Tóm tắt

Người khách Bọ Dừa đến xóm Bờ Giậu để xin nghỉ lại một đêm. Vì không muốn chui vào căn nhà của Thằn Lằn vì sợ bóng tối, chật hẹp. Anh ta đã xin cho mình ngủ tạm dưới vòm trúc. Ông trưởng thôn Cóc lo lắng vì đêm nay trời nhiều mây lá cây xào xạc, côn trùng rỉ rả mãi một điệu buồn nên khó mà Bọ Dừa ngủ ngon cho được. Đúng thật vậy nửa đêm Bọ Dừa tỉnh dậy vì một giọt sương đêm. Những cũng chính giọt sương và xóm Bờ Giậu này đã khiến Bọ Dừa đến quê nhà mình sau bao năm xa quê, mải làm ăn, mưu sinh. Và cuối cùng Bọ Dừa quyết định khoác ba lô hành lý lên vai về quê.

Bố cục

Có thể chia văn bản thành 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến ...Thằn Lằn gật gù): Bọ Dừa đến ở trọ xóm Bờ Dậu.

- Phần 2 (Còn lại): Sau một đêm ở trọ của Bọ Dừa

Nội dung chính

Với lối truyện đồng thoại nhân cách hóa các loài vật kết hợp các biện pháp tu từ so sánh, liệt kê, điệp từ,…văn bản “Giọt sương đêm” đã kể câu chuyện về những loài vật và đặc biệt là Bọ Dừa. Tác giả vừa khắc họa thành công những đặc trưng của loài vật vừa thể hiện lời nhắc nhở con người đừng vì cuộc sống xô bồ mà quên mất quê hương mình.

Giọt sương đêm

* Chuẩn bị đọc

Câu 1. Em đã từng thấy bọ dừa chưa? Em đã biết gì về tập tính của bọ dừa? Nếu chưa biết gì về bọ dừa, em hãy hỏi người khác hoặc tìm hiểu thông tin từ sách và Internet.

Gợi ý trả lời:

 Cách 1:  Em đã thấy bọ dừa…

 Cách 2: Em chưa thấy bọ dừa, em hỏi người lớn/ tìm hiểu thông tin trên Internet:

- Bọ dừa là gì?

    + Bọ dừa hay bọ cánh cứng dừa (tên khoa học: Brontispa longissima) là một loài bọ cánh cứng ăn các lá non của dừa và gây hư hại đọt dừa. 

Nó là loài gây hại nghiêm trọng gần đây đối với cây dừa ở nhiều nơi trong vùng Thái Bình Dương, đặc biệt trong 3 thập niên trở lại đây, gồm Indonesia, quần đảo Solomon, Việt Nam, Nauru, Campuchia, Lào, Thái Lan, Maldives, Myanma, Hải Nam, và quần đảo Aru, và gần đây nhất là Philippines.

    + Bọ cánh cứng chiếm gần một phần tư tất cả các loài động vật được mô tả trên Trái Đất. Hơn 350.000 loài được biết đến trên toàn thế giới. Coleoptera chia thành bốn phân bộ, hai trong số đó hiếm khi được phát hiện. Phân bộ Adephaga bao gồm bọ chân chạy (ground beetles), bọ hổ (tiger beetles), bọ ăn thịt (predacious diving beetles), và bọ vẽ nước.

Bọ nước (Water pennies), bọ cánh cứng ăn xác người (carrion beetles), đom đóm và bọ rùa đáng yêu đều là thành viên của phân bộ Polyphaga.

- Đặc điểm và tập tính của bọ dừa:

    + Bọ cánh cứng có cặp cánh cứng phủ trên lưng, được gọi là elytra, bảo vệ các cánh thực nằm bên dưới chúng. Các elytra được đóng lại khi chúng nghỉ ngơi, một đường dọc tách đôi 2 phần cánh rõ ràng. Tính đối xứng này đặc trưng cho hầu hết các thành viên của bộ cánh cứng Coleoptera. Trong khi bay, con bọ cánh cứng mở elytra ra để cân bằng và sử dụng cánh thực (một lớp màng) của nó để di chuyển về trước.

    + Bọ cánh cứng có thói quen ăn uống rất đa dạng, nhưng hầu như tất cả đều sử dụng phần miệng sắc bén dể nhai thức ăn. Nhiều bọ cánh cứng là động vật ăn cỏ, ăn trên cây. Bọ cánh cứng Nhật Bản (Popillia japonica) gây thiệt hại nặng nề trong các khu vườn và cảnh quan, chúng đi qua và để lại những chiếc lá rách nát, hư hỏng.

    + Bọ cánh cứng săn mồi có xu hướng tấn công các động vật không xương sống khác trong đất hoặc trên thảm thực vật.

    + Ký sinh trùng bọ cánh cứng có thể sống trên côn trùng khác hoặc thậm chí động vật có vú. Một vài bọ cánh cứng nhặt rác phân hủy chất hữu cơ hoặc xác chết. Bọ phân sử dụng phân như thức ăn và nơi là nơi để chúng đẻ trứng.

    + Bọ cánh cứng được tìm thấy trên toàn thế giới, trong hầu như tất cả các môi trường sống trên cạn và dưới nước.

Câu 2. Đã bao giờ có một sự việc bất ngờ xảy ra khiến em thay đổi quyết định của mình? Chia sẻ với các bạn về trải nghiệm ấy.

 Em từng xảy ra sự việc bất ngờ: một lần, em đã không nghe lời mẹ trốn đi chơi nắng cả buổi trưa và về bị sốt. 

Từ đó, em rút ra bài học cần nghe lời người lớn, tránh đi chơi trời nắng gay gắt sẽ dễ bị ốm.

* Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Theo dõi

Theo em, vì sao giọt sương lại làm cho Bọ Dừa quyết định về quê?

