Đọc văn bản “Tức nước vỡ bờ” (Trích Tắt đèn – Ngô Tất Tố) và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Đoạn chữ in nhỏ ở phía trên văn bản Tức nước vỡ bờ có nhiệm vụ gì?

A. Tóm tắt toàn bộ tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố

B. Tóm tắt bối cảnh xảy ra trước đoạn trích Tức nước vỡ bờ

C. Tóm tắt câu chuyện bọn người nhà lí trưởng đánh trói anh Dậu

D. Tóm tắt cảnh chị Dậu phải xoay xở vì suất sưu của chồng

Trả lời:

- Đáp án đúng là B.

Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Câu nào là câu phủ định trong những câu dưới đây?

A. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.

B. Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

C. Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!

D. U nó không được thế!

Trả lời:

- Đáp án đúng là D.

Câu 3 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Câu nào là câu khẳng định trong những câu sau?

A. Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất...

B. Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

C. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.

D. Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!

Trả lời:

- Đáp án đúng là C.

Câu 4 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Nhận xét nào sau đây đúng với diễn biến thái độ của chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ?

A. Từ khẩn cầu run run đến thiết tha van xin

B. Từ thiết tha van xin đến liều mạng cãi lại bằng lí lẽ

C. Từ nhẫn nhịn đến phản kháng hết sức quyết liệt bằng lí lẽ

D. Từ nhẫn nhục đến phản kháng bằng lời và chống trả quyết liệt

Trả lời:

- Đáp án đúng là D.

Câu 5 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Đoạn trích Tức nước vỡ bờ không nhằm mục đích nào sau đây?

A. Vạch trần bộ mặt tàn ác của xã hội thực dân phong kiến đương thời

B. Phản ánh tình trạng người dân vùng quê nghèo cãi nhau vì chuyện nợ nần

C. Thể hiện lòng nhân hậu và sức sống mạnh mẽ của người phụ nữ nông dân

D. Chỉ ra nỗi cực khổ của người nông dân bị áp bức và chế độ sưu thuế bất công

Trả lời:

- Đáp án đúng là B.

Câu 6 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Qua đoạn chữ in nhỏ phía trên văn bản, em hiểu gì về gia cảnh của chị Dậu?

Trả lời:

Hoàn cảnh gia đình chị Dậu:

- Nghèo “nhất nhì trong hạng cùng đinh”

- Anh Dậu lại bị ốm kéo dài mấy tháng, nhà không có tiền nộp sưu, phải bán cả con gái đầu lòng và ổ chó để chạy nộp suất sưu cho chồng.

- Phải nộp sưu thuế nặng nề và nộp luôn cho cả phần người em trai anh Dậu đã mất.

=> Hoàn cảnh khó khăn, bần hàn đến tận cùng vì bị giai cấp thống trị áp bức bóc lột.

Câu 7 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Em có nhận xét gì về tính cách của tên cai lệ?

Trả lời:

- Cai lệ là những gã tay sai mạt hạng nhưng núp dưới bóng quan phủ.

- Hắn hung dữ, sẵn sàng gây tội ác mà không hề chùn tay, cũng không hề bị ngăn chặn vì hắn đại diện cho nhà nước nhân danh phép nước để hành động.

Câu 8 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Theo em, tình huống nào đã khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai?

Trả lời:

- Tình huống khiến chị Dậu vùng lên chống trả là khi bị cai lệ đánh, anh Dậu tuy ốm yếu nhưng chúng vẫn bắt lôi đi.

= > Tình yêu thương đối với chồng, với gia đình với quê hương trong chị Dậu dâng lên cùng với nỗi căm thù giặc sâu sắc đã dẫn đến hành động của chị.

Câu 9 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):

Diễn biến tâm lí và hành động bảo vệ chồng của chị Dậu được tác giả miêu tả như thế nào thông qua các từ xưng hô trong văn bản?

Trả lời:

- Diễn biến tâm lí của chị Dậu thay đổi qua cách xưng hô: từ cháu - ông, nhà tôi - ông, bà - mày.

= > Những từ ngữ miêu tả làm nổi bật sức mạnh ghê gớm của chị Dậu và hình ảnh bất lực thảm hại của tên cai lệ khi bị chị "ra đòn" bất ngờ.

Câu 10 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) trình bày ngắn gọn suy nghĩ của em về nhân vật chị Dậu.

Trả lời:

Tham khảo

Chị Dậu là điển hình cho sự chân thật, khỏe khoắn với những phẩm chất tốt đẹp của một người phụ nữ phong kiến xưa. Khi anh Dậu bị bọn tay chân cai lý đánh, chị không ngại hạ mình van xin, nài nỉ. Để cứu chồng chị phải bán con, bán chó, làm được như vậy chị Dậu đau đơn như đứt từng khúc ruột. Chị sẵn sàng vùng dậy đánh nhau với người nhà lý trưởng để đỡ đòn cho chồng. Người đàn bà mà Ngô Tất Tố gọi là “chị chàng nhà quê" ấy đã không ngần ngại làm tất cả để bảo vệ cài gia đình khốn khổ của chị. Với cá tính mạnh mẽ, lúc cứng lúc mềm. Ở chị đã hội tụ đần đủ bản chất của người phụ nữ đôn hậu, đảm đang và thủy chung. Bên cạnh sự “cạn tàu ráo máng" của bọn quan lại và tay sai thì vẫn còn có những trái tim nhân hậu, biết đùm bọc chở che cho nhau. Hình ảnh bà lão, người đàn bà luôn đứng ra giúp đỡ gia đình chị Dậu, chị đã nói: “đó là ân nhân số một trong cuộc đời mình". Ở đây tác giả cũng muốn nói với người đọc trong cái khổ đau ta vẫn tìm thấy hạnh phúc dù cho nó có ít ỏi đi chăng nữa. Tình người quan tâm đến nhau trong cuộc sống lam lũ khó khăn là điều quý giá nhất.

