Tóm tắt

Trái Đất là một hành tinh trong Hệ Mặt Trời là nơi sự sống đã được đánh thức. Trái Đất là hành tinh xanh, nơi nương thân của chúng ta và muôn loài khác trong không gian mênh mông bao la của vũ trụ. Vì ở đây có những hoạt động địa chất không ngừng, khiến các sinh vật thích nghi để sống sót và thúc đẩy phát triển, tiến hóa. Bên cạnh đó, Trái Đất còn là một người mẹ nuôi dưỡng muôn loài. Lịch sử sự sống trên trái đất vô cùng dài, càng ngày càng tăng tốc, tiến hóa nhanh chóng. Trái Đất cho chúng ta và muôn loài môi trường sống với sự bao dung và lòng kiên nhẫn.

Bố cục

Có thể chia văn bản thành 2 phần:

- Phần 1: Trái Đất – hành tinh xanh

- Phần 2: Mẹ nuôi dưỡng muôn loài

Nội dung chính

Thông điệp của văn bản mang tới là Trái Đất là Mẹ nuôi dưỡng muôn loài, vì thế con người cần có trách nhiệm bảo vệ Mẹ Trái Đất, cũng là sự bảo vệ sự sống của muôn loài, trong đó có con người.

Trái đất – mẹ của muôn loài

* Chuẩn bị đọc

Em cảm nhận thế nào về thiên nhiên quanh em? Vì sao Trái Đất - người Mẹ Thiên Nhiên của chúng ta được mệnh danh là “hành tinh xanh”?

Trả lời:

- Thiên nhiên xung quanh em rất là phong phú và đa dạng. Nhưng hiện nay đang bị tàn phá nghiêm trọng do hiệu ứng nhà kính và con người.

- Trái Đất được mệnh danh là “hành tinh xanh” bởi được chủ yếu bao đọc bởi rừng, cây xanh hay nói cách khác chính là thiên nhiên chiếm hơn nửa trái đất của chúng ta.

* Trải nghiệm cùng văn bản

• Cụm từ" hành tinh xanh" thể hiện thái độ, tình cảm gì của người viết khi nói về Trái đất?

Trả lời:

- Cụm từ" hành tinh xanh" thể hiện thái độ yêu quý, trân trọng những điều tốt đẹp mà trái đất ban tặng cho con người.

1. Chú ý cách sử dụng các con số cho thấy quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất?

Trả lời:

- Chú ý cách sử dụng các con số cho thấy quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất đã trải qua hàng triệu năm, là con số chân thực, cụ thể, thuyết phục

* Suy ngẫm và phản hồi

• Trong đoạn 1, những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú?

Trả lời:

- Trong đoạn 1, những chi tiết cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú là:

+ Trái Đất là một hành tinh sống động, vì những hoạt động địa chất không ngừng của nó đã đánh thức và nuôi dưỡng sự sống. Những thay đổi của nó khiến cho các sinh vật thích nghi để sống sót và thúc đẩy sự phát triển, tiến hoá của muôn loài. 

+ Trái đất có 3/4 bề mặt là nước. Nhờ nước ở các đại dương, Trái Đất trở thành hành tinh duy nhất trong Hệ Mặt Trời có màu xanh hiền dịu, là nơi trú ngụ duy nhất của sự sống có ý thức – con người.

• Hãy điền vào bảng sau những chi tiết trong đoạn 2 thể hiện sự tiến hóa của sự sống trên Trái Đất theo thời gian:

Trả lời:

Mốc thời gian

Các chi tiết

Cách nay 140 triệu năm

- Có vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu, bọ, tôm, cua, nhìn hoa bướm, nghe thấy tiếng chim, ong hay các loài khủng long khổng lồ và các loài thằn lằn tiền sử.

Cách nay khoảng 6 triệu năm

- Tiền nhân của loài người xuất hiện.

Cách nay khoảng 30 000 đến 40 000 năm

- Người tinh khôn đầu tiên xuất hiện.

• Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục có gì khác với các đoạn khác trong văn bản? Nêu tác dụng của cách trình bày đó.

