Nội dung chính

Câu chuyện xoay quanh tình yêu giang dở giữa nhân vật "tôi" và Na - đi - a, mọi chuyện bắt nguồn từ câu nói "Na - đi - a, anh yêu em" khi hai người cùng trượt tuyết.

Tóm tắt

Câu chuyện được kể bằng ngôi thứ nhất, kể về một câu chuyện đùa nho nhỏ của nhân vật “tôi” với cô nàng Na-đi-a. Nhân vật tôi trong một buổi trưa mùa đông đã rủ Na-đi-a chơi trượt tuyết và khi trượt xuống dốc, anh đã nói đùa “Na-đi-a, anh yêu em”. Na-đi-a băn khoăn không biết ai đã nói câu nói ấy và nàng đã cố gom góp tất cả sự can đảm để trượt tuyết từ trên đỉnh dốc, hết lần này đến lần khác, một việc mà lúc bình thường có các vàng cô cũng chẳng làm, chỉ để được nghe câu: “Na-đi-a, anh yêu em”. Nàng không biết câu nói ấy là gió nói hay nhân vật tôi nói, sự nữ tính đã khiến nàng ngại ngùng không dám hỏi và rồi nàng đắm chìm trong sự ngọt ngào của câu nói ấy, nàng sống mà không thể thiếu nó. Cuối cùng, nàng vẫn không biết ai là người nói và cũng không còn được nghe câu nói ấy sau khi nhân vật tôi đi Petersburg nhưng điều ấy đã trở thành kỷ niệm hạnh phúc nhất, xúc động nhất, đẹp đẽ nhất trong đời nàng.

Trước khi đọc

Đôi khi hồi ức về một kỉ niệm nhỏ bé trong quá khứ lại khiến ta phải suy ngẫm nhiều về cuộc sống của mình trong hiện tại và tương lai. Hãy kể lại kỉ niệm ấy với bạn bè.

Phương pháp giải:

     Nhớ lại những kỉ niệm đẹp trong quá khứ và kể lại kỉ niệm ấy với bạn bè.

Lời giải chi tiết:

     Học sinh tự nhớ và kể lại những kỉ niệm nhỏ bé nhưng lại khiến mình phải suy ngẫm nhiều về cuộc sống của mình trong hiện tại và tương lai cho bạn bè nghe.

Gợi ý: Đó có thể là những kỉ niệm liên quan đến sở thích, liên quan đến gia đình, người thân, …

Trong khi đọc

Câu 1 (trang 53, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Lưu ý về ngôi kể. Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó” hay “bây giờ”?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Chú ý ngôi kể và lời kể của người kể chuyện để chỉ ra điểm nhìn của người kể là “lúc đó” hay “bây giờ”.

Lời giải chi tiết:

- Ngôi kể là ngôi thứ nhất, người kể chuyện xưng “tôi”.

- Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó”, tại thời điểm khi mà nhân vật “tôi” bắt đầu trò đùa của mình, nói “tôi yêu em” với Na-đi-a mỗi khi đi trượt tuyết.

Câu 2 (trang 53, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Lưu ý sự đồng cảm của người kể chuyện với Na-đi-a.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Chú ý lời của người kể chuyện để chỉ ra sự đồng cảm của người kể chuyện với Na-đi-a.

Lời giải chi tiết:

     Người kể chuyện thấy đồng cảm với Na-đi-a về nỗi sợ của nàng mỗi khi nhắc đến trượt tuyết, nỗi sợ độ cao khi đứng trên quả đồi nhìn xuống giống như nhìn một vực sâu vô hạn vậy. Nó là cái cảm giác ghê sợ, sợ cái cảm giác bị lao xuống dốc không phanh.

Câu 3 (trang 54, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Lưu ý câu văn hé lộ ý đùa cợt của nhân vật “tôi”.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Chú ý đoạn văn trang 54 để tìm ra câu văn hé lộ ý đùa cợt của nhân vật “tôi”.

Lời giải chi tiết:

     Câu văn hé lộ ý đùa cợt của nhân vật “tôi” là câu “Ôi gương mặt đáng yêu của nàng mới ngộ nghĩnh làm sao!”.

Câu 4 (trang 55, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Vì sao Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói điều ấy”.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Lưu ý những câu văn miêu tả tâm trạng của Na-đi-a để giải thích lý do nàng “không muốn tin rằng gió đã nói điều ấy”.

Lời giải chi tiết:

     Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói điều ấy” vì gió không biết nói, không thể nói được những điều ấy và nàng không biết ai là người nói nhưng trong tâm nàng nghĩ rằng “tôi” nói điều ấy và không muốn tin gió nói điều ấy.

Câu 5 (trang 56, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Lưu ý “độ vênh” giữa suy đoán của người kể chuyện với hành động tiếp theo của Na-đi-a.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Đọc kĩ những chi tiết viết về hành động tiếp theo của Na-đi-a ở trang 56 để chỉ ra “độ vênh” so với suy đoán của người kể chuyện.

Lời giải chi tiết:

“Độ vênh” giữa suy đoán của người kể chuyện với hành động tiếp theo của Na-đi-a là:

- Người kể chuyện suy đoán rằng một người sợ độ cao và nhát gan như Na-đi-a sẽ không trượt tuyết một mình vì mặt nàng nhìn trắng bệch, chân thì run rẩy khi đứng nhìn đỉnh đồi.

- Hành động của Na-đi-a là nàng run rẩy, sợ hãi nhưng vẫn xăm xăm đi bước lên bậc thang lên đỉnh đồi và quyết định một mình trượt xuống dưới để xem có còn nghe thấy câu nói ấy không.

=> Suy đoán của người kể chuyện đã có “độ vênh” khi nghĩ Na-đi-a sẽ không trượt tuyết một mình nhưng hành động của nàng lại khác với suy đoán ấy.

Câu 6 (trang 56, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Lưu ý hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” ngăn cách hai nhân vật và hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi”.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Tập trung vào đoạn cuối trang 56 để chỉ ra ý nghĩa của hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” ngăn cách hai nhân vật và hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi”.

Lời giải chi tiết:

     Hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” ngăn cách hai nhân vật và hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi”:

- Hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” như một bức tường mỏng ngăn cách hai nhân vật, dù hai người chỉ cách nhau bởi một hàng rào nhưng lại như cách nhau bởi mấy ngôi nhà.

- Hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi” mang theo sự tò mò không biết Na-đi-a đang làm gì, nghĩ gì và nhân vật “tôi” có một tâm trạng phức tạp khi nhìn thấy khuôn mặt rầu rĩ của Na-đi-a.

=> Hai chi tiết này đều thể hiện nỗi niềm u sầu, một tâm trạng phức tạp của nhân vật “tôi”, hai nhân vật chỉ cách nhau bởi một hàng rào nhưng họ như bị ngăn cách ở hai thế giới, khó có thể chạm đến nhau.

Câu 7 (trang 57, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Xác định tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ”.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Chú ý chi tiết viết về tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ” trong đoạn cuối tác phẩm để chỉ ra đó là tâm trạng gì.

Lời giải chi tiết:

     Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ” là tâm trạng của sự hoài niệm, một tâm trạng phức tạp. Na-đi-a đã có cuộc sống riêng, có hạnh phúc riêng và câu nói hồi xưa đã trở thành một kỉ niệm của nàng còn nhân vật “tôi” vẫn không biết vì sao hồi ấy lại nói những lời ấy với Na-đi-a, tại sao phải đùa như vậy.

Trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Câu chuyện trong Một chuyện đùa nho nhỏ được kể bằng lời người kể chuyện ngôi thứ mấy? Người kể chuyện là nhân vật phụ chứng kiến, người được nghe kể lại hay nhân vật tham gia hành động chính?

Phương pháp giải:

- Đọc tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Dựa vào cách xưng hô và quá trình kể chuyện để chỉ ra ngôi kể và nhân vật của người kể chuyện.

