Đề bài (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nhân vật trong tác phẩm văn học rất phong phú, đa dạng (con người, loài vật, đồ vật, cây cối,...), nhưng đều được nhà văn sáng tạo nên để gửi gắm tình cảm và suy ngẫm về cuộc sống, qua đó tác động đến tình cảm và nhận thức của người đọc. Với em, vấn đề đời sống nào gợi ra từ một nhân vật văn học trong tác phẩm đã đọc được coi là gần gũi và thú vị nhất? Hãy trao đổi cùng các bạn ý kiến của em về vấn đề này

Lời giải 

Chuẩn bị nội dung nói

- Lựa chọn một vấn đề đời sống có ý nghĩa được gợi ra từ một nhân vật văn học trong tác phẩm mà em đã đọc.

Tham khảo một số đề tài sau:

Các vấn đề được gợi ra từ nhân vật mèo Gióc-ba (Chuyện con mèo dạy hải âu bay): sự trân trọng lời hứa, sức mạnh kì diệu của tình yêu thương, niềm tin vào cuộc sống, vẻ đẹp của lòng can đảm, tôn trọng sự khác biệt…

- Các vấn đề được gợi ra từ nhân vật Mên, Mon (Bầy chim chìa vôi); An, Cò (Đi lấy mật); nhân vật “tôi”, người cha (Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ): tình yêu thiên nhiên, trân trọng sự sống, tình yêu thương loài vật,...

- Thu thập tư liệu cho nội dung trình bày:

+ Tìm ý tưởng cho bài trình bày

+ Tìm thêm thông tin liên quan

- Lập đề cương bài nói

Ví dụ:

+ Nhân vật mèo Gióc-ba đã gợi ra vấn đề về sự trân trọng lời hứa như thế nào?

+ Trân trọng lời hứa là gì? Tại sao cần phải trân trọng lời hứa?...

+ Bài học rút ra từ câu chuyện trân trọng lời hứa của mèo Gióc-ba là gì?

Tập luyện

+ Để có bài nói tốt, em cần tập luyện từ trước khi trình bày trước lớp

+ Cần nắm rõ các tiêu chí đánh giá bài nói. Hiểu được việc người nghe đánh giá như thế nào sẽ giúp em tập luyện tốt hơn

Mục lục nội dung

Trình bày bài nói

Sau khi nói

Trình bày bài nói

Người nói

- Lần lượt trình bày các ý theo nội dung đã chuẩn bị

- Nhấn mạnh ý kiến riêng của mình về vấn đề đời sống

- Điều chỉnh giọng nói, tốc độ nói; sử dụng cử chỉ, điệu bộ phù hợp với nội dung trình bày và thể hiện sự tương tác với người nghe

Người nghe

- Tập trung lắng nghe để nắm được nội dung trình bày của bạn

- Chú ý cách trình bày và thái độ của người nói

- Ghi lại một số nội dung dự kiến sẽ thảo luận với người nói

Sau khi nói

Bài tham khảo

Mẫu 1: 

Cuộc sống của chúng ta được tạo nên từ rất nhiều những điều vụn vặt, nhỏ bé. Bài học đó đã được tôi rút ra từ nhân vật hai bố con sau khi đọc xong văn bản “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” của nhà văn Nguyễn Ngọc Thuần. Từ đó gợi ra cho tôi nhiều suy nghĩ về những điều nhỏ bé trong cuộc sống.

Trong văn bản, người bố đã giảng dạy cho người con biết ý nghĩa của những món quà thực sự. Đó không phải là những thứ đồ vật chất lớn lao, đắt tiền, sang trọng, mà đó chính là tình cảm, tấm lòng của người tặng đã gửi gắm vào đó. Cho nên dù món quà có lớn hay nhỏ thì đều đẹp và đáng trân trọng. Cách chúng ta đón nhận mòn quà đó của người tặng cũng thể hiện nét đẹp của chính mình.

Thật vậy, chúng ta thường ước mơ những điều lớn lao và mong muốn làm những điều vĩ đại trong cuộc đời. Nhưng để đạt được những điều lớn lao đó thì đều xuất phát từ những điều bình dị trong cuộc sống. Cho dù nó có thể là thành công hay thất bại, vui sướng hay đau khổ, thì chúng đều là những mảnh ghép trong bức tranh xếp hình tạo nên những điều vĩ đại.

Cuộc sống của con người bao gồm nhiều mối quan hệ trong xã hội. Và nhân cách của mỗi chúng ta sẽ quyết định đến những giá trị đích thực trong cuộc sống. Để có được cuộc sống hạnh phúc thì chúng ta không thể bỏ qua sự quan tâm, chia sẻ, đồng cảm, giúp đỡ và yêu thương lẫn nhau. Có được thành công trên đường đời không thể thiếu sự kiên trì, nỗ lực và những cố gắng nơi bản thân. Vì thế, hạnh phúc đơn giản lắm, chỉ cần góp nhặt những niềm vui nhỏ trong cuộc sống. Bình an, hạnh phúc đều ở xa côi, chúng luôn hiện ngay bên cạnh ta, từ những điều rất đỗi bình thường trong cuộc sống thường ngày.  

Tuy nhiên, trong cuộc sống ngày nay, khi con người cứ sống vội vã, chẳng mấy ai sống chậm lại để cảm nhân từng giây phút trôi qua là điều đáng trân quý. Con người đang mất dần cảm nhận từng phút trôi qua là quà tặng, mỗi niềm vui nhỏ góp nhặt trong đời là món quà của cuộc sống. Người ta cứ sống vội vã và bị cuốn theo những đam mê, mục đích riêng mình. Ví dụ như con người đang quên mất rằng một bữa cơm tốt chung với nhau là điều đáng quý hơn hết. Một gia đình yêu thương sẽ là nơi nghỉ ngơi lúc khó khăn trên đường đời, những người bạn thân là chỗ để tâm sự lúc buồn sâu, tạo nên những thành tựu đáng ghi nhận. Nhưng nếu vì nó mà bỏ quên gia đình, bạn bè thì thật không nên, nó có thể sẽ phá hỏng hết môi quan hệ.