 Vì khi giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, ông sực nhớ quê nhà, bao nhiêu năm biền biệt đi xa, mải làm ăn, ông quên khuấy đi mất. Vì vậy giọt sương đã làm cho Bọ Dừa quyết định về quê.

Câu 2. Suy luận

Lời của cụ giáo Cóc có ý nghĩa gì?

 Theo em, lời cụ giáo Cóc có ý nghĩa: vì một giọt sương đã khiến người ta thức trắng đêm, vì một kỉ niệm trong quá khứ ùa về khiến Bọ Dừa sực tỉnh, giật mình, suy nghĩ về những điều đã bỏ quên từ lâu, đó chính là nỗi nhớ quê nhà.

* Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nhân vật trong truyện gồm những ai?

 Truyện kể theo ngôi thứ ba, nhân vật trong truyện gồm có: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc.

Câu 2. Đoạn văn sau được kể bằng lời của người kể chuyện hay lời của nhân vật?

Ai như Tắc Kè khuya khoắt đang gọi cửa. Đêm ở Bờ Giậu thanh vắng đến nỗi nghe rõ cả tiếng Ốc Sên đi làm về, nhẹ nhàng vén tà áo dài trườn qua chiếc lá rụng.

Đoạn văn được kể bằng lời của người kể chuyện.

Câu 3. Dưới đây là một số đoạn văn tóm lược các sự việc trong truyện. Em hãy dùng sơ đồ sự việc đã học ở bài 1 (Lắng nghe lịch sử nước mình) để sắp xếp các sự việc ấy theo đúng trật tự được kể trong truyện.

Trong những sự việc nêu trên, theo em sự việc là quan trọng nhất? Vì sao?

- Sắp xếp các sự việc: e – b – d – a – c

- Theo em sự việc a: “Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê “ là quan trọng nhất. 

- Vì sự việc này có ý nghĩa sâu sắc, sau một đêm mất ngủ, Bọ Dừa nhận ra bao năm biền biệt đi xa mà ông quên mất quê hương, nay muốn quay trở về quê hương sau bao năm xa cách, quên lãng.

Câu 4. Trong đoạn văn sau, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả các loại bọ cánh cứng?

Anh sống trên cây. Anh đào hang dưới đất. Anh lặn xuống nước sâu. Anh béo tốt nhẵn nhụi. Anh gầy còm mảnh mai, Anh trọc đầu không râu. Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo. Anh hiền lành nhút nhát. Anh ngổ ngáo mọc sừng.

Điều này thể hiện đặc điểm nổi bật gì của truyện đồng thoại?

 - Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật:

    + Điệp từ “anh” được lặp lại 9 lần ở đầu mỗi câu 

    +  Bên cạnh đó tác giả còn sử dụng nghệ thuật so sánh

    +  Và nghệ thuật nhân hóa

    +  Nghệ thuật liệt kê

    +  Sử dụng nhiều từ láy. 

- Tác dụng: Nhằm nhấn mạnh, diễn tả sự đa dạng, phong phú và miêu tả sinh động, gợi cảm hơn về các loài bọ cánh cứng.

- Qua đoạn văn cũng thể hiện đặc điểm truyện đồng thoại:

+ Nhân vật trong truyện là loài vật được nhân hoá: gọi các loại bọ cánh cứng là “Anh”

+ Phản ánh đặc điểm sinh hoạt của loài vật bọ cánh cứng

Câu 5. Lí do đã khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ ở xóm Bờ Giậu?

 Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: trong đêm thanh vắng, ông lắng nghe rõ được những âm thanh quen thuộc. Đặc biệt là khi giọt sương rơi xuống cổ khiến ông sực nhớ quê nhà. Những âm thanh, hình ảnh đó đã gợi nhắc ông về hình ảnh quê hương mà bao lâu nay ông bỏ quên.

Câu 6. Trải nghiệm mà Bọ Dừa có được trong đêm ấy là gì? Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì?

 Trải nghiệm của Bọ Dừa trong đêm ấy là ông đã ngủ ngoài trời và ông đã có cơ hội được ngắm nhìn trời mây, lắng nghe âm thanh của lá cây, côn trùng, tiếng gió, tiếng sương rơi.  

Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp: đôi khi vì cuộc sống bận rộn khiến chúng ta quên đi những điều thân thuộc, gần gũi với chính mình. Vì vậy hãy biết trân trọng những giá trị của cuộc sống.

Câu 7. Nhận xét về cách kết thúc câu chuyện của tác giả. Nếu là em, em sẽ kết thúc câu chuyện này như thế nào?

 Truyện có kết thúc mở. 

Cách kết thúc đó của tác giả để mỗi người đọc sẽ tự cảm nhận, tự suy nghĩ và chiêm nghiệm về lời nói của cụ giáo.

- Học sinh có thể tự do lựa chọn cách kết thúc: mở/ đóng, có hậu/ không có hậu và lí giải phù hợp.

Chuẩn bị đọc

Câu 1. Em đã từng thấy bọ dừa chưa? Em đã biết gì về tập tính của bọ dừa? Nếu chưa biết gì về bọ dừa, em hãy hỏi người khác hoặc tìm hiểu thông tin từ sách và Internet.

Trả lời:

• Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima (Gestro).
• Bò dừa thuộc họ Ánh kim (Chrysomelidae), Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.

Câu 2. Đã bao giờ có một sự việc bất ngờ xảy ra khiến em thay đổi quyết định của mình? Chia sẻ với các bạn về trải nghiệm ấy.

Trả lời:

Em từng xảy ra sự việc bất ngờ: một lần, em đã không nghe lời mẹ trốn đi chơi nắng cả buổi trưa và về bị sốt. Từ đó, em rút ra bài học cần nghe lời người lớn, tránh đi chơi trời nắng gay gắt sẽ dễ bị ốm.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Theo em, vì sao giọt sương lại làm cho Bọ Dừa quyết định về quê?