Lời giải chi tiết:

- Người kể chuyện kể bằng ngôi thứ nhất, xưng “tôi”.

- Người kể chuyện là nhân vật tham gia hành động chính, là nhân vật “tôi” trong câu chuyện.

Câu 2 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Dựa vào sự thay đổi thời gian, địa điểm, thành phần nhân vật trong mạch truyện kể, có thể xác định truyện ngắn gồm mấy phần? Tóm lược nội dung từng phần.

Phương pháp giải:

- Đọc tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Dựa vào sự thay đổi thời gian, địa điểm, thành phần nhân vật trong mạch truyện kể, có thể xác định bố cục của tác phẩm và nêu nội dung của từng phần.

Lời giải chi tiết:

Truyện ngắn gồm 5 phần:

- Phần một: từ đầu đến “…chăm chú nhìn chiếc găng tay của mình”: lần đầu tiên trượt tuyết và khởi đầu của trò đùa câu nói “Na-đi-a, tôi yêu em!” của nhân vật “tôi”.

- Phần hai: tiếp theo đến “…sợ hãi như những lần trước”: lần thứ hai trượt tuyết và sự thắc mắc, tò mò ai là người nói câu đó với Na-đi-a.

- Phần ba: tiếp theo đến “…cốt sao say là được”: những lần trượt tuyết tiếp theo của hai nhân vật và sự say mê câu nói ngọt ngào ấy của Na-đi-a.

- Phần bốn: tiếp theo đến “…trở vào nhà xếp đồ đạc”: lần trượt tuyết một mình của Na-đi-a và tâm trạng của hai nhân vật khi trò đùa kết thúc bởi câu nói “tôi yêu em” cuối cùng.

- Phần cuối: còn lại: tâm trạng của nhân vật “tôi” khi kể về cuộc sống hiện tại của Na-đi-a và của mình.

Câu 3 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Căn cứ vào những gì được biểu hiện trong lời tả và kể của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên, hãy đoán định tình cảm thực sự của nhân vật với Na-đi-a.

Phương pháp giải:

- Đọc tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Căn cứ vào những gì được biểu hiện trong lời tả và kể của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên để suy nghĩ tình cảm thực sự của nhân vật với Na-đi-a.

Lời giải chi tiết:

     Tìm cảm thật sự của nhân vật “tôi” với Na-đi-a có thể là thứ tình cảm thầm mến, yêu quý. Nhân vật “tôi” quý mến Na-đi-a và có lẽ để thử lòng nàng mà anh chàng đã bày ra trò đùa với câu nói “Na-đi-a, tôi yêu em!” đó.

Câu 4 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói nào của nhân vật “tôi” cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa? Vì sao có thể nói nhân vật “tôi” cũng chính là người mất mát sau “một chuyện đùa nho nhỏ” của mình?

Phương pháp giải:

- Đọc tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Chú ý những chi tiết viết về hai nhân vật sau lần trượt tuyết đầu tiên để chỉ ra những hành động, lời nói cho thấy nhân vật “tôi” không còn đồng cảm với Na-đi-a nữa.

- Từ đó giải thích vì sao nhân vật “tôi” cũng là người mất mát sau trò đùa của mình.

Lời giải chi tiết:

- Những hành động, cử chỉ, lời nói cho thấy nhân vật “tôi” không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa là:

+ Hành động thờ ơ đứng nhìn Na-đi-a tự leo lên những bậc thang và trượt tuyết một mình trong nỗi sợ hãi.

+ Những cử chỉ xa cách, đứng nhìn nàng từ xa và lời nói thì lãnh đạm, không còn sự nồng nhiệt, đắm say như xưa nữa.

- Nhân vật “tôi” cũng là người mất mát sau trò đùa của mình vì tuy anh bày ra trò đùa nhưng nó lại không mang đến kết quả tốt đẹp gì. Na-đi-a vẫn không biết ai là người nói câu nói ấy và anh vẫn chưa thật sự bày tỏ tấm lòng mình với nàng để rồi phải đi xa trong sự u sầu.

Câu 5 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa thế nào với Na-đi-a? Vì sao bất chấp nỗi sợ, cô quyết định ngồi vào xe trượt xuống “một mình” để “thử xem có còn nghe thấy những lời ngọt ngào say đắm ấy nữa không”?

Phương pháp giải:

- Đọc tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Chú ý tâm trạng của Na-đi-a mỗi khi nghe câu nói ấy để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa quan trọng với Na-đi-a, câu nói có sự mê hoặc to lớn khiến nàng say đắm đến nỗi không thể sống thiếu nó được, nàng thường xuyên đi trượt tuyết chỉ để có thể nghe câu nói ấy.

- Na-đi-a bất chấp nỗi sợ, quyết định ngồi vào xe trượt xuống “một mình” để “thử xem có còn nghe thấy những lời ngọt ngào say đắm ấy nữa không” vì nàng muốn tìm kiếm câu trả lời rằng liệu gió có phải là người nói câu ấy với mình không hay nhân vật “tôi” mới là chủ nhân câu nói.

Câu 6 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên cho bạn những cảm nghĩ gì về các nhân vật và cuộc đời? Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, bạn ứng xử ra sao?

Phương pháp giải:

- Đọc tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Chú ý đoạn văn viết về sự chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên một suy nghĩ sâu sắc về các nhân vật và cuộc đời. Mỗi nhân vật rồi sẽ có lúc phải chia xa nhau, cuộc đời dù muốn hay không vẫn sẽ có những cuộc chia ly khiến ta thấy đau buồn.

- Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, có lẽ tôi sẽ tiến đến và nói lời chia tay với Na-đi-a, thú nhận về tình cảm cũng như trò đùa với nàng, trải lòng để biểu đạt tâm trạng của mình.

Câu 7 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng thế nào? Hãy nêu nhận xét về cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn.

Phương pháp giải:

- Đọc tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Đọc kĩ phần kết kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của nhân vật “tôi” để nêu tâm trạng của người kể chuyện.

- Nhận xét về cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn.

Lời giải chi tiết:

- Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng phức tạp, một sự băn khoăn và hơi chút hoài niệm. Nhiều năm sau, Na-đi-a đã có hạnh phúc của riêng mình và câu nói ấy đã trở thành một kỉ niệm đẹp với nàng, còn nhân vật “tôi” vẫn chưa hiểu được lý do bản thân bày ra trò đùa đó.

- Cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn là cảm hứng yêu thương, nhớ lại những sự việc trong quá khứ nay đã trở thành một kỉ niệm. Truyện ngắn lấy cảm hứng từ một kỉ niệm của tác giả, gợi nhớ lại trò đùa về câu nói “tôi yêu em” như một cách gửi gắm tình cảm của mình đến người con gái ấy.

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn Một truyện đùa nho nhỏ.

Phương pháp giải:

- Đọc tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ.

- Đọc kĩ đoạn văn viết về chi tiết hình ảnh “hàng rào” để viết đoạn văn phân tích.

