Tóm tắt

Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về thái độ của nhà thơ đối với những kẻ đang hủy hoại Trái Đất. Nhà thơ ví Trái Đất như quả dưa, quả bóng. Những kẻ hủy hoại Trái đất đó giành giật, tranh giành lẫn nhau để đạt được mục đích của mình. Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái Đất là sụ xót xa, nhà thơ hiểu được những tổn thương, đau đớn mà Trái đất đang hàng ngày hàng giờ phải gánh chịu. Nhà thơ dỗ dành, vỗ về Trái Đất, “rửa sạch máu cho người” và “hát dịu dàng” cho người nghe. 

Bố cục

Có thể chia văn bản thành 2 phần:

- Phần 1 (Khổ 1): Trái Đất đối với mọi người

- Phần 2 (Khổ 2): Trái Đất đối với nhân vật trữ tĩnh

Nội dung chính

Qua văn bản “Trái Đất”, tác giả thể hiện thái độ lên án với những kẻ làm hại Trái Đất đồng thời thương xót, vỗ về những đau đớn của Trái Đất.

* Sau khi đọc

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 88 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về thái độ của nhà thơ đối với những kẻ đang hủy hoại Trái Đất. Nhà thơ ví Trái Đất như quả dưa, quả bóng. Những kẻ hủy hoại Trái Đất đó giành giật, tranh giành lẫn nhau để đạt được mục đích của mình.

Câu 2 (trang 88 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái Đất là sự xót xa, nhà thơ hiểu được những tổn thương, đau đớn mà Trái Đất đang hàng ngày hàng giờ phải gánh chịu. Nhà thơ dỗ dành, vỗ về Trái Đất, "rửa sạch máu cho người" và "hát dịu dàng" cho người nghe. 

Câu 3 (trang 88 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Nhắc đến nước mắt và máu nhà thơ muốn nói lên tình trạng Trái Đất đang ở trong mức báo động, Trái Đất như đang kêu cứu con người dừng ngay những hành động phá hoại môi trường sống, phá hoại tài nguyên thiên nhiên. Trái Đất đang mang trong mình những tổn thương của mình, bài thơ cũng là lời cảnh tỉnh cho những kẻ có những hành động hủy hoại môi trường sống của mình trước khi quá muộn. 

Câu 4 (trang 88 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Cách hình dung về Trái Đất: Hình dung như quả bóng, quả dưa. Trái Đất bị con người cắt xẻ thành nhiều phần, tranh giành nhau những mảnh đất màu mỡ, tươi tốt. Thái độ của của nhà thơ ở những dòng thơ này thể hiện sự căm ghét, mỉa mai (tác giả gọi là lũ, bọn) trước những hành vi vô đạo đức đó. 

- Cách hình dung về Trái Đất: Nhà thơ hình dung về Trái Đất với khuôn mặt thân thương. An ủi, vỗ về. xoa dịu nỗi đau, sự tổn thương của Trái Đất. 

→ Nhận xét: 

+ Trái Đất được nhìn nhận như một vật sở hữu vô tri, vô giác – Trái Đất được hình dung như một con người có cảm xúc và là một số phận đau khổ. 

+ Trái Đất là miếng ăn, miếng mồi – Trái Đất là đối tượng cần được chia sẻ, yêu thương. 

+ Cách cư xử bạo ngược, ngu dốt – Cách cư xử nhân văn, hiểu biết. 

Câu 5 (trang 88 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Dù có ngôn ngữ biểu đạt khác nhau, cả 3 văn bản đều chưa đựng những lo lắng, đau xót, ưu tư về tình trạng hiện thời của Trái Đất, đều khẳng định sự cần thiết của việc chung tay bảo vệ sự sống trên Trái Đất. 

Câu 6 (trang 88 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Trồng và bảo vệ cây xanh.

- Hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật.

- Rút các loại phích cắm điện khỏi ổ cắm, tránh lãng phí điện năng.

- Sử dụng sản phẩm tái chế, giảm sử dụng túi ni lông.

- Sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện cho gia đình.

Câu 7 (trang 88 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Tác giả sử dụng thể loại thơ dễ dàng bộc bạch thái độ, cảm xúc của mình.

- Tác giả so sánh, miêu tả sinh động hình ảnh Trái Đất với quả dưa, quả bóng, khuôn mặt thân thương.

- Cách hình dung về Trái Đất và cách thể hiện tình cảm đối với Trái Đất được bày tỏ qua hai thái độ khác nhau.

- Hình ảnh thơ có sức gợi tả, lay động mạnh mẽ "lau nước mắt'', "rửa sạch máu".

- Tác giả trò chuyện với Trái Đất như với một con người thân thiết, cụ thể, đang đứng đối diện, vì giọng điệu cảm thông, thương xót, vì cách nói giản dị mà thấm thía,… 

Sau khi đọc - Trả lời câu hỏi

1. Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về điều gì?
2. Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái đất như thế nào?
3. Nhắc đến nước mắt và máu nhà thơ muốn nói lên tình trạng gì của Trái đất?
4. Chỉ ra sự khác nhau giữa các cách hình dung về Trái đất và thái độ cư xử với Trái đất được thể hiện trong bài thơ?
5. Hãy tìm ra đặc điểm chung về mặt nội dung giữa bài thơ của Ra-xum Gam-da-tốp với hai văn bản Trái đất - cái nôi của sự sống và Các loài chung sống với nhau như thế nào?

6*Theo em để cùng "lau nước mắt", "rửa sạch máu" cho Trái đất, mỗi người chúng ta cần phải làm gì?

7. Cùng đưa ra một thông điệp giống nhiều văn bản khác, nhưng bài thơ Trái đất vẫn có sự độc đáo, hấp dẫn riêng. Theo em, những gì đã tạo nên sự độc đáo, hấp dẫn riêng đó.

Hướng dẫn giải:

1. Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về thái độ của nhà thơ đối với những kẻ đang hủy hoại Trái đất. Nhà thơ ví Trái đất như quả dưa, quả bóng. Những kẻ hủy hoại Trái đất đó giành giật, tranh giành lẫn nhau để đạt được mục đích của mình.
2. Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái đất là sụ xót xa, nhà thơ hiểu được những tổn thương, đau đớn mà Trái đất đang hàng ngày hàng giờ phải gánh chịu. Nhà thơ dỗ dành, vỗ về Trái đất, "rửa sạch máu cho người" và "hát dịu dàng" cho người nghe. 
3. Nhắc đến nước mắt và máu nhà thơ muốn nói lên tình trạng gì của Trái đất đang ở trong mức báo động, Trái đất như đang kêu cứu con người dừng ngay những hành động phá hoại môi trường sống, phá hoại tài nguyên thiên nhiên. Trái đất đang mang trong mình những tổn thương của mình, bài thơ cũng là lời cảnh tỉnh cho những kẻ có những hành động hủy hoại môi trường sống của mình trước khi quá muộn. 
4. Chỉ ra sự khác nhau giữa các cách hình dung về Trái đất và thái độ cư xử với Trái đất được thể hiện trong bài thơ:

• Cách hình dung về trái đất: Hình dung như quả bóng, quả dưa. Trái đất bị con người cắt xẻ thành nhiều phần, tranh giành nhau những mảnh đất màu mỡ, tươi tốt. Thái độ của của nhà thơ ở những dòng thơ này thể hiện sự căm ghét, mỉa mai (tác giả gọi là lũ, bọn) trước những hành vi vô đạo đức đó. 
• Cách hình dung về Trái đất: Nhà thơ hình dung về Trái đất với khuôn mặt thân thương. An uỉ, vỗ về. xoa dịu nỗi đau, sự tổn thương của Trái đất. 

