* Nghĩa của từ ngữ 

Câu 1 (trang 9 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Tác giả: người tạo ra tác phẩm, sản phẩm (bài thơ, bài văn,…) 

- Độc giả: người đọc. 

* Từ ghép và từ láy  

Câu 2 (trang 10 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Từ ghép: xâm phạm, tài giỏi, lo sợ, gom góp, mặt mũi, đền đáp. 

- Từ láy: vội vàng, hoảng hốt.

* Cụm từ  

Câu 3 (trang 10 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Cụm động từ: xâm phạm bờ cõi, cất tiếng nói, lớn nhanh như thổi, chạy nhờ. 

- Cụm tính từ: chăm làm ăn.

Đặt câu: 

Giặc Ân đã xâm phạm bờ cõi nước ta. 

Anh ấy chăm làm ăn nên nhà khá giả nhất vùng. 

* Biện pháp tu từ 

Câu 4 (trang 10 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

- Biện pháp tu từ so sánh. Cấu trúc: A như B. Những đặc điểm muốn làm nổi bật của A được cụ thể hóa qua đặc điểm của B. Hiệu quả của biện pháp so sánh được thể hiện qua nghĩa của B. 

- Ví dụ: 

+ Giặc Ân chết như ngả rạ. 

+ Tháng Gióng lớn nhanh như thổi. 

Nghĩa của từ

Câu 1. Giả trong sứ giả có nghĩa là người, kẻ. Hãy tìm một số từ có yếu tố giả được dùng theo nghĩa như vậy và giải thích nghĩa của những từ đó.

Trả lời

- Tác giả: người tạo ra tác phẩm, sản phẩm văn học

- Độc giả: người đọc, người thưởng thức các tác phẩm văn học.

Từ ghép và từ láy

Câu 2. Xác định từ ghép và từ láy trong các từ sau: mặt mũi, xâm phạm, lo sợ, tài giỏi, vội vàng, gom góp, hoảng hốt, đền đáp. Cho biết cơ sở để xác định như vậy.

Trả lời

- Từ ghép: xâm phạm, tài giỏi, lo sợ, gom góp, mặt mũi, đền đáp.

- Từ láy: vội vàng, hoảng hốt.

Giải thích:

Dựa vào định nghĩa của từ ghép và từ láy mà chúng ta có thể xác định các từ trên thuộc nhóm từ nào.

Cụm từ

Câu 3. Chỉ ra cụm động từ và cụm tính từ trong những cụm từ sau: chăm làm ăn, xâm phạm bờ cõi, cất tiếng nói, lớn nhanh như thổi, chạy nhờ. Chọn  một cụm động từ, một cụm tính từ và đặt câu với mỗi cụm từ được chọn.

Trả lời

- Cụm động từ: xâm phạm bờ cõi, cất tiếng nói, lớn nhanh như thổi, chạy nhờ.

- Cụm tính từ: chăm làm ăn.

Đặt câu: 

Giặc Ân đã xâm phạm bờ cõi nước ta.

Gia đình họ chăm làm ăn nên nhà lúc nào cũng có của ăn của để.

Biện pháp tu từ

Câu 4. Nêu biện pháp tu từ được dùng trong những cụm từ sau: lớn nhanh như thổi, chết như ngả rạ. Vận dụng biện pháp tu từ này để nói về một sự vật hoặc hoạt động được kê trong truyện Thánh Gióng.

Trả lời

- Biện pháp tu từ so sánh. Cấu trúc: A như B. Những đặc điểm muốn làm nổi bật của A được cụ thể hóa qua đặc điểm của B. Hiệu quả của biện pháp so sánh được thể hiện qua nghĩa của B.

- Ví dụ: 

+ Giặc Ân chết như ngả rạ.

+ Tháng Gióng lớn nhanh như thổi.

+ Thánh Gióng cưỡi ngựa chạy nhanh như gió.

Nghĩa của từ ngữ

Câu 1 (trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Giả trong sứ giả có nghĩa là người, kẻ. Hãy tìm một số từ có yếu tố giả được dùng theo nghĩa như vậy và giải thích nghĩa của những từ đó.

Phương pháp giải:

Tìm các từ hán việt có từ “giả” và giải thích nghĩa của các từ đó.