Lời giải chi tiết:

An-tôn Sê-khốp là một trong những nhà văn lớn nhất của văn học Nga, những tác phẩm truyện ngắn của ông là những “truyện không có chuyện” và truyện ngắn Một chuyện đùa nho nhỏ cũng vậy, là một câu chuyện kể về một trò đùa của tác giả với câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” như một cách để tác giả bày tỏ tình cảm của mình đến nàng Na-đi-a. Hình ảnh “hàng rào” trong câu chuyện là một mấu chốt quan trọng, là một hình ảnh biểu tượng ngăn cách tâm hồn hai nhân vật. Sau khi bày ra trò đùa nói câu “Na-đa-a, anh yêu em!” mỗi khi đi trượt tuyết, nhân vật “tôi” trước khi phải đi Pê-téc-bua đã đứng nhìn Na-đi-a qua khe hở của hàng rào cao có đinh nhọn, anh chàng đã bày ra trò đùa nho nhỏ ấy như một cách để anh bày tỏ tình cảm của mình đến nàng Na-đi-a, câu nói theo gió bay đến với nàng Na-đi-a thế nhưng chính nhân vật “tôi” cũng bị thiệt thòi bởi trò đùa đó. Hình ảnh “hàng rào” ngăn cách khu vườn nhà nhân vật “tôi” với sân nhà nơi Na-đi-a đang đứng nhìn trời với tâm trạng u sầu như một hình ảnh ẩn dụ về bức tường ngăn cách hai nhân vật. Hai con người, hai tâm hồn dù ở cùng một không gian địa lý nhưng lại không chạm được đến nhau, bị ngăn cách bởi một hàng rào mỏng manh. Cũng qua hàng rào ấy mà nhân vật “tôi” đã nhờ gió gửi đến nàng Na-đi-a câu nói “anh yêu em” như một câu nói chào tạm biệt nàng vậy. Người đọc có thể cảm nhận được khi nhân vật “tôi” đứng nhìn Na-đi-a qua hàng rào đã có một tâm trạng đau buồn, khiến ta thấy thương cảm cho số phận hai nhân vật ấy. Hình ảnh “hàng rào” tuy chỉ là một chi tiết nhỏ bé nhưng nó có ý nghĩa rất lớn trong câu chuyện như một mắt xích để người đọc thấy được sự chuyển biến tâm trạng của hai nhân vật sau trò đùa ấy.

I. Tác giả 

- An-tôn Páp-lô-vích Sê-khốp (1860 – 1904)

- Ông sinh trưởng trong một gia đình buôn bán nhỏ ở thị trấn Ta-gan-rốc, bên bờ biển A-dốp

- Năm 1884, tốt nghiệp Khoa Y, Trường Đại học Tổng Mát-xcơ-va.  Ông vừa là nhà văn vừa tham gia nhiều hoạt động xã hội, văn hóa, giáo dục.

- Năm 1887, ông được nhận giải thưởng Pu-skin của Viện Hàn lâm khoa học Nga.

- Năm 1900, Sê-khốp được bầu làm Viện sĩ danh dự Viện Hàn lâm khoa học Nga.

- 1904, bị mắc bệnh phổi nặng, sang Đức chữa bệnh và mất ở nước ngoài. Gia đình và bạn bè đã đưa thi hài ông về nước.

II. Tác phẩm văn bản Một chuyện đùa nho nhỏ

Thể loại: Truyện ngắn

Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

Truyện ngắn Một chuyện đùa nho nhỏ của Sê - khốp in lần đầu tiên trên tạp chí Dế mèn của Nga số 10, ra ngày 12/3/1886. Năm 1899, Sê – khốp chỉnh li, bổ sung một số câu chữ, thay đổi phần kết truyện để đưa vào tuyển tập truyện ngắn Sê – khốp.

Tóm tắt văn bản Một chuyện đùa nho nhỏ

Một chuyện đùa nho nhỏ để lại cho chúng ta những dư vị bâng khuâng lạ lùng, giống như khi tuổi trẻ qua đi, những kỷ niệm tinh nghịch và ngọt ngào của tuổi hoa niên đã đem lại cho chúng ta biết bao hồi tưởng bâng khuâng về mối tình đầu.

Bố cục văn bản Một chuyện đùa nho nhỏ

- Phần 1: từ đầu đến “…chăm chú nhìn chiếc găng tay của mình”: Lần đầu tiên trượt tuyết và khởi đầu của trò đùa câu nói “Na-đi-a, tôi yêu em!” của nhân vật “tôi”.

- Phần 2: tiếp theo đến “…sợ hãi như những lần trước”: Lần thứ hai trượt tuyết và sự thắc mắc, tò mò ai là người nói câu đó với Na-đi-a.

- Phần 3: tiếp theo đến “…cốt sao say là được”: những lần trượt tuyết tiếp theo của hai nhân vật và sự say mê câu nói ngọt ngào ấy của Na-đi-a.

- Phần 4: tiếp theo đến “…trở vào nhà xếp đồ đạc”: lần trượt tuyết một mình của Na-đi-a và tâm trạng của hai nhân vật khi trò đùa kết thúc bởi câu nói “tôi yêu em” cuối cùng.

- Phần 5: còn lại: tâm trạng của nhân vật “tôi” khi kể về cuộc sống hiện tại của Na-đi-a và của mình.

III. Tìm hiểu chi tiết văn bản Một chuyện đùa nho nhỏ

• Nhân vật “tôi”

- Tình cảm thực sự của nhân vật “tôi” với Na-đi-a không phải là tình yêu như lời “tôi” nói trong tiếng gió. “Tôi” vẫn còn quan sát được cảnh vật xung quanh, và lời nói thì chỉ thì thào trong tiếng gió vun vút.

- Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói của nhân vật “tôi" cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa là:

+ Lần thứ hai, “tôi” thấy Na-đi-a tái nhợt mặt, toàn thân run run, nhưng anh không vòng tay giữ lấy nàng như lần đầu nữa.

+ Những lần sau, “tôi” không còn quan sát khuôn mặt sợ hãi của Na-đi-a, mà chỉ chú tâm đến tiếng gió và quá trình trượt tuyệt để nắm chắc thời gian nói ra câu đùa.

- Nhân vật “tôi” đã đánh mất khả năng đồng cảm sau những câu nói đùa. Và nhiều năm sau khi nhớ lại, nhân vật “tôi” đã đánh mất một tình yêu trong sáng.

• Nhân vật “Na – đi- a”

- Na-đi-a vẫn muốn trượt tuyết một mình, để kiểm nghiệm xem nàng còn nghe thấy những lời nói đó không, để được say mê những điều ngọt ngào dù cái giá của nó là một hành động khiến nàng cực kỳ sợ hãi.

- Với Na-đi-a, đó là một câu tỏ tình mà bất kỳ người con gái nào cũng muốn được lắng nghe. Đồng thời, đó còn là câu nàng được nghe trong khoảnh khắc sợ hãi tột cùng, khi tưởng rằng “chỉ một giây lát nữa thôi có lẽ chúng tôi sẽ chết!”.

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 53 , sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Kết nối tri thức):

- Một số kỉ niệm thơ ấu: ngày sinh nhật bên bạn bè, gia đình, chuyến đi tham quan, du lịch, ngày Tết, một lần bị ốm, .... 

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

•  Lưu ý về ngôi kể. Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó” hay “bây giờ”?

- Ngôi kể thứ nhất, người kể xưng “tôi”

- Người kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó”

• Lưu ý sự đồng cảm của người kể chuyện với Na-đi-a.

- Người kể chuyện đồng cảm với nỗi sợ độ cao và sợ trượt tuyết của Na-đi-a

• Lưu ý câu văn hé lộ ý đùa cợt của nhân vật “tôi”.

- Ôi, gương mặt đáng yêu của nàng mới ngộ nghĩnh làm sao!

• Vì sao Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói điều ấy”.

- Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói điều ấy” vì gió không biết nói, không thể nói được những điều ấy và nàng không biết ai là người nói nhưng trong tâm nàng nghĩ rằng “tôi” nói điều ấy và không muốn tin gió nói điều ấy.

• Lưu ý “độ vênh” giữa suy đoán của người kể chuyện với hành động tiếp theo của Na-đi-a.

- Người kể chuyện suy đoán rằng một người sợ độ cao và nhát gan như Na-đi-a sẽ không trượt tuyết một mình vì mặt nàng nhìn trắng bệch, chân thì run rẩy khi đứng nhìn đỉnh đồi.

- Hành động của Na-đi-a là nàng run rẩy, sợ hãi nhưng vẫn xăm xăm đi bước lên bậc thang lên đỉnh đồi và quyết định một mình trượt xuống dưới để xem có còn nghe thấy câu nói ấy không.

