Câu 1 (trang 36, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Xác định đề tài và nêu nội dung bao quát của văn bản.

Phương pháp giải:

Vận dụng kĩ năng đọc hiểu

Lời giải chi tiết:

Đề tài: Bức tranh thiên nhiên sinh động và tình yêu đối với thiên nhiên

Nội dung bao quát của văn bản: Tác phẩm cây sồi mùa đông kể về câu chuyện của cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na và học trò của cô, cậu bé Va-xu-skin. Cậu bé luôn đi học muộn và trả lời câu hỏi sai, khiến cô giáo nghi ngờ về năng lực của em học sinh này. Cô giáo quyết định yêu cầu cậu đưa mình về gặp mẹ của cậu để tìm hiểu về tình trạng này. Trên con đường về nhà Va-xu-skin, cô giáo đã phát hiện ra rằng cậu bé phải đi qua một khu rừng mùa đông để có thể đến trường, trong khu rừng đó có một cây sồi rất hùng vĩ và một hệ sinh thái nhỏ nằm dưới tán cây. Sau khi cùng cậu học trò khám phá khu rừng, cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na đã hiểu được lý do tại sao cậu bé lại thường xuyên đi học muộn như vậy và có cái nhìn thiện cảm hơn về học sinh của mình. Qua các hình ảnh được miêu tả trong bài như hình ảnh: cây sồi già và ngọn gió, truyện đã ca ngợi sức mạnh của lòng dũng cảm, của bản lĩnh, ý chí, niềm tin của con người trong cuộc sống. Thông qua câu chuyện, tác giả cũng muốn nói về tinh thần nghị lực và bản lĩnh vững vàng của con người sẽ giúp chúng ta vượt qua những trở ngại, khó khăn của cuộc sống.

Câu 2 (trang 36, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Nêu một số chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng. Điều này góp phần thể hiện nét tính cách gì của nhân vật?

Phương pháp giải:

Vận dụng kĩ năng đọc hiểu

Lời giải chi tiết:

Một số chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa- vu - skin đã dành cho cây sồi và các loài vật trong khu rừng là:

- Nó gắng sức vần một tảng tuyết bên dưới bết những đất cùng với đám cỏ mục nát vẫn còn sót lại.

- Cư xử một cách tự nhiên với người quen cũ của mình.

- Bới tuyết bằng một cành cây

Những chi tiết này góp phần thể hiện nét tính cách yêu thương động vật, thực vật của nhân vật Xa-vu-skin. Qua đó ta thấy rằng đây là một con người giàu tình yêu thương và yêu thiên nhiên vô cùng, đam mê khám phá, tìm tòi những điều mới lạ.

Câu 3 (trang 36, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Vì sao ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ep-na “bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông” và gọi Xa-vu-skin là “chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai”?

Phương pháp giải:

Vận dụng kĩ năng đọc hiểu

Lời giải chi tiết:

Ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ep-na "bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông" và gọi Xa- vu-skin là "chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai": Bởi vì những điều kì diệu trong khu vườn đều được tạo ra bởi cậu bé chứ không phải cây sồi giữa mùa đông. Tất cả những điều này đều được chú bé tạo lên không chỉ bây giờ mà cả trong tương lai sẽ đều là những con số bí ẩn từ cậu bé mà cô giáo phải thốt lên điều tuyệt vời trong đó.Với tất cả sự tấm lòng yêu thương mà cậu bé có đã báo hiệu trong tương lai cậu sẽ còn làm được nhiều điều có giá trị khiến mọi người không khỏi bất ngờ.

Câu 4 (trang 36, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc qua câu chuyện này là gì?

Phương pháp giải:

Vận dụng kĩ năng đọc hiểu

Lời giải chi tiết:

Qua câu chuyện về cậu bé Xa-vu-skin đã cho chúng ta hiểu ra rằng những kiến thức mà chúng ta có không bao giờ là đủ cả, chúng ta cần phải