Lời giải chi tiết:

Một số từ có yếu tố giả được dùng theo nghĩa như vậy và giải thích nghĩa của những từ đó:

- Tác giả: người sáng tác, tạo ra một tác phẩm, sản phẩm

- Khán giả: người xem biểu diễn nghệ thuật, võ thuật,...

- Độc giả: bạn đọc, người đọc sách, truyện...

Từ ghép và từ láy

Câu 2 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Xác định từ ghép và từ láy trong những từ sau: mặt mũi, xâm phạm, lo sợ, tài giỏi, vội vàng, gom góp, hoảng hốt, đền đáp. Cho biết cơ sở để xác định như vậy.

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức về từ ghép và từ láy.

Lời giải chi tiết:

- Xác định loại từ:

+ Từ ghép: mặt mũi, xâm phạm, lo sợ, tài giỏi, gom góp, đền đáp.

+ Từ láy: vội vàng, hoảng hốt.

- Cơ sở xác định:

+ Từ ghép: các từ ngữ không vần với nhau, hoặc nếu vần thì cả 2 từ đều có nghĩa.

+ Từ láy: các từ ngữ vần với nhau về nguyên âm hoặc phụ âm, khi tất cả các từ trong từ đó đều không có nghĩa hoặc một trong hai từ không có nghĩa.

Cụm từ

Câu 3 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Chỉ ra cụm động từ và cụm tính từ trong những cụm từ sau: chăm làm ăn, xâm phạm bờ cõi, cất tiếng nói, lớn nhanh như thổi, chạy nhờ. Chọn một cụm động từ, một cụm tính từ và đặt câu với mỗi cụm từ được chọn.

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức về cụm động từ và cụm tính từ.

Lời giải chi tiết:

- Chỉ ra các cụm:

+ Cụm động từ: xâm phạm bờ cõi, cất tiếng nói, lớn nhanh như thổi, chạy nhờ.

+ Cụm tính từ: chăm làm ăn.

- Đặt câu:

+ Cụm động từ: Mẹ kể rằng khi em bắt đầu cất tiếng nói đầu tiên gọi “Mẹ” thì mẹ đã rất hạnh phúc.

+ Cụm tính từ: Nhờ chăm chỉ làm ăn mà làng em năm nay đã phát triển rất thịnh vượng.

Biện pháp tu từ

Câu 4 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Nêu biện pháp tu từ được dùng trong những cụm từ sau: lớn nhanh như thổi, chết như ngả rạ. Vận dụng biện pháp tu từ này để nói về một sự vật hoặc hoạt động được kể trong truyện Thánh Gióng.

Phương pháp giải:

Nhớ lại các biện pháp tu từ đã học

Lời giải chi tiết:

- Biện pháp tu từ được sử dụng trong các cụm từ trên là biện pháp so sánh => so sánh sự lớn lên của Thánh Gióng nhanh như thổi và sự chết chóc của đám giặc ngoại xâm nhiều như ngả rạ.

- Vận dụng biện pháp tu từ này để nói về một sự vật hoặc hoạt động được kể trong truyện Thánh Gióng:

     Có thể nói, trong truyền thuyết Thánh Gióng, sự lớn lên của Gióng mang theo màu sắc thần kì. Từ một đứa bé không biết nói, biết cười, đặt đâu ngồi đấy cho đến khi ra chiến trận là một hành trình dài của nhận thức trong Gióng. Gióng lớn nhanh như thổi vì chú bé mang theo sức mạnh quần chúng. Sức mạnh ấy được tạo nên từ cơm gạo của nhân dân ta. Bà con làng xóm gom góp gạo nuôi Gióng chính là vì ước mơ Gióng chiến thắng kẻ thù ngoại xâm. So sánh trong chi tiết Gióng vươn vai thành tráng sĩ, lớn nhanh như thổi cũng là sự khẳng định, niềm tin vào sức mạnh của người anh hùng đánh giặc cứu nước. 

Nghĩa của từ

Giả trong sứ giả có nghĩa là người, kẻ. Hãy tìm một số từ có yếu tố giả được dùng theo nghĩa như vậy và giải thích nghĩa của những từ đó.