Trả lời:

- Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục khác với các đoạn khác trong văn bản là:

Trong khi các đoạn trong văn bản, chữ được in thường thì:

+ Nhan đề được viết hoa, in đậm

+ Sapo là đoạn văn ngắn được in chữ nghiêng

+ Các đề mục được đánh số và in đậm

- Cách trình bày này có tác dụng:

+ Giúp người đọc hiểu dễ dàng hơn theo từng phần, logic hợp lí, chặt chẽ, tạo ấn tượng cho người đọc.

• Các hình ảnh, số liệu trong bài này có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung văn bản?

Trả lời:

- Các hình ảnh, số liệu trong bài này có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung văn bản là:

+ Các hình ảnh, số liệu có trong bài chính là bằng chứng cho các lí lẽ tác giả đưa ra để thể hiện nội dung văn bản.

• Em hãy tóm tắt nội dung chính các đoạn trong văn bản

Trả lời:

 - Tóm tắt nội dung:

+ Đoạn 1: từ đầu đến ý thức- con người: giới thiệu về trái đất

+ Đoạn 2: Nếu có thể làm một chuyến du lịch.... nhanh chóng: quá trình hình thành phát triển sự sống trên trái đất

+ Đoạn 3: còn lại: những thay đổi của trái đất ảnh hưởng tới môi trường sống

• Tại sao thiên nhiên lại được xem là "mẹ nuôi dưỡng muôn loài"?

Trả lời:

- Thiên nhiên lại được xem là "mẹ nuôi dưỡng muôn loài" vì:

 + Tất cả muôn loài kể cả con người đều được thiên nhiên nuôi dưỡng trong hàng triệu năm để có được như bây giờ.

• Chúng ta cần làm gì để giữ cho Trái Đất mãi là "hành tinh xanh"?

Trả lời:

- Để giữ cho Trái Đất mãi là hành tinh xanh chúng ta cần:

+  Bảo vệ môi trường, giảm rác thải, không chặt phá rừng làm xói mòn đất đá,....

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 6 sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn khác:

Chuẩn bị đọc: Soạn bài Trái đất - Mẹ của muôn loài

Câu hỏi:(trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Em cảm nhận thế nào về thiên nhiên quanh em? Vì sao Trái Đất - người Mẹ Thiên Nhiên của chúng ta được mệnh danh là “hành tinh xanh”?

Trả lời:

- Thiên nhiên xung quanh em rất phong phú và đa dạng. Nhưng hiện nay đang bị tàn phá nghiêm trọng.

- Trái Đất được mệnh danh là hành tinh xanh bởi được bao đọc bởi rừng, cây xanh.

Trải nghiệm cùng văn bản: Soạn bài Trái đất - Mẹ của muôn loài

Câu 1.(trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Cụm từ" hành tinh xanh" thể hiện thái độ, tình cảm gì của người viết khi nói về Trái đất?

Trả lời:

Cụm từ “hành tinh xanh” thể hiện sự trân trọng, tự hào của người viết dành cho Trái Đất.

Câu hỏi.(trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Chú ý cách sử dụng các con số cho thấy quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất?

Bổ sung:

Cách sử dụng các con số cho thấy quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất đã trải qua hàng triệu năm, là con số chân thực, cụ thể, thuyết phục

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1.(trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Trong đoạn 1, những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú?

Trả lời:

Trong đoạn 1, những chi tiết cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú là:

+ Những hoạt động địa chất đánh thức và nuôi dưỡng sự sống

+ Các sinh vật có thể sống sót và phát triển, tiến hóa

+ Có 3/4 bề mặt là nước.

+ Là nơi trú ngụ duy nhất của sự sống có ý thức – con người.

Câu 2.(trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Hãy điền vào bảng sau những chi tiết trong đoạn 2 thể hiện sự tiến hóa của sự sống trên Trái Đất theo thời gian:

Trả lời:

Mốc thời gian

Các chi tiết

Cách nay 140 triệu năm

- Có vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu, bọ, tôm, cua, nhìn hoa bướm, nghe thấy tiếng chim, ong hay các loài khủng long khổng lồ và các loài thằn lằn tiền sử.

Cách nay khoảng 6 triệu năm

- Tiền nhân của loài người xuất hiện.

Cách nay khoảng 30 000 đến 40 000 năm

- Người tinh khôn đầu tiên xuất hiện

Câu 3.(trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục có gì khác với các đoạn khác trong văn bản? Nêu tác dụng của cách trình bày đó.

