1. Hướng dẫn

- Một vấn đề trong đời sống cũng như trong văn học khi được đưa ra thảo luận có thể có khá nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí gây tranh cãi. Tuy vậy, mọi ý kiến trong buổi thảo luận đều cần được tôn trọng. Có như thế, cuộc thảo luận mới sôi nổi, thú vị và thật hữu ích.

- Dưới đây là một số chủ đề có thể đưa ra thảo luận:

• Nhân vật thuyền trưởng Nê-mô có phải là người xấu?
• Những ứng xử của Nét Len với thuyền trưởng Nê-mô có thể hiện sự vô ơn với ân nhân đã cứu mạng mình?
• Ông Quơn-cơ có sai không khi cố tình thử thách năm đứa trẻ lúc tham quan nhà máy sô-cô-la với ý đồ chọn người thắng cuộc để trao tặng nhà máy?
• Ích-chi-an là người may mắn được trao năng lực làm người cá hay là người bất hạnh?
• Bác sĩ Xan-van-tô là nhà khoa học tài năng hay là một tên tội phạm?

…

Bước 1: Chuẩn bị

• Thành lập nhóm và phân công công việc

- Một nhóm nhỏ gồm khoảng sáu thành viên, chia thành hai nhóm nhỏ gồm hai hoặc ba người, những ai cùng quan điểm về cùng một nhóm.

- Nhóm trưởng chịu trách nhiệm phân công công việc, theo dõi tiến độ, chuẩn bị và dẫn dắt buổi thảo luận.

• Chuẩn bị nội dung buổi thảo luận

- Sau khi chia thành hai nhóm nhỏ, mỗi thành viên trong nhóm đọc văn bản, tìm hiểu kĩ nhân vật, chuẩn bị lí lẽ, bằng chứng để làm sáng tỏ cho quan điểm của nhóm

• Thống nhất mục tiêu và thời gian thảo luận

Thống nhất mục đích, thời gian, ý kiến, lí lẽ…

Bước 2: Thảo luận

- Trình bày ý kiến

• Nhóm trưởng cần dẫn dắt để các thành viên trình bày ý kiến. Để tăng tính thuyết phục cho ý kiến, nhóm nên sử dụng các tờ ghi chú các nhân vật trong truyện để làm bằng chứng khi thảo luận.
• Thư kí ghi chép, tổng hợp các ý kiến.

- Phản hồi các ý kiến

• Lắng nghe ý kiến của nhóm nhỏ thứ hai, phân tích những điểm hợp lí và chưa hợp lí trong những ý kiến đó, chuẩn bị lí lẽ để phản hồi…
• Phản hồi các ý kiến trọng tâm, các ý kiến trái chiều cũng như bảo vệ ý kiến của bản thân trước sự phản bác của người khác.

- Thống nhất ý kiến

Tóm tắt ngắn gọn những ý kiến đã được trình bày trong buổi thảo luận, các thành viên trong nhóm sẽ đưa ra kết luật thống nhất về vấn đề.

2. Thực hành

Gợi ý:

Vấn đề thảo luận: Ích-chi-an ra đời trong một cơn sinh khó, người mẹ mất ngay sau khi sinh và chú bé cũng bị nguy hiểm về tính mạng. Trong hoàn cảnh đó, ông bác sĩ Xan-va-tô đã phẫu thuật anh thành người cá Ích-chi-an. Theo em, việc sử dụng khoa học để biến một người bình thường thành người cá trong trường hợp này là nên hay không? Vì sao?

- Ý kiến của nhóm 1: Tán thành. Vì nếu không có sự can thiệp của khoa học, Ích-chi-an sẽ chết, mà sinh mạng của con người là điều đáng quý. Do ra đời trong một cơn sinh khó, cơ thể của Ích-chi-an không thể thích nghi được với môi trường, bởi vậy bác sĩ Xan-van-tô không còn lựa chọn nào khác là biến anh thành người cá. Ích-chi-an là một người cá nên anh có thể trải nghiệm cuộc sống trong lòng biển cả, gần gũi với thiên nhiên.

- Ý kiến của nhóm 2: Phản đối. Vì cuộc phẫu thuật khiến Ích-chi-an vừa thở được bằng phổi, vừa thở được bằng mang. Do đó anh không thể sống như người bình thường. Anh không giống với con người nên không thể hòa nhập với cộng đồng, có lúc sẽ cảm thấy cô độc. Đồng thời, cuộc phẫu thuật còn tạo nên nguy cơ lạm dụng khoa học vào những mục đích xấu xa.