• Kí giả: nhà báo
• Tác giả: người trực tiếp sáng tạo ra toàn bộ hoặc một phần tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học nào đó
• Độc giả: người đọc sách, báo… được đặt trong quan hệ với tác giả, nhà xuất bản, cơ quan báo chí, thư viện.
  Diễn giả: người diễn thuyết hoặc nói chuyện về một chuyên đề trước đông người.
• Khán giả: người xem biểu diễn nghệ thuật, võ thuật, thi đấu thể thao, vv (nói khái quát)
• Học giả: người chuyên làm công tác nghiên cứu và có tri thức khoa học sâu rộng.

Từ ghép và từ láy

Xác định từ ghép và từ láy trong các từ sau: mặt mũi, xâm phạm, lo sợ, tài giỏi, vội vàng, gom góp, hoảng hốt, đền đáp. Cho biết cơ sở để xác định như vậy.

- Xác định:

• Từ ghép: mặt mũi, xâm phạm, lo sợ, tài giỏi, gom góp, đền đáp.
• Từ láy: vội vàng.

- Cơ sở: Dựa vào mối quan hệ của các tiếng trong từ.

Cụm từ

Chỉ ra cụm động từ và cụm tính từ trong những cụm từ sau: chăm làm ăn, xâm phạm bờ cõi, cất tiếng nói, lớn nhanh như thổi, chạy nhờ. Chọn một cụm động từ, một cụm tính từ và đặt câu với mỗi cụm từ được chọn.

• Cụm động từ: xâm phạm bờ cõi, cất tiếng nói, chạy nhờ, lớn nhanh như thổi. (Các động từ trung tâm: xâm phạm, cất, chạy, lớn)
• Cụm tính từ: chăm làm ăn (Tính từ trung tâm: chăm)

Biện pháp tu từ

Nêu biện pháp tu từ được dùng trong những cụm từ sau: lớn nhanh như thổi, chết như ngả rạ. Vận dụng biện pháp tu từ này để nói về một sự vật hoặc hoạt động được kể trong truyện Thánh Gióng.

- Biện pháp tu từ: So sánh (như)

- Vận dụng:

• Gót ngựa của Thánh Gióng đi đến đâu, giặc chết như ngả rạ đến đấy.
• Thánh Gióng lớn nhanh như thổi, chẳng mấy chốc đã vươn vai trở thành tráng sĩ.

Nghĩa của từ

1. Giả trong sứ giả có nghĩa là người, kẻ. Hãy tìm một số từ có yếu tố giả được dùng theo nghĩa như vậy và giải thích nghĩa của những từ đó.
2. Trong truyện Thánh Gióng (Nguyễn Đồng Chi kể) có nhiều cụm từ chỉ đặc điểm của sự vật như: nặng không thê tưởng tượng nỗi (miêu tả ngựa sắt và những vật dụng được rèn cho Gióng), cao to sửng sững (miêu tả Gióng).

Tìm những từ ngữ phù hợp để thay thế cho các từ ngữ in đậm.

Trong truyện Thánh Gióng (Nguyễn Đồng Chỉ kể) có nhiều cụm từ chỉ hoạt động của sự vật như: kéo đến ầm ầm (miêu tả quân sĩ của vua khi đến nhà Gióng), hì hục khiêng (miêu tả hành động của quân sĩ nhà vua khi mang ngựa, gươm, giáp và nón cho Gióng), nằm ngổn ngang (miêu tả xác của quân giặc), trói nghiền (miêu tả hành động của quân dân vua Hùng đối với quân giặc).

Tìm những từ ngữ phù hợp để thay thế cho các từ ngữ in đậm.

=> Xem hướng dẫn giải

Giả trong sứ giả có nghĩa là người, kẻ. Một số từ có yếu tố giả được dùng theo nghĩa như vậy và giải thích nghĩa của những từ đó:

• Cá nhân: người (nói riêng
• Loài người: người (nói chung)

Tìm những từ ngữ phù hợp để thay thế cho các từ ngữ in đậm:

• "không thể tưởng tượng nổi" thay bằng: không ai có thể 
• "sừng sững" thay bằng: lừng lững

Những từ ngữ phù hợp để thay thế cho các từ ngữ in đậm:

• "ầm ầm" thay bằng: rầm rầm 
• "hì hục" thay bằng": khệ nệ
• "ngổn ngang" thay bằng: bề bồn
• "nghiến" thay bằng: chặt