Trả lời:

Phần nhan đề được in hoa, phần sapo được in nghiêng, các đề mục đánh số thứ tự và in đậm.

Việc trình bày này giúp làm nổi bật các nội dung chính của văn bản, giúp người đọc nắm rõ hơn.

Câu 4.(trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Các hình ảnh, số liệu trong bài này có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung văn bản?

Trả lời:

Các hình ảnh, số liệu có trong bài giúp làm sáng tỏ đối tượng và nội dung hiện lên đầy đủ, thuyết phục hơn.

Câu 5.(trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Em hãy tóm tắt nội dung chính các đoạn trong văn bản

Trả lời:

- Tóm tắt nội dung thông qua cách chia nội dung chính:

   + Phần 1: Trình bày sự sống đa dạng, phong phú trên Trái Đất.

   + Phần 2: Trình bày tiến trình hình thành và phát triển của Trái Đất.

Hoặc các em có thể tóm tắt thông qua các đoạn:

   + Đoạn 1: từ đầu đến ý thức- con người: giới thiệu về trái đất

   + Đoạn 2: Nếu có thể làm một chuyến du lịch.... nhanh chóng: quá trình hình thành phát triển sự sống trên trái đất

   + Đoạn 3: còn lại: những thay đổi của trái đất ảnh hưởng tới môi trường sống

Câu 6.(trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Tại sao thiên nhiên lại được xem là "mẹ nuôi dưỡng muôn loài"?

Trả lời:

Mẹ nuôi dưỡng muôn loài là cái tên hay nhất để gọi thiên nhiên bởi vì tất cả muôn loài kể cả con người đều được thiên nhiên nuôi dưỡng trong hàng triệu năm để có được như bây giờ.

Câu 7.(trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Chúng ta cần làm gì để giữ cho Trái Đất mãi là "hành tinh xanh"?

Trả lời:

Để giữ cho Trái Đất mãi là hành tinh xanh chúng ta cần:

- Bảo vệ tài nguyên rừng quý giá.

- Không săn bắt các loài động vật quý hiếm.

- Hạn chế sử dụng bao bì ni-lông.

- Xử lí các chất thải, nước thải…

A. Soạn bài Trái Đất - Mẹ của muôn loài ngắn gọn:

Chuẩn bị đọc

Trả lời:

- Thiên nhiên xung quanh em rất phong phú và đa dạng. Nhưng hiện nay đang bị tàn phá nghiêm trọng do hiệu ứng nhà kính và con người.

- Trái Đất được mệnh danh là hành tinh xanh bởi được chủ yếu bao đọc bởi rừng, cây xanh hay nói cách khác chính là thiên nhiên chiếm hơn nửa trái đất của chúng ta.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu hỏi (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Cụm từ “hành tinh xanh” thể hiện thái độ, tình cảm trân trọng, tự hào của tác giả khi nói về Trái Đất.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trong đoạn 1, những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú?

Trả lời:

Những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú:

+ Những hoạt động địa chất đánh thức và nuôi dưỡng sự sống

+ Các sinh vật có thể sông sót và phát triển, tiến hóa

+ Có 3/4 bề mặt là nước.

+ Là nơi trú ngụ duy nhất của sự sống có ý thức – con người.

Câu 2 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Mốc thời gian

Các chi tiết

Cách nay 140 triệu năm

- Có vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu, bọ, tôm, cua, nhìn hoa bướm, nghe thấy tiếng chim, ong hay các loài khủng long khổng lồ và các loài thằn lằn tiền sử.

Cách nay khoảng 6 triệu năm

- Tiền nhân của loài người xuất hiện.

Cách nay khoảng 30 000 đến 40 000 năm

- Người tinh khôn đầu tiên xuất hiện.

Câu 3 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục được in đậm, đánh dấu và gạch ngang chú thích.

- Cách trình bày này có tác dụng giúp người đọc hiểu dễ dàng hơn theo từng phần, logic hợp lí, chặt chẽ, tạo ấn tượng cho người đọc.

Câu 4 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Các hình ảnh, số liệu có trong bài giúp làm sáng tỏ đối tượng và nội dung hiện lên đầy đủ, thuyết phục hơn.

Câu 5 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Nội dung chính :

- Đoạn 1 : Trình bày sự sống đa dạng, phong phú trên Trái Đất.

- Đoạn 2 : Trình bày tiến trình hình thành và phát triển của Trái Đất.