Trả lời:

Giọt sương lại làm cho Bọ Dừa quyết định về quê vì khi giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, ông sực nhớ quê nhà, bao nhiêu năm biền biệt đi xa, mải làm ăn, ông quên khuấy đi mất. 

câu 2. Lời của cụ giáo Cóc có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Theo em, lời cụ giáo Cóc có ý nghĩa: vì một giọt sương đã khiến người ta thức trắng đêm, vì một kỉ niệm trong quá khứ ùa về khiến Bọ Dừa sực tỉnh, giật mình, suy nghĩ về những điều đã bỏ quên từ lâu đó chính là nỗi nhớ quê nhà.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nhân vật trong truyện gồm những ai?

Trả lời:

Truyện kể theo ngôi thứ ba, nhân vật trong truyện gồm có: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc

Câu 2. Đoạn văn sau được kể bằng lời của người kể chuyện hay lời của nhân vật?

Ai như Tắc Kè khuya khoắt đang gọi cửa. Đêm ở Bờ Giậu thanh vắng đến nỗi nghe rõ cả tiếng Ốc Sên đi làm về, nhẹ nhàng vén tà áo dài trườn qua chiếc lá rụng.

Trả lời:

Đoạn văn đuọc kể bằng lời của người kể chuyện.

Câu 3. Dưới đây là một số đoạn văn tóm lược các sự việc trong truyện. Em hãy dùng sơ đồ sự việc đã học ở bài 1 (Lắng nghe lịch sử nước mình) để sắp xếp các sự việc ấy theo đúng trật tự được kể trong truyện.

Trong những sự việc nêu trên, theo em sự việc là quan trọng nhất? Vì sao?

Trả lời:

• Sắp xếp các sự việc: e – b – d – a - c
• Theo em sự việc a: “Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê “ là quan trọng nhất. Vì sự việc này có ý nghĩa sâu sắc, sau một đêm mất ngủ, Bọ Dừa nhận ra chính mình, quay trở về quê hương sau bao năm xa cách, quên lãng. 

Câu 4. Trong đoạn văn sau, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả các loại bọ cánh cứng?

Anh sống trên cây. Anh đào hang dưới đất. Anh lặn xuống nước sâu. Anh béo tốt nhẵn nhụi. Anh gầy còm mảnh mai, Anh trọc đầu không râu. Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo. Anh hiền lành nhút nhát. Anh ngổ ngáo mọc sừng.

Điều này thể hiện đặc điểm nổi bật gì của truyện đồng thoại?

Trả lời:

  Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật điệp từ “anh” được lặp lại 9 lần ở đầu mỗi câu, bên cạnh đó tác giả còn sử dụng nghệ thuật so sánh và sử dụng nhiều từ láy. Qua đó nhằm nhấn mạnh, diễn tả sự đa dạng về các loài bọ cánh cứng. Qua đoạn văn cũng thể hiện đặc trưng của truyện đồng thoại là thể hiện đặc điểm sinh hoạt của thể loại đặc tính sinh hoạt của các loài vật.

1. Lí do đã khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ ở xóm Bờ Giậu?

Trả lời:

Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: 

   Trong đêm thănh vắng, ông lắng rõ được những âm thanh quen thuộc. Đặc biệt là khi giọt sương rơi xuống cổ khiến ông sực nhớ quê nhà. Những âm thanh, hình ảnh đó đã gợi nhắc ông về hình ảnh quê hương mà bao lâu nay ông bỏ quên.

Câu 6. Trải nghiệm mà Bọ Dừa có được trong đêm ấy là gì? Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì?

Trả lời:

  Trải nghiệm của Bọ Dừa trong đêm ấy là ông đã ngủ ngoài trời và ông đã có cơ hội được ngắm nhìn trời mây, lắng nghe âm thanh của lá cây, côn trùng, tiếng gió, tiếng sương rơi.  

  Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp: đôi khi vì cuộc sống bận rộn khiến chúng ta quên đi những điều thân thuộc, gần gũi với chính mình. Vì vậy hãy biết trân trọng những giá trị của cuộc sống.

Câu 7. Nhận xét về cách kết thúc câu chuyện của tác giả. Nếu là em, em sẽ kết thúc câu chuyện này như thế nào?

Trả lời:

  Truyện có kết thúc mở.  Cách kết thúc đó của tác giả để mỗi người đọc sẽ tự cảm nhận, tự suy nghĩ và chiêm nghiệm về lời nói của cụ giáo.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Giọt sương đêm:

I. Tác giả

• Cuộc đời

- Trần Đức Tiến (1953)

- Quê quán: làng Cao Đà, xã Nhân Mỹ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.

- Ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, kiêm Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Bà Rịa - Vũng Tàu từ năm 1998 đến 2007.

- Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1996.

• Sự nghiệp văn học

Phong cách nghệ thuật

- Trần Đức Tiến viết nhiều tác phẩm dành cho thiếu nhi, truyện đồng thoại của ông tinh tế, hồn nhiên.

Tác phẩm chính

- Văn xuôi: Linh hồn bị đánh cắp (tiểu thuyết, 1990 - in lại 2006), Bụi trần (tiểu thuyết, 1992 - in lại 2004, 2006), Bão đêm (tập truyện ngắn, 1993)

- Sáng tác cho thiếu nhi : Vương quốc vắng nụ cười (tập truyện thiếu nhi, 1993), Xóm Bờ Giậu (tập truyện thiếu nhi 2018 - tái bản năm 2020) ...

II. Tác phẩm

• Xuất xứ:

- Văn bản được in trong Xóm Bờ Giậu, NXB Kim Đồng, 2018.

• Bố cục:

- Đoạn 1 (Từ đầu đến “làm nghề buôn”): Người khách trọ xin ngủ nhờ.