Biện pháp tu từ

Trong truyện Thánh Gióng (Nguyễn Đồng Chi kể) có những cụm từ dùng biện pháp tu từ so sánh như: lớn như thổi (miêu tả Gióng), hét lên một tiếng như tiếng sấm (miêu tả tiếng hét của Gióng), phi như bay (miêu tả ngựa của Gióng), loang loáng như chớp giật (miêu tả lưỡi gươm của Gióng), khóc như ri (miêu tả tiếng kêu khóc của quân giặc). Giải thích nghĩa của mỗi cụm từ và cho biết tác dụng của việc dùng biện pháp tu từ so sánh trong những cụm từ trên.

=> Xem hướng dẫn giải

Giải thích nghĩa của mỗi cụm từ và cho biết tác dụng của việc dùng biện pháp tu từ so sánh trong những cụm từ trên:

• Lớn như thổi: lớn rất nhanh, thay đổi một cách nhanh chóng.
• Hét lên như một tiếng sấm: âm thanh to vang như sấm.
• Phi như bay: Tốc độ nhanh đến chóng mặt, nhanh và xa
• Loang loáng như chớp giật: Bóng nhẵn, phản chiếu ánh sáng như tia chớp

Tác dụng của việc dùng biện pháp tu từ so sánh này: Đặc tả Thánh Gióng là một người anh hùng phi thường, khẳng định sức mạnh,, tầm vóc anh hùng. 

Từ láy

Tìm từ láy trong đoạn trích từ Thế rồi Gióng mặc giáp sắt đến bay thẳng lên trời. Cho biết quan hệ láy âm giữa các tiếng trong những từ láy tìm được.

=> Xem hướng dẫn giải

Tìm từ láy trong đoạn trích từ Thế rồi Gióng mặc giáp sắt đến bay thẳng lên trời: 

• La liệt
• Ngổn ngang

I. Từ ghép và từ láy
Từ ghép là gì?
Từ ghép là một loại từ phức được tạo thành bởi ít nhất 2 từ đơn với điều kiện là những từ này phải có nghĩa và có quan hệ về nghĩa với nhau.
Có mấy loại từ ghép?
Có các loại từ ghép: Chính phụ, đẳng lập.

Từ láy là gì?
Từ láy là dạng đặt biệt của từ phức, được cấu tạo từ hai tiếng, trong đó phần nguyên âm hoặc phụ âm được láy giống nhau hoặc chỉ một phần nguyên âm và phụ âm láy như nhau.
Khác với từ ghép đa phần các từ cấu thành đều có nghĩa, từ láy có thể chỉ một từ có nghĩa, có thể không từ nào có nghĩa khi đứng riêng một mình.
Ví dụ: Lung linh, long lanh..

II. Cụm động từ, cụm tính từ
Cụm động từ là gì?
- Khái niệm: Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm, tạo thành cụm động từ mới trọn nghĩa.

Cấu tạo cụm động từ
Một cụm động từ đầy đủ sẽ có cấu tạo ba phần:
- Phần phụ trước: Thường bổ sung cho động từ ý nghĩa về:
+ Thời gian (đã, đang, sẽ)
+ Khẳng định/phủ định (không, chưa, chẳng)
+ Tiếp diễn (đều, vẫn, cứ) .
+ Mức độ của trạng thái (rất, hơi, quá)
- Phần trung tâm: Là động từ
- Phần phụ sau: Thường bổ sung cho động từ những ý nghĩa về:
+ Đối tượng (đọc sách),
+ Địa điểm (đi Hà Nội),
+ Thời gian (làm việc từ sáng)..

Ví dụ cụm động từ
+ đang đi Hà Nội (phụ trước: đang ; trung tâm: đi ; phụ sau: Hà Nội )
+ không mặc áo rét (phụ trước: không ; trung tâm: mặc ; phụ sau: áo rét )
+ vẫn đứng co ro ở cột chợ (phụ trước: vẫn ; trung tâm: đứng ; phụ sau: co ro ở cột chợ )..

Tác dụng cụm động từ
Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động từ.

Cụm tính từ là gì?
Khái niệm: Cụm tình từ là tổ hợp từ do tính từ với một số từ ngữ làm rõ nghĩa cho nó tạo thành.