5. Đặc điểm chung về mặt nội dung giữa bài thơ của Ra-xum Gam-da-tốp với hai văn bản Trái đất - cái nôi của sự sống và Các loài chung sống với nhau như thế nào là: Cả 3 tác phẩm đều thể hiện tình yêu đối với Trái đất - hành tinh xanh, nơi sinh sống của muôn loài. Ở Trái đất, con người là động vật bậc cao nhất có tư duy phát triển nhưng cũng chính con người đang ngày một phá hủy môi trường sống của mình. Các tác phẩm đặt ra vấn đề nhức nhối, cấp bách đó là Trái đất liệu không biết chịu đựng được đến bao giờ. Từ đó, dấy lên hồi chuông thức tỉnh về trách nhiệm bảo vệ Trái đất của mỗi con người chúng ta. 

6*Theo em để cùng "lau nước mắt", "rửa sạch máu" cho Trái đất, mỗi người chúng ta cần phải:

• Trồng và bảo vệ cây xanh
• Hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật
• Rút các loại phích cắm điện khỏi ổ cắm, tránh lãng phí điện năng
• Sử dụng sản phẩm tái chế, giảm sử dụng túi ni lông
•  Sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện cho gia đình

7. Cùng đưa ra một thông điệp giống nhiều văn bản khác, nhưng bài thơ Trái đất vẫn có sự độc đáo, hấp dẫn riêng. Theo em,  sự độc đáo, hấp dẫn riêng đó là:

• Tác giả sử dụng thể loại thơ, dễ dàng bộc bạch thái độ, cảm xúc của mình
• Tác giả so sánh, miêu tả sinh động hình ảnh Trái đất với quả dưa, quả bóng, khuôn mặt thân thương.
• Cách hình dung về Trái đất và cách thể hiện tình cảm đối với Trái đất được bày tỏ qua hai thái độ khác nhau.
• Hình ảnh thơ có sức gợi tả, lay động mạnh mẽ "lau nước mắt'', "rửa sạch máu".

I. Tìm hiểu tác phẩm Trái đất sách Kết nối tri thức để soạn bài Trái đất

Bố cục bài Trái đất 

+ Phần 1: 4 dòng đầu tập trung thể hiện thái độ của tác giả đối với bọn hủy hoại Trái Đất

+ Phần 2: 4 dòng cuối tập trung thể thiện thái độ, tình cảm của tác giả theo hướng cư xử nhân văn, hiểu biết với mẹ Trái Đất.

II. Hướng dẫn soạn Trái đất sách Kết nối tri thức

1. Sau khi đọc – Trả lời văn bản

• Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về điều gì?

    Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về thái độ của nhà thơ đối với những kẻ đang hủy hoại Trái đất. Nhà thơ ví Trái đất như quả dưa, quả bóng. Những kẻ hủy hoại Trái đất đó giành giật, tranh giành lẫn nhau để đạt được mục đích của mình

• Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái đất như thế nào?

  Thái độ của nhà thơ đối với Trái Đất trong bốn câu sau: xót xa, đau đớn khi Trái Đất bị hủy hoại; an ủi, vỗ về Trái Đất “xin đừng khóc nữa”.

• Nhắc đến nước mắt và máu nhà thơ muốn nói lên tình trạng gì của Trái đất?

   Nhắc đến nước mắt và máu nhà thơ muốn nói lên tình trạng gì của Trái đất đang ở trong mức báo động, Trái đất như đang kêu cứu con người dừng ngay những hành động phá hoại môi trường sống, phá hoại tài nguyên thiên nhiên. Trái đất đang mang trong mình những tổn thương của mình, bài thơ cũng là lời cảnh tỉnh cho những kẻ có những hành động hủy hoại môi trường sống của mình trước khi quá muộn. 

• Chỉ ra sự khác nhau giữa các cách hình dung về Trái đất và thái độ cư xử với Trái đất được thể hiện trong bài thơ?

- Đối với những người đang hủy hoại Trái Đất: quả bóng, quả dưa. Và Trái Đất đang bị con người cắt xẻ thành nhiều phần, tranh giành nhau những mảnh đất màu mỡ, tươi tốt.