• Lưu ý hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” ngăn cách hai nhân vật và hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi”.

- Hàng rào cao có đinh nhọn chính là cản trở ngăn cách 2 nhân vật

- Hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi” đã cho thấy sự tò mò, muốn tìm hiểu Na-đi-a

• Xác định tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ”.

Tâm trạng hoài niệm, đầy phức tạp

* Sau khi đọc

Nội dung chính: 

“Một chuyện đùa nho nhỏ” kể về những khát vọng, trăn trở trong tình yêu của cô gái Na-đi-a nhưng không dám khẳng định tình yêu ấy, lời nói đùa của nhân vật “tôi” đã vô tình gieo hi vọng cho cô gái và khiến họ không thể ở bên nhau. 

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 58 sgk Ngữ văn 10 Tập 2 – Kết nối tri thức):

- Ngôi kể thứ nhất, là nhân vật tham gia hành động chính

Câu 2 (trang 58 sgk Ngữ văn 10 Tập 2 – Kết nối tri thức):

- Có thể xác định truyện ngắn gồm 4 phần:

+ Đoạn 1 (từ đầu ... đã nói những lời ấy): Lời yêu thương chân thành bột phát của nhân vật “tôi” bất giác trở thành một chuyện đùa, song lại nhen lên trong lòng Na-đi-a khát vọng hạnh phúc cùng những băn khoăn

+ Đoạn 2 (tiếp ... không còn khả năng hiểu nữa): Na-đi-a say sưa với khát vọng yêu thương, quyết tâm tìm ra nỗi sợ, truy tìm sự thật một mình

+ Đoạn 3 (tiếp ... thu xếp đồ đạc): cảnh chia tay lúc xuân sang, khoảnh khắc giao cảm một lần nữa bùng lên rồi vụt tắt

+ Đoạn 4: (còn lại): những suy tư, tiếc nuối, trăn trở nhiều năm sau, khi tất cả chỉ còn là kỉ niệm

Câu 3 (trang 58 sgk Ngữ văn 10 Tập 2 – Kết nối tri thức):

Tình cảm nhân vật “tôi” dành cho Na-đi-a là tình cảm yêu quý nhưng chưa đủ chân thành để trở thành tình yêu. Bởi nhân vật “tôi” đã nhiều lần nói “Anh yêu em” với Na-đi-a nhưng không thừa nhận, không nói trực tiếp và ngay cả khi thấy cô liều mình trượt tuyết thì vẫn tỏ ra thờ ơ, lạnh lùng. 

Câu 4 (trang 58 sgk Ngữ văn 10 Tập 2 – Kết nối tri thức):

- Trong lần trượt tuyết thứ hai, nhân vật bắt đầu tính toán “đúng vào lúc chiếc xe lao nhanh nhất, tiếng gió gào rít ghê gớm nhất, tôi lại nói” và sau đó lại thể hiện giọng thờ ơ, lãnh đạm

- Lần thứ ba, anh ta cẩn thận “lấy chiếc khăn tay che miệng đi rồi khẽ hắng lên mấy tiếng”

=> Nhân vật “tôi” không đủ dũng khí thú nhận tình yêu đích thực của mình mà biến nó trở thành một trò đùa cợt, khiến hạnh phúc biến mất trong tầm tay. 

Câu 5 (trang 58 sgk Ngữ văn 10 Tập 2 – Kết nối tri thức):

- Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em” có ý nghĩa vô cùng quan trọng với Na-đi-a. Bởi nó giúp cô cảm nhận được tình yêu mà chàng trai dành cho mình, cảm thấy băn khoăn, trăn trở. Cô gái sẵn sàng trượt tuyết – một công việc cô vốn vô cùng sợ hãi để được nghe lại câu nói đó nhiều lần.

- Cô quyết định ngồi vào xe trượt xuống một mình để xác định những lời nói ngọt ngào ấy là “gió” hay anh nói. Nếu là “gió nói” thì đó chỉ là tiếng lòng, là khát khao được yêu thương của cô gái ấy. Cô thực sự mong mình muốn đó là những lời nói từ “anh” nhưng nỗi sợ quá lớn khiến cô không thể phân định đó là âm thanh từ đâu. 

Câu 6 (trang 58 sgk Ngữ văn 10 Tập 2 – Kết nối tri thức):

Cảnh chia tay lúc xuân sang là sự tương phản giữa khát khao hạnh phúc bừng lên lần cuối rồi tắt đi trong thực tế phũ phàng. Cả cảnh vật và con người đều được miêu tả theo khuynh hướng ấn tượng chung như là một điều gì đó thật đẹp, thật ấm áp nhen nhúm lên rồi tan biến mất. 

Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, tôi sẽ thẳng thắn bày tỏ lòng mình, nói ra những điều băn khoăn trăn trở để không phải hối tiếc vì bất kì điều gì. 

Câu 7 (trang 58 sgk Ngữ văn 10 Tập 2 – Kết nối tri thức):

- Trong phần kết, giọng điệu của người kể chuyện cố tỏ ra lãnh đạm (qua lâu rồi, cũng thế cả thôi), song khi nhớ về những kỉ niệm thì giọng điệu trở nên buồn thương da diết (“không sao quên được”, “hạnh phúc nhất, xúc động nhất, đẹp đẽ nhất trong đời tôi”,...) và câu kết “Còn tôi, bây giờ đã đứng tuổi, tôi không hiểu nổi vì lẽ gì đã nói những lời đó...” ẩn chưa sự day dứt, trăn trở khôn nguôi.

- Cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn xuất phát từ tình yêu thương, lòng đồng cảm, thấu hiểu giữa người với người. Trong cuộc sống, chúng ta phải thấu hiểu, yêu thương mọi người và sẵn sàng bày tỏ tình cảm một cách chân thành nhất. 

* Kết nối đọc - viết (trang 58 sgk Ngữ văn 10 Tập 2 – Kết nối tri thức): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn Một truyện đùa nho nhỏ.

Bài viết tham khảo:

Hàng rào xuất hiện trong cảnh chia tay ở đoạn cuối truyện ngắn “Một truyện đùa nho nhỏ” là biểu tượng của sự rào cản, ngăn cách. Từ rào cản vật chất của hoàn cảnh trở thành rào cản trong tinh thần. Hình ảnh “hàng rào có đinh nhọn” chính là sự cản trở, ngăn cách mối quan hệ giữa hai nhân vật. Nhưng hành động “ghế nhìn qua khe hở” của nhân vật tôi và gửi lời theo gió đã cho thấy khát khao giao cảm của hai nhân vật. Nhưng dẫu sao, tình cảm của họ vẫn chưa đủ trọn vẹn, chưa đủ dũng khí để bộc lộ thành lời nói trực tiếp, chưa thế phá bỏ những rào cản ngăn cách. Một người không tự tin vào tình cảm của mình, thiếu sự đồng cảm và một người băn khoăn, trăn trở với tình cảm của đối phương. Chính vì vậy, họ đã đánh mất tình yêu của mình. Hàng rào chỉ là một biểu tượng cho thấy giữa họ đang thiếu sợi dây gắn kết đó là sự thấu hiểu, đồng cảm, yêu thương. 

Trước khi đọc

Đôi khi hồi ức về một kỉ niệm nhỏ bé trong quá khứ lại khiến ta phải suy ngẫm nhiều về cuộc sống của mình trong hiện tại và tương lai. Hãy kể lại kỉ niệm ấy với bạn bè.

Gợi ý: Kỉ niệm về người thân, bạn bè…

Đọc văn bản

Câu 1. Lưu ý về ngôi kể. Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó” hay “bây giờ”?

• Ngôi kể thứ nhất.
• Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó”.

Câu 2. Vì sao Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói những lời ấy”?

Gió không thể nói được.

Câu 3. Xác định tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ”.

Tâm trạng đầy phức tạp, hoài niệm về quá khứ.