Câu 6 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời :

Mẹ nuôi dưỡng muôn loài là cái tên hay nhất để gọi thiên nhiên bởi vì tất cả muôn loài kể cả con người đều được thiên nhiên nuôi dưỡng trong hàng triệu năm để có được như bây giờ.

Câu 7 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời

Để giữ cho Trái Đất mãi là "hành tinh xanh", chúng ta cần có những biện pháp thiết thực :

+ Bảo vệ môi trường

+ Giảm rác thải

+ Không chặt phá rừng làm xói mòn đất đá

+ Bảo vệ động, thực vật hoang dã

+ Tuyên truyền, bảo vệ môi trường…

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Trái Đất - Mẹ của muôn loài:

1. Tác giả: Trịnh Xuân Thuận.
2. Tác phẩm

- Xuất xứ: Trích Nguồn gốc - nỗi hoài niệm về những thuở ban đầu, 2006.

- Thể loại: Văn bản thông tin.

Phần I: Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Em cảm nhận thế nào về thiên nhiên quanh em? Vì sao Trái Đất - người Mẹ Thiên Nhiên của chúng ta được mệnh danh là hành tinh xanh?

Phương pháp giải:

Quan sát thiên nhiên quanh em và nêu cảm nhận của em.

Lời giải chi tiết:

- Thiên nhiên xung quanh em rất phong phú và đa dạng. Nhưng hiện nay đang bị tàn phá nghiêm trọng do hiệu ứng nhà kính và con người.

- Trái Đất được mệnh danh là hành tinh xanh bởi chủ yếu được bao đọc bởi rừng, cây xanh hay nói cách khác chính là thiên nhiên chiếm hơn nửa trái đất của chúng ta.

Phần II: Trải nghiệm cùng văn bản

Câu hỏi (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Cụm từ “hành tinh xanh” thể hiện thái độ, tình cảm gì của người viết khi nói về Trái Đất?

Phương pháp giải:

Giải nghĩa cụm từ trên, từ đó nêu ra thái độ của người viết.

Lời giải chi tiết:

Cụm từ “hành tinh xanh” thể hiện thái độ, tình cảm trân trọng, tự hào của tác giả khi nói về Trái Đất.

Phần III: Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trong đoạn 1, những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn 1 và tìm ý.

Lời giải chi tiết:

Những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú:

+ Những hoạt động địa chất đánh thức và nuôi dưỡng sự sống

+ Các sinh vật có thể sông sót và phát triển, tiến hóa

+ Có 3/4 bề mặt là nước.

+ Là nơi trú ngụ duy nhất của sự sống có ý thức – con người.

Câu 2 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Hãy điền vào bảng sau những chi tiết trong đoạn 2 thể hiện sự tiến hóa của sự sống trên Trái Đất theo thời gian:

Mốc thời gian

Các chi tiết

Cách nay 140 triệu năm

Cách nay khoảng 6 triệu năm

Cách nay khoảng 30 000 đến 40 000 năm

Phương pháp giải:

Kẻ bảng vào vở, đọc kĩ văn bản và điền vào bảng cho phù hợp.

Lời giải chi tiết:

Mốc thời gian

Các chi tiết

Cách nay 140 triệu năm

Có vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu, bọ, tôm, cua, nhìn hoa bướm, nghe thấy tiếng chim, ong hay các loài khủng long khổng lồ và các loại thằn lằn tiền sử

Cách nay khoảng 6 triệu năm

Tiền nhân của người xuất hiện

Cách nay khoảng 30 000 đến 40 000 năm

Người tinh khôn đầu tiền xuất hiện

Câu 3 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục có gì khác với các đoạn khác trong văn bản? Nêu tác dụng của cách trình bày đó.

Phương pháp giải:

Quan sát cách trình bày để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

- Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục được in đậm, đánh dấu và gạch ngang chú thích.

- Cách trình bày này có tác dụng giúp người đọc hiểu dễ dàng hơn theo từng phần, logic hợp lí, chặt chẽ, tạo ấn tượng cho người đọc.

Câu 4 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Các hình ảnh, số liệu trong bài này có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung văn bản?

Phương pháp giải:

Quan sát, theo dõi xem các yếu tố hình ảnh, số liệu có công dụng nào.