Chúng ta nhiều khi lầm tưởng rằng giá trị cuộc sống tạo nên bởi những điều thật lớn lao, nhưng điều đó vô tình khiến ta quên đi những điều nhỏ nhặt đời thường. Khi hiểu được giá trị của những điều nhỏ nhặt làm nên việc lớn lao, ta sẽ thấy hạnh phúc không bao giờ ở xa ta, chỉ cần nâng niu, trân trọng những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống và góp nhặt những niềm vui đơn sơ trong dòng đời

Mẫu 2:

Đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên, em đã rất ấn tượng với hình ảnh nhân vật Dế Mèn - một chàng dế thanh niên cường tráng, mạnh mẽ. Hình ảnh cậu ta vui vẻ và tự tin về bản thân mình khiến em rất thích và ngưỡng mộ. Bởi Dế Mèn rất siêng năng luyện tập nên mới có cơ thể khỏe mạnh như vậy. Nhưng sau khi thấy những gì cậu ta gây ra cho Dế Choắt, em lại có phần ghét cậu ta lắm. Chỉ vì một phút nông nổi bày trò nghịch dại trêu chọc chị Cốc, mà Dế Mèn đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt. Cũng từ đó, cậu ấy mới nhận ra được sai lầm của mình và quyết tâm sửa chữa. Qua câu chuyện ấy, trong em dấy lên những suy nghĩ về hiện tượng một số bạn trẻ hiện nay có cách hành xử nóng nảy và bồng bột, không suy nghĩ cẩn thận để dẫn đến hậu quả đau lòng.

Đó là những bạn trẻ còn ngồi trên ghế nhà trường với sự tò mò, thích thú với thế giới của người trưởng thành ngoài kia. Các bạn ấy đôi khi chỉ vì sự hiếu kì mà đã xem, đã làm, đã thử những điều cấm kị và không nên. Hay những bạn học sinh vì tính kiêu căng, nóng nảy, muốn khẳng định bản thân mình mà đã có hành vi bắt nạt bạn học, gian lận trong thi cử, trốn học… Những hành động ấy là sai trái nhưng các bạn ấy vì một phút bồng bột nên đã thực hiện, gây nên những hậu quả ảnh hưởng đến bản thân về sau. Nhẹ thì bị bạn bè xa lánh, nặng thì bị phạt kỉ luật, bị ghi vào học bạ. Nặng hơn nữa, có bạn đã bị đình chỉ, thôi học, thậm chí là bị tạm giam, đưa đến trại cải tạo. Những tình huống ấy vô cùng đáng tiếc và đáng thương. Bởi những hành động xốc nổi ấy đã khiến cả tương lai phía trước của các bạn có một vết đen khó mà xóa bỏ.

Từ đó, chúng ta cần quan tâm hơn và có các biện pháp cụ thể giúp hạn chế tình trạng các bạn trẻ có hành động nóng nảy, bồng bột thiếu suy nghĩ. Trước hết và cũng là quan trọng nhất chính là sự giáo dục của nhà trường và gia đình. Sau đó, nên tăng cường tuyên truyền về các bài học đạo đức cho thanh thiếu niên như qua các ca khúc, bộ phim, truyện tranh… Đồng thời có hình thức xử phạt, răn đe để các bạn ấy biết điều gì là không nên thử và không nên làm. Để tránh các bạn bắt chước, dẫm vào vết xe đổ của một số bạn khác.

Nhân vật Dế Mèn trong tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí thực sự là một nhân vật ý nghĩa mà em học hỏi được rất nhiều. Dế mèn đã cho em hiểu được rằng, mình phải cẩn trọng, không được kiêu căng, hống hách rồi có những hành động bồng bột, sai lầm.

Nhân vật trong tác phẩm văn học rất phong phú, đa dạng con người, loài vật, đồ vật, cây cối,..), nhưng đều được nhà văn sáng tạo nên để gửi gắm tình cảm và suy ngẫm về cuộc sống, qua đó tác động đến tình cảm và nhận thức của người đọc. Với em, vấn đề đời sống nào gợi ra từ một nhân vật văn học trong tác phẩm đã đọc được coi là gần gũi và thú vị nhất? Hãy trao đổi cùng các bạn ý kiến của em về vấn đề này.

Trước khi nói 

Chuẩn bị nội dung nói 

Tham khảo một số đề tài sau:

+ Các vấn đề được gợi ra từ nhân vật mèo Gióc-ba (Chuyện con mèo dạy hải âu bay): sự trân trọng lời hứa, sức mạnh kì diệu của tình yêu thương, niềm tin vào cuộc sống, vẻ đẹp của lòng can đảm, tôn trọng sự khác biệt,

+ Các vấn đề được gợi ra từ nhân vật Mên, Mon (Bầy chim chìa vôi); An, Cò (Đi lấy mật); nhân vật “tôi”, người cha (Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ): tình yêu thiên nhiên, trân trọng sự sống, tình yêu thương loài vật,...

Tập luyện

- Để có bài nói tốt, em cần tập luyện trước khi trình bày trước lớp.

- Cần nắm rõ các tiêu chí đánh giá bài nói. Hiểu được việc trình bày của mình được người nghe đánh giá như thế nào sẽ giúp em tập luyện tốt hơn. 

+ Giới thiệu được vấn đề đời sống được gợi ra từ một nhân vật văn học. 

+ Thể hiện ý kiến của người nói về vấn đề được trao đổi. 

