọn đuốc cảu lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Trời đã về chiều và dưới ánh hoàng hôn, sông đỏ như dòng máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan- kô. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Nếu chúng bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan- kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên sẽ thay đổi như thế nào?

Trả lời: 

Nhìn qua ô cửa (TN), ta (CN) có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ. (VN)

(Giuyn Véc- nơ, Dòng “Sông Đen”) 

Trái tim cháy sáng rực(CN) như mặt trời, sáng hơn mặt trời, và cả khu rừng im lặng, sáng lên dưới ngọn đuốc cảu lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người. (VN)

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Trời đã về chiều và dưới ánh hoàng hôn(TN) , sông đỏ(CN) như dòng máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan- kô. (VN)

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Nếu chúng bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan- kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên không có thay thay đổi về nội dung chung nhưng về cụ thể chi tiết sẽ không thể hình dung được. 

Câu 3 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Mở rộng các thành phần được gạch chân trong các câu sau bằng cụm từ, sau đó so sánh để làm rõ sự khác biệt về nghĩa giữa câu vừa mở rộng và câu trước khi mở rộng: 

Trả lời: 

Việc mở rộng thành phần chính và trạng ngữ bằng cụm từ làm cho việc miêu tả chi tiết, rõ ràng hơn. 

Câu 4 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu sau: 

Trước ánh sáng của trái tim Đan- kô, bóng tối tan tác và run lẩy bẩy, nhào xuống cái mõm hôi thối của đầm lầy nơi rừng sâu núi thẳm. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Cây cối được ánh chớp lạnh lẽo rọi sáng, nom như những vật sống, đang dang rộng những cánh tay dài ngoằn ngoèo, đan thành một mạng lưới dày xung quanh đoàn người, cố ngăn chặn họ. 

(Mác- xim Go- rơ- ki, Trái tim Đan- kô) 

Trả lời: 

Nhân hóa “bóng tối tan tác và run lẩy bẩy, nhào xuống cái mõm hôi thối”, “…nom như những vật sống, đang dang rộng những cánh tay dài ngoằn ngoèo.. ” → Việc miêu tả được sinh động hơn, hình dung rõ hơn các đặc điểm của sự vật. 

Câu 1. So sánh các cặp câu dưới đây và nhận xét về tác dụng của việc mở rộng các thành phần chính và trạng ngữ của câu bằng cụm từ:

a1. Đan-kô đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt, sung sướng nhìn khoảng đất tự do và bật lên tiếng cười tự hào.

a2. Chàng Đan-kô can trường và kiêu hãnh đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt, sung sướng nhìn khoảng đất tự do và bật lên tiếng cười tự hào.

b1. Đến cửa sổ, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà.

b2. Đến cửa sổ nhỏ nhà Đào, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà.

c1. Họ dừng lại và giữa tiếng gầm gào, trong bóng tối, những con người ấy bắt đầu kết tội Đan-kô.

c2. Họ dừng lại, và giữa tiếng gầm gào đắc thắng của rừng rú, trong bóng tối run rẩy, những con người mệt mỏi và dữ tợn ấy bắt đầu kết tội Đan-kô.

d1. Họ đang nhìn xuống một thung lũng.

d2. Họ đang nhìn xuống một thung lũng rất đẹp với những đồng cỏ xanh rờn hai bên.

đ1. Chợt cô nghĩ đến chú ong lạc đường.

đ2. Chợt cô nghĩ đến chú ong lạc đường mà cô đã bỏ quên ở ngoài cửa, khi cô vào trong nhà.

Gợi ý:

- Câu a2: Chủ ngữ là một cụm danh từ; Tác dụng: Bổ sung về đặc điểm cho nhân vật Đan-kô.

- Câu b2: Trạng ngữ là một cụm động từ có cấu tạo phức tạp hơn; Tác dụng: Bổ sung thông tin về địa điểm.

- Câu c2: Các trạng ngữ là cụm danh từ; Chủ ngữ trong vế câu thứ hai có cấu tạo là một cụm từ (những con người mệt mỏi và dữ tợn ấy); Bổ sung thông tin về địa điểm, cũng như đối tượng được nói đến trong câu.