Câu 1. Đoạn chữ in nghiêng ở phía trên văn bản Tức nước vỡ bờ có nhiệm vụ gì? 

A. Tóm tắt toàn bộ tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố

B. Tóm tắt bối cảnh xảy ra trước đoạn trích Tức nước vỡ bờ

C. Tóm tắt câu chuyện bọn người nhà lí trưởng đánh trói anh Dậu

D. Tóm tắt cảnh chị Dậu phải xoay xở vì suất sưu của chồng 

Câu 2. Câu nào là câu phủ định trong những câu dưới đây?

A. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.

B. Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

C. Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!

D. U nó không được thế!

Câu 3. Câu nào là câu khẳng định trong những câu sau?

A. Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất...

B. Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

C. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.

D. Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha choi 

Câu 4. Nhận xét nào sau đây đúng với diễn biến thái độ của chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bời

A. Từ khẩn cầu run run đến thiết tha van xin

B. Từ thiết tha van xin đến liều mạng cãi lại bằng lí lẽ

C. Từ nhẫn nhịn đến phản kháng hết sức quyết liệt bằng lí lẽ

D. Từ nhẫn nhục đến phản kháng bằng lời và chống

Câu 5. Nhận định nào sau đây không phải là nội dung của đoạn trích Tức nước vỡ bờ? 

A. Vạch trần bộ mặt tàn ác của xã hội thực dân phong kiến đương thời

B. Phản ánh tình trạng người dân vùng quê nghèo cãi nhau vì chuyện nợ nần

C. Cho thấy lòng nhân hậu và sức sống mạnh mẽ của người phụ nữ nông dân 

D. Chỉ ra nỗi cực khổ của người nông dân bị áp bức và chế độ sưu thuế bất công

Câu 6. Trong đoạn trích, tác giả miêu tả gia cảnh của chị Dậu như thế nào?

Trong đoạn trích, tác giả miêu tả gia cảnh của chị Dậu: Nghèo “nhất nhì trong hạng cùng đinh”. Anh Dậu bị ốm kéo dài mấy tháng nên nhà không có tiền nộp sưu, phải bán cả con gái đầu lòng và ổ chó để chạy nộp suất sưu cho chồng. Chị phải nộp sưu thuế nặng nề và nộp luôn cho cả phần người em trai anh Dậu đã mất. Hoàn cảnh của chị rất khó khăn, bần hàn đến tận cùng vì bị giai cấp thống trị áp bức bóc lột.

Câu 7. Em có nhận xét gì về tính cách tên cai lệ?

Tên cai lệ là kẻ lòng lang dạ sói, vừa độc ác vừa hống hách, cậy quyền để ức hiếp những người dân lành yếu đuối. Khi đến nhà chị Dậu hắn đã đập roi xuống bàn quát: Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!”. Anh Dậu vừa chết đi sống lại, hắn đâu thèm có để ý. Chính tay hắn hôm trước đã trói gô anh rất chặt, rồi điệu ra đình cùm kẹp giữa lúc anh đang ốm nặng. Vậy mà, bây giờ khi đứng trước những lời van xin của chị Dậu mong hắn tha cho anh, hắn đáp lại bằng thái độ hết sức phũ phàng. Hành động không giống người đó đã khắc sâu vào trong lòng người đọc một chế độ độc ác mất hết nhân tính, anh Dậu mới ốm dậy nhưng bọn chúng cũng không tha.

Câu 8. Theo em, tình huống nào đã khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai?

Theo em, tình huống khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai là tình huống: Chị đã phải mất rất nhiều công để anh Dậu được trả tự do trong tình trạng tưởng như chỉ còn là một cái xác không hồn. Thế nhưng, việc chị phải chứng kiến cảnh lũ tay sai muốn đánh chồng trước mặt chị khiến chị nổi giận không nhẫn nhịn được nữa. Tình yêu thương, lo lắng của chồng đã dẫn đến việc chị có hành động chống trả quyết liệt lũ tay sai tàn ác khi chúng nhẫn tâm bắt trói anh Dậu một lần nữa.

Câu 9. Diễn biến tâm lí và hành động bảo vệ chồng của chị Dậu được tác giả miêu tả như thế nào thông qua các từ xưng hô trong văn bản?

- Diễn biến tâm lí của chị Dậu thay đổi qua cách xưng hô: từ cháu - ông, nhà tôi - ông, bà - mày. 