- Đoạn 2 (Tiếp theo đến “Thằn Lằn gật gù”): Cuộc trò chuyện giữa Thằn Lằn và cụ giáo Cóc.

- Đoạn 3 (Đoạn còn lại): Giọt sương đêm đã khiến Bọ Dừa thức tỉnh và trở về quê.

• Thể loại: truyện đồng thoại.
• Phương thức biểu đạt: tự sự.
• Nhân vật: Bọ Dừa, Thằn Lằn, Cóc.
• Tóm tắt:

Người khách Bọ Dừa đến xóm Bờ Giậu để xin nghỉ lại một đêm. Vì không muốn chui vào căn nhà của Thằn Lằn vì sợ bóng tối, chật hẹp. Anh ta đã xin cho mình ngủ tạm dưới vòm trúc. Ông trưởng thôn Cóc lo lắng vì đêm nay trời nhiều mây lá cây xào xạc, côn trùng rỉ rả mãi một điệu buồn nên khó mà Bọ Dừa ngủ ngon cho được. Đúng thật vậy nửa đêm Bọ Dừa tỉnh dậy vì một giọt sương đêm. Những cũng chính giọt sương và xóm Bờ Giậu này đã khiến Bọ Dừa đến quê nhà

mình sau bao năm xa quê, mải làm ăn, mưu sinh. Và cuối cùng Bọ Dừa quyết định

khoác ba lô hành lý lên vai về quê.

• Giá trị nội dung:

Qua câu chuyện của những loài vật và đặc biệt là Bọ Dừa, tác giả vừa khắc họa thành công những đặc trưng của loài vật vừa thể hiện lời nhắc nhở con người đừng vì cuộc sống xô bồ mà quên mất quê hương mình.

• Giá trị nghệ thuật:

- Truyện đồng thoại nhân cách hóa các loài vật kết hợp các biện pháp tu từ so sánh, liệt kê, điệp từ.

- Nghệ thuật miêu tả loài vật sinh động, đặc sắc.

- Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.

Phần I: Chuẩn bị đọc

Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Nếu biết về loài vật này, em trình bày cho mọi người cùng biết. Nếu chưa biết, em có thể tra thông tin trên internet.

Lời giải chi tiết:

- Em đã từng nhìn thấy bọ dừa. Chúng là loài côn trùng thường sống ngoài đồng, cỏ.

- Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima, thuộc họ Ánh kim, Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.

Câu 2 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Nhớ lại xem trước giờ đã có việc gì tác động sâu sắc, khiến em thay đổi quyết định hay hành động nào đó chưa.

Lời giải chi tiết:

- Học sinh tự chọn các tình huống của mình và trả lời.

- Ví dụ: một lần, em đã bỏ nhà đi vì giận mẹ. Tối hôm đó đói bụng, em đã trở về, hiểu lòng cha mẹ và từ đó em đã ngoan hơn.

Phần II: Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc kĩ chi tiết này, xét xem giọt sương có điều gì tác động đến Bọ Dừa.

Lời giải chi tiết:

Vì khi giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, ông sực nhớ quê nhà.

Câu 2 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc kĩ và tìm ẩn ý của cụ giáo Cóc.

Lời giải chi tiết:

Lời cụ giáo Cóc có ý nghĩa: những điều nhỏ bé đôi khi khiến chúng ta thao thức, trăn trở vì nó gợi về những kỉ niệm và yêu thương.

Phần III: Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Nhớ lại hai ngôi kể đã học:

Ngôi thứ nhất xưng "tôi".

Ngôi thứ ba do tác giả kể chuyện.

Lời giải chi tiết:

- Truyện kể theo ngôi thứ ba.

- Nhân vật trong truyện gồm có: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc.

Câu 2 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Nhớ lại hai ngôi kể đã học:

Ngôi thứ nhất xưng "tôi".

Ngôi thứ ba do tác giả kể chuyện.

Lời giải chi tiết:

Đoạn văn được kể bằng lời của người kể chuyện.

Câu 3 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Nhớ lại các sự việc trong văn bản và sắp xếp cho hợp lí.

Lời giải chi tiết:

Sắp xếp các sự việc: e – b – d – a – c

=> Theo em sự việc a là quan trọng nhất. Vì sự việc này có ý nghĩa sâu sắc, sau một đêm mất ngủ, Bọ Dừa nhận ra chính mình, quay trở về quê hương sau bao năm xa cách, quên lãng. 

Câu 4 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Nhớ lại các biện pháp tu từ mà em đã học.

Lời giải chi tiết:

Các biện pháp nghệ thuật được miêu tả trong đoạn văn trên:

- Điệp từ “anh” được lặp lại 9 lần ở đầu mỗi câu.

- So sánh "ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo"

- Liệt kê: "sống trên cây", "đào hang", "lặn sâu"; "béo tốt", "gầy còm", "trọc đầu", "ria dài"; "hiền lành", "ngổ ngáo".

- Nhân hóa: dùng từ ngữ chỉ người "anh" để gọi con vật.

- Sử dụng các từ láy: nhẵn nhụi, mảnh mai, vắt vẻo, nhút nhát, ngổ ngáo.

=> Qua đoạn văn cũng thể hiện đặc trưng của truyện đồng thoại là thể hiện đặc điểm sinh hoạt của thể loại đặc tính sinh hoạt của các loài vật.

Câu 5 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Theo dõi văn bản, nhớ lại các chi tiết xoay quanh Bọ Dừa khiến nhân vật quyết định về quê.

Lời giải chi tiết:

Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: trong đêm thanh vắng, ông lắng nghe rõ được những âm thanh quen thuộc khiến ông sực nhớ quê nhà.

Câu 6 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc lại văn bản, xem trải nghiệm một đêm của Bọ Dừa đã xảy ra những sự việc gì.