- Câu d2: Vị ngữ là một cụm động từ có cấu tạo phức tạp hơn; Tác dụng: Miêu tả rõ hơn cảnh vật mà họ nhìn thấy.

- Câu đ2: Vị ngữ là một cụm động từ có cấu tạo phức tạp hơn; Tác dụng: Cung cấp thêm thông tin về chú ong.

Câu 2. Xác định chủ ngữ, vị ngữ và trạng ngữ (nếu có) trong các câu sau:

Nếu chúng ta bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên sẽ thay đổi như thế nào?

Gợi ý:

a.

• Trạng ngữ: Nhìn qua ô cửa sổ
• Chủ ngữ: ta
• Vị ngữ: có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ.

b.

• Chủ ngữ: Trái tim; Vị ngữ: cháy sáng rực như mặt trời, sáng hơn mặt trời,
• Chủ ngữ: cả khu rừng; Vị ngữ: im lặng, sáng lên dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người.

c.

• Trạng ngữ: dưới ánh hoàng hôn
• Chủ ngữ: Trời; Vị ngữ: đã về chiều
• Chủ ngữ: sông; Vị ngữ: máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô.

Nếu chúng ta bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô” ở câu c thì việc miêu tả các đối tượng trong câu sẽ không chi tiết, cụ thể và giàu hình ảnh nữa.

Câu 3. Mở rộng các thành phần được gạch chân trong các câu sau bằng cụm từ, sau đó so sánh để làm rõ khác biệt về nghĩa giữa câu mở rộng và câu trước khi mở rộng:

Gợi ý:

Câu 4. Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu sau:

Gợi ý:

a.

• Biện pháp tu từ nhân hóa (bóng tối tan tác và run lẩy bẩy, nhào xuống cái mõm hôi thối của đầm lầy nơi rừng sâu núi thẳm)
• Tác dụng: Làm cho hình ảnh thiên nhiên (bóng tối) trở nên sinh động, giống như một con người và tăng sức biểu cảm cho sự diễn đạt.

b.

• Biện pháp tu từ so sánh (Cây cối… như những vật sống…)
• Tác dụng: Làm cho hình ảnh cây cối trở nên sinh động hơn, tăng sức biểu cảm cho sự diễn đạt.

Câu 1 trang 83 SGK Ngữ văn 7 tập 2: So sánh các cặp câu dưới đây và nhận xét về tác dụng của việc mở rộng các thành phần chính và trạng ngữ của câu bằng cụm từ:

a1. Đan-kô đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt, sung sướng nhìn khoảng đất tự do và bật lên tiếng cười tự hào.

a2. Chàng Đan-kô can trường và kiêu hãnh đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt, sung sướng nhìn khoảng đất trời tự do và bật lên tiếng cười tự hào.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

b1. Đến cửa sổ, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà.

b2. Đến cửa sổ nhỏ nhà Đào, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà.

(Xuân Quỳnh, Cô gió mất tên)

c1. Họ dừng lại và giữa tiếng gầm gào, trong bóng tối, những con người ấy bắt đầu kết tội Đan-kô.

c2. Họ dừng lại, và giữa tiếng gầm gào đắc thắng của rừng rú, trong bóng tối run rẩy, những con người mệt mỏi và dữ tợn ấy bắt đầu kết tội Đan-kô.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

d1. Họ đang nhìn xuống một thung lũng.

d2. Họ đang nhìn xuống một thung lũng rất đẹp với những đồng cỏ xanh rờn hai bên.

(Rô-a Đan, Xưởng Sô-cô-la)

đ1.Chợt cô nghĩ đến chú ong lạc đường.

đ2. Chợt cô nghĩ đến chú ong lạc đường mà cô đã bỏ quên ở ngoài cửa, khi cô vào trong nhà.