Đề bài (trang 92, sgk Ngữ văn 7 tập 2)

Chủ đề thảo luận: Trong buổi sinh hoạt câu lạc bộ văn học sắp tới, lớp em tổ chức buổi thảo luận về một nhân vật trong truyện khoa học viễn tưởng. Cô giáo nêu những chủ đề sau cho các nhóm thảo luận:

- Nhân vật thuyền trưởng Nê-mô có phải là người xấu?

- Những ứng xử của Nét Len với thuyền trưởng Nê-mô có thể hiện sự vô ơn với ân nhân đã cứu mạng mình?

- Ông Quơn-cơ có sai không khi cố tình thử thách năm đứa trẻ lúc tham quan nhà máy sô-cô-la với ý đồ chọn người thắng cuộc để trao tặng nhà máy?

- Ích-chi-an là người may mắn được trao năng lực làm người cá hay là người bất hạnh?

- Bác sĩ Xan-van-tô là nhà khoa học tài năng hay là một tên tội phạm?

Bước 1: Chuẩn bị

• Thành lập nhóm và phân công công việc

- Một nhóm nhỏ gồm khoảng 6 thành viên, chia thành 2 nhóm nhỏ gồm 2 hoặc 3 người, những ai cùng quan điểm về cùng một nhóm nhỏ

- Nhóm trưởng chịu trách nhiệm phân công công việc, theo dõi tiến độ, chuẩn bị và dẫn dắt buổi thảo luận

• Chuẩn bị nội dung buổi thảo luận

- Sau khi chia thành hai nhóm nhỏ, mỗi thành viên trong nhóm đọc văn bản, tìm hiểu kĩ nhân vật, chuẩn bị lí lẽ, bằng chứng để làm sáng tỏ cho quan điểm của nhóm

• Thống nhất mục tiêu và thời gian thảo luận

- Thống nhất mục đích, thời gian thảo luận, ý kiến, lí lẽ, bằng chứng.

Bước 2: Thảo luận

• Trình bày ý kiến

- Để tăng tính thuyết phục các nhóm nên sử dụng ghi chú các dẫn chứng về nhân vật trong truyện để làm bằng chứng khi thảo luận

• Phản hồi các ý kiến

- Lắng nghe ý kiến của nhóm nhỏ thứ hai, phân tích những điểm hợp lí và chưa hợp lí trong những ý kiến đó, chuẩn bị lí lẽ để phản hồi…

- Đóng góp và phản bác, thảo luận các ý kiến trọng tâm, các ý kiến trái chiều cũng như bảo vệ ý kiến của bản thân trước sự phản bác của người khác.

• Thống nhất ý kiến

Thư kí tóm tắt ngắn gọn những ý kiến đã được trình bày trong buổi thảo luận, các thành viên trong nhóm sẽ đưa ra kết luật thống nhất về vấn đề.

* Bài nói mẫu tham khảo:

Đề bài: Ích-chi-an là người may mắn được trao năng lực làm người cá hay là người bất hạnh?

Xin chào các bạn. Hôm nay tôi muốn chúng ta cùng thảo luận về một ý kiến sau: Ích-chi-an là người may mắn được trao năng lực làm người cá hay là người bất hạnh?

Qua văn bản trên, tôi thấy Ích-chi-an là người may mắn được trao năng lực chứ không phải là một người bất hạnh. Có thể lúc đầu khi bị phẫu thuật trở thành người các đối với mọi người đó là một điều xấu, một điều bất hạnh, không thể chấp nhận được. Tuy nhiên, với Ích-chi-an, sau những biến cố phải trải qua, thì việc trở thành cá có thể sẽ trơt thành một khởi đầu mới với anh. Việc anh tự do bơi lội dưới biển xanh, cứu những con cá bị mắc cạn, anh vẫn luôn trong trạng thái vui vẻ, sung sướng, hài lòng với cuộc sống hiện tại.

Với tôi, cho dù chúng ta có là ai, sống ở đâu hay như thế nào thì chỉ cần chúng ta luôn cảm thấy vui vẻ, thoải mái thì đó chính là cuộc sống mà chúng ta mơ ước, đó không phải là bất hạnh. Và cuộc sống hàng ngày của Ích-chi-an cũng vậy, anh vẫn luôn vui vẻ, tận hưởng cuộc sống thì đó không thể là một điều bất hạnh được. Chúng ta hãy nghĩ rằng đó là một cuộc đời mới đầy tươi đẹp đang cần chúng ta khám phá.

Vì vậy, tôi cho rằng Ích-chi-an là người may mắn chú không phải là một người bất hạnh.