Lời giải chi tiết:

- Bọ Dừa đã ngủ ngoài trời trong đêm ấy và có cơ hội được gần gũi với thiên nhiên hơn.

- Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp: đôi khi vì cuộc sống bận rộn khiến chúng ta quên đi những điều thân thuộc. Vì vậy hãy biết trân trọng những giá trị của cuộc sống.

Câu 7 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc lại phần kết truyện và nhận xét, xem nó có gì khác so với các truyện thông thường.

Lời giải chi tiết:

- Truyện có kết thúc mở, cách kết thúc đó của tác giả để mỗi người đọc sẽ tự cảm nhận về lời nói của cụ giáo.

- Nếu là em, em có thể tạo nên một cái kết cụ thể: Bọ Dừa về quê sum vầy cùng gia đình và nhận ra quê hương, gia đình là điều đáng quý nhất trong trái tim mỗi người.

Chuẩn bị đọc

1. Em đã từng thấy bọ dừa chưa? Em đã biết gì về tập tính của bọ dừa? Nếu chưa biết gì về bọ dừa, em hãy hỏi người khác hoặc tìm hiểu thông tin từ sách và Internet.
2. Đã bao giờ có một sự việc bất ngờ xảy ra khiến em thay đổi quyết định của mình? Chia sẻ với các bạn về trải nghiệm ấy.

=> Lời giải

1. Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima (Gestro), thuộc họ Ánh kim (Chrysomelidae), Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.
2. Em từng xảy ra sự việc bất ngờ: một lần, em đã không nghe lời mẹ trốn đi chơi nắng cả buổi trưa và về bị sốt. Từ đó, em rút ra bài học cần nghe lời người lớn, tránh đi chơi trời nắng gay gắt sẽ dễ bị ốm.

Trải nghiệm cùng văn bản

1. Theo em, vì sao giọt sương lại làm cho Bọ Dừa quyết định về quê?
2. Lời của cụ giáo Cóc có ý nghĩa gì?

=> Lời giải

1. Vì khi giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, ông sực nhớ quê nhà, bao nhiêu năm biền biệt đi xa, mải làm ăn, ông quên khuấy đi mất. Vì vậy giọt sương đã làm cho Bọ Dừa quyết định về quê.
2. Theo em, lời cụ giáo Cóc có ý nghĩa: vì một giọt sương đã khiến người ta thức trắng đêm, vì một kỉ niệm trong quá khứ ùa về khiến Bọ Dừa sực tỉnh, giật mình, suy nghĩ về những điều đã bỏ quên từ lâu đó chính là nỗi nhớ quê nhà.

Suy ngẫm và phản hồi

1. Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nhân vật trong truyện gồm những ai?
2. Đoạn văn sau được kể bằng lời của người kể chuyện hay lời của nhân vật?

Ai như Tắc Kè khuya khoắt đang gọi cửa. Đêm ở Bờ Giậu thanh vắng đến nỗi nghe rõ cả tiếng Ốc Sên đi làm về, nhẹ nhàng vén tà áo dài trườn qua chiếc lá rụng.

1. Dưới đây là một số đoạn văn tóm lược các sự việc trong truyện. Em hãy dùng sơ đồ sự việc đã học ở bài 1 (Lắng nghe lịch sử nước mình) để sắp xếp các sự việc ấy theo đúng trật tự được kể trong truyện.
   1. Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê.
   2. Thằn Lằn thông báo với cụ giáo Cóc về sự xuất hiện của nhà buôn Cánh Cứng ở xóm Bờ Giậu đêm ấy.
   3. Thằn Lằn đến nhà cụ giáo Cóc kể cho cụ nghe câu chuyện Bò Dừa mất ngủ.
   4. Bọ Dừa ngủ dưới vòm lá trúc, nửa đêm, sương rơi trúng cổ làm Bọ Dừa tỉnh ngủ.
   5. Bọ Dừa ghé đến xóm Bờ Giậu và hỏi thăm Thằn Lằn về một chỗ trọ qua đêm dưới vòm lá trúc.

Trong những sự việc nêu trên, theo em sự việc là quan trọng nhất? Vì sao?

=> Lời giải

1. Truyện kể theo ngôi thứ ba, nhân vật trong truyện gồm có: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc
2. Đoạn văn đuọc kể bằng lời của người kể chuyện.
3. Sắp xếp các sự việc: e – b – d – a – c

Theo em sự việc a: “Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê “ là quan trọng nhất. Vì sự việc này có ý nghĩa sâu sắc, sau một đêm mất ngủ, Bọ Dừa nhận ra chính mình, quay trở về quê hương sau bao năm xa cách, quên lãng.

1. Trong đoạn văn sau, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả các loại bọ cánh cứng?

Anh sống trên cây. Anh đào hang dưới đất. Anh lặn xuống nước sâu. Anh béo tốt nhẵn nhụi. Anh gầy còm mảnh mai, Anh trọc đầu không râu. Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo. Anh hiền lành nhút nhát. Anh ngổ ngáo mọc sừng.

Điều này thể hiện đặc điểm nổi bật gì của truyện đồng thoại?

1. Lí do đã khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ ở xóm Bờ Giậu?
2. Trải nghiệm mà Bọ Dừa có được trong đêm ấy là gì? Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì?
3. Nhận xét về cách kết thúc câu chuyện của tác giả. Nếu là em, em sẽ kết thúc câu chuyện này như thế nào?

=> Lời giải

1. Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật điệp từ “anh” được lặp lại 9 lần ở đầu mỗi câu, bên cạnh đó tác giả còn sử dụng nghệ thuật so sánh và sử dụng nhiều từ láy. Qua đó nhằm nhấn mạnh, diễn tả sự đa dạng về các loài bọ cánh cứng.