Lời giải chi tiết:

Các hình ảnh, số liệu có trong bài giúp làm sáng tỏ đối tượng và nội dung hiện lên đầy đủ, thuyết phục hơn.

Câu 5 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Tóm tắt nội dung chính của các đoạn trong văn bản?

Phương pháp giải:

Đọc lại và tóm tắt nội dung mỗi đoạn.

Lời giải chi tiết:

Nội dung chính:

- Đoạn 1: Trình bày sự sống đa dạng, phong phú trên Trái Đất.

- Đoạn 2: Trình bày tiến trình hình thành và phát triển của Trái Đất.

Câu 6 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Tại sao Trái Đất lại được xem là "mẹ nuôi dưỡng muôn loài"?

Phương pháp giải:

Em xét xem vai trò của Trái Đất và trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

"Mẹ nuôi dưỡng muôn loài" là cái tên hay nhất để gọi thiên nhiên bởi vì tất cả muôn loài kể cả con người đều được thiên nhiên nuôi dưỡng trong hàng triệu năm để có được như bây giờ.

Câu 7 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Chúng ta cần làm gì để giữ cho Trái Đất mãi là "hành tinh xanh"?

Phương pháp giải:

Từ những kinh nghiệm về đời sống, xã hội, trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Để giữ cho Trái Đất mãi là "hành tinh xanh", chúng ta cần có những biện pháp thiết thực:

+ Bảo vệ môi trường

+ Giảm rác thải

+ Không chặt phá rừng làm xói mòn đất đá

+ Bảo vệ động, thực vật hoang dã

+ Tuyên truyền, bảo vệ môi trường…

I. Tác giả

- Trịnh Xuân Thuận, sinh năm 1948.

- Quê: Hà Nội.

- Từ năm 1976, ông là Giáo sư ngành Vật lí thiên văn tại Đại học Virginia (Mỹ), Giáo sư thỉnh giảng tại Viện Đại học Paris VII.

- Các phẩm của ông được viết bằng tiếng Pháp đã dịch sang tiếng Việt và xuất bản tại Việt Nam: Giai điệu bí ẩn,…

II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm

1. Thể loại: Văn bản thông tin.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Trích Nguồn gốc - nỗi hoài niệm về những thuở ban đầu, 2006.
3. Tóm tắt:

Sự hình thành của Trái Đất trong hệ mặt trời, trái đất là hành tinh xanh duy nhất ảnh hưởng thật sự đến cuộc sống của chúng ta. Trái Đất vô cùng đa dạng có vô số các loại động vật, thực vật, vi sinh vật. Trái Đất đã cho chúng ta và muôn loài môi trường sống, núi non bạt ngàn. Vì vậy, chúng ta những con người có ý thức cần phải chung tay bảo vệ Trái Đất này.

• Bố cục:

Đoạn 1: Từ đầu đến “ý thức, con người”: Trái Đất là hành tinh xanh.

Đoạn 2: Con lại: Trái Đất mẹ nuôi dưỡng muôn loài

• Giá trị nội dung:

Văn bản đã nêu lên sự hình thành, mối quan hệ và vai trò của Trái Đất với sự sống của con người.

• Giá trị nghệ thuật:

Văn bản thông tin với bố cục rõ ràng, số liệu chính xác, chân thực.

III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm

• Trái Đất - hành tinh xanh

- Mặt Trời ảnh hưởng đến sự sống:

+ Cách Trái Đất 8 phút ánh sáng (150 triệu km), là tinh tú cho sự sống.

+ Cách thức: cung cấp ánh sáng, nhiệt độ và năng lượng.

- Trái Đất là hành tinh xanh:

+ 3/4 bề mặt là nước, là hành tinh duy nhất có màu xanh biển.

+ Trái Đất là hành tinh duy nhất có sự sống.

+ Là nơi nương thân của con người và muôn loài khác trong không gian mênh mông của vũ trụ.

+ Những thay đổi của nó khiến cho các sinh vật thích nghi để sống sót, thúc đẩy sự phát triển, tiến hóa muôn loài.

• Trái Đất - nuôi dưỡng muôn loài

- Trái Đất trước khi có sự xuất hiện của con người (cách đây 140 triệu năm):

+ Vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu , bọ, tôm, cua.

+ Cảnh tượng đa sắc của hoa, của cánh bướm.

+ Tiếng vo ve của ong, tiếng hót du dương của chim.