- Những từ ngữ miêu tả cùng với giọng văn pha chút hài hước của tác giả đã làm nổi bật sức mạnh ghê gớm của chị Dậu và hình ảnh bất lực thảm hại của tên cai lệ khi bị chị "ra đòn" bất ngờ.

Câu 10. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) trình bày ngắn gọn suy nghĩ của em về nhân vật chị Dậu.

Qua câu chuyện Tức nước vỡ bờ, chúng ta càng hiểu thêm về nét đẹp của người phụ nữ chân quê hết mực yêu thương chồng con và tiềm tàng sức mạnh phản kháng. Vì thương chồng, chị Dậu đã cắn răng nhịn nhục bán đi đàn chó và đứa con thơ để nộp đủ những loại sưu thuế vô lý và cứu được anh Dậu trở về. Nhưng rồi “con giun xéo lắm cũng quằn”, anh Dậu bị đánh đập tới còn nửa cái mạng và vừa trở về đến nhà, chưa kịp húp bát cháo, lũ tay sai đã lăm le tới bắt trói anh. Trước sự hống hách, nghênh ngang, độc ác của chúng, chị Dậu đã không nhịn được nữa, chị đã đứng lên chống lại cường quyền, đánh nhau với chúng để bảo vệ được anh Dậu. Hành động của chị là bộc phát nhưng nó cũng chính là đại diện cho hình ảnh người nông dân trong chế độ nửa phong kiến nửa thuộc địa xưa khi bị dồn đến đường cùng. Họ là những con người dũng cảm, sẵn sàng đứng lên, chiến đấu để bảo vệ những gì quý trọng nhất của bản thân mình.

1. Tóm tắt bài Tức nước vỡ bờ:

Trong tình cảnh khó khăn, chị Dậu đã đau lòng khi phải đưa con của mình ra bán để có đủ tiền trả nợ. Tuy nhiên, không chỉ có vấn đề đó, anh Dậu cũng đang mắc bệnh và bị kéo ra khỏi nhà để bị đánh đập. Trong lúc đó, một bà hàng xóm tốt bụng đã cho chị Dậu một bát gạo để giúp đỡ. Nhưng đúng lúc chị Dậu vừa nấu xong nồi cháo, cai lệ và người nhà của lí trưởng đã đến đòi tiền nợ. Dù chị đã cầu xin và van nài hết lời, nhưng cai lệ vẫn cứng rắn và bắt ép anh Dậu, hành động đầy tàn nhẫn và không những thế, còn chửi mắng và đẩy chị vào ngực. Sự bất công và sự xúc phạm đã làm cho chị Dậu cảm thấy tức giận và uất ức đến mức không thể chịu đựng nữa, chị đã tìm cách phản kháng. Cuộc sống của chị Dậu đang tràn đầy những khó khăn và đau khổ. Tuy nhiên, trong trạng thái đó, chị Dậu đã tỏ ra mạnh mẽ và không chấp nhận bị áp bức dễ dàng. Mặc dù đang đối mặt với những khó khăn vượt trội, chị vẫn không ngừng chiến đấu để bảo vệ quyền lợi của mình và gia đình.

2. Bố cục bài Tức nước vỡ bờ:

Phần 1 (từ đầu … ngon miệng hay không): chị Dậu luôn chăm sóc và quan tâm đến chồng mình. Cô ấy không chỉ nấu những món ăn ngon miệng mà còn luôn lắng nghe và chia sẻ những niềm vui và khó khăn cùng chồng.

Phần 2 (còn lại): chị Dậu không chỉ khôn ngoan mà còn rất can đảm trong việc đương đầu với bọn tay sai. Cô ấy không chùn bước trước những thử thách và luôn tìm cách để bảo vệ gia đình và người thân yêu.

3. Soạn bài Tức nước vỡ bờ – SGK Ngữ văn lớp 8 Cánh diều:

3.1. Soạn bài Tức nước vỡ bờ (trích Tắt đèn):

Câu 1: (trang 32 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Khi bọn tay sai xông vào nhà, chị Dậu trong tình thế rất thảm thương:

Anh Dậu vừa tỉnh sau một cơn thập tử nhất sinh và cảm thấy mệt mỏi vô cùng.

Được bà lão hàng xóm tốt bụng cho bát gạo nấu cháo. Chị Dậu rón rén bưng bát cháo và hồi hộp xem chồng ăn có ngon không. Nước cháo thơm phức và hấp dẫn, chảy như sữa chảy từ miệng bát. Chị Dậu không thể kìm nén được cảm xúc và cảm thấy hạnh phúc khi nhìn thấy chồng mình ăn uống no nê.

Anh Dậu vừa “run rẩy cất bát cháo kề vào đến miệng”, cảm nhận được hương vị thơm ngon của cháo, mỗi hạt gạo như tan chảy trong miệng. Sự ấm áp của cháo khiến anh cảm thấy nguôi ngoai và an lành trong tâm hồn.

Câu 2 : (trang 32 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Nhân vật cai lệ:

Đứng đầu bọn lính ở huyện đường, thu tiền thuế, trói người.

Hắn và tên lí trưởng xông vào nhà anh Dậu, đòi thu nặng, bắt người đi đánh,…

Hành động: cầm roi, cầm thước, quát mắng, xưng hô thô tục. → Độc ác, hống hách, xấc xược, ức hiếp người dân yếu đuối.