- Đối với tác giả, Trái Đất là “khuôn mặt thân thương” đáng yêu, đáng quý. Cần phải an ủi, vỗ về và bảo vệ Trái Đất.

• Hãy tìm ra đặc điểm chung về mặt nội dung giữa bài thơ của Ra-xum Gam-da-tốp với hai văn bản Trái đất - cái nôi của sự sống và Các loài chung sống với nhau như thế nào?

   Dù có ngôn ngữ biểu đạt khác nhau, cả 3 văn bản đều chưa đựng những lo lắng, đau xót, ưu tư về tình trạng hiện thời của Trái Đất, đều khẳng định sự cần thiết của việc chung tay bảo vệ sự sống trên Trái Đất. 

• Theo em để cùng "lau nước mắt", "rửa sạch máu" cho Trái đất, mỗi người chúng ta cần phải làm gì?

  Theo em để cùng "lau nước mắt", "rửa sạch máu" cho Trái đất, mỗi người chúng ta cần phải:

+ Trồng và bảo vệ cây xanh

+ Hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật

+ Rút các loại phích cắm điện khỏi ổ cắm, tránh lãng phí điện năng

+ Sử dụng sản phẩm tái chế, giảm sử dụng túi ni lông

 + Sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện cho gia đình

• Cùng đưa ra một thông điệp giống nhiều văn bản khác, nhưng bài thơ Trái đất vẫn có sự độc đáo, hấp dẫn riêng. Theo em, những gì đã tạo nên sự độc đáo, hấp dẫn riêng đó.

- Tác giả sử dụng thể loại thơ dễ dàng bộc bạch thái độ, cảm xúc của mình.

- Tác giả so sánh, miêu tả sinh động hình ảnh Trái Đất với quả dưa, quả bóng, khuôn mặt thân thương.

- Cách hình dung về Trái Đất và cách thể hiện tình cảm đối với Trái Đất được bày tỏ qua hai thái độ khác nhau.

- Hình ảnh thơ có sức gợi tả, lay động mạnh mẽ "lau nước mắt'', "rửa sạch máu".

- Tác giả trò chuyện với Trái Đất như với một con người thân thiết, cụ thể, đang đứng đối diện, vì giọng điệu cảm thông, thương xót, vì cách nói giản dị mà thấm thía,… 

III. Tổng kết bài soạn Trái đất sách Kết nối tri thức

• Giá trị nội dung bài Trái đất

   Qua văn bản “Trái Đất”, tác giả thể hiện thái độ lên án với những kẻ làm hại Trái Đất đồng thời thương xót, vỗ về những đau đớn của Trái Đất.

• Đặc sắc nghệ thuật bài Trái đất 

 Thể thơ tự do, các biện pháp nghệ thuật: điệp từ, liệt kê, ẩn dụ...

Câu 1 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ 4 câu thơ đầu.

Lời giải chi tiết:

- Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về thái độ của nhà thơ đối với những kẻ đang hủy hoại Trái đất.

- Nhà thơ ví Trái đất như quả dưa, quả bóng. Những kẻ hủy hoại Trái đất đó giành giật, tranh giành lẫn nhau để đạt được mục đích của mình.

Câu 2 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái đất như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ 4 câu thơ sau.

Lời giải chi tiết:

Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái đất là sụ xót xa, nhà thơ hiểu được những tổn thương, đau đớn mà Trái đất đang hàng ngày hàng giờ phải gánh chịu. Nhà thơ dỗ dành, vỗ về Trái đất, "rửa sạch máu cho người" và "hát dịu dàng" cho người nghe. 

Câu 3 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Nhắc đến nước mắt và máu nhà thơ muốn nói lên tình trạng gì của Trái đất?

Phương pháp giải:

Thử hình dung nước mắt và máu trong bài được dùng với nghĩa đen hay nghĩa bóng và nó ẩn dụ cho điều gì.