+ Đưa ra được các lí lẽ và bằng chứng thuyết phục. 

+ Nói rõ và truyền cảm. 

+ Sử dụng phù hợp các yếu tố phi ngôn ngữ (điệu bộ, cử chỉ, nét mặt, ánh mắt,...). 

+ Mở đầu và kết thúc bài nói hợp lí. Có thể tạo sự chú ý với người nghe bằng cách mở đầu theo cách riêng của em như kể một câu chuyện ngắn, dẫn một câu nói nổi tiếng, nêu một kết quả khảo sát hay nghiên cứu, 

Trình bày bài nói 

Với tư cách người nói, em cần lưu ý: 

- Lần lượt trình bày các ý theo nội dung đã chuẩn bị.

- Nhấn mạnh ý kiến riêng của mình về vấn đề đời sống.

- Điều chỉnh giọng nói, tốc độ nói; sử dụng cử chỉ, điệu bộ phù hợp với nội dung trình bày và thể hiện sự tương tác với người nghe.

Với tư cách người nghe, em cần lưu ý:

- Tập trung lắng nghe để nắm được nội dung trình bày của bạn. 

- Chú ý cách trình bày và thái độ của người nói. 

- Ghi lại một số nội dung dự kiến sẽ thảo luận với người nói.

* Bài nói mẫu tham khảo: 

Kính chào thầy cô và các bạn. Tôi tên là............học sinh.........

Ở những tiết học trước chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu các nhân vật trong tác phẩm văn học rất phong phú, đa dạng: con người, loài vật, đồ vật, cây cối,… Các nhân vật đều được nhà văn sáng tạo nên để gửi gắm tình cảm và suy ngẫm về cuộc sống, qua đó tác động đến tình cảm và nhận thức của người đọc. Chắc hẳn các bạn vẫn chưa quên nhân vật người cha trong tác phẩm “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ”. Đó là một nhân vật tích cực, có sức ảnh hưởng lớn bởi qua nhân vật này người đọc sẽ thấy được phương pháp giáo dục tích cực. Vậy phương pháp ấy là gì kính mời cô và các bạn theo dõi.

Trước hết, chúng ta cần hiểu phương pháp giáo dục là cách thức, đường lối có tính hệ thống để có thể giảng dạy, truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả nhất, người học tiếp thu đạt hiệu quả cao. Người cha trong tác phẩm “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” đã dạy con mình bằng phương pháp thực hành. Để dạy cho người khác về các loài hoa, chúng ta có thể cung cấp thông tin, tri thức về loài hoa đó, hoặc tìm kiếm qua mạng, qua sách báo… Người cha dạy cho con mình về các loài hoa bằng cách là yêu cầu con nhắm mắt, chạm vào các bộ phận của cây và nhận biết. Ban đầu còn sai còn nhầm lẫn, dần dà người con cũng nhận diện hết được các loài hoa trong vườn. Khi đã thành thạo, người cha tăng mức độ khó lên là yêu cầu con nhắm mắt và ngửi hương các loài hoa để nhận biết. Hai cha con cùng nhau luyện tập cho đến khi người con nhận biết hết thì thôi.

Mỗi phương pháp học tập đều sẽ đem lại cho con người một hiệu quả nhất định. Phương pháp học bằng thực hành được gợi ra từ câu chuyện trên đem lại nhiều lợi ích. Việc học tập kết hợp với thực hành sẽ giúp con người hiểu sâu hơn, nhớ lâu hơn về vấn đề được tìm hiểu. Bản thân chủ thể lĩnh hội kiến thức trực tiếp thực hành sẽ nhớ kĩ và lâu hơn so với việc chỉ học lí thuyết chung chung qua sách vở. Việc thực hành, áp dụng những kiến thức sách vở vào cuộc sống giúp chúng ta rút ra những bài học thực tiễn để hoàn thiện công việc của mình và rút ngắn khoảng cách đến thành công.

Người cha đóng vai trò là người hướng dẫn, người gợi mở con đường tiếp cận tri thức cho người con. Người con dựa vào sự hướng dẫn đó và tự lực rèn luyện để đạt được kết quả như mong đợi. Cách dạy con của người cha rất đúng với phương pháp giáo dục hiện đại là hướng đến phát triển năng lực của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm.

Trong thực tế, phương pháp dạy và học thực hành đã được quan tâm và chú trọng, người học rất hứng thú với phương pháp này bởi được trải nghiệm, được cảm nhận thực tế chứ không phải lí thuyết suông. Tuy nhiên phương pháp này còn tồn tại là tốn nhiều thời gian và tất cả người học không thể thực hành cùng lúc đối với những lí thuyết yêu cầu kĩ thuật.

Trên đây là bài chia sẻ của tôi về một vấn đề cuộc sống được gợi ra từ nhân vật văn học, cụ thể là phương pháp giáo dục thực hành được gợi ra từ nhân vật người cha trong truyện Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ. Cảm ơn thầy cô và các bạn đã lắng nghe. Tôi rất vinh hạnh nếu được nghe chia sẻ của thầy cô và các bạn vấn đề khác mà mọi người quan tâm. 

Sau khi nói 

Trao đổi về bài nói theo một số gợi ý sau: 

Người nghe

Người nói

 Kiểm tra lại các thông tin đã nghe được, trao đổi với người nói trên tinh thần xây dựng và tôn trọng. Có thể trao đổi bằng cách :

- Đặt câu hỏi để thu thập thêm thông tin về vấn đề thảo luận.

- Đưa ra lí do thể hiện sự đồng tình hay không đồng tình với ý kiến của người nói

- Nhận xét về lí lẽ và bằng chứng mà người nói sử dụng.