Qua đoạn văn cũng thể hiện đặc trưng của truyện đồng thoại là thể hiện đặc điểm sinh hoạt của thể loại đặc tính sinh hoạt của các loài vật.

1. Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: trong đêm thănh vắng, ông lắng rõ được những âm thanh quen thuộc. Đặc biệt là khi giọt sương rơi xuống cổ khiến ông sực nhớ quê nhà. Những âm thanh, hình ảnh đó đã gợi nhắc ông về hình ảnh quê hương mà bao lâu nay ông bỏ quên.
2. Trải nghiệm của Bọ Dừa trong đêm ấy là ông đã ngủ ngoài trời và ông đã có cơ hội được ngắm nhìn trời mây, lắng nghe âm thanh của lá cây, côn trùng, tiếng gió, tiếng sương rơi.  Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp: đôi khi vì cuộc sống bận rộn khiến chúng ta quên đi những điều thân thuộc, gần gũi với chính mình. Vì vậy hãy biết trân trọng những giá trị của cuộc sống.
3. Truyện có kết thúc mở. Cách kết thúc đó của tác giả để mỗi người đọc sẽ tự cảm nhận, tự suy nghĩ và chiêm nghiệm về lời nói của cụ giáo.

1. Chuẩn bị đọc

Câu 1. Em đã từng thấy bọ dừa chưa? Em đã biết gì về tập tính của bọ dừa? Nếu chưa biết gì về bọ dừa, em hãy hỏi người khác hoặc tìm hiểu thông tin từ sách và Internet.

- Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima (Gestro), thuộc họ Ánh kim (Chrysomelidae), Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.

- Bọ dừa sống trên cây dừa, gây hại đến sự sinh trưởng và phát triển của cây dừa.

Câu 2. Đã bao giờ có một sự việc bất ngờ xảy ra khiến em thay đổi quyết định của mình? Chia sẻ với các bạn về trải nghiệm ấy.

Gợi ý:

Sự việc bất ngờ xảy ra: Em và các bạn trốn học đi chơi điện tử, nhưng bị cô giáo phát hiện ra, báo về cho mẹ. Khi biết chuyện, em thấy mẹ rất buồn. Điều đó khiến em tự hứa sẽ thay đổi bản thân, cố gắng học hành chăm chỉ.

* Đôi nét về tác giả, tác phẩm

- Nhà văn Trần Đức Tiến sinh năm 1953, quê ở làng Cao Đà, xã Nhân Mỹ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Ông đã sáng tác nhiều tác phẩm cho thiếu nhi, trong đó có truyện đồng thoại như Dế mùa thu, Làm mèo, Xóm Bờ Giậu… Trần Đức Tiến viết bằng tâm thế của một đứa trẻ nên truyện đồng thoại của ông mang nét tinh tế, hồn nhiên.

- Truyện Giọt sương đêm được in trong Xóm Bờ Giậu (NXB Kim Đồng, 2018).

2. Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Theo em, vì sao giọt sương lại làm cho Bọ Dừa quyết định về quê?

Nhờ có giọt sương đêm lạnh toát bộp rơi xuống cổ, Bọ Dừa mới sực nhớ đến quê nhà. Cái xóm nhỏ heo hút này giống cái xóm của ông thời thơ ấu, bao nhiêu năm biền biệt đi xa, mải làm ăn khiến ông quên mất. Vậy nên Bọ Dừa quyết định về thăm quê.

Câu 2. Lời của cụ giáo Cóc có ý nghĩa gì?

- Lời của cụ giáo Cóc: “Ấy đấy, chú thấy chưa. Có khi người ta thức trắng chỉ vì một giọt sương.”

- Ý nghĩa: Ở đây, điều khiến Bọ Dừa mất ngủ không phải là một giọt sương. Mà giọt sương là hình ảnh biểu tượng, gợi nhắc Bọ Dừa nhớ về quê hương. Nỗi nhớ quê hương đã khiến Bọ Dừa mất ngủ, sáng hôm sau quyết tâm về quê.

3. Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nhân vật trong truyện gồm những ai?

- Truyện kể theo ngôi thứ ba.

- Nhân vật trong truyện gồm: ông khách Bọ Dừa, Thằn Lằn, cụ giáo Cóc.

Câu 2. Đoạn văn sau được kể bằng lời của người kể chuyện hay lời của nhân vật?

Ai như Tắc Kè khuya khoắt đang gọi cửa. Đêm ở Bờ Giậu thanh vắng đến nỗi nghe rõ cả tiếng Ốc Sên đi làm về, nhẹ nhàng vén tà áo dài trườn qua chiếc lá rụng.

=> Đoạn văn được kể bằng lời của người kể chuyện.

Câu 3. Dưới đây là một số đoạn văn tóm lược các sự việc trong truyện. Em hãy dùng sơ đồ sự việc đã học ở bài 1 (Lắng nghe lịch sử nước mình) để sắp xếp các sự việc ấy theo đúng trật tự được kể trong truyện.

Trong những sự việc nêu trên, theo em sự việc là quan trọng nhất? Vì sao?

Gợi ý:

• Sắp xếp: e - b - d - a - c
• Sự việc quan trọng nhất là a. Vì sự việc này đã gửi gắm ý nghĩa sâu sắc của câu chuyện: Tình yêu dành cho quê hương.

Câu 4. Trong đoạn văn sau, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả các loại bọ cánh cứng?

Anh sống trên cây. Anh đào hang dưới đất. Anh lặn xuống nước sâu. Anh béo tốt nhẵn nhụi. Anh gầy còm mảnh mai, Anh trọc đầu không râu. Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo. Anh hiền lành nhút nhát. Anh ngổ ngáo mọc sừng.

Điều này thể hiện đặc điểm nổi bật gì của truyện đồng thoại?

Gợi ý:

- Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ:

• Điệp ngữ “Anh” kết hợp với nhân hóa (hành động con người: đào, lặn; đặc điểm con người: béo tốt, gầy còm, hiền lành nhút nhát, ngổ ngáo)
• So sánh: “Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo”.