(Xuân Quỳnh, Cô gió mất tên)

Trả lời:

Cặp câu

Câu (1)

Câu (2)

So sánh sự khác nhau

a

 a1 và a2

Đan-kô

Chàng Đan-kô can trường và kiêu hãnh

- Chủ ngữ trong câu a1 là một từ

- Chủ ngữ trong câu a2 là một cụm danh từ

b

b1 và b2

Đến cửa sổ

Đến cửa sổ nhỏ nhà Đào

- Trạng ngữ trong câu b1  là một cụm động từ đơn giản

- Trạng ngữ trong câu b2  là một cụm động từ có cấu tạo phức tạp hơn cụm động từ làm trạng ngữ trong câu b1

c

c1 và c2

những con người ấy

giữa tiếng gầm gào, trong bóng tối

những con người mệt mỏi và dữ tợn ấy

giữa tiếng gầm gào đắc thắng của rừng, trong bóng tối run rẩy

- Chủ ngữ của vế câu thứ hai trong câu c2 là một cụm từ có cấu tạo phức tạp hơn cụm từ làm chủ ngữ vế thứ 2 trong câu c1

- Hai trạng ngữ của vế câu thứ hai trong câu c2 đều có cấu tạo phức tạp hơn hai trạng ngữ của vế câu thứ hai trong câu c1

d

d1 và d2

đang nhìn xuống một thung lũng

đang nhìn xuống một thung lũng rất đẹp với những cánh đồng cỏ xanh rờn hai bên

- Vị ngữ trong câu d1 là một cụm động từ đơn giản

- Vị ngữ trong câu d2 là một cụm động từ có cấu tạo phức tạp hơn cụm động từ làm vị ngữ trong câu d1

đ

đ1 và đ2

nghĩ đến chú ong lạc đường

nghĩ đến chú ong lạc đường mà cô đã bỏ quên ở ngoài cửa, khi cô vào trong nhà

- Vị ngữ trong câu đ1 là một cụm động từ đơn giản

- Vị ngữ trong câu đ2 là một cụm động từ có cấu tạo phức tạp hơn cụm động từ làm vị ngữ trong câu đ1

Tác dụng: Việc mở rộng các thành phần chính và trạng ngữ bằng cụm từ các tác dụng làm cho việc miêu tả chi tiết, rõ ràng hơn. Chẳng hạn, so với việc dùng một danh từ làm chủ ngữ trong câu  a1 thì việc dùng một cụm danh từ làm chủ ngữ trong câu a2 giúp miêu tả chi tiết, cụ thể phẩm chất của nhân vật Đan-kô “can trường và kiêu hãnh”

Câu 2 trang 83 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Xác định chủ ngữ, vị ngữ và trạng ngữ (nếu có) trong các câu sau:

Nhìn qua ô cửa, ta có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ.

(Giuyn Véc-nơ, Dòng “Sông Đen”)

Trái tim cháy sáng rực như mặt trời, sáng hơn mặt trời, và cả khu rừng im lặng, sáng lên dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

Trời đã về chiều và dưới ánh hoàng hôn, sông đỏ như dòng máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

Nếu chúng ta bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thường yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên sẽ thay đổi như thế nào?

Trả lời:

           TN             CN                 VN

b. Trái tim / cháy sáng rực như mặt trời, sáng hơn mặt trời,

     CN1                    VN1

và cả khu rừng/ im lặng, sáng lên dưới ngọn đuốc của lòng thương  yêu vĩ đại đối với mọi người.

          CN2                     VN2                                                                       

  c. Trời/ đã về chiều và dưới ánh hoàng hôn, sông/ đỏ như dòng máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực

      CN1       VN1                      TN             CN2        VN2

bị xé rách của Đan-kô.

Nếu chúng ta bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thường yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên sẽ thay đổi:

Ý nghĩa của câu bị giảm bớt, không đầy đủ, miêu tả một cách thiếu chi tiết và không rõ ràng, hiệu quả diễn đạt sẽ kém đi.

Câu 3 trang 84 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Mở rộng các thành phần được gạch chân trong các câu sau bằng cụm từ, sau đó so sánh để làm rõ sự khác biệt về nghĩa giữa câu vừa mở rộng và câu trước khi mở rộng:

c. Dưới ánh trăng, cảnh vật trông thật đẹp.

Trả lời:

Trời mưa: Chỉ đơn thuần kể lại, nhắc đến trời mưa.

- Trời mưa rả rích, từ đêm qua ngày: Miêu tả được mức độ và thời điểm diễn ra của trời mưa.