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Câu chuyện trong Một chuyện đùa nho nhỏ được kể bằng lời người kể chuyện ngôi thứ mấy? Người kể chuyện là nhân vật phụ chứng kiến, người được nghe kể lại hay nhân vật tham gia hành động chính?

• Truyện được kể theo ngôi thứ nhất.
• Người kể chuyện là nhân vật vật tham gia hành động chính.

Câu 2. Dựa vào sự thay đổi thời gian, địa điểm, thành phần nhân vật trong mạch truyện kể, có thể xác định truyện ngắn gồm mấy phần? Tóm lược nội dung từng phần.

Truyện gồm bốn phần. Nội dung từng phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “...chăm chú nhìn chiếc găng tay của mình”: Lần trượt tuyết đầu tiên của “tôi” và Na-đi-a.
• Phần 2. Tiếp theo đến “cốt sao say là được”: Những lần trượt tuyết sau đó của “tôi và Na-đi-a.
• Phần 3: Tiếp theo đến “Còn tôi trở vào nhà thu xếp đồ đạc”: Lần trượt tuyết một mình của Na-đi-a.
• Phần 4. Còn lại: Cuộc sống hiện tại của hai nhân vật.

Câu 3. Căn cứ vào những gì được biểu hiện trong lời tả và kể của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên, hãy đoán định tình cảm thực sự của nhân vật với Na-đi-a.

Nhân vật “tôi” không có tình cảm với Na-đi-a. Câu “Na-đi-a, anh yêu em” chỉ là một lời nói đùa.

Câu 4. Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói nào của nhân vật “tôi” cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa? Vì sao có thể nói nhân vật “tôi” cũng chính là người mất mát sau “một chuyện đùa nho nhỏ” của mình?

- Những hành động, cử chỉ, lời nói cho thấy nhân vật “tôi” không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa là:

• Đứng nhìn Na-đi-a tự leo lên những bậc thang và trượt tuyết một mình trong nỗi sợ hãi.
• Tôi sửa soạn đi Pê-téc-bua, đi rất lâu và có lẽ là suốt đời.

- Nhân vật “tôi” cũng là người mất mát sau trò đùa của mình: Anh là người bày ra trò đùa nhưng nó lại không mang đến kết quả tốt đẹp gì. Na-đi-a vẫn không biết ai là người nói câu nói ấy và anh đã vô tình khiến một người con gái phải đau khổ.

Câu 5. Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa thế nào với Na-đi-a? Vì sao bất chấp nỗi sợ, cô quyết định ngồi vào xe trượt xuống “một mình” để “thử xem có còn nghe thấy những lời ngọt ngào say đắm ấy nữa không”?

- Câu nói “Na-đi-a” có ý nghĩa quan trọng với Na-đi-a, khiến nàng trở nên dũng cảm hơn, thường xuyên ngôi trượt tuyết để có thể nghe thấy câu nói ấy.

- Nguyên nhân: Nàng muốn biết người đã nói ra câu nói “Na-đi-a, anh yêu em”.

Câu 6. Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên cho bạn những cảm nghĩ gì về các nhân vật và cuộc đời? Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, bạn ứng xử ra sao?

• Các nhân vật sẽ có một cuộc sống mới. Và cuộc đời luôn có những cuộc chia ly.
• Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, tôi sẽ thẳng thắn hỏi nhân vật “tôi” về lời nói mình đã nghe thấy. Cho dù câu trả lời không như mong muốn, tôi cũng không trách cứ, hay phải cảm thấy tiếc nuối.

Câu 7. Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng thế nào? Hãy nêu nhận xét về cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn.

• Tâm trạng của người kể chuyện có chút phức tạp, băn khoăn và hoài niệm về quá khứ.
• Cảm hứng chủ đạo: Tình cảm yêu mến trong sáng, hồn nhiên được gửi gắm qua câu nói “anh yêu em”.

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn Một truyện đùa nho nhỏ.

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Đôi khi hồi ức về một kỉ niệm nhỏ bé trong quá khứ lại khiến ta phải suy ngẫm nhiều về cuộc sống của mình trong hiện tại và tương lai. Hãy kể lại kỉ niệm ấy với bạn bè.

Trả lời:

Đôi khi hồi ức về một kỉ niệm nhỏ bé trong quá khứ lại khiến ta phải suy ngẫm nhiều về cuộc sống của mình trong hiện tại và tương lai. Kỉ niệm tôi muốn chia sẻ với các bạn ở đây đó là ngày tôi học lớp 1, bài tập khá nhiều. Tôi phải thức khuya để hoàn thành bài tập. Mẹ đã nấu cho tôi một bát canh trứng. Mỗi lần nhớ đến kỉ niệm đó, tôi lại cảm thấy mình cần phải cố gắng học tập và làm việc thật tốt để xứng đáng với bát canh trứng đêm hôm đó

ĐỌC

Câu 1: Lưu ý về ngôi kể. Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó” hay “bây giờ”?

Trả lời:

Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó”.

Câu 2: Vì sao Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói những lời ấy”?

Trả lời:

Na-đi-a không muốn tin rằng gió đã nói những lời ấy muốn tin đó là lời nói của nhân vật “tôi”

B. Bài tập và hướng dẫn giải

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1. Câu chuyện trong Một chuyện đùa nho nhỏ được kể bằng lời người kể chuyện ngôi thứ mấy? Người kể chuyện là nhân vật phụ chứng kiến, người được nghe kể lại hay nhân vật tham gia hành động chính?

Hướng dẫn trả lời Bài: Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ Văn 10 tập 2 [ kết nối tri thức ]

– Câu chuyện Một chuyện đùa nho nhỏ được kể bằng lời người kể chuyện ngôi thứ nhất.

– Người kể chuyện trong truyện ngắn này là nhân vật tham gia hành động chính.

Câu 2. Dựa vào sự thay đổi thời gian, địa điểm, thành phần nhân vật trong mạch truyện kể, có thể xác định truyện ngắn gồm mấy phần? Tóm lược nội dung từng phần.

Hướng dẫn trả lời Bài: Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ Văn 10 tập 2 [ kết nối tri thức ]

Truyện ngắn Một chuyện đùa nho nhỏ gồm bốn phần:

– Phần một: Từ đầu… chăm chú nhìn chiếc găng tay của mình: lần trượt tuyết thứ nhất giữa nhân vật “tôi” và Na-đi-a.

– Phần hai: Tiếp… cốt sao say là được: những lần trượt tuyết tiếp theo của hai nhân vật.

– Phần ba: Tiếp… trở vào nhà xếp đồ đạc: Na-đi-a tự trượt tuyết một mình và câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” cuối cùng.

– Phần bốn: Phần còn lại: Cuộc sống hiện tại của hai nhân vật.

Câu 3: Căn cứ vào những gì được biểu hiện trong lời tả và kể của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên, hãy đoán định tình cảm thực sự của nhân vật với Na-đi-a.

Hướng dẫn trả lời Bài: Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ Văn 10 tập 2 [ kết nối tri thức ]

Căn cứ vào những gì được biểu hiện trong lời tả và kể của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên, có thể thấy nhân vật không có tình cảm với Na-đi-a. Lời nói “Na-đi-a, anh yêu em!” chỉ là một trò đùa. Có chăng tình cảm của nhân vật với Na-đi-a là cảm giác thấy Na-đi-a ngộ nghĩnh, đáng yêu trong tình cảnh khổ sở.

Câu 4: Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói nào của nhân vật “tôi” cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa? Vì sao có thể nói nhân vật “tôi” cũng chính là người mất mát sau “một chuyện đùa nho nhỏ” của mình?

Hướng dẫn trả lời Bài: Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ Văn 10 tập 2 [ kết nối tri thức ]

– Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói của nhân vật “tôi” cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa:

• Thấy thú vị với trò đùa của mình và thấy sự bối rối, day dứt của Na-đi-a là một sự đáng yêu, ngộ nghĩnh.
• Nhân vật “tôi” nghĩ rằng lời yêu đương đó là của anh hay gió cũng như nhau mà không hề ngờ rằng Na-đi-a đã tự đi trượt một mình để kiểm chứng.