Lời giải chi tiết:

Nhắc đến nước mắt và máu, nhà thơ muốn nói lên tình trạng bị xâm phạm của Trái Đất. Con người đang khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên, phá hủy môi trường sống mà bất chấp hậu quả mà Trái Đất đang phải gánh chịu. Tổn thương của Trái Đất hôm nay sẽ được đem trả lại cho chính con người trong thế hệ sau nếu cứ tiếp tục những hành vi sai lầm, tham lam, vụ lợi. 

Câu 4 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Chỉ ra sự khác nhau giữa các cách hình dung về Trái đất và thái độ cư xử với Trái đất được thể hiện trong bài thơ?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ bài thơ, liệt kê cách cư xử và thái độ  đối với Trái Đất.

Lời giải chi tiết:

Cách hình dung về trái đất:

- Hình dung như quả bóng, quả dưa: Trái Đất bị con người cắt xẻ thành nhiều phần, tranh giành nhau những mảnh đất màu mỡ, tươi tốt. Con người có thái độ cư xử đầy bạc bẽo, thờ ơ với Trái Đất mà mình đang sinh sống. 

- Nhà thơ hình dung về Trái Đất: khuôn mặt thân thương thể hiện sự trân trọng, xót xa và yêu kính của nhà thơ với sự sống trên Trái Đất.

Câu 5 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Hãy tìm ra đặc điểm chung về mặt nội dung giữa bài thơ của Ra-xum Gam-da-tốp với hai văn bản Trái đất - cái nôi của sự sống và Các loài chung sống với nhau như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc lại 3 văn bản này và tìm điểm chung giữa chúng về mặt nội dung.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm chung của 3 văn bản là:

- Cả 3 tác phẩm đều thể hiện tình yêu đối với Trái đất - hành tinh xanh, nơi sinh sống của muôn loài.

- Các tác phẩm đặt ra vấn đề nhức nhối, cấp bách đó là Trái đất liệu không biết chịu đựng được đến bao giờ.

- Từ đó, dấy lên hồi chuông thức tỉnh về trách nhiệm bảo vệ Trái đất của mỗi con người chúng ta.

Câu 6 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Theo em để cùng "lau nước mắt", "rửa sạch máu" cho Trái đất, mỗi người chúng ta cần phải làm gì?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức xã hội, em suy nghĩ và trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

- Theo em, để cùng “lau nước mắt" và “rửa sạch máu" cho Trái Đất, mỗi người chúng ta cần phải có trách nhiệm gìn giữ, bảo vệ Trái Đất.

- Nó là những hành động từ nhỏ nhặt: gìn giữ môi trường cho đến lớn lao hơn là chiến dịch như Giờ Trái Đất hay Ngày môi trường. Đồng thời, ta cũng cần tuyên truyền, vận động người thân quanh ta hãy cùng chung tay bảo vệ Trái Đất, nói cho mọi người cùng hiểu về thực trạng đầy đau thương mà Trái Đất đang phải gánh chịu. 

Câu 7 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Cùng đưa ra một thông điệp giống nhiều văn bản khác, nhưng bài thơ Trái đất vẫn có sự độc đáo, hấp dẫn riêng. Theo em, những gì đã tạo nên sự độc đáo, hấp dẫn riêng đó.

Phương pháp giải:

Em chú ý về hình thức trình bày, ngôn ngữ và hình ảnh của bài thơ này.

Lời giải chi tiết:

Cùng đưa ra một thông điệp giống nhiều văn bản khác, nhưng bài thơ Trái Đất của Ra-xun Gam-da-tốp vẫn có được sự độc đáo, sức hấp dẫn riêng:

- Sự độc đáo, hấp dẫn riêng đấy đến từ việc chọn hình thức thơ làm phương tiện bày tỏ cảm xúc. Thơ mang tới một thế giới tình cảm rất cô đọng, giàu cảm xúc.

- Bên cạnh đó, nhà thơ còn tạo ra hệ thống hình ảnh rất độc đáo trong bài. Những hình ảnh như máu, nước mắt, quả dưa, khuôn mặt... đều giàu sức tạo hình để khơi mở thế giới tưởng tượng trong bạn đọc. 