 Lắng nghe, phản hồi ý kiến của người nghe với tinh thần cầu thị: 

- Trả lời câu hỏi, bổ sung thông tin cho những nội dung mà người nghe chưa rõ.

- Bổ sung lí lẽ, bằng chứng để bảo vệ ý kiến của mình nếu nhận thấy ý kiến đó đúng.

- Tiếp thu những ý kiến góp ý mà em cho là xác đáng.

Nhân vật trong tác phẩm văn học rất phong phú, đa dạng (con người, loài vật, đồ vật, cây cối,...), nhưng đều được nhà văn sáng tạo nên để gửi gắm tình cảm và suy ngẫm về cuộc sống, qua đó tác động đến tình cảm và nhận thức của người đọc. Với em, vấn đề đời sống nào gợi ra từ một nhân vật văn học trong tác phẩm đã đọc được coi là gần gũi và thú vị nhất? Hãy trao đổi cùng các bạn ý kiến của em về vấn đề này.

Trước khi nói

Chuẩn bị nội dung nói

- Lựa chọn một vấn đề đời sống có ý nghĩa được gợi ra từ một nhân vật văn học trong tác phẩm mà em đã đọc.

Tham khảo một số đề tài sau:

Các vấn đề được gợi ra từ nhân vật mèo Gióc-ba (Chuyện con mèo dạy hải âu bay): sự trân trọng lời hứa, sức mạnh kì diệu của tình yêu thương, niềm tin vào cuộc sống, vẻ đẹp của lòng can đảm, tôn trọng sự khác biệt…

- Các vấn đề được gợi ra từ nhân vật Mên, Mon (Bầy chim chìa vôi); An, Cò (Đi lấy mật); nhân vật “tôi”, người cha (Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ): tình yêu thiên nhiên, trân trọng sự sống, tình yêu thương loài vật,...

- Thu thập tư liệu cho nội dung trình bày:

+ Tìm ý tưởng cho bài trình bày

+ Tìm thêm thông tin liên quan

- Lập đề cương bài nói

Ví dụ:

+ Nhân vật mèo Gióc-ba đã gợi ra vấn đề về sự trân trọng lời hứa như thế nào?

+ Trân trọng lời hứa là gì? Tại sao cần phải trân trọng lời hứa?...

+ Bài học rút ra từ câu chuyện trân trọng lời hứa của mèo Gióc-ba là gì?

Tập luyện

- Tập nói một mình để nắm chắc nội dung trình bày.

- Nắm rõ các tiêu chí đánh giá bài nói

Trình bày bài nói

• Người nói

- Lần lượt trình bày các ý theo nội dung đã chuẩn bị

- Nhấn mạnh ý kiến riêng của mình về vấn đề đời sống

- Điều chỉnh giọng nói, tốc độ nói; sử dụng cử chỉ, điệu bộ phù hợp với nội dung trình bày và thể hiện sự tương tác với người nghe

• Người nghe

- Tập trung lắng nghe để nắm được nội dung trình bày của bạn

- Chú ý cách trình bày và thái độ của người nói

- Ghi lại một số nội dung dự kiến sẽ thảo luận với người nói

Sau khi nói

Người nghe

Người nói

Kiểm tra lại các thông tin đã nghe được, trảo đổi với người nói trên tinh thần xây dựng và tôn trọng. Có thể trao đổi bằng cách:

- Đặt câu hỏi để thu thập thêm thông tin về vấn đề thảo luận.

- Đưa ra lí do thể hiện sự đồng tình hay không đồng tình với ý kiến của người nói.

- Nhận xét về lí lẽ và bằng chứng mà người nói sử dụng.

Lắng nghe, phản hồi ý kiến của người nghe với tinh thần cầu thị:

- Trả lời câu hỏi, bổ sung thông tin cho những nội dung mà người nghe chưa rõ.

- Bổ sung lí lẽ, bằng chứng để bảo vệ ý kiến của mình nếu nhận thấy ý kiến đó đúng.

- Tiếp thu những ý kiến góp ý mà em cho là xác đáng.

Bài nói tham khảo:

Đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên, em đã rất ấn tượng với hình ảnh nhân vật Dế Mèn - một chàng dế thanh niên cường tráng, mạnh mẽ. Hình ảnh cậu ta vui vẻ và tự tin về bản thân mình khiến em rất thích và ngưỡng mộ. Bởi Dế Mèn rất siêng năng luyện tập nên mới có cơ thể khỏe mạnh như vậy. Nhưng sau khi thấy những gì cậu ta gây ra cho Dế Choắt, em lại có phần ghét cậu ta lắm. Chỉ vì một phút nông nổi bày trò nghịch dại trêu chọc chị Cốc, mà Dế Mèn đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt. Cũng từ đó, cậu ấy mới nhận ra được sai lầm của mình và quyết tâm sửa chữa. Qua câu chuyện ấy, trong em dấy lên những suy nghĩ về hiện tượng một số bạn trẻ hiện nay có cách hành xử nóng nảy và bồng bột, không suy nghĩ cẩn thận để dẫn đến hậu quả đau lòng.

Đó là những bạn trẻ còn ngồi trên ghế nhà trường với sự tò mò, thích thú với thế giới của người trưởng thành ngoài kia. Các bạn ấy đôi khi chỉ vì sự hiếu kì mà đã xem, đã làm, đã thử những điều cấm kị và không nên. Hay những bạn học sinh vì tính kiêu căng, nóng nảy, muốn khẳng định bản thân mình mà đã có hành vi bắt nạt bạn học, gian lận trong thi cử, trốn học… Những hành động ấy là sai trái nhưng các bạn ấy vì một phút bồng bột nên đã thực hiện, gây nên những hậu quả ảnh hưởng đến bản thân về sau. Nhẹ thì bị bạn bè xa lánh, nặng thì bị phạt kỉ luật, bị ghi vào học bạ. Nặng hơn nữa, có bạn đã bị đình chỉ, thôi học, thậm chí là bị tạm giam, đưa đến trại cải tạo. Những tình huống ấy vô cùng đáng tiếc và đáng thương. Bởi những hành động xốc nổi ấy đã khiến cả tương lai phía trước của các bạn có một vết đen khó mà xóa bỏ.

Từ đó, chúng ta cần quan tâm hơn và có các biện pháp cụ thể giúp hạn chế tình trạng các bạn trẻ có hành động nóng nảy, bồng bột thiếu suy nghĩ. Trước hết và cũng là quan trọng nhất chính là sự giáo dục của nhà trường và gia đình. Sau đó, nên tăng cường tuyên truyền về các bài học đạo đức cho thanh thiếu niên như qua các ca khúc, bộ phim, truyện tranh… Đồng thời có hình thức xử phạt, răn đe để các bạn ấy biết điều gì là không nên thử và không nên làm. Để tránh các bạn bắt chước, dẫm vào vết xe đổ của một số bạn khác.

Nhân vật Dế Mèn trong tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí thực sự là một nhân vật ý nghĩa mà em học hỏi được rất nhiều. Dế mèn đã cho em hiểu được rằng, mình phải cẩn trọng, không được kiêu căng, hống hách rồi có những hành động bồng bột, sai lầm.

1. Trước khi nói

Chuẩn bị nội dung nói

- Nội dung nói có thể dựa vào kết quả viết ở bài 6 hoặc bài 8. Theo đó, cần tóm lược bài viết thành một dàn ý.

- Nắm vững vấn đề đời sống cần bàn luận và nội dung trình bày.

- Dự kiến các tình huống người nghe có thể phản bác để có phương án tiếp thu và bảo vệ ý kiến.

- Ghi nhanh một số lí lẽ, bằng chứng cần sử dụng.

Tập luyện

Đối với kiểu bài nói trình bày ý kiến về một vấn đề đời sống, hình thức tập luyện theo nhóm là thích hợp nhất.

2. Trình bày bài nói

Người nói

• Trình bày ý kiến về vấn đề.
• Bảo vệ ý kiến trước sự phản bác của người nghe.

Người nghe

• Tiếp nhận và suy nghĩ về ý kiến của người nói.
• Nêu ý kiến trao đổi.

3. Sau khi nói

Người nói và người nghe cùng trao đổi để đánh giá và rút kinh nghiệm về một số mặt:

• Vấn đề đời sống được bàn luận có hấp dẫn và thiết thực không?
• Cách trình bày và cách bảo vệ ý kiến của người nói đạt ở mức nào?
• Cách phản bác của người nghe có tác dụng tích cực với người nói không?
• Việc tổ chức thảo luận về các vấn đề đời sống, việc thể hiện rõ ràng thái độ tán thành hay phản bác những ý kiến đã phát biểu có ý nghĩa gì?

* Hướng dẫn:

Xin chào thầy cô và các bạn, sau đây tôi sẽ trình bày về vấn đề tác hại của thuốc lá với sức khỏe của con người.

Xã hội ngày càng phát triển, các tệ nạn xã hội cũng xảy ra ngày càng phổ biến. Vấn đề hút thuốc lá chưa trở thành một tệ nạn, nhưng nó đang gây ra những hậu quả khôn lường đến cuộc sống của con người.

Thuốc lá là một sản phẩm tiêu dùng phổ biến trong cuộc sống. Nó được sản xuất từ những thành phần có hại cho sức khỏe của con người, nhất là ảnh hưởng đến lá phổi - cơ quan hô hấp quan trọng. Thuốc lá cũng giống như những chất gây nghiện, một khi đã sử dụng thì rất khó bỏ. Hút thuốc lá dường như đã trở thành thói quen của nhiều người, đặc biệt là ở nam giới. Hiện nay, người hút thuốc lá ngày một gia tăng, không chỉ về số lượng mà còn ở độ tuổi (nhiều lứa tuổi). Đáng báo động nhất là lứa tuổi thanh thiếu niên - những con người còn đang có sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến thực trạng có thể xuất phát từ rất nhiều yếu tố. Trong cuộc sống, nhiều gặp phải những áp lực lớn về công việc, họ tìm đến thuốc lá như một “liều thuốc” để giải tỏa áp lực. Cũng do thuốc lá có chất kích thích tạo cảm giác sảng khoái, hưng phấn hơn. Đôi khi cũng có thể do tâm lý đám đông ảnh hưởng vì bạn bè rủ rê. Đối với giới trẻ có thể xuất phát từ sự tò mò muốn khám phá hoặc thể hiện cá tính của bản thân trước những người xung quanh. Nhiều bạn trẻ cho rằng việc hút thuốc là là cá tính, vì vậy hút thuốc là để chứng minh sự khác người. Đặc biệt nhất là những quy định về việc hạn chế hút thuốc lá còn chưa hoàn thiện.

Trước hết, hút thuốc lá sẽ gây nguy hại đến sức khỏe của con người. Khói thuốc lá có nhiều chất độc thấm vào cơ thể. Những lông rung của những tế bào niêm mạc ở ở vòm họng, phế quản, nang phổi bị chất hắc ín trong khói thuốc lá làm tê liệt, gây ra ho hen, sau nhiều năm có thể gây viêm phế quản; chất hắc ín thấm vào tế bào gây ra ung thư. Các chất ô-xít các-bon bám chặt vào máu, hồng cầu không có chúng tiếp cận với ô-xi. Và các chất ni-cô-tin trong khói thuốc lá làm cho các động mạch co thắt lại, gây ra các bệnh huyết áp cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim. Khói thuốc lá còn đầu độc những người xung quanh cũng bị nhiễm độc, viêm phế quản, ung thư, gây nguy hiểm cho phụ nữ đang mang thai, ảnh hưởng đến thai nhi… Ngoài ra, việc hút thuốc là còn gây ra ảnh hưởng đến đạo đức của con người. Người lớn hút thuốc, trẻ em sẽ học theo tấm gương xấu. Tỉ lệ hút thuốc lá ở thanh thiếu niên ngày càng tăng cao, khi cần tiền để mua thuốc có thể sẵn sàng trộm cắp, hoặc dễ dàng tiếp cận với rượu bia, ma túy.

Chính vì vậy, cần có những biện pháp như cấm hút thuốc nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm, tích cực tuyên truyền với các khẩu hiệu chống thuốc lá lấn át những quảng cáo của các hãng thuốc lá, người lớn làm gương cho trẻ nhỏ…

Trên đây là phần trình bày ý kiến của tôi, xin chân thành cảm ơn thầy cô và các bạn đã lắng nghe.

Trước khi nói

Chuẩn bị nội dung nói

- Nắm vững vấn đề đời sống cần bàn luận và nội dung trình bày.

- Sự kiến các tình huống người nghe có thể phản bác để có phương án tiếp thu và bảo vệ ý kiến.

- Ghi nhanh một số lí lẽ, bằng chứng cần sử dụng.

Tập luyện

Hình thức tập luyện thích hợp là luyện tập theo nhóm

Trình bày nói

Người nói

Người nghe

• Trình bày ý kiến về vấn đề

- Nêu vấn đề, nói rõ tầm quan trọng của vấn đề trong đời sống xã hội.

- Trình bày các khía cạnh để làm rõ thực chất vấn đege.

- Nêu ý kiến của bản thân về vấn đề.

• Tiếp nhận và suy nghĩ ý kiến của người nói

- Tập trung lắng nghe và ghi chép các ý cơ bản của bài nói, đối chiếu với sự chaunar bị của mình để thấy những chỗ tương đồng và khác biệt trong ý kiến.

- Ghi nhanh ý kiến trao đổi.

• Bảo vệ ý kiến trước sự phản bác của người nghe

- Tóm tắt ý kiến trao đổi, giải thích lại những chỗ người nghe chưa hiểu, dùng lí lẽ và bằng chứng làm rõ tính đúng đắn của ý kiến trình bày.

- Sẵn sàng trao đổi nếu người nghe tiếp tục thắc mắc, mục đích cuối cùng là để khẳng định sự xác đáng của ý kiến.

• Nêu ý kiến trao đổi

- Ý kiến cần trình bày ngắn gọn, rõ ràng bằng câu khẳng định hoặc câu hỏi.

- Theo dõi phản hồi của người nói, trao đổi lại nếu thấy chưa thỏa đáng, đồng tình nếu thấy ý kiến bảo vệ có sức thuyết phục.

Sau khi nói

Nguời nói và người nghe cùng trao đổi để đánh giá và rút kinh nghiệm về một số mặt:

- Vấn đề đời sống được bàn luận có hấp dẫn và thiết thực không?

- Cách trình bày và bảo vệ ý kiến của người nói đạt ở mức nào?

- Cách phản bác của người nghe có tác dụng tích cực với người nói không?

Bài viết tham khảo

Không có gì quý trọng hơn gia đình. Đó là tổ ấm yêu thương cần được vun đắp mỗi ngày. Vậy mỗi thành viên cần làm gì để gia đình có thể trở thành tổ ấm yêu thương?

Gia đình chính là tế bào của xã hội, là nơi nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người. Bởi vậy nếu gia đình luôn yêu thương, đầm ấm thì sẽ tạo ra những thành viên tích cực. Họ sẽ biết chia sẻ buồn vui cùng nhau, giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn và bảo vệ nhau trong cuộc sống. Đặc biệt, trong cuộc sống, người trưởng thành sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, chông gai. Nhưng nếu có gia đình luôn đứng phía sau động viên, khích lệ thì sẽ có được nguồn động lực to lớn để vượt qua.

Tình cảm gia đình là thứ thiêng liêng nhất không gì có thể sánh được. Của cải, vật chất là những thứ có thể mua được, nhưng những tình cảm gia đình thì thật sự là vô giá. Nhưng để có một gia đình bình yên, hạnh phúc phải đến từ sự cố gắng của các thành viên trong gia đình.

Về phía người lớn, cha mẹ phải là tấm gương để con cái học tập, noi theo. Từ hành vi rất nhỏ trong cuộc sống hằng ngày đến cách đối nhân xử thế. Nhiều nghiên cứu cho rằng, con cái chính là tấm gương phản chiếu của cha mẹ. Bởi vậy ngoài việc dạy dỗ con cái những điều đúng đắn, cha mẹ cần phải chú ý hành vi của bản thân. Bên cạnh đó, người lớn cũng cần học cách trở thành một người bạn của con. Điều đó có nghĩa là cha mẹ sẽ cùng chia sẻ với con những vấn đề hằng ngày, lắng nghe con tâm sự và có thể đưa ra những lời khuyên hay lời động viên đúng lúc.

Về phía con cái thì cần biết vâng lời, lễ phép và học tập những đức tính tốt đẹp của cha mẹ. Khi gặp phải vấn đề khó khăn trong cuộc sống, con cái nên chia sẻ với cha mẹ để có thể nhận được sự thấu hiểu, hay nhận được lời khuyên đúng đắn. Đối với anh chị em trong một gia đình cần sống hòa thiện, nhường nhịn, chia sẻ và giúp đỡ nhau. Có đôi khi, tình yêu thương lại xuất phát từ những hành động vô cùng nhỏ bé. Đó có thể là cả gia đình cùng nhau ăn một bữa cơm, lời nhắc nhở người cha người mẹ mặc ấm, cùng chụp chung một tấm ảnh vào năm mới… Tuy nhỏ bé nhưng lại đem đến sự ấm áp vô cùng.

Trong một bộ phim truyền hình nổi tiếng của Việt Nam, một nhân vật đã khẳng định: “Gia đình là thứ tồn tại duy nhất. Những thứ khác có hay không, không quan trọng”. Câu nói này đã cho thấy tầm quan trọng trong cuộc sống. Mỗi người cần phải biết quý trọng gia đình. Mỗi thành viên trong gia đình hãy cùng nhau xây dựng một tổ ấm hạnh phúc.

Trước ý kiến về một vấn đề đời sống được bàn luận, người nghe có thể tán thành hay phản bác. Thói quen trao đổi như thế là rất cần thiết. Được tán thành, người nói sẽ thấy tự tin hơn vì những điều mình trình bày có sức thuyết phục. Gặp sự phản bác, người nói cần kiểm tra lại ý kiến của mình, biết điều chỉnh nếu thấy chưa đúng và biết cách bảo vệ nếu thấy chưa xác đáng.

1.Trước khi nói

2.Trình bày nói

Sau khi nói

Bài nói tham khảo: 

Thảo luận vấn đề “Nói chuyện riêng trong giờ học”

      Xã hội ngày càng phát triển thì giáo dục lại càng được coi trọng và đặt lên vị trí hàng đầu. Tuy nhiên, trong môi trường giáo dục hiện nay, bên cạnh những hiện tượng tiêu cực xảy ra như nói tục chửi bậy, quay cóp bài, bạo lực học đường… thì hiện tượng nói chuyện riêng trong giờ học của học sinh đã và đang trở thành mối quan tâm "đau đầu, nhức óc" .

      Nói chuyện riêng trong giờ học là việc trao đổi, bàn tán những câu chuyện ngoài lề trong cuộc sống, ngoài nội dung bài giảng mà học sinh đem lại bằng rất nhiều những hình thức khác nhau như truyền thư tay, trực tiếp nói bằng miệng hoặc thậm chí là tự độc thoại một mình... Đây là một hành vi xấu, tiêu cực xuất hiện trong môi trường học tập vì nó có tác hại rất lớn tới bản thân học sinh và người dạy, mở rộng ra là thành tích thi đua của tập thể nhà trường, tương lai của đất nước. 

      Vậy đâu là nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên. Đó trước hết là do ý thức học tập của học sinh còn kém, chưa đề cao việc học nên chưa chú trọng vào việc nghe giảng, thu nạp kiến thức. Tâm lí của các em ở mỗi lứa tuổi khác nhau và càng lên lớp cao hơn thì cái tôi của các em càng lớn. Các em có đủ mọi chuyện bên ngoài xã hội tác động vào nên không làm chủ được suy nghĩ, hành động của bản thân và tìm mọi cách để có thể giải tỏa ở mọi lúc, mọi nơi, ngay cả trong giờ học. Thậm chí còn do tính tò mò, tắt mắt, muốn hiểu chuyện người khác nên các em cảm thấy nội dung kiến thức bài học mới trên lớp không đủ hấp dẫn. Vì thế, một đòi hỏi tất yếu đặt ra là năng lực bản thân người dạy có đủ để lôi cuốn, hấp dẫn, kích thích sự tìm hiểu bài học của học sinh hay không?. Đồng thời, việc nói chuyện riêng của học sinh còn do chương trình học tập của các cấp học còn quá nặng về kiến thức hàn lâm, ít có sự tương tác với ứng dụng thực tiễn bên ngoài nên vô hình chung dẫn tới tình trạng chán học, không có hứng thú học là điều dễ hiểu.

      Hậu quả của việc nói chuyện riêng trong giờ học là người học không theo kịp được kiến thức mà thầy cô giáo giảng, dẫn tới tình trạng không hiểu bài và không làm bài tập được, ảnh hưởng nghiêm trọng tới kết quả thi cử, học tập của các em. Nếu để tình trạng đó tiếp diễn thì việc chán học, bỏ học rồi sa vào các tệ nạn như nghiện game, cờ bạc, rượu chè... là không thể tránh khỏi. Và tất nhiên, đất nước không những không thể phát triển mà bản thân họ còn trở thành gánh nặng cho gia đình, cho xã hội. Bản thân những cá nhân nói chuyện riêng ấy còn gây ảnh hưởng trực tiếp tới các bạn trong lớp và bài giảng của thầy cô giáo. Các bạn xung quanh thì không tập trung học được, các thầy cô giáo thì không thể hoàn thành tốt bài giảng tâm huyết muốn gửi tới học trò của mình. Vì thế, nói chuyện riêng là một hành vi ích kỉ, bất lịch sự, thiếu tôn trọng mọi người...

      Vậy, để có thể loại bỏ hiện tượng nói chuyện riêng này ra khỏi môi trường giáo dục, bản thân học sinh cần tự ý thức trong hoạt động giao tiếp của mình. Cần chia sẻ đúng lúc, đúng chỗ mà không ảnh hưởng tới mọi người xung quanh. Hơn nữa, người học cũng cần xác định cho mình phương pháp học tập hiệu quả, tập trung nghe giảng trên lớp, không làm việc và nói chuyện riêng trong giờ học. Đồng thời bản thân các thầy cô giáo cần nâng cao kĩ năng, phương pháp dạy học tích cực, kết hợp với nhà trường đề ra các qui định để xử lí nghiêm những trường hợp vi phạm. Các em học sinh cần tích cực phê phán những hành vi, thói quen tiêu cực trong môi trường giáo dục, trong đó có hành vi nói chuyện riêng.

      Tóm lại, hành vi nói chuyện riêng trong giờ học là một việc làm xấu, không những không đem lại lợi ích cho bản thân mà còn gây mất trật tự, ảnh hưởng không tốt tới mọi người xung quanh. Vì thế, các em học sinh hãy góp sức loại bỏ một trong những thói xấu này để môi trường giáo dục trở nên tốt đẹp hơn.(st)

Trước ý kiến về một vấn đề đời sống được bàn luận, người nghe có thể tán thành hay phản bác. Thói quen trao đổi như thế là rất cần thiết. Được tán thành, người nói sẽ thấy tự tin hơn vì những điều mình trình bày có sức thuyết phục. Gặp sự phản bác, người nói cần kiểm tra lại ý kiến của mình, biết điều chỉnh nếu thấy chưa đúng và biết cách bảo vệ nếu thấy chưa xác đáng.

1.Trước khi nói

2.Trình bày nói

Sau khi nói

Bài nói tham khảo: 

Thảo luận vấn đề “Nói chuyện riêng trong giờ học”

      Xã hội ngày càng phát triển thì giáo dục lại càng được coi trọng và đặt lên vị trí hàng đầu. Tuy nhiên, trong môi trường giáo dục hiện nay, bên cạnh những hiện tượng tiêu cực xảy ra như nói tục chửi bậy, quay cóp bài, bạo lực học đường… thì hiện tượng nói chuyện riêng trong giờ học của học sinh đã và đang trở thành mối quan tâm "đau đầu, nhức óc" .

      Nói chuyện riêng trong giờ học là việc trao đổi, bàn tán những câu chuyện ngoài lề trong cuộc sống, ngoài nội dung bài giảng mà học sinh đem lại bằng rất nhiều những hình thức khác nhau như truyền thư tay, trực tiếp nói bằng miệng hoặc thậm chí là tự độc thoại một mình... Đây là một hành vi xấu, tiêu cực xuất hiện trong môi trường học tập vì nó có tác hại rất lớn tới bản thân học sinh và người dạy, mở rộng ra là thành tích thi đua của tập thể nhà trường, tương lai của đất nước. 

      Vậy đâu là nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên. Đó trước hết là do ý thức học tập của học sinh còn kém, chưa đề cao việc học nên chưa chú trọng vào việc nghe giảng, thu nạp kiến thức. Tâm lí của các em ở mỗi lứa tuổi khác nhau và càng lên lớp cao hơn thì cái tôi của các em càng lớn. Các em có đủ mọi chuyện bên ngoài xã hội tác động vào nên không làm chủ được suy nghĩ, hành động của bản thân và tìm mọi cách để có thể giải tỏa ở mọi lúc, mọi nơi, ngay cả trong giờ học. Thậm chí còn do tính tò mò, tắt mắt, muốn hiểu chuyện người khác nên các em cảm thấy nội dung kiến thức bài học mới trên lớp không đủ hấp dẫn. Vì thế, một đòi hỏi tất yếu đặt ra là năng lực bản thân người dạy có đủ để lôi cuốn, hấp dẫn, kích thích sự tìm hiểu bài học của học sinh hay không?. Đồng thời, việc nói chuyện riêng của học sinh còn do chương trình học tập của các cấp học còn quá nặng về kiến thức hàn lâm, ít có sự tương tác với ứng dụng thực tiễn bên ngoài nên vô hình chung dẫn tới tình trạng chán học, không có hứng thú học là điều dễ hiểu.

      Hậu quả của việc nói chuyện riêng trong giờ học là người học không theo kịp được kiến thức mà thầy cô giáo giảng, dẫn tới tình trạng không hiểu bài và không làm bài tập được, ảnh hưởng nghiêm trọng tới kết quả thi cử, học tập của các em. Nếu để tình trạng đó tiếp diễn thì việc chán học, bỏ học rồi sa vào các tệ nạn như nghiện game, cờ bạc, rượu chè... là không thể tránh khỏi. Và tất nhiên, đất nước không những không thể phát triển mà bản thân họ còn trở thành gánh nặng cho gia đình, cho xã hội. Bản thân những cá nhân nói chuyện riêng ấy còn gây ảnh hưởng trực tiếp tới các bạn trong lớp và bài giảng của thầy cô giáo. Các bạn xung quanh thì không tập trung học được, các thầy cô giáo thì không thể hoàn thành tốt bài giảng tâm huyết muốn gửi tới học trò của mình. Vì thế, nói chuyện riêng là một hành vi ích kỉ, bất lịch sự, thiếu tôn trọng mọi người...

      Vậy, để có thể loại bỏ hiện tượng nói chuyện riêng này ra khỏi môi trường giáo dục, bản thân học sinh cần tự ý thức trong hoạt động giao tiếp của mình. Cần chia sẻ đúng lúc, đúng chỗ mà không ảnh hưởng tới mọi người xung quanh. Hơn nữa, người học cũng cần xác định cho mình phương pháp học tập hiệu quả, tập trung nghe giảng trên lớp, không làm việc và nói chuyện riêng trong giờ học. Đồng thời bản thân các thầy cô giáo cần nâng cao kĩ năng, phương pháp dạy học tích cực, kết hợp với nhà trường đề ra các qui định để xử lí nghiêm những trường hợp vi phạm. Các em học sinh cần tích cực phê phán những hành vi, thói quen tiêu cực trong môi trường giáo dục, trong đó có hành vi nói chuyện riêng.

      Tóm lại, hành vi nói chuyện riêng trong giờ học là một việc làm xấu, không những không đem lại lợi ích cho bản thân mà còn gây mất trật tự, ảnh hưởng không tốt tới mọi người xung quanh. Vì thế, các em học sinh hãy góp sức loại bỏ một trong những thói xấu này để môi trường giáo dục trở nên tốt đẹp hơn.(st)