– Có thể nói nhân vật “tôi” cũng chính là người mất mát sau “một chuyện đùa nho nhỏ” vì trò đùa của anh đã làm cho Na-đi-a dằn vặt, đau khổ một cách vô ý. Sự mất mát của nhân vật “tôi” ở đây là sự mất mát về việc đồng cảm với người khác và vô tình làm người khác đau khổ.

Câu 5: Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa thế nào với Na-đi-a? Vì sao bất chấp nỗi sợ, cô quyết định ngồi vào xe trượt xuống “một mình” để “thử xem có còn nghe thấy những lời ngọt ngào say đắm ấy nữa không”?

Hướng dẫn trả lời Bài: Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ Văn 10 tập 2 [ kết nối tri thức ]

 – Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” với Na-đi-a là một câu nói hệ trọng, và là một câu nói đem lại cho Na-đi-a hạnh phúc cũng như sự đau khổ.

– Bất chấp nỗi sợ, cô quyết định ngồi vào xe trượt xuống “một mình” để “thử xem có còn nghe thấy những lời ngọt ngào say đắm ấy nữa không” vì cô muốn xác nhận lời nói đó có phải là của nhân vật “tôi” hay không.

Câu 6: Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên cho bạn những cảm nghĩ gì về các nhân vật và cuộc đời? Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, bạn ứng xử ra sao?

Hướng dẫn trả lời Bài: Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ Văn 10 tập 2 [ kết nối tri thức ]

– Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên cho tôi những cảm nghĩ về một tương lai mới mẻ của, tươi sáng của các nhân vật. Na-đi-a sẽ thôi đau khổ, sẽ có một cuộc sống mới. Nhân vật “tôi” cũng sẽ có một cuộc sống mới. Những lần trượt tuyết của họ sẽ trở thành kỉ niệm.

– Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, tôi sẽ không như Na-đi-a, dù có không rõ ai đã nói những lời đường mật kia, tôi cũng sẽ bỏ ngoài tai vì họ đã không dám nói trực tiếp với tôi. Như vậy, tôi sẽ không bị dằn vặt và cảm thấy đau khổ như Na-đi-a. Tôi cũng sẽ không như nhân vật “tôi”, trêu đùa ác ý như vậy. Còn nếu rơi vào hoàn cảnh chia tay lúc mùa xuân, nếu là nhân vật “tôi”, tôi cũng không đủ can đảm để nói thật với Na-đi-a. Có lẽ, cách tốt nhất chính là nói một lời “Na-đi-a, anh yêu em!” cuối cùng như trong truyện ngắn.

Câu 7: Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng thế nào? Hãy nêu nhận xét về cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn.

Hướng dẫn trả lời Bài: Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ Văn 10 tập 2 [ kết nối tri thức ]

– Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng hoài niệm.

– Nhận xét về cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn: tình cảm yêu mến và đồng cảm với sự day dứt của Na-đi-a, đồng thời phê phán trò đùa của nhân vật “tôi”.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn Một truyện đùa nho nhỏ.

Hướng dẫn trả lời Bài: Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ Văn 10 tập 2 [ kết nối tri thức ]

Hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn Một truyện đùa nho nhỏ là một hình ảnh mang ý nghĩa đặc biệt. “Hàng rào” ở đây chính là sự ngăn cách giữa Na-đi-a và nhân vật tôi đồng thời cũng cho thấy sự khép lòng của Na-đi-a. Sự dằn vặt, buồn bã đã khiến cô không còn mở lòng. Thế nhưng, nhân vật “tôi” vẫn có hể gửi lời “Na-đi-a, anh yêu em!” cuối cùng đến cho Na-đi-a và cô vẫn nghe thấy. Có thể thấy rằng, “hàng rào” là một sự khép hờ cõi lòng của Na-đi-a mà không phải là đóng chặt. Nhưng nó đã là một sự ngăn cách giữa hai con người, dù ở cùng một không gian địa lí nhưng lại không thể chạm đến được nhau.

Chuẩn bị Soạn bài Một chuyện đùa nho nhỏ

Câu hỏi (trang 53, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Đôi khi hồi ức về một kỉ niệm nhỏ bé trong quá khứ lại khiến ta phải suy ngẫm nhiều về cuộc sống của mình trong hiện tại và tương lai. Hãy kể lại kỉ niệm ấy với bạn bè.

Lời giải 

Một kỉ niệm nhỏ bé ngày xưa đấy là thường xuyên bị bố đánh vì lười học. Lúc đấy cứ ngỡ là bố không yêu thương nhưng dần lớn lên, em mới hiểu, học đã mở mang cho em biết bao nhiêu tri thức.

Đọc hiểu bài Một chuyện đùa nho nhỏ

Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 53, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Lưu ý về ngôi kể. Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó” hay “bây giờ”?

Lời giải

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất.

- Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó”.

Câu 2 (trang 53, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Lưu ý sự đồng cảm của người kể chuyện với Na-đi-a.

Lời giải 

Sự đồng cảm: Người kể chuyện hiểu được nỗi sợ độ cao khi đứng trên quả đồi nhìn xuống của Na-đi-a.

Câu 3 (trang 54, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Lưu ý câu văn hé lộ ý đùa cợt của nhân vật “tôi”.

Lời giải 

Câu văn: Ôi gương mặt đáng yêu của nàng mới ngộ nghĩnh làm sao!”.

Câu 4 (trang 55, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Vì sao Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói điều ấy”.

Lời giải 

Vì gió không biết nói nên không thể nói ra được những lời ấy và cho dù gió có biết nói thì Na-đi-a cũng không tin rằng gió có thể thốt ra những điều này.

Câu 5 (trang 56, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Lưu ý “độ vênh” giữa suy đoán của người kể chuyện với hành động tiếp theo của Na-đi-a.

Lời giải 

- Người kể chuyện suy đoán: Na-đi-a sẽ không đi trượt tuyết một mình vì nàng là người sợ độ cao.

- Hành động của Na-đi-a: dù sợ hãi, gương mặt tái nhợt, trắng như tuyết, toàn thân run rẩy nhưng nàng vẫn xăm xăm đi, đầu không ngoái lại.

Câu 6 (trang 56, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Lưu ý hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” ngăn cách hai nhân vật và hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi”.

Lời giải

- Hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn”: ngăn cách nhân vật tôi và Na-đi-a.

- Hành động “ghé nhìn qua khe hở”: nhân vật tôi tò mò không biết Na-đi-a làm gì, và khó hiểu với hành động kì quặc của nàng khi thì thào nói “Na-đi-a, anh yêu em!”.

Câu 7 (trang 57, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Xác định tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ”.

Lời giải

Tâm trạng: nhân vật tôi hoài niệm về thời điểm “lúc đó”. Đó là kỉ niệm không thể quên bởi lời nói đùa của nhân vật tôi khiến Na-đi-a tin là sự thật.

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 58, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Câu chuyện trong Một chuyện đùa nho nhỏ được kể bằng lời người kể chuyện ngôi thứ mấy? Người kể chuyện là nhân vật phụ chứng kiến, người được nghe kể lại hay nhân vật tham gia hành động chính?

Lời giải 

- Ngôi thứ thứ nhất.

- Người kể chuyện: là nhân vật tham gia hành động chính.

Câu 2 (trang 58, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Dựa vào sự thay đổi thời gian, địa điểm, thành phần nhân vật trong mạch truyện kể, có thể xác định truyện ngắn gồm mấy phần? Tóm lược nội dung từng phần.

Lời giải 

Truyện có thể xác định 5 phần:

+ Phần 1 (từ đầu … “chăm chú nhìn chiếc găng tay của mình”): lần đầu tiên trượt tuyết của nhân vật tôi và cô nàng Na-đi-a; và lời nói “Na-đi-a anh yêu em”.