1. Tác giả, tác phẩm

• Tác giả

Ra-xun Gam-da-tốp (1923 - 2003), người dân tộc A-va, nước Cộng hòa Đa-ghe-xtan, thuộc Liên Bang Nga. Thơ ông tràn đầy tình yêu với quê hương, con người, sự sống và hướng tới việc xây đắp tình hữu nghị giữa các dân tộc. Một số tác phẩm như: Năm tôi sinh, Mùa xuân Đa-ghe-xtan, Trái tim tôi trên núi, Những ngôi sao xa, Đa-ghe-xtan của tôi...

• Tác phẩm

Bài thơ được viết năm 1987 bằng tiếng A-va. Bản dịch ra tiếng Việt của Minh Tâm được thực hiện dựa trên bản dịch tiếng Nga của Na-um Grep-nhi-ốp.

2. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Bốn câu đầu bài thơ tập trung nói về điều gì?

Bốn câu thơ đầu tập trung nói về thái độ của nhà thơ với những kẻ đang hủy hoại trái đất. Trái Đất giống như một quả dưa đang bị tranh giành, hủy hoại.

Câu 2. Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái Đất như thế nào?

Thái độ của nhà thơ đối với Trái Đất trong bốn câu sau: xót xa, đau đớn khi Trái Đất bị hủy hoại; an ủi, vỗ về Trái Đất “xin đừng khóc nữa”.

Câu 3. Nhắc đến nước mắt và máu nhà thơ muốn nói lên tình trạng gì của Trái Đất?

Nhắc đến “nước mắt” và “máu”, nhà thơ đang nói rằng Trái Đất đang phải chịu những thương tổn, đau đớn do con người gây ra.

Câu 4. Chỉ ra sự khác nhau giữa các cách hình dung về Trái Đất và thái độ cư xử với Trái đất được thể hiện trong bài thơ?

- Đối với những người đang hủy hoại Trái Đất: quả bóng, quả dưa. Và Trái Đất đang bị con người cắt xẻ thành nhiều phần, tranh giành nhau những mảnh đất màu mỡ, tươi tốt.

- Đối với tác giả, Trái Đất là “khuôn mặt thân thương” đáng yêu, đáng quý. Cần phải an ủi, vỗ về và bảo vệ Trái Đất.

Câu 5. Hãy tìm ra đặc điểm chung về mặt nội dung giữa bài thơ của Ra-xum Gam-da-tốp với hai văn bản Trái Đất - cái nôi của sự sống và Các loài chung sống với nhau như thế nào?

Cả ba văn bản đều thể hiện những suy tư về tình trạng hiện tại của Trái Đất. Đồng thời khẳng định tầm quan trọng của việc bảo vệ sự sống trên Trái Đất.

Câu 6. Theo em để cùng “lau nước mắt”, “rửa sạch máu” cho Trái Đất, mỗi người chúng ta cần phải làm gì?

Con người cần chung tay bảo vệ Trái Đất từ những hành động cụ thể:

• Bảo vệ tài nguyên rừng.
• Hạn chế xả rác, chất thải chưa qua xử lí ra môi trường.
• Hạn chế sử dụng đồ nhựa, bao bì ni-lông…
• Ngăn cấm các hành vi chặt phá rừng, săn bắt động vật trái phép…

Câu 7. Cùng đưa ra một thông điệp giống nhiều văn bản khác, nhưng bài thơ Trái Đất vẫn có sự độc đáo, hấp dẫn riêng. Theo em, những gì đã tạo nên sự độc đáo, hấp dẫn riêng đó.

• Thể loại thơ dễ dàng trong việc bộc lộ cảm xúc.
• Hình ảnh so sánh độc đáo, giàu sức gợi.
• Giọng thơ giàu cảm xúc, cách xưng hô gần gũi thân thiết…

I. Tác giả

- Rasul Gamzatov sinh năm 1923, mất năm 2003.