- Điều này thể hiện đặc điểm nổi bật của truyện đồng thoại: Phản ánh đặc điểm sinh hoạt của loài vật, vừa thể hiện đặc điểm của con người

Câu 5. Lý do đã khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ ở xóm Bờ Giậu?

Trong đêm thanh vắng, Sọ Dừa nghe thấy những âm thanh quen thuộc. Đặc biệt là giọt sương rơi bất ngờ xuống cổ khiến ông sực nhớ quê nhà. Những âm thanh, hình ảnh đó đã gợi nhắc Sọ Dừa về hình ảnh quê hương.

Câu 6. Trải nghiệm mà Bọ Dừa có được trong đêm ấy là gì? Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì?

- Trải nghiệm của Bọ Dừa trong đêm ấy: ngủ ngoài trời, dưới vòm lá trúc và lắng nghe những âm thanh lá cây xào xạc, tiếng côn trùng trong lòng đất rỉ rả...

- Tác giả muốn gửi gắm: Đôi khi cuộc sống bận rộn khiến con người quên đi những điều gần gũi, thân thuộc.

Câu 7. Nhận xét về cách kết thúc câu chuyện của tác giả. Nếu là em, em sẽ kết thúc câu chuyện này như thế nào?

- Câu chuyện kết thúc mở: bằng việc Thằn Lằn đến kể cho cụ giáo Cóc nghe về việc Sọ Dừa mất ngủ, và lời nhận xét của cụ giáo: ““Ấy đấy, chú thấy chưa. Có khi người ta thức trắng chỉ vì một giọt sương”.

- Có thể kết thúc câu chuyện theo cách: Sọ Dừa quay trở lại quê hương, mọi thứ vẫn như trước. Ông gặp gỡ lại những người bạn xưa, ôn lại kỉ niệm.

I. Tác giả

- Nhà văn Trần Đức Tiến sinh ngày 2/5/1953. Ông quê ở làng Cao Đà, xã Nhân Mỹ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Ông từng học ở trường làng rồi vào học trường chuyên Văn danh tiếng của thành phố Nam Định - Trường Lê Hồng Phong. Thời đi học, ông là học sinh giỏi Văn toàn miền Bắc.

- Ông sống và làm việc ở Hà Nội từ 1970 đến 1986. Cuối 1986, ông chuyển vào sống thành phố biển Vũng Tàu cho đến nay.

- Ông là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1996, Ủy viên Hội đồng Văn xuôi Hội Nhà văn Việt Nam Khóa 7 (2005 – 2010), Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam Khóa 8 (2010 – 2015), Trưởng ban Văn học thiếu nhi Hội Nhà văn Việt Nam Khóa 9 (2015 – 2020), Chi hội trưởng Chi hội Nhà văn Việt Nam Khu vực miền Đông Nam bộ các khóa 7, 8, 9. Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, kiêm Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Bà Rịa – Vũng Tàu từ năm 1998 đến năm 2007.

- Phong cách nghệ thuật:

+ Ông quan niệm: "Chất liệu của văn chương là cuộc sống quanh mình" và được đánh giá là "người chưng cất truyện ngắn nguyên chất”

+ Khi viết tác phẩm cho thiếu nhi, ông viết bằng tâm thế của một đứa trẻ nên truyện đồng thoại của ông mang nét tinh tế, hồn nhiên.

- Tác phẩm chính: Linh hồn bị đánh cắp (Tiểu thuyết, 1990 - in lại 2006), Bụi trần (Tiểu thuyết, 1992 - in lại 2004, 2006), Bão đêm (Tập truyện ngắn, 1993), Mười lăm năm mưa xói (Tập truyện ngắn, 1997), Thằng Cúp (Tập truyện thiếu nhi, 2001), Làm mèo (Truyện vừa thiếu nhi, 2003), Trăng vùi trong cỏ (Tập truyện thiếu nhi, 2006),…

- Giải thưởng: Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2010 cho tập truyện Lỏng và tuột; Giải nhì truyện ngắn Tạp chí Văn nghệ Quân đội (năm 1987 và 1990); Giải nhất truyện ngắn báo Người Hà Nội (1986); Giải nhất Cuộc thi Tiểu thuyết và truyện ngắn của Nhà xuất bản Hà Nội (1993),…

II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm

1. Thể loại: Truyện đồng thoại có nhân vật thường là loài vật hoặc đồ vật được nhân hóa, vừa phản ánh đặc điểm sinh hoạt của loài vật vừa thể hiện đặc điểm của con người.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: trích trong tác phẩm Xóm Bờ Giậu sáng tác năm 2018.
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, biểu cảm.
4. Người kể chuyện: Ngôi thứ ba.
5. Tóm tắt: Đoạn trích kể về việc Bọ Dừa đến ở trọ một đêm tại xóm Bờ Giậu. Thằn Lằn đã mới Bọ Dừa vào ở trong bình với mình vì ở quanh đây không có khách sạn, nhà nghỉ nào cả. Vì sợ những lần bị bọn trẻ bắt cóc nên Bọ Dừa từ chối và xin ngủ tạm dưới vòm trúc. Lúc đó Thằn Lằn phi nhanh đến cụ giáo Cóc báo cáo. Đêm đó, xóm Bờ Dậu hỗn tạp nhiều âm thanh khiến vị khách khó ngủ. Bất ngờ, một giọt sương nhằm trúng cổ ông khách rớt xuống, Bọ Dừa tỉnh hẳn. Sáng hôm sau, Thằn Lằn hỏi thăm và Bọ Dừa kể lại chuyện mây, gió, Ốc Sên, Tắc Kè,… đêm qua. Vì nơi đây gợi nhớ đến quê nhà nên Bọ Dừa quyết định trở về cái xóm thời thơ ấu.
6. Bố cục (2 phần): 

- Phần 1 (Từ đầu đến ...Thằn Lằn gật gù): Bọ Dừa đến ở trọ xóm Bờ Giậu.