+ Những con khủng long khổng lồ và các loài thằn lằn tiền sử.

- Trái Đất và sự xuất hiện của loài người:

+ Khoảng 6 triệu năm trước: Tiền thân của loài người xuất hiện.

+ Khoảng 30 000 đến 40 000 năm: Những người tinh khôn nhất xuất hiện, lịch sử sự sống tăng tốc, tiến hóa nhanh chóng.

- Mối quan hệ giữa Trái Đất và con người:

+ Sự thay đổi của Trái Đất khiến cho nhiều loài sinh vật biến mất nhưng cũng khiến cho nhiều loài thích nghi, tiến hóa và sinh sôi liên tục.

+ Trái Đất cho chúng ta và muôn loài môi trường sống.

+ Dù là con người hay bất kỳ hình thái sự sống nào đều được nuôi dưỡng trong hàng triệu năm với sự bao dung và lòng kiên nhẫn.

Chuẩn bị đọc

Em cảm nhận thế nào về thiên nhiên quanh em? Vì sao Trái Đất - người Mẹ Thiên Nhiên của chúng ta được mệnh danh là hành tinh xanh?

Gợi ý:

• Thiên nhiên xung quanh rất rộng lớn, đa dạng.
• Trái Đất - người Mẹ Thiên Nhiên của chúng ta được mệnh danh là hành tinh xanh vì đây là hành tinh duy nhất có sự sống, các loài động thực vật phát triển phong phú…

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Cụm từ “hành tinh xanh” thể hiện thái độ, tình cảm gì của người viết khi nói về Trái đất?

Cụm từ “hành tinh xanh” thể hiện sự trân trọng, tự hào của người viết dành cho Trái Đất.

Câu 2. Chú ý cách sử dụng các con số cho thấy quá trình hình thành sự sống trên Trái Đất?

Các con số chính xác, cụ thể giúp cho bài viết thêm chân thực hơn.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Trong đoạn 1, những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú?

• Trái Đất là hành tinh duy nhất có sự sống.
• Những hoạt động địa chất đánh thức và nuôi dưỡng sự sống
• Các sinh vật thích nghi để sống sót và thúc đẩy sự phát triển, tiến hóa.
• Có 3/4 bề mặt là nước.
• Nơi trú ngụ duy nhất của sự sống có ý thức - con người.

Câu 2. Hãy điền vào bảng sau những chi tiết trong đoạn 2 thể hiện sự tiến hóa của sự sống trên Trái Đất theo thời gian:

Mốc thời gian

Các chi tiết

Cách nay 140 triệu năm

Vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu, bọ, tôm, cua; chiêm ngưỡng cảnh tượng đa sắc của hoa, của những cánh bướm, nghe thấy tiếng vo ve của ong, tiếng hót du dương của chim, sửng sốt trước những con khủng long khổng lồ và các loài thằn lằn tiền sử.

Cách nay khoảng 6 triệu năm

Tiền thân của loài người xuất hiện.

Cách nay khoảng 30.000 đến 40.000 năm

Những người tinh khôn đầu tiên xuất hiện.

Câu 3. Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapô và các đề mục có gì khác với các đoạn khác trong văn bản? Nêu tác dụng của cách trình bày đó.
Phần nhan đề được in hoa, phần sa pô được in nghiêng, các đề mục đánh số thứ tự và in đậm.

Việc trình bày này giúp làm nổi bật các nội dung chính của văn bản, giúp người đọc nắm rõ hơn.

Câu 4. Các hình ảnh, số liệu trong bài này có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung văn bản?

Các hình ảnh, số liệu trong bài có tác dụng minh họa cho nội dung văn bản, giúp văn bản thêm sinh động thuyết phục hơn.

Câu 5. Em hãy tóm tắt nội dung chính các đoạn trong văn bản.

• Đoạn 1: Trình bày sự sống đa dạng, phong phú trên Trái Đất.
• Đoạn 2: Trình bày tiến trình hình thành và phát triển của Trái Đất.

Câu 6. Tại sao thiên nhiên lại được xem là “mẹ nuôi dưỡng muôn loài”?

Thiên nhiên là nơi vạn vật (ngay cả con người) cùng sinh sống, phát triển.

Câu 7. Chúng ta cần làm gì để giữ cho Trái Đất mãi là “hành tinh xanh”?