Miêu tả chân thực, sinh động, sắc sảo, căm ghét, khinh bỉ.

Câu 3 : (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Trong đoạn trích, diễn biến tâm lí của chị Dậu được miêu tả một cách rõ ràng và sâu sắc. Ban đầu, chị Dậu tỏ ra nhẫn nhục và chịu đựng, chỉ nói lí và gọi ông với tư cách là cháu. Những lời nói của chị mang nét nhún nhường và cầu xin như “cháu van ông,…”. Chị Dậu còn có hành động run run và chạy đến đỡ tay cai lệ, thể hiện sự lo lắng và sự chịu đựng của mình.

Tuy nhiên, sau một thời gian chịu đựng, chị không còn thể nào chịu đựng được nữa và bắt đầu phản kháng. Chị bắt đầu xưng hô ông-tôi, sau đó là mày-bà. Lời nói của chị Dậu trở nên đầy quyết liệt và thách thức, thể hiện lòng tự trọng và quyết tâm của mình. Chị có các hành động mạnh mẽ và khỏe khoắn như “túm cổ cai lệ, ấn dúi ra cửa,…”, thể hiện sự can đảm và sức mạnh của chị.

Sự thay đổi thái độ của chị Dậu được miêu tả một cách chân thực và hợp lí. Chị Dậu không chỉ là một người phụ nữ giàu tình thương yêu chồng và dịu dàng, mà còn là một người phụ nữ có sự can đảm, mạnh mẽ và giàu sức phản kháng. Những biểu hiện tâm lí của chị Dậu trong đoạn trích cho thấy sự phát triển và đổi mới của nhân vật trong câu chuyện.

Câu 4 : (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Đặt nhan đề Tức nước vỡ bờ là thỏa đáng vì nó phản ánh chính xác bản chất của đoạn trích. Trong cuộc sống, khi chúng ta phải đối mặt với áp lực, chúng ta không thể tránh khỏi sự đấu tranh. Đôi khi, áp lực trở nên quá lớn đến nỗi không còn cách nào khác ngoài việc phản kháng, đấu tranh. Tuy nhiên, điều này cũng giúp chúng ta phát triển sức mạnh và khả năng chống chọi vượt qua những khó khăn.

Câu 5 : (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): “Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo”. Vì:

Thể hiện rõ nét tính cách nhân vật.

Tạo tình huống khéo léo và miêu tả sinh động ngoại hình, hành động và ngôn ngữ.

Sử dụng ngôn ngữ kể chuyện, đối thoại và ngôn ngữ nhân vật độc đáo để thể hiện tâm lý nhân vật.

Câu 6* : (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Nguyễn Tuân lưu ý rằng Ngô Tất Tố đã “đánh thức sự phản kháng của người nông dân”. Quả thật, trong một xã hội tàn ác, bất hợp lý và tàn nhẫn đến cùng, người dân không thể tránh khỏi việc phải chiến đấu và “phản kháng” để đòi lại sự công bằng một cách thích đáng.

3.2. Đọc văn bản “Tức nước vỡ bờ” (Trích Tắt đèn – Ngô Tất Tố) và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Đoạn chữ in nhỏ ở phía trên văn bản Tức nước vỡ bờ có nhiệm vụ gì?

A. Tóm tắt toàn bộ tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố

B. Tóm tắt bối cảnh xảy ra trước đoạn trích Tức nước vỡ bờ

C. Tóm tắt câu chuyện bọn người nhà lí trưởng đánh trói anh Dậu

D. Tóm tắt cảnh chị Dậu phải xoay xở vì suất sưu của chồng

Trả lời: B.

Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Câu nào là câu phủ định trong những câu dưới đây?

A. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.

B. Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

C. Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!

D. U nó không được thế!

Trả lời: D.

Câu 3 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Câu nào là câu khẳng định trong những câu sau?

A. Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất…

B. Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

C. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.

D. Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!

Trả lời: C.

Câu 4 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Nhận xét nào sau đây đúng với diễn biến thái độ của chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ?

A. Từ khẩn cầu run run đến thiết tha van xin

B. Từ thiết tha van xin đến liều mạng cãi lại bằng lí lẽ

C. Từ nhẫn nhịn đến phản kháng hết sức quyết liệt bằng lí lẽ

D. Từ nhẫn nhục đến phản kháng bằng lời và chống trả quyết liệt

Trả lời: D.

Câu 5 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Đoạn trích Tức nước vỡ bờ không nhằm mục đích nào sau đây?

A. Vạch trần bộ mặt tàn ác của xã hội thực dân phong kiến đương thời

B. Phản ánh tình trạng người dân vùng quê nghèo cãi nhau vì chuyện nợ nần

C. Thể hiện lòng nhân hậu và sức sống mạnh mẽ của người phụ nữ nông dân

D. Chỉ ra nỗi cực khổ của người nông dân bị áp bức và chế độ sưu thuế bất công

Trả lời: B.

Câu 6 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Qua đoạn chữ in nhỏ phía trên văn bản, em hiểu gì về gia cảnh của chị Dậu?