Chú mèo đang nằm ngủ ngon lành: miêu tả hình ảnh chú mèo đang ngủ.

- Chú mèo mướp xinh xắn đang nằm ngủ ngon lành: miêu tả được về đặc điểm của chú mèo và hình ảnh chú mèo đang ngủ.

Dưới ánh trăng, cảnh vật trông thật đẹp: Câu trần thuật miêu tả mức độ của cảnh vật và địa điểm, nơi chốn.

- Dưới ánh trăng lung linh, huyền diệu cảnh vật trông thật đẹp: Miêu tả một cách rõ nét về địa điểm, nơi chốn và đặc điểm của nó.

Câu 4 trang 84 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu sau:

Trước ánh sáng của trái tim Đan-kô, bóng tối tan tác và run lẩy bẩy, nhào xuống cái mõm hôi thối của đầm lầy nơi rừng sâu núi thẳm.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

Cây cối được ánh chớp lạnh lẽo rọi sáng, nom như những vật sống, đang dang rộng những cánh tay dài ngoằn ngoèo, đan thành một mạng lưới dày xung quanh đoàn người, có ngăn chặn họ.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

Trả lời:

Biện pháp nhân hóa (bóng tối tan tác và run lẩy bẩy, nhào xuống cái mõm hôi thối của đầm lầy nơi rừng sâu núi thẳm).

=> Tác dụng: làm cho thiên nhiên (bóng tối, đầm lầy) trở nên sinh động, tăng sức biểu cảm cho sự diễn đạt

Biện pháp so sánh (Cây cối được ánh chớp lạnh lẽo rọi sáng, nom như những vật sống, dang rộng những cánh tay dài ngoằn ngoèo, đan thành một mạng lưới dày xung quanh đoàn người, cố ngăn chặn họ)

=> Tác dụng: làm cho diễn đạt giàu hình ảnh, tăng sức biểu cảm

Câu 1 (trang 83, sgk Ngữ văn 7, tập 2)

So sánh các cặp câu dưới đây và nhận xét về tác dụng của việc mở rộng các thành phần chính và trạng ngữ của câu bằng cụm từ:

a1. Đan-kô đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt, sung sướng nhìn khoảng đất tự do và bật lên tiếng cười tự hào.

a2. Chàng Đan-kô can trường và kiêu hãnh đưa mắt nhìn thảo nguyên bao la trước mặt, sung sướng nhìn khoảng đất trời tự do và bật lên tiếng cười tự hào.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

b1. Đến cửa sổ, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà.

b2. Đến cửa sổ nhỏ nhà Đào, cô dừng lại một giây rồi từ từ thổi hơi mát vào giường bà.

(Xuân Quỳnh, Cô gió mất tên)

c1. Họ dừng lại và giữa tiếng gầm gào, trong bóng tối, những con người ấy bắt đầu kết tội Đan-kô.

c2. Họ dừng lại, và giữa tiếng gầm gào đắc thắng của rừng rú, trong bóng tối run rẩy, những con người mệt mỏi và dữ tợn ấy bắt đầu kết tội Đan-kô.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

d1. Họ đang nhìn xuống một thung lũng.

d2. Họ đang nhìn xuống một thung lũng rất đẹp với những đồng cỏ xanh rờn hai bên.

(Rô-a Đan, Xưởng Sô-cô-la)

đ1.Chợt cô nghĩ đến chú ong lạc đường.

đ2. Chợt cô nghĩ đến chú ong lạc đường mà cô đã bỏ quên ở ngoài cửa, khi cô vào trong nhà.

(Xuân Quỳnh, Cô gió mất tên)

Trả lời:

So sánh :

a1. Đan-kô

a2. Chàng Đan-kô can trường và kiêu hãnh

b1. Đến cửa sổ

b2. Đến cửa sổ nhỏ nhà Đào

c1. Họ dừng lại và giữa tiếng gầm gào

c2. Họ dừng lại, và giữa tiếng gầm gào đắc thắng của rừng rú

d1. Họ đang nhìn xuống một thung lũng.

d2. Họ đang nhìn xuống một thung lũng rất đẹp với những đồng cỏ xanh rờn hai bên.

đ1.Chợt cô nghĩ đến chú ong lạc đường.