Một số biện pháp như:

• Bảo vệ tài nguyên rừng quý giá.
• Không săn bắt các loài động vật quý hiếm.
• Hạn chế sử dụng bao bì ni-lông.
• Xử lí các chất thải, nước thải…

Kiến thức Ngữ văn
-Sapo:
+ Vị trí: Là phần tiêu đề phụ (Secondary title) nằm ở phía dưới nhan đề, trên dầu bài viết
+Hình thức: Sapo thường được in đậm nhằm thu hút người đọc.
+Tác dụng: Sapo giúp nêu bật chủ đề bài viết mà nó còn giúp cho người viết có thể tóm tắt được những nội dung mà người viết muốn chia sẻ; khiến người đọc muốn khám phá nội dung chi tiết; góp phần thể hiện phong cách của tác giả
- Nhan đề:
+ Nhan đề còn gọi là đầu đề, là tên, là cái "tít" chung của một văn bản, một tác phẩm. Nó như gương mặt của một con người.
+Đặc điểm của nhan đề: Nhan đề phải khái quát ở mức cao về nội dung tư tưởng của văn bản, của tác phẩm; phải nói cô đọng được cái "thần", cái "hồn" của tác phẩm.
+Tác dụng: Nó là cái nổi bật nhất để phân biệt tác phẩm này với tác phẩm khác. Do đó, nhan đề giữ vị trí quan trọng đối với không chỉ người sáng tác mà đối với cả người tiếp nhận.

Kiến thức Văn học
- Tác giả: Trịnh Xuân Thuận.
- Xuất xứ văn bản: Trích từ bài Nguồn gốc - nỗi hoài niệm về những thuở ban đầu, 2006.
- Thể loại: Văn bản thông tin.
- Tóm tắt văn bản: Trái Đất là một hành tinh trong Hệ Mặt Trời là nơi sự sống đã được đánh thức. Trên trái đất, các hoạt động địa chất xảy ra không ngừng, khiến các sinh vật thích nghi để sống sót và thúc đẩy phát triển, tiến hóa. Bên cạnh đó, Trái Đất còn là một người mẹ nuôi dưỡng sự sống của con người và muôn loài. Lịch sử sự sống trên trái đất vô cùng dài, càng ngày càng tăng tốc, tiến hóa nhanh chóng. Trái Đất- mẹ thiên nhiên nuôi dưỡng sự sống với sự bao dung và lòng kiên nhẫn.
- Bố cục: 2 phần
+Phần 1: Đoạn 1 (Trình bày sự sống đa dạng, phong phú trên Trái Đất)
- Phần 2: Đoạn 2 (Trình bày tiến trình hình thành và phát triển của Trái Đất)
- Giá trị nội dung: Văn bản cung cấp thông tin khoa học, lịch sử, địa lý giúp ta thấy sự quan trọng của thiên nhiên với sự hình thành, nuôi dưỡng sự sống của vạn vật và con người.
- Nghệ thuật: Tri thức khách quan, tiêu biểu, hữu ích; đề mục, sapo rõ ràng giúp cho bài viết thêm chân thực hơn.
- Thông điệp của văn bản: Bảo vệ Mẹ Trái Đất chính là bảo vệ sự sống của muôn loài, trong đó có con người.

Hướng dẫn Soạn bài: Thiên nhiên - mẹ của muôn loài Ngữ Văn 6, sách Chân trời sáng tạo
Chuẩn bị đọc
Em cảm nhận thế nào về thiên nhiên quanh em? Vì sao Trái Đất - người Mẹ Thiên Nhiên của chúng ta được mệnh danh là hành tinh xanh?
Trả lời:
- Em cảm nhận thế nào về thiên nhiên quanh em ":
+Thiên nhiên xung quanh em rất rộng lớn, phong phú và đa dạng.
+Thiên nhiên có vai trò quan trọng giúp duy trì sự sống của con người.
+ Hiện nay thiên nhiên đang bị tàn phá nghiêm trọng, môi trường bị ô nhiễm nặng nề, hiện tượng biến đổi khí hậu gây ra nhiều hậu quả cho con người.
- Trái Đất – người Mẹ Thiên Nhiên của chúng ta được mệnh danh là hành tinh xanh vì:
- Nghĩa đen: Trái đất được chủ yếu bao đọc bởi rừng, cây xanh (chiếm hơn nửa trái đất của chúng ta)
- Nghĩa ẩn dụ: Trái đất là hành tinh duy nhất trong vũ trụ có sự sống của con người, các loài động thực vật phát triển phong phú.
- >Cụm từ" hành tinh xanh "dùng để chỉ thái độ, tình cảm trân trọng, tự hào của tác giả khi nói về Trái Đất.

Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1. Trong đoạn 1, những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú?
Trả lời:
Những chi tiết nào cho biết Trái Đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú là:
+Là nơi nương thân của chúng ta và muôn loài khác.
+ Những hoạt động địa chất đánh thức và nuôi dưỡng sự sống muôn loài.
+ Các sinh vật có thể thích nghi, sống sót và phát triển, tiến hóa
+ Trái đất có 3/4 bề mặt là nước.
+ Là nơi trú ngụ duy nhất của sự sống có ý thức – con người.
- >Nhân xét: Trái đất là hành tinh có sự sống đa dạng và phong phú vì các sinh vật có thể sông sót và thích nghi, phát triển, tiến hóa.

Câu 2. Hãy điền vào bảng sau những chi tiết trong đoạn 2 thể hiện sự tiến hóa của sự sống trên Trái Đất theo thời gian:
Trả lời:
Mốc thời gian và thông tin tương ứng là:
- Cách nay 140 triệu năm: Có vô số các loài tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu, bọ, tôm, cua; có thể thấy vô số hoa bướm, thấy tiếng chim, ong hay các loài khủng long khổng lồ và các loài thằn lằn tiền sử khác.
- Cách nay khoảng 6 triệu năm: Tiền nhân của loài người xuất hiện (vượn người)
- Cách nay khoảng 30 000 đến 40 000 năm: Người tinh khôn đầu tiên xuất hiện – lịch sử của sự sống bắt đầu tiến hóa nhảy vọt

Câu 3. Cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục có gì khác với các đoạn khác trong văn bản? Nêu tác dụng của cách trình bày đó.
Trả lời:
- Nhận xét cách trình bày chữ viết trong nhan đề, sapo và các đề mục: Được in đậm, đánh dấu và gạch ngang chú thích.
- Tác dụng của cách trình bày này:
+ Giúp bài viết được logic hợp lí, chặt chẽ, thuyết phục, dễ hiểu
+Để tạo ấn tượng cho người đọc.
+Giúp người đọc dễ dàng hiểu nội dung, thông tin theo từng phần cũng như thông điệp của bài viết.

Câu 4. Các hình ảnh, số liệu trong bài này có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung văn bản?
Trả lời:
- Tác dụng của các hình ảnh, số liệu trong bài:
+Là bằng chứng cho các lí lẽ tác giả đưa ra giúp nội dung hiện lên đầy đủ, thuyết phục hơn.
+Giúp làm sáng tỏ đối tượng, chủ đề, nội dung văn bản.

Câu 5. Tại sao thiên nhiên lại được xem là" mẹ nuôi dưỡng muôn loài "?
Trả lời:
Thiên nhiên lại được xem là" mẹ nuôi dưỡng muôn loài ". Vì:
- Thiên nhiên là tự nhiên, thế giới vật chất vũ trụ, là toàn bộ những gì vố có, tồn tại xung quanh con người như không khí, các kiểu khí hậu, nguồn nước, các nguồn tài nguyên thiên nhiên, hệ thống động thực vật, toàn bộ các yếu tố địa lý, địa hình..
- Vì thiên nhiên chính là nơi nảy sinh sự sống của vạn vật, trong đó có con người; cũng như cung cấp cho đời sống con người những nguồn tài nguyên quan trọng để phát triển cuộc sống. Nói cách khác, sự sống của tất cả muôn loài, kể cả con người đều được nảy sinh trong thiên nhiên; được thiên nhiên nuôi dưỡng trong hàng triệu năm để có được như bây giờ.
- >Vì thế thiên nhiên có vai trò như chính người mẹ vậy.

Câu 6. Chúng ta cần làm gì để giữ cho Trái Đất mãi là" hành tinh xanh "?
Một số biện pháp như:

• Bảo vệ tài nguyên rừng quý giá.
• Không săn bắt các loài động vật quý hiếm.
• Hạn chế sử dụng bao bì ni-lông.
• Xử lí các chất thải, nước thải…