- Quốc tịch: Người dân tộc Avar, nước Cộng hòa Đa-ghe-xtan, thuộc Liên Bang Nga.

- Ông đã được trao tặng các danh hiệu "Nhà thơ nhân dân Daghestan", "Anh hùng lao động Liên Xô", "Nhà thơ lớn của thế kỷ XX" và giải thưởng "Hoa sen" của Hội nhà văn Á-Phi. 

- Ông còn là Đại biểu Xô-viết tối cao Liên Xô nhiều năm liền và đảm nhận cương vị lãnh đạo Hội nhà văn Daghestan hơn nửa thế kỷ.

- Thơ ông tràn đầy tình yêu với quê hương, con người, sự sống và hướng tới việc xây đắp tình hữu nghị giữa các dân tộc.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Năm tôi sinh, trái tim tôi trên núi, Những ngôi sao xa,…

- Ông nhận giải thưởng Stalin vào năm 29 tuổi.

II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm

1. Thể loại: Thơ tự do. 
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Viết năm 1967 bằng tiếng Avar. Bản dịch ra tiếng Việt của Minh Tâm được thực hiện dựa trên bản dịch tiếng Nga của Na-um Grep-nhi-ốp.
3. Phương thức biểu đạt : Biểu cảm
4. Tóm tắt: 

Bài thơ tập trung nói về thái độ của nhà thơ đối với những kẻ đang hủy hoại Trái Đất. đồng thời là sự xót xa, thấu hiểu được những tổn thương, đau đớn mà Trái Đất đang hàng ngày hàng giờ phải gánh chịu. Nhà thơ dỗ dành, vỗ về Trái Đất, "rửa sạch máu cho người" và "hát dịu dàng" cho người nghe. 

• Bố cục: 

Gồm 2 phần: 

- Phần 1 (Khổ 1): Trái Đất đối với mọi người

- Phần 2 (Khổ 2): Trái Đất đối với nhân vật trữ tĩnh

• Giá trị nội dung: 

Tác giả thể hiện thái độ lên án với những kẻ làm hại Trái Đất đồng thời thương xót, vỗ về những đau đớn của Trái Đất.

• Giá trị nghệ thuật: 

Thể thơ tự do, các biện pháp nghệ thuật: điệp từ, liệt kê, ẩn dụ...

III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm

• Thái độ tác giả với bọn hủy hoại Trái Đất

- Tác giả:

+ Nhấn mạnh hành tinh sẽ bàn luận: "Trái Đất!".

+ Gọi "Trái Đất" là "người" → Ẩn dụ: Sự tôn trọng, thiêng liêng hóa.

- Những kẻ xấu:

+ Được tác giả gọi là "bọn", "lũ".

+ Cách kẻ xấu nhìn nhận Trái Đất → So sánh: "là quả dưa", "như quả bóng trên sân". 

+ Hành động: "bổ", "cắn", "giành giật", "lao vào", "đá" → Động từ mạnh, điệp từ.

➩ Thái độ tác giả căm phẫn, khinh bỉ, lên án với những kẻ hủy hoại Trái Đất.

• Thái độ tác giả với Trái Đất

- Hình dung của tác giả:

+ "chẳng là dưa, là bóng". → Từ phủ định, điệp từ "là".

+ "khuôn mặt thân thương".

- Hành động:

+ "lau" nước mắt, "xin đừng khóc nữa".

+ "Rửa máu sạch", "hát", "dịu dàng".

➩ Thái độ thương xót, vỗ về những tổn thương, đau đớn Trái Đất đang gánh chịu.