Bước 1: Chuẩn bị 

- Thành lập nhóm và phân công công việc

- Chuẩn bị nội dung buổi thảo luận

- Thống nhất mục tiêu và thời gian buổi thảo luận

Bước 2: Thảo luận

- Trình bày ý kiến:

Nhóm trưởng dẫn dắt thành viên trình bày ý kiến. Thư kí ghi lại và thảo luận về vấn đề tranh cãi theo sơ đồ sau:

- Phản hồi các ý kiến

Các thành viên tham gia thảo luận, phản hồi các ý kiến trái chiều cũng như bảo vệ ý kiến của bản thân theo mẫu sau:

Ý kiến phản hồi

Ý kiến đồng tình của các nhóm thành viên trong nhóm

Ý kiến phản bác của các thành viên trong nhóm

Ý kiến 1:…

…

…

Ý kiến 2:…

…

…

- Thống nhất ý kiến

+ Ý kiến đưa ra bằng chứng, lý lẽ thuyết phục, người nói bảo vệ được trước sự phản bác của các thành viên.

+ Tổng hợp điểm tương đồng trong các ý kiến trái chiều, được các thành viên trong nhóm đồng thuận

+ Ý kiến dung hòa các ý kiến trái chiều, dựa trên cơ sở cân nhắc những điểm hợp lí, chưa hợp lí của các ý kiến.

Trong trường hợp chưa thống nhất được ý kiến cần bảo lưu ý kiến và tiếp tục tìm tòi, làm rõ và họp lại để thống nhất các ý kiến còn tranh cãi.

Bài nói tham khảo

Chủ đề thảo luận: Có nên cấm học sinh sử dụng điện thoại trong nhà trường?

- Nên cấm học sinh sử dụng điện thoại trong nhà trường vì

+ Sử dụng điện thoại sẽ khiến học sinh xao nhãng trong việc học

+ Tiếp xúc với thiết bị công nghệ nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của học sinh: cận thị, béo phì…

+ Học sinh sẽ lười suy nghĩ, bị phụ thuộc vào công nghệ.

- Không nên cấm học sinh sử dụng điện thoại trong nhà trường vì:

+ Học sinh có thể liên hệ với gia đình khi gặp trường hợp khẩn cấp

+ Tra cứu thông tin, tài liệu qua Internet phục vụ cho việc học

+ Cập nhật tin tức linh hoạt

* Hướng dẫn: 

Bước 1: Chuẩn bị

Thành lập nhóm và phân công công việc

Một nhóm nhỏ gốm khoảng 6 thành viên, chia thành 2 nhóm nhỏ gồm 2 hoặc 3 người, nhưng ai cùng quan điểm về cùng một nhóm nhỏ. Ví dụ: 

Thống nhất mục tiêu và thời gian thảo luận

Để thống nhất mục tiêu, thời gian buổi thảo luận

Mục đích của buổi thảo luận?

- Bàn luận về một vấn đề gây tranh cãi. Ví dụ nhân vật thuyền trưởng Nê- mô là người tốt hay xấu? Ích- chi- an là người may mắn được trao năng lực làm người cá hay bất hạnh. 

Thời gian thảo luận dự kiến là bao lâu?

- Thời gian thảo luận dự kiến là 25 phýt

Nhóm bạn có thể có những ý kiến gì?

- Ý kiến Thuyền trưởng Nê- mô không phải là người xấu. . ông đã giúp người bị nạn, cho họ chỗ ở và tiếp đãi tử tế. 

Bước 2: Thảo luận

Trình bày ý kiến

Trả lời: 

- Ý kiến 1: Thuyền trưởng Nê- mô là người xấu vì ông quá bí ẩn. Bằng chứng 1 không bắt tay, khó gần. 

- Ý kiến 2: Thuyền trưởng Nê- mô không phải là người xấu vì ông đã giúp đỡ người bị nạn. Bằng chứng 2 là tiếp đón họ chu đáo…

Thống nhất ý kiến

- Tổng hợp các ý kiến trái chiều được các thành viên nhóm đồng thuận. 

- Dung hòa các ý kiến trái chiều được đưa ra, dựa trên cơ sở cân nhắc được điểm hợp lí, chưa hợp lí của các ý kiến. 

Đề bài

(trang 72, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Trong cuộc sống, có những vấn đề gợi ra những ý kiến trái chiều, đối lập, mỗi ý kiến đều có những điểm hợp lí và chưa hợp lí. Vậy, làm thế nào để thảo luận, xác định những điểm thống nhất và khác biệt giữa các thành viên trong nhóm để đưa ra cách giải quyết một vấn đề gây tranh cãi? Bài học này sẽ giúp em trả lời câu hỏi ấy.

Phương pháp giải

Em có thể tham gia thảo luận về vấn đề gây tranh cãi cho một trong các chủ đề sau:

- Có nên cấm học sinh sử dụng điện thoại trong nhà trường?

- Nhà truồng có nên ban hành nội quy về việc sử dụng mạng xã hội của học sinh?

- Có nên xếp loại, đánh giá học sinh bằng điểm số?