Trả lời:

Hoàn cảnh gia đình chị Dậu rất khó khăn và đáng thương. Chị Dậu và chồng là anh Dậu đều đối mặt với nhiều khó khăn và cảm thấy bất lực trước tình hình gia đình của mình.

Đầu tiên, gia đình chị Dậu mắc phải hoàn cảnh nghèo đói. Họ được xếp vào hạng nhất nhì trong danh sách những gia đình nghèo khó. Việc thiếu thốn về kinh tế khiến cuộc sống của gia đình chị Dậu trở nên vô cùng khó khăn.

Hơn nữa, anh Dậu đã mắc phải căn bệnh ốm đau kéo dài suốt mấy tháng qua. Tình trạng ốm tác động không chỉ đến sức khỏe của anh mà còn gây ra những tác động tiêu cực cho tài chính gia đình. Gia đình không có đủ tiền để trang trải chi phí điều trị và đặc biệt phải bán con gái đầu lòng và ổ chó để kiếm tiền nộp sưu cho chồng.

Thêm vào đó, gia đình chị Dậu còn phải đối mặt với việc nộp thuế nặng nề. Không chỉ đó, chị còn phải nộp luôn cho phần thuế của người em trai anh Dậu, người đã mất đi trước đó. Điều này làm gia đình chị Dậu gánh thêm gánh nặng về tài chính và khiến cuộc sống của họ càng trở nên khó khăn hơn.

Tóm lại, hoàn cảnh gia đình chị Dậu thật sự đáng thương. Họ phải đối mặt với nhiều khó khăn và cảm thấy bất lực trước sự áp bức và bóc lột từ giai cấp thống trị. Gia đình chị Dậu cần được sự giúp đỡ và lòng nhân ái từ những người xung quanh.

Câu 7 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Em có nhận xét gì về tính cách của tên cai lệ?

Trả lời:

Cai lệ là những gã tay sai mạt hạng không chỉ lẩn trốn dưới bóng quan phủ mà còn có tư duy tàn ác và sẵn lòng thực hiện những tội ác mà không bị do dự. Họ không bị ngăn chặn vì họ đại diện cho nhà nước và sử dụng quyền lực để hành động.

Hành vi tàn bạo của họ không chỉ gây hậu quả nghiêm trọng mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội và tạo nên một môi trường đáng sợ.

Câu 8 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Theo em, tình huống nào đã khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai?

Trả lời:

Khi bị cai lệ đánh, chị Dậu vùng lên chống trả dù ốm yếu. Tình yêu thương đối với chồng, gia đình và quê hương đã dẫn đến hành động của chị.

Câu 9 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Diễn biến tâm lí và hành động bảo vệ chồng của chị Dậu được tác giả miêu tả như thế nào thông qua các từ xưng hô trong văn bản?

Trả lời:

Diễn biến tâm lí của chị Dậu đã có sự thay đổi đáng kể qua cách cô ấy xưng hô từ “cháu” thành “ông”, từ “nhà tôi” thành “ông”, và từ “bà” thành “mày”.

Những từ ngữ được sử dụng để miêu tả sức mạnh đáng sợ của chị Dậu và hình ảnh tuyệt vọng và tàn phá của tên cai lệ khi bị chị “ra đòn” một cách bất ngờ.

Câu 10 (trang 80 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) trình bày ngắn gọn suy nghĩ của em về nhân vật chị Dậu.

Trả lời:

Tham khảo

Chị Dậu, một người phụ nữ phong kiến, đại diện cho sự chân thật, khỏe khoắn và những phẩm chất tốt đẹp của một người phụ nữ trong thời kỳ xưa. Trước một tình huống khó khăn khi chồng chị bị bọn tay chân cai lý đánh, chị không ngại hy sinh bản thân và van xin, nài nỉ để cứu chồng. Để đạt được điều này, chị phải bán con, bán chó, và mỗi lần làm như vậy, chị cảm thấy đau đớn như đứt từng khúc ruột. Chị sẵn sàng vùng dậy đánh nhau với người nhà lý trưởng để bảo vệ chồng. Chị Dậu được Ngô Tất Tố gọi là “chị chàng nhà quê” vì cá tính mạnh mẽ của chị, lúc cứng lúc mềm. Chị đã thể hiện đầy đủ bản chất của một người phụ nữ đôn hậu, đảm đang và thủy chung. Ngoài sự “cạn tàu ráo máng” của bọn quan lại và tay sai, vẫn còn những trái tim nhân hậu, biết đùm bọc chở che cho nhau. Bà lão, một người đàn bà luôn đứng ra giúp đỡ gia đình chị Dậu, đã trở thành ân nhân số một trong cuộc đời chị. Điều này cho thấy, dù trong khó khăn, ta vẫn có thể tìm thấy hạnh phúc dù chỉ ít ỏi. Tình người, sự quan tâm và chăm sóc lẫn nhau trong cuộc sống khó khăn là điều quý giá nhất mà tác giả muốn truyền đạt đến người đọc.

I. Đôi nét về tác giả Ngô Tất Tố

- Ngô Tất Tố (1893- 1954)

- Quê quán: làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, Hà Nội)

- Cuộc đời và sự ngiệp sáng tác

   + Năm 1926, Ngô Tất Tố ra Hà Nội làm báo và viết cho tờ An Nam tạp chí.