+ Phần 2 (tiếp … “sợ hãi như những lần trước”): lần thứ 2 trượt tuyết và sự tò mò người nói lời yêu với Na-đi-a.

+ Phần 3 (tiếp… “cốt sao say là được”): những lần trượt tuyết tiếp theo.

+ Phần 4 (tiếp … “trở vào nhà xếp đồ đạc”): lần trượt tuyết cuối cùng.

+ Phần 5 (còn lại): tâm trạng nhân vật tôi.

Câu 3 (trang 58, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Căn cứ vào những gì được biểu hiện trong lời tả và kể của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên, hãy đoán định tình cảm thực sự của nhân vật với Na-đi-a.

Lời giải

Tình cảm thực sự: tình cảm yêu mến của nhân vật tôi dành cho Na-đi-a.

Câu 4 (trang 58, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói nào của nhân vật “tôi” cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa? Vì sao có thể nói nhân vật “tôi” cũng chính là người mất mát sau “một chuyện đùa nho nhỏ” của mình?

Lời giải 

- Những hành động:

+ Thờ ơ, vô tâm đứng nhìn Na-đi-a tự mình leo lên bậc thang và trượt tuyết trong nỗi sợ độ cao.

+ Đứng nhìn Na-đi-a từ xa, không có sự say đắm, nhiệt huyết như xưa.

- Vì sau cùng, Na-đi-a vẫn không biết ai là người nói ra câu “Na-đi-a anh yêu em” đấy.

Câu 5 (trang 58, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa thế nào với Na-đi-a? Vì sao bất chấp nỗi sợ, cô quyết định ngồi vào xe trượt xuống “một mình” để “thử xem có còn nghe thấy những lời ngọt ngào say đắm ấy nữa không”?

Lời giải 

- Ý nghĩa: là lời tỏ tình khiến cô mê đắm đến mức cô dám vượt qua nỗi sợ của mình, đi trượt tuyết một mình chỉ mong được nghe câu nói đấy thêm lần nữa.

- Vì Na-đi-a muốn xem gió hay nhân vật tôi là người nói lời yêu với cô.

Câu 6 (trang 58, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên cho bạn những cảm nghĩ gì về các nhân vật và cuộc đời? Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, bạn ứng xử ra sao?

Lời giải

- Cảm xúc: mỗi người dù có gắn bó đến đâu cũng đến lúc phải chia li.

- Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, em sẽ tỏ tình với Na-đi-a để nàng biết được tình cảm em dành cho cô ấy và xin lỗi trước trò đùa quá trớn của mình.

Câu 7 (trang 58, SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Đề bài: Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng thế nào? Hãy nêu nhận xét về cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn.

Lời giải 

- Tâm trạng: nhiều cảm xúc đan xen, tâm trạng rối bời. Khi nàng đã yên bề gia thất, câu đùa đã trở thành một kỉ niệm còn với nhân vật tôi lại không hiểu vì sao lại bày ra trò đấy.

- Cảm hứng chủ đạo: những sự kiện trong quá khứ làm bàn đạp xúc tác cảm xúc để người viết làm nên câu chuyện.

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn Một truyện đùa nho nhỏ.

Lời giải 

Hình ảnh “hàng rào” ngăn cách khu vường nhà nhân vật tôi với sân nhà Na-đi-a như bức tường ngăn cách không cho họ đến với nhau. Sở dĩ, lời nói đùa đấy, có thể vì không dám đứng trước mặt thổ lộ, nên nhân vật tôi đã lựa chọn nói lời yêu trong tiếng gió. Na-đi-a cần một lời tỏ tình từ nhân vật tôi nhưng anh lại không thể. Hàng rào như sự báo trước về kết cục giữa hai người. Sẽ không đến được với nhau và sẽ phải chia xa dù ở rất gần nhau. Nhân vật tôi đứng nhìn Na-đi-a qua hàng rào đầy đau khổ. Anh buồn lòng rất nhiều. Bạn đọc đọc đến đây không khỏi tiếc cho tình cảm giữa hai nhân vật. Rõ ràng đều có tình cảm với nhau song lại không ai dám thổ lộ dẫn đến kết cụ chẳng thể thành đôi. Bởi vậy mà ở cuối đoạn trích, khi cô nàng Na-đi-a đã lập gia đình, có hạnh phúc riêng, nhân vật tôi vẫn còn đan xen nhiều cảm xúc phức tạp, ngổn ngang. Chỉ với hình ảnh nhỏ nhưng gợi lên cho người đọc nhiều suy tư. Đó là sự chuyển mạch để tiếp tục với diễn biến tâm lí hai nhân vật trong câu chuyện.

A. Bố cục Một chuyện đùa nho nhỏ

Văn bản chia làm 2 đoạn

- Phần 1: Từ đầu đến “Còn tôi trở vào nhà thu xếp đồ đạc”: Kể lại câu chuyện của “lúc đó”, kỷ niệm trượt tuyết giữa “tôi” và Na-đi-a cùng bí ẩn trong lời đùa “Na-đi-a, anh yêu em!”.

- Phần 2: Còn lại: Sự thật về câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!”.

B. Nội dung chính Một chuyện đùa nho nhỏ

Văn bản kể lại một kỷ niệm giữa nhân vật “tôi” và Na-đi-a, khi cùng nhau trượt tuyết từ trên đồi cao xuống, “tôi” đã đùa Na-đi-a bằng tiếng “anh yêu em” thốt ra cùng tiếng gió, còn Na-đi-a đã tự mình vượt qua nỗi sợ bằng cách trượt tuyết một mình để tìm ra bí ẩn của câu nói đó, nhưng lời yêu vẫn là một bí mật. Câu chuyện khép lại ở nhiều năm sau, Na-đi-a lấy chồng, còn “tôi” vẫn không hiểu vì sao ngày trước mình từng đùa như thế.

C. Tóm tắt tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ

Văn bản kể lại một kỷ niệm giữa nhân vật “tôi” và Na-đi-a, khi cùng nhau trượt tuyết từ trên đồi cao xuống, “tôi” đã đùa Na-đi-a bằng tiếng “anh yêu em” thốt ra cùng tiếng gió, còn Na-đi-a đã tự mình vượt qua nỗi sợ bằng cách trượt tuyết một mình để tìm ra bí ẩn của câu nói đó, nhưng lời yêu vẫn là một bí mật. Câu chuyện khép lại ở nhiều năm sau, Na-đi-a lấy chồng, còn “tôi” vẫn không hiểu vì sao ngày trước mình từng đùa như thế.

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): 

Ngày bé, ông gọi tôi về ông ăn cơm. Nhà tôi cách quê ba tiếng đi xe, tôi lại mải chơi để ông đợi cơm thật lâu. Tối đó, ông quạt cho tôi ngủ. Ông bảo, ông năm nay đã bảy mươi tuổi tuổi rồi, nếu mỗi tháng cháu về thăm ông một lần, cả năm ông gặp cháu được mười hai lần, nếu ông sống thông mười năm nữa, sẽ được gặp cháu hơn một trăm lần. Sau này lớn lên, mỗi lần nghĩ đến ông, tôi đều ước giá như ngày đó tôi trở về thăm ông nhiều hơn.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

1. Lưu ý về ngôi kể. Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó” hay “bây giờ”.

- Văn bản được kể theo ngôi thứ nhất, người kể chuyện xưng “tôi”.

- Lời kể chủ yếu xuất phát từ điểm nhìn “lúc đó”

2. Lưu ý sự đồng cảm của người kể chuyện với Na-đi-a.  

- Người kể chuyện đồng cảm với nỗi sợ của Na-đi-a. Người kể chuyện miêu tả khung cảnh bên ngoài bằng ánh nhìn của Na-đi-a và nói thay nỗi sợ của nàng: “Nàng sẽ chết mất, sẽ phát điên mất.”