Cấu tạo cụm tính từ
Một cụm tính từ đầy đủ sẽ có cấu tạo ba phần:
- Phần phụ trước: Thường bổ sung cho tính từ ý nghĩa về
+ Mức độ (rất, hơi, khá),
+ Thời gian (đã, đang, sẽ),
+ Tiếp diễn (vẫn, còn).
- Phần trung tâm: Tính từ
- Phần phụ sau: Thường bổ sung cho tính từ những ý nghĩa về:
+ Phạm vi (giỏi toán),
+ So sánh (đẹp như tiên),
+ Mức độ (hay ghê)..

Ví dụ cụm tính từ
+ vẫn rét quá (Phụ trước: vẫn ; trung tâm: rét ; phụ sau: quá )
+ rất giỏi môn Toán (Phụ trước: Rất; trung tâm: Giỏi; phụ sau: Môn Toán)
+ chưa đẹp lắm (Phụ trước: chưa ; trung tâm: đẹp ; phụ sau: lắm )

Tác dụng cụm tính từ
Sử dụng cụm tính từ trong câu sẽ tạo nên ý nghĩa cụ thể hơn so với chỉ sử dụng một tính từ trung tâm.

III. So sánh
- So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác để tìm ra nét tương đồng và khác biệt giữa chúng.

Trả lời câu hỏi trang 9, 10 – Văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống

​Câu 1 . Giả trong sứ giả có nghĩa là người, kẻ . Hãy tìm một số từ có yếu tố giả được dùng theo nghĩa như vậy và giải thích nghĩa của những từ đó.
Trả lời câu 1 trang 9 văn 6 – Kết nối tri thức với cuộc sống
Một số từ có yếu tố giả được dùng theo nghĩa là người, kẻ:
- Độc giả: Bạn đọc, người đọc sách.
- Khán giả: Người xem phim, xem truyền hình, xem lễ hội..
- Thính giả: Người nghe.
- Tác giả: Người sáng tác tác phẩm nào đó.
- Kí giả: Người làm nghề báo, nhà báo.

Câu 2. Xác định từ ghép và từ láy trong những từ sau: Mặt mũi, xâm phạm, tài giỏi, lo sợ, vội vàng, gom góp, hoảng hốt, đền đáp.
Trả lời câu 2 trang 10 văn 6 – Kết nối tri thức với cuộc sống
- Từ ghép: mặt mũi, xâm phạm, tài giỏi, lo sợ, gom góp, đền đáp.
- Từ láy: vội vàng, hoảng hốt.

Câu 3. Chỉ ra cụm động từ và cụm tính từ trong những cụm từ sau: Chăm làm ăn. Xâm phạm bờ cõi, cất tiếng nói, lớn nhanh như thổi, chạy nhờ. Chọn một cụm động từ, một cụm tính từ và đặt câu với mỗi cụm từ được chọn.
Trả lời câu 3 trang 10 văn 6 – Kết nối tri thức với cuộc sống
- Cụm động từ:
+ xâm phạm bờ cõi (động từ trung tâm: Xâm phạm).
+ cất tiếng nói (động từ trung tâm: Cất tiếng).
+ lớn nhanh như thổi (động từ trung tâm: Lớn).
+ chạy nhờ (động từ trung tâm: Chạy).
- Cụm tính từ: Chăm làm ăn (tính từ trung tâm: Chăm).
- Đặt câu:
+ Lúc bấy giờ, giặc Ân sang xâm phạm bờ cõi nước ta.
+ Hai ông bà có tiếng hiền lành, phúc đức, chăm làm ăn.

Câu 4. Nêu biện pháp tu từ được dùng trong những cụm từ sau: lớn nhanh như thổi, chết như ngả rạ . Vận dụng biện pháp tu từ này để nói về một sự vật hoặc hoạt động được kể trong truyện Thánh Gióng .
Trả lời câu 4 trang 10 văn 6 – Kết nối tri thức với cuộc sống
- Biện pháp nghệ thuật so sánh.
Cấu trúc: A như B
- Vận dụng:
+ Thánh Gióng lớn nhanh như thổi.
+ Quân giặc chết như ngả rạ.