   + Sau gần ba năm ở Sài Gòn, Ngô Tất Tố trở ra Hà Nội. Ông tiếp tục sinh sống bằng cách viết bài cho các báo: An Nam tạp chí, Thần chung, Phổ thông, Đông Dương, Hải Phòng tuần báo…

   + Những tác phẩm tiêu biểu: Lều chõng, Việc làng, Đề Thám…

- Phong cách sáng tác: Ông là nhà văn xuất sắc của trào lưu văn học trước Cách mạng, thơ ông mang đậm dấu ấn hiện thực, ông thường viết cuộc sống ngừi nông dân trong xã hội phong kiến, ở đó luôn có sự bế tắc không lối thoát

II. Đôi nét về tác phẩm Tức nước vỡ bờ

Hoàn cảnh sáng tác

- Đoạn trích Tức nước vỡ bờ trích từ chương XVIII của tiểu thuyết Tắt đèn- tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố

Tóm tắt

   Chỉ vì đóng thiếu một suất sưu cho người em trai đã mất mà anh Dậu bị bọn cai lệ bắt trói, bị đánh đập đến ngất đi như một xác chết rồi được khiêng về nhà. Sáng sớm hôm sau, khi anh Dậu còn đang cố húp bát cháo thì tên cai lệ và người nhà lí trưởng sấn sổ định bắt trói anh. Chị Dậu đã hết lời van xin nhưng bọn chúng nhất quyết không buông tha, còn chửi mắng và bịch và ngực chị. Tức nước vỡ bờ, chị vùng lên đánh ngã tên cai lệ và người nhà lí trưởng.

Giá trị nội dung

- Bằng ngòi bút hiện thực sinh động, đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” đã vạch rõ bộ mặt xấu xa, tàn bạo của xã hội thực dân phong kiến đương thời đẩy người nông dân vào tình cảnh vô cùng khốn khổ, bế tắc, khiến họ phải liều mạng cự lại. Đoạn trích còn cho thấy vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ nông dân, vừa giàu tình yêu thương vừa có sức sống tiềm tàng, mạnh mẽ

Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật tạo tình huống truyện có tính kịch

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: miêu tả nhân vật chân thật, sinh động về ngoại hình, ngôn ngữ, hành động, tâm lí.

- Đoạn trích tiêu biểu cho ngòi bút hiện thực, ngôn ngữ kể chuyện vô cùng linh hoạt.

III. Dàn ý phân tích tác phẩm Tức nước vỡ bờ

I. Mở bài

- Giới thiệu một vài nét chủ yếu nhất về tác giả Ngô Tất Tố: một nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn, nông dân

- Giới thiệu về tác phẩm Tức nước vỡ bờ: Một tác phẩm tiêu biểu vạch trần bộ mặt tàn ác, vô nhân đạo của xã hội thực dân phong kiến đương thời đẩy người nông dân vao tình cảnh khó khăn

II. Thân bài

Tình thế gia đình chị Dậu

- Nguy ngập, khốn cùng:

   + Thiếu sưu, nhà không còn của cải đáng giá.

   + Đã bán 1 đứa con gái, 1 ổ chó, 2 gánh khoai để nộp suất sưu cho em chồng. Nhà không còn gì, con đói

   + Anh Dậu bị bệnh, bị đánh trói đến ngất ⇒ khi chúng trả về, anh mới tỉnh

   + Bọn tay sai đến đốc thúc nộp sưu

⇒ sự thấu hiểu, cảm thông sâu sắc của nhà văn với tình cảnh cơ cực, bế tắc của người nông dân

Nhân vật cai lệ

- Thái độ: hống hách.

- Ngôn ngữ: hách dịch, kém văn hoá

- Hành động: đi thúc sưu nhưng luôn đem theo “roi song, tay thước, dây thừng”, đánh trói người vô tội vạ. Đánh cả phụ nữ.

⇒ Nghệ thuật khắc họa nhân vật thông qua ngôn ngữ, hành động: Tên cai lệ nổi bật là tên côn đồ, vũ phu

⇒ qua việc miêu tả lối hành xử của cai lệ, nhà văn tố cáo bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân nửa phong kiến đương thời

Nhân vật chị Dậu

- Là người vợ luôn yêu thương chăm sóc chồng chu đáo: chăm sóc anh Dậu khi anh Dậu bị đánh ngất

- Vì sự an toàn của chồng, chị đã nhẫn nhục van xin tên cai lệ và người nhà lý trưởng

- Khi chúng đánh chị và sấn tới để trói anh Dậu, chị đã vùng lên đấu tranh, đánh ngã bọn này.

- Chị Dậu là một phụ nữ lao động giàu lòng yêu thương, nhường nhịn mà cũng tiềm tàng tinh thần phản kháng mạnh mẽ.

⇒ Qua đây, ta thấy sự phát hiện của tác giả về tâm hồn yêu thương, tinh thần phản kháng mãnh liệt của người nông dân vốn hiền lành, chất phác

III. Kết bài

- Khái quát những nét nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm: Nghệ thuật tạo tình huống truyện có tính kịch, xây dựng nhân vật thông qua miêu tả chân thật, sinh động về ngoại hình, ngôn ngữ, hành động, tâm lí...