3. Lưu ý câu văn hé lộ ý đùa cợt của nhân vật “tôi”.    

- Câu văn: “Ôi, gương mặt đáng yêu của nàng mới ngộ nghĩnh làm sao!”

4. Vì sao Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói những lời ấy”?  

-Bởi nàng hy vọng nhân vật “tôi” đã nói ra những lời đó.

5. Lưu ý “độ vênh” giữa suy đoán của người kể chuyện với hành động tiếp theo của Na-đi-a.    

- Người kể chuyện đoán rằng Na-đi-a sợ hãi độ cao, sợ phải trượt xe một mình, nhưng Na-đi-a vẫn “xăm xăm đi, đầu không ngoảnh lại”. 

6. Lưu ý hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” ngăn cách hai nhân vật và hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi”.

- “Hàng rào” biểu tượng cho sự ngăn cách, vật cản giữa hai con người. 

- Hành động của nhân vật “tôi” đã xé bỏ sự ngăn cách, vượt qua vật cản đó.

7. Xác định tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ”.

- Nhân vật “tôi” vẫn nhớ mãi kỷ niệm ngày ấy, nhớ mãi nàng Na-đi-a, và day dứt vì không hiểu sao mình từng đùa như thế. 

* Sau khi đọc

Nội dung chính: 

Văn bản kể lại một kỷ niệm giữa nhân vật “tôi” và Na-đi-a, khi cùng nhau trượt tuyết từ trên đồi cao xuống, “tôi” đã đùa Na-đi-a bằng tiếng “anh yêu em” thốt ra cùng tiếng gió, còn Na-đi-a đã tự mình vượt qua nỗi sợ bằng cách trượt tuyết một mình để tìm ra bí ẩn của câu nói đó, nhưng lời yêu vẫn là một bí mật. Câu chuyện khép lại ở nhiều năm sau, Na-đi-a lấy chồng, còn “tôi” vẫn không hiểu vì sao ngày trước mình từng đùa như thế.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): 

- Câu chuyện trong “Một chuyện đùa nho nhỏ” được kể bằng lời người kể chuyện ngôi thứ nhất, xưng “tôi”.

- Người kể chuyện là nhân vật tham gia hành động chính.

Câu 2 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

- Truyện ngắn gồm hai phần lớn:

+ Phần 1: từ đầu đến “Còn tôi trở vào nhà thu xếp đồ đạc” - kể lại câu chuyện của “lúc đó”, kỷ niệm trượt tuyết giữa “tôi” và Na-đi-a cùng bí ẩn trong lời đùa “Na-đi-a, anh yêu em!”.

+ Phần 2: còn lại - chuyện của “bây giờ”, khi Na-đi-a đã lấy chồng, còn “tôi” không hiểu sao ngày trước từng đùa như thế.

- Phần thứ nhất có thể được chia nhỏ hơn theo các sự kiện:

+ Lần đầu tiên “tôi” và Na-đi-a cùng trượt tuyết - lần đầu tiên “tôi” nói câu đùa “Na-đi-a, anh yêu em!”

+ Lần thứ hai, thứ ba và “ngày nào tôi và Na-đi-a cũng lên đồi” trượt tuyết - lần thứ hai, thứ ba và lần nào “tôi” cũng nói câu đùa “Na-đi-a, anh yêu em!”

+ Lần đầu tiên Na-đi-a trượt tuyết một mình - lần duy nhất Na-đi-a không nghe thấy câu “Na-đi-a, anh yêu em!”

+ Lần cuối cùng Na-đi-a nghe thấy câu “Na-đi-a, anh yêu em!”

Câu 3 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Tình cảm thực sự của nhân vật “tôi” với Na-đi-a không phải là tình yêu như lời “tôi” nói trong tiếng gió. “Tôi” vẫn còn quan sát được cảnh vật xung quanh, và lời nói thì chỉ thì thào trong tiếng gió vun vút.

Câu 4 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

- Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói của nhân vật “tôi" cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa là:

+ Lần thứ hai, “tôi” thấy Na-đi-a tái nhợt mặt, toàn thân run run, nhưng anh không vòng tay giữ lấy nàng như lần đầu nữa.

+ Những lần sau, “tôi” không còn quan sát khuôn mặt sợ hãi của Na-đi-a, mà chỉ chú tâm đến tiếng gió và quá trình trượt tuyệt để nắm chắc thời gian nói ra câu đùa.

- Nhân vật “tôi” đã đánh mất khả năng đồng cảm sau những câu nói đùa. Và nhiều năm sau khi nhớ lại, nhân vật “tôi” đã đánh mất một tình yêu trong sáng.

Câu 5 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

- Với Na-đi-a, đó là một câu tỏ tình mà bất kỳ người con gái nào cũng muốn được lắng nghe. Đồng thời, đó còn là câu nàng được nghe trong khoảnh khắc sợ hãi tột cùng, khi tưởng rằng “chỉ một giây lát nữa thôi có lẽ chúng tôi sẽ chết!”.

- Na-đi-a vẫn muốn trượt tuyết một mình, để kiểm nghiệm xem nàng còn nghe thấy những lời nói đó không, để được say mê những điều ngọt ngào dù cái giá của nó là một hành động khiến nàng cực kỳ sợ hãi.

Câu 6 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

- Cảnh chia tay gợi liên tưởng về một tương lai tươi sáng của các nhân vật. Hai nhân vật không hề gặp nhau trong lần sau cuối đó, nhưng một người đã được lắng nghe điều mình mong muốn, một người đã hoàn thành trọn vẹn câu chuyện đùa của mình để thành toàn mong muốn của người khác. Có lẽ, cả hai sẽ bước tiếp trong cuộc đời với niềm vui, cùng một ký ức đẹp được lưu lại.

- Nếu tôi là Na-đi-a, có lẽ tôi cũng sẽ bất chấp nỗi sợ hãi để được lắng nghe những điều ngọt ngào. Nhưng nếu tôi là nhân vật “tôi” trong câu chuyện đó, tôi sẽ không đùa giỡn bất kỳ ai.

Câu 7 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

- Người kể chuyện mang theo tâm trạng hoài niệm, bâng khuâng khi kể về Na-đi-a và về mình. Câu chuyện đó có lẽ đã đi theo “tôi” hơn nửa đời người.

- Cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn là sự hồi tưởng bâng khuâng về một kỷ niệm đẹp trong quá khứ, trong dòng hồi tưởng đó còn thấp thoáng nụ cười ý nhị về một chuyện đùa.

* Kết nối đọc – viết

Bài tập (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn “Một chuyện đùa nho nhỏ”.

Đoạn văn tham khảo:

Hình ảnh hàng rào xuất hiện trong cảnh chia tay giữa nhân vật “tôi” và Na-đi-a. Đó là hàng rào ngăn cách khu vườn nhỏ của nhà “tôi” và sân nhà Na-đia, ngăn cách thế giới của “tôi” và thế giới của nàng. Sê-khốp miêu tả đó là một “hàng rào cao có đinh nhọn”, biểu tượng cho một sự ngăn cách tuyệt đối, như một lời cảnh báo cho những kẻ dám xâm phạm đến. Nhưng giữa những “hàng rào” đó vẫn có những khe hở, và “tôi” đã trông thấy Na-đi-a, trông thấy nỗi buồn và khát khao của nàng qua khe hở đó. Chỉ hai lần hiện lên trong tác phẩm, hình ảnh “hàng rào” như một vách chia giữa hai con người, đến phút cuối cùng họ vẫn không hề vượt qua hàng rào đó, nhân vật “tôi” chỉ “đứng bên hàng rào” và thì thào trong gió lời Na-đi-a muốn nghe. Hình ảnh “hàng rào” đã gợi nhắc đến tính “đùa” của lời tỏ tình, hé mở kết cục chia đôi ngả của hai nhân vật.