- Phần 2 (Còn lại): Sau một đêm ở trọ của Bọ Dừa

• Giá trị nội dung: Đoạn trích vừa khơi gợi lại trong lòng những người sinh ra và lớn lên ở làng quê những hình ảnh quen thuộc, thân thương thời thơ ấu, vừa giúp những bạn đọc sinh ra và lớn lên ở thành thị hình dung rõ nét về bức tranh làng quê với những bờ giậu dân dã và một thế giới loài vật phong phú, rực rỡ sắc màu và thấm đẫm thương yêu.
• Giá trị nghệ thuật: 

- Cách kể chuyện theo ngôi thứ ba khách quan, toàn diện.

- Nghệ thuật miêu tả loài vật sinh động, đặc sắc.

- Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.

III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm

• Đêm ở trọ của Bọ Dừa

- Cuộc đối thoại với Thằn Lằn:

+ Mục đích: Tìm chỗ trọ xoàng xĩnh.

+ Thằn Lằn mời Bọ Dừa vào ở cùng mình trong chiếc bình.

+ Nhưng vì ám ảnh bởi nhà giam tăm tối, chật hẹp, khó thở nên Bọ Dừa từ chối. → Ngủ tạm dưới vòm trúc.

+ Thằn Lằn báo cáo với cụ giáo Cóc về vị khách mới đến.

- Đêm ấy, khi ông khách ngủ:

+ Trời nhiều mây, lá cây xào xạc, côn trùng rỉ rã mãi một điệu buồn.

+ Đêm ở Bờ Giậu thanh vắng nghe thấy: 

• Tắc Kè khuya khoắt gọi cửa
• Tiếng Ốc Sên đi làm về vén nhẹ tà áo dài trườn qua chiếc lá rụng.
• Tiếng thở dài của gió.
• Tiếng rơi lộp bộp của sương.

→ Bọ Dừa tỉnh giấc vởi giọt sương nhằm trúng cổ ông khách mà rớt xuống.

• Sau đêm ở trọ của Bọ Dừa

- Bọ Dừa suốt đêm chẳng chợp mắt được nhưng rất hài lòng vì gợi đến cái xóm của ông thời thơ ấu.

- Vị khách quyết định trở về quê nhà sau nao năm biền biệt, mải làm ăn.

→ Chính giọt sương đêm ấy đã thức tỉnh nỗi nhớ quê hương, tình cảm da diết trong sáng đối với nơi sinh ra mình của Bọ Dừa.

Chuẩn bị đọc

Câu 1 (trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

- Em đã từng nhìn thấy bọ dừa. Chúng là loài côn trùng thường sống ngoài đồng, cỏ.

- Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima, thuộc họ Ánh kim, Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.

Câu 2 (trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

- Học sinh tự chọn các tình huống của mình và trả lời.

- Ví dụ: một lần, em đã bỏ nhà đi vì giận mẹ. Tối hôm đó đói bụng, em đã trở về, hiểu lòng cha mẹ và từ đó em đã ngoan hơn.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1 (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

Vì khi giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, ông sực nhớ quê nhà.

Câu 2 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

Lời cụ giáo Cóc có ý nghĩa: những điều nhỏ bé đôi khi khiến chúng ta thao thức, trăn trở vì nó gợi về những kỉ niệm và yêu thương.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời

- Truyện kể theo ngôi thứ ba.

- Nhân vật trong truyện gồm có: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc.

Câu 2 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời

Đoạn văn được kể bằng lời của người kể chuyện.

Câu 3 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời

Sắp xếp các sự việc: e – b – d – a – c

=> Theo em sự việc a là quan trọng nhất. Vì sự việc này có ý nghĩa sâu sắc, sau một đêm mất ngủ, Bọ Dừa nhận ra chính mình, quay trở về quê hương sau bao năm xa cách, quên lãng.

Câu 4 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời

Các biện pháp nghệ thuật được miêu tả trong đoạn văn trên:

- Điệp từ “anh” được lặp lại 9 lần ở đầu mỗi câu.

- So sánh "ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo"

- Liệt kê: "sống trên cây", "đào hang", "lặn sâu"; "béo tốt", "gầy còm", "trọc đầu", "ria dài"; "hiền lành", "ngổ ngáo".

- Nhân hóa: dùng từ ngữ chỉ người "anh" để gọi con vật.

- Sử dụng các từ láy: nhẵn nhụi, mảnh mai, vắt vẻo, nhút nhát, ngổ ngáo.

=> Qua đoạn văn cũng thể hiện đặc trưng của truyện đồng thoại là thể hiện đặc điểm sinh hoạt của thể loại đặc tính sinh hoạt của các loài vật.

Câu 5 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời

Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: trong đêm thanh vắng, ông lắng nghe rõ được những âm thanh quen thuộc khiến ông sực nhớ quê nhà.

Câu 6 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời

- Bọ Dừa đã ngủ ngoài trời trong đêm ấy và có cơ hội được gần gũi với thiên nhiên hơn.

- Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp: đôi khi vì cuộc sống bận rộn khiến chúng ta quên đi những điều thân thuộc. Vì vậy hãy biết trân trọng những giá trị của cuộc sống.

Câu 7 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời

- Truyện có kết thúc mở, cách kết thúc đó của tác giả để mỗi người đọc sẽ tự cảm nhận về lời nói của cụ giáo.

- Nếu là em, em có thể tạo nên một cái kết cụ thể: Bọ Dừa về quê sum vầy cùng gia đình và nhận ra quê hương, gia đình là điều đáng quý nhất trong trái tim mỗi người.