- Giáo viên có nên thường xuyên cho học sinh thuyết trình về bài học?

- Cha mẹ có quyền quyết định nghề nghiệp tương lai của con cái?

- Con cái có nên tham gia thảo luận, quyết định các vấn đề chung của gia đình?

- Di chuyển bằng xe buýt (bus) - nên hay không?

Lời giải chi tiết

Bước 1: Chuẩn bị

- Thành lập nhóm và phân công công việc

+ Mỗi nhóm gồm khoảng 6 thành viên

+ Nhóm trưởng chịu trách nghiệm phân công, theo dõi tiến độ, chuẩn bị và dẫn dắt buổi thảo luận

+ Thư kí ghi chếp ý kiến của các thành viên trong buổi thảo luận

- Chuẩn bị nội dung buổi thảo luận

+ Tìm hiểu tư liệu, đưa ra ý kiến

+ Chuẩn bị lí lẽ, bằng chứng để làm sáng tỏ cho ý kiến

- Thống nhất mục tiêu và thời gian buổi thảo luận

Bước 2: Thảo luận

- Trình bày ý kiến

+ Nhóm trưởng dẫn dắt các thành viên trình bày ý kiến

+ Ghi chép, tổng hợp các ý kiến: đồng tình và phản đối.

- Phản hồi các ý kiến

- Thống nhất ý kiến

Bước 1: Chuẩn bị

Thành lập nhóm và phân công công việc

Mỗi nhóm nhỏ gồm 6 thành viên, chia thành 2 nhóm nhỏ gồm 2 hoặc 3 người, những ai cùng quan điểm về cùng một nhóm nhỏ.

Chuẩn bị nội dung buổi thảo luận

Sau khi chia thành hai nhóm nhỏ, mỗi thành viên trong nhóm về nhà đọc văn bản, tìm hiểu kĩ nhân vật, chuẩn bị lí lẽ, bằng chứng làm sáng tỏ quan điểm của nhóm mình.

Tìm hiểu mục tiêu và thời gian thảo luận

Để thống nhất mục tiêu, thời gian buổi thảo luận, các nhóm cần trả lời câu hỏi sau: Mục đích của buổi tahro luận hôm nay là gì? Thời gian thảo luận dự kiến là bao lâu?...

Bước 2: Thảo luận

Trình bày ý kiến

Sử dụng giấy ghi chú những dẫn chứng về nhân vật khi thảo luận

Thư kí ghi chép, tổng hợp các ý kiến như mẫu sau:

Phản hồi các ý kiến

- Lắng nghe những ý kiến của nhóm thứ hai, phân tích.

- Sau khi nhận ý kiến cần tập trung phản hồi các ý kiến trọng tâm, được nhiều thành viên quan tâm.

- Nhóm trưởng dẫn dắt các thành viên trong nhóm nhỏ phản hồi và ghi chép theo mẫu sau:

Thống nhất ý kiến

- Ý kiến đưa ra được bằng chứng, lí lẽ thuyết phục và người nói bảo vệ được ý kiến của mình

- Tổng hợp những điểm tương đồng trong các ý kiến trái chiều, được các thành viên trong nhóm đồng thuận.

- Dung hòa các ý kiến trái chiều được đưa ra, dựa trên cơ sở cân nhắc những điểm hợp lí, chưa hợp lí của các ý kiến.

* Bài tham khảo

Nhân vật thuyền trưởng Nê-mô có phải là người xấu?

Thuyền trưởng Nê-mô là người xấu

Thuyền trưởng Nê-mô không phải là người xấu

Lí lẽ 1: Không ai biết chút thông tin gì về Nê-mô

Bằng chứng 1: “Liệu sau này tôi có biết được quốc tịch của con người bí ẩn đã từ bỏ Tổ quốc mình không?

Bằng chứng 2: “Tôi chẳng nghe, chẳng nhìn thấy gì cả… Thậm chí là tôi chẳng thấy một bóng thủy thủ nào”

Lí lẽ 1: Ông ấy là một người tài giỏi

Bằng chứng: Nê-mô rất am hiểu về biển, ông phổ cập kiến thức cho giáo sư A-rô-nắc.

Lí lẽ 2: Ông là một người rất lạnh lùng

Bằng chứng 1: Chưa lần nào ông ta bắt tay tôi. Cũng chưa lần nào đưa tay cho tôi bắt

Bằng chứng 2: Tôi chờ thuyền trưởng Nê-mô nhưng ông ta không đến.

 Lí lẽ: Ông là một người rất chu đáo và có tình người.

Bằng chứng 1: Ông đã cứu sống nhóm người giáo sư A-rô-nắc

Bằng chứng 2: Bữa ăn đã dọn sẵn trên bàn.