Câu 1: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Bốn dòng đầu của bài thơ tập trung nói về điều gì?
Trả lời:
Bốn dòng thơ đầu tập trung nói về cách mà những con người ngoài kia đang đối xử với Trái Đất: xem Trái Đất là quả dưa, quả bóng - là công cụ để tranh dành, đoạt lấy nhằm thỏa mãn lợi ích của bản thân

Câu 2: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)

Bốn dòng thơ sau cho biết thái độ của nhà thơ đối với Trái Đất như thế nào?
Trả lời:
- Bốn câu sau cho thấy thái độ của nhà thơ đối với Trái Đất là sự xót xa, nhà thơ hiểu được những tổn thương, đau đớn mà Trái Đất đang hàng ngày hàng giờ phải gánh chịu. Nhà thơ dỗ dành, vỗ về Trái Đất, "rửa sạch máu cho người" và "hát dịu dàng" cho người nghe. 

Câu 3: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Nhắc đến nước mắt và máu, nhà thơ muốn nói lên tình trạng gì của Trái Đất?
Trả lời:
Nhắc đến nước mắt và máu, nhà thơ muốn nói đến:
Tình trạng ô nhiễm nặng nề của Trái Đất (ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất... do các hoạt động của con người)
Tình trạng nóng lên của Trái Đất, tầng ô-dôn bị xuyên thủng

Tài nguyên ngày càng bị khai thác đến kiệt quệ do lòng tham
→ Chính những điều đó khiến cho Trái Đất phải đổ máu và lệ, cầu xin con người hãy dừng lại

Câu 4: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Chỉ ra sự khác nhau giữa các cách hình dung về Trái Đất và thái độ cư xử với Trái Đất được thể hiện trong bài thơ.
Trả lời: 1 nhóm người khác Tác giảHình dung về Trái Đất quả dưa, quả bóng → như 1 món đồ chơi,1 công cụ vô tri vô giác để bóc lột, để khai thácngười - khuôn mặt thân thương → như 1 người thân yêu, thương mến có cảm xúc, có tình cảmThái độ cư xử với Trái Đất bổ, cắn, giành giật, đá → thái độ lạnh lùng, tàn bạo lau nước mắt, rửa sạch máu, hát dịu dàng → thái độ nâng niu, quý trọng, yêu thương

Câu 5: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Hãy tìm ra điểm chung về mặt nội dung giữa bài thơ của Ra-xun Gam-da-tốp với hai văn bản Trái Đất - cái nôi của sự sống và Các loài chung sống với nhau như thế nào?
Trả lời:
- Dù có ngôn ngữ biểu đạt khác nhau, cả 3 văn bản đều chưa đựng những lo lắng, đau xót, ưu tư về tình trạng hiện thời của Trái Đất, đều khẳng định sự cần thiết của việc chung tay bảo vệ sự sống trên Trái Đất. 

Câu 6: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)

Theo em, để cùng "lau nước mắt" và "rửa sạch máu" cho Trái Đất, mỗi người chúng ta cần làm gì?
Trả lời:
- Trồng và bảo vệ cây xanh.
- Hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật.
- Rút các loại phích cắm điện khỏi ổ cắm, tránh lãng phí điện năng.
- Sử dụng sản phẩm tái chế, giảm sử dụng túi ni lông.

- Sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện cho gia đình.

Câu 7: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Cùng đưa ra một thông điệp giống nhiều văn bản khác, nhưng bài thơ Trái Đất của Ra-xun Gam-da-tốp vẫn có được sự độc đáo, sức hấp dẫn riêng. Theo em, những gì đã tạo nên sự độc đáo, sức hấp dẫn riêng ấy?
Trả lời:
- Tác giả sử dụng thể loại thơ dễ dàng bộc bạch thái độ, cảm xúc của mình.
- Tác giả so sánh, miêu tả sinh động hình ảnh Trái Đất với quả dưa, quả bóng, khuôn mặt thân thương.
- Cách hình dung về Trái Đất và cách thể hiện tình cảm đối với Trái Đất được bày tỏ qua hai thái độ khác nhau.

- Hình ảnh thơ có sức gợi tả, lay động mạnh mẽ "lau nước mắt'', "rửa sạch máu".
- Tác giả trò chuyện với Trái Đất như với một con người thân thiết, cụ thể, đang đứng đối diện, vì giọng điệu cảm thông, thương xót, vì cách nói giản dị mà thấm thía,…