đ2. Chợt cô nghĩ đến chú ong lạc đường mà cô đã bỏ quên ở ngoài cửa, khi cô vào trong nhà.

ð Tất cả các câu a1,b1,c1,d1,d1 đều ngắn hơn. Việc mở rộng các thành phần trang ngữ, chủ ngữ làm cho ý nghĩa câu văn chở nên hoàn chỉnh, chi tiết hơn, sát với ngụ ý mà tác giả muốn người đọc hiểu được.

Câu 2 (trang 83, sgk Ngữ văn 7, tập 2)

Xác định chủ ngữ, vị ngữ và trạng ngữ (nếu có) trong các câu sau:

Nhìn qua ô cửa, ta có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ.

(Giuyn Véc-nơ, Dòng “Sông Đen”)

Trái tim cháy sáng rực như mặt trời, sáng hơn mặt trời, và cả khu rừng im lặng, sáng lên dưới ngọn đuốc của lòng thương yêu vĩ đại đối với mọi người.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

Trời đã về chiều và dưới ánh hoàng hôn, sông đỏ như dòng máu nóng hổi phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

Nếu chúng ta bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thường yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên sẽ thay đổi như thế nào?

Trả lời:

Nhìn qua ô cửa, ta / có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ.

           TN             CN                 VN

b. Trái tim / cháy sáng rực như mặt trời, sáng hơn mặt trời,và cả khu rừng/ im lặng,

CN1                    VN1 CN2

sáng lên dưới ngọn đuốc của lòng thương  yêu vĩ đại đối với mọi người.

                              VN2                                                                       

c. Trời/ đã về chiều và dưới ánh hoàng hôn, sông/ đỏ như dòng máu nóng hổi phụt

CN1       VN1              TN          CN2  ra từ bộ ngựcbị xé rách của Đan-kô.

VN2

- Nếu chúng ta bỏ bớt các cụm từ “khổng lồ” ở câu a, “dưới ngọn đuốc của lòng thường yêu vĩ đại đối với mọi người” ở câu b, “phụt ra từ bộ ngực bị xé rách của Đan-kô” ở câu c thì ý nghĩa của các câu trên về sắc thái, mức độ sẽ bị giảm bớt, không miêu tả chi tiết, việc biểu đạt, miêu tả sẽ trở nên chung chung, không chi tiết.

Câu 3 (trang 84, sgk Ngữ văn 7, tập 2)

Mở rộng các thành phần được gạch chân trong các câu sau bằng cụm từ, sau đó so sánh để làm rõ sự khác biệt về nghĩa giữa câu vừa mở rộng và câu trước khi mở rộng:

c. Dưới ánh trăng, cảnh vật trông thật đẹp.

Trả lời:

ð Việc mở rông các thành phần trong câu làm cho ý nghĩa câu văn trở nên đầy đủ, với mức độ, sắc thái biểu đạt chính xác.

Câu 4 (trang 84, sgk Ngữ văn 7, tập 2)

Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu sau:

• Trước ánh sáng của trái tim Đan-kô, bóng tối tan tác và run lẩy bẩy, nhào xuống cái mõm hôi thối của đầm lầy nơi rừng sâu núi thẳm.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

• Cây cối được ánh chớp lạnh lẽo rọi sáng, nom như những vật sống, đang dang rộng những cánh tay dài ngoằn ngoèo, đan thành một mạng lưới dày xung quanh đoàn người, có ngăn chặn họ.

(Mác-xim Go-rơ-ki, Trái tim Đan-kô)

Trả lời:

• Biện pháp nhân hoá (bóng tối tan tác và run lẩy bẩy, nhào xuống cái mõm hôi thối của đầm lầy nơi rừng sâu núi thẳm)

=> Tác dụng: làm cho vạn vật trở nên sinh động, giàu sức gọi hình, gợi cảm.

• Biện pháp so sánh (Cây cối được ánh chớp lạnh lẽo rọi sáng, nom - những vật sống, đang dang rộng những cánh tay dài ngoằn ngoèo, đan thành một mạng lưới dày xung quanh đoàn người, có ngăn chặn họ)

=> Tác dụng: miêu tả sự vật sống động, tạo sự liên tưởng.