- Đây là một đoạn trích mang giá trị hiện thực sâu sắc

Câu 1. Đoạn chữ in nhỏ ở phía trên văn bản Tức nước vỡ bờ có nhiệm vụ gì?

A. Tóm tắt toàn bộ tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố

B. Tóm tắt bối cảnh xảy ra trước đoạn trích Tức nước vỡ bờ

C. Tóm tắt câu chuyện bọn người nhà lí trưởng đánh trói anh Dậu

D. Tóm tắt cảnh chị Dậu phải xoay xở vì suất sưu của chồng

Câu 2. Câu nào là câu phủ định trong những câu dưới đây?

A. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.

B. Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

C. Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!

D. U nó không được thế!

Câu 3. Câu nào là câu khẳng định trong những câu sau?

A. Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất…

B. Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

C. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.

D. Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!

Câu 4. Nhận xét nào sau đây đúng với diễn biến thái độ của chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ?

A. Từ khẩn cầu run run đến thiết tha van xin

B. Từ thiết tha van xin đến liều mạng cãi lại bằng lí lẽ

C. Từ nhẫn nhịn đến phản kháng hết sức quyết liệt bằng lí lẽ

D. Từ nhẫn nhục đến phản kháng bằng lời và chống trả quyết liệt

Câu 5. Đoạn trích Tức nước vỡ bờ không nhằm mục đích nào sau đây?

A. Vạch trần bộ mặt tàn ác của xã hội thực dân phong kiến đương thời

B. Phản ánh tình trạng người dân vùng quê nghèo cãi nhau vì chuyện nợ nần

C. Thể hiện lòng nhân hậu và sức sống mạnh mẽ của người phụ nữ nông dân

D. Chỉ ra nỗi cực khổ của người nông dân bị áp bức và chế độ sưu thuế bất công

Câu 6. Qua đoạn chữ in nhỏ phía trên văn bản, em hiểu gì về gia cảnh của chị Dậu?

Câu 7. Em có nhận xét gì về tính cách của tên cai lệ?

Câu 8. Theo em, tình huống nào đã khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai?

Câu 9. Diễn biến tâm lí và hành động bảo vệ chồng của chị Dậu được tác giả miêu tả như thế nào thông qua các từ xưng hô trong văn bản?

Câu 10. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) trình bày ngắn gọn suy nghĩ của em về nhân vật chị Dậu.

Gợi ý:

Câu 1. B

Câu 2. D

Câu 3. C

Câu 4. D

Câu 5. B

Câu 6.

Hoàn cảnh của chị Dậu: nghèo khổ, khó khăn và lâm vào bước đường cùng.

Câu 7. Tính cách của cai lệ: hống hách, độc ác

Câu 8. Tình huống nào đã khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai: tên cai lệ tát vào mặt chị một cái bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu

Câu 9.

- Ban đầu: gọi ông, xưng cháu; lời nói nhún nhường, cầu xin “cháu van ông, đưa ra lý lẽ là chồng đang ốm nên không được đánh đập.

- Sau đó: xưng hô “ông - tôi”, sau đó “mày - bà”; lời nói đầy quyết liệt thách thức.

Câu 10.

Chị Dậu là một người phụ nữ dịu dàng, hết mực yêu thương chồng. Đêm hôm ấy người ta cõng anh Dậu về. Bà con hàng xóm đến cứu giúp, có bà lão đem một bát gạo đến cho chị nấu cháo. Khi cháo chín, chị mang ra giữa nhà quạt cho nguội. Thế rồi, chị rón rén mang đến chỗ chống nằm nhẹ nhàng bảo chồng dậy ăn. Chị còn ngồi xuống chờ xem chờ chống ăn có ngon miệng không. Chị Nhưng anh Dậu chưa kịp ăn thì cai lệ và người nhà lí trưởng đã đến đòi tiền suất sưu của người em chồng đã chết. Chị Dậu tìm cách van xin để khất sưu, nhưng không được. Chúng định đánh anh Dậu, chị Dậu vùng lên đáp trả lại. Chắc hẳn khi đọc tác phẩm, người đọc sẽ cảm thấy ấn tượng nhất với câu nói của chị Dậu: “Mày đánh chồng bà, bà cho mày xem!” đã thể hiện sức mạnh phản kháng mạnh mẽ từ một người phụ nữ lực điền khi có kẻ dám động đến gia đình mình. Rõ ràng, chị Dậu không chỉ là một người phụ nữ yếu đuối, mà rất dũng cảm, mạnh mẽ. Nhân vật này đã để lại cho tôi nhiều ấn tượng sâu sắc.

Câu 1 (trang 79, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đoạn chữ in nhỏ ở phía trên văn bản Tức nước vỡ bờ có nhiệm vụ gì?

A. Tóm tắt toàn bộ tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố

B. Tóm tắt bối cảnh xảy ra trước đoạn trích Tức nước vỡ bờ

C. Tóm tắt câu chuyện bọn người nhà lí trưởng đánh trói anh Dậu

D. Tóm tắt cảnh chị Dậu phải xoay xở vì suất sưu của chồng

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

B

Câu 2 (trang 79, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Câu nào là câu phủ định trong những câu dưới đây?

A. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.

B. Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

C. Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!

D. U nó không được thế!

Phương pháp giải:

Ôn lại kiến thức về câu phủ định

Lời giải chi tiết:

D

Câu 3 (trang 80, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Câu nào là câu khẳng định trong những câu sau?

A. Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất...

B. Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

C. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.

D. Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!

Phương pháp giải:

Ôn tập lại kiến thức về câu khẳng định

Lời giải chi tiết:

C

Câu 4 (trang 80, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Nhận xét nào sau đây đúng với diễn biến thái độ của chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ?

A. Từ khẩn cầu run run đến thiết tha van xin

B. Từ thiết tha van xin đến liều mạng cãi lại bằng lí lẽ

C. Từ nhẫn nhịn đến phản kháng hết sức quyết liệt bằng lí lẽ

D. Từ nhẫn nhục đến phản kháng bằng lời và chống trả quyết liệt

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

D

Câu 5 (trang 80, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đoạn trích Tức nước vỡ bờ không nhằm mục đích nào sau đây?

A. Vạch trần bộ mặt tàn ác của xã hội thực dân phong kiến đương thời

B. Phản ánh tình trạng người dân vùng quê nghèo cãi nhau vì chuyện nợ nần

C. Thể hiện lòng nhân hậu và sức sống mạnh mẽ của người phụ nữ nông dân

D. Chỉ ra nỗi cực khổ của người nông dân bị áp bức và chế độ sưu thuế bất công

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

B

Câu 6 (trang 80, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Qua đoạn chữ in nhỏ phía trên văn bản, em hiểu gì về gia cảnh của chị Dậu?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý đoạn miêu tả gia cảnh của chị Dậu

Lời giải chi tiết:

- Nghèo “nhất nhì trong hạng cùng đinh”

- Không có tiền nộp sưu, phải bán cả con gái đầu lòng và ổ chó để chạy sưu.

- Sưu thuế nặng nề và nộp luôn cho cả phần người em trai anh Dậu đã mất.

Câu 7 (trang 80, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Em có nhận xét gì về tính cách của tên cai lệ?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn bản miêu tả tên cai lệ

Lời giải chi tiết:

- Chỉ là gã tay sai mạt hạng nhưng núp dưới bóng quan phủ hắn tha hồ tác oai tác quái.

- Hung dữ, sẵn sàng gây tội ác mà không hề chùn tay, cũng không hề bị ngăn chặn

- Là hiện thân đầy đủ nhất, rõ nét nhất của xã hội thực dân phong kiến đương thời.

Câu 8 (trang 80, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Theo em, tình huống nào đã khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai?

Phương pháp giải:

Trả lời theo ý hiểu

Lời giải chi tiết:

- Khi bị cai lệ đánh, anh Dậu tuy ốm yếu nhưng chúng vẫn bắt lôi đi

- Thay đổi trong cách xưng hô: ông – cháu, ông – tôi và cuối cùng: mày – bà

- Đánh ngã tên cai lệ và người nhà Lí trưởng bằng sức mạnh của lòng căm thù

Câu 9 (trang 80, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Diễn biến tâm lí và hành động bảo vệ chồng của chị Dậu được tác giả miêu tả như thế nào thông qua các từ xưng hô trong văn bản?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

- Cách xưng hô: từ cháu - ông, nhà tôi - ông, bà - mày.

- Làm nổi bật sức mạnh ghê gớm của chị Dậu và hình ảnh bất lực thảm hại của tên cai lệ khi bị chị “ra đòn” bất ngờ.

Câu 10 (trang 80, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) trình bày ngắn gọn suy nghĩ của em về nhân vật chị Dậu.

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn theo yêu cầu

Lời giải chi tiết:

Bài làm tham khảo

Tình yêu chồng, thương con cộng với tinh thần phản kháng âm ỉ bấy lâu đã thổi bùng lên ngọn lửa căm thù trong lòng chị Dậu – người đàn bà hiền lương, chất phác. Nỗi sợ cố hữu của kẻ bị áp bức phút chốc tiêu tan, chỉ còn lại nhân cách cứng cỏi của một con người chân chính: Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế, tôi không chịu được. Tuy vậy, hành động phản kháng của chị Dậu hoàn toàn mang tính manh động, tự phát. Đó mới chỉ là cái thế tức nước vỡ bờ của một cá nhân mà chưa phải là cái thế của một giai cấp, một dân tộc vùng lên phá tan xiềng xích áp bức bất công. Có áp bức, có đấu tranh, áp bức càng nhiều thì đấu tranh càng quyết liệt và hành động của chị Dậu đã chứng minh cho chân lí ấy. Đoạn trích Tức nước vỡ bờ là một trong những đoạn hay của tác phẩm Tắt đèn. Nhà văn Ngô Tất Tố đã dành cho nhân vật chính là chị Dậu tình cảm yêu thương, thông cảm và trân trọng. Những tình tiết sinh động và đầy kịch tính trong đoạn trích đã góp phần hoàn thiện tính cách người phụ nữ nông dân đẹp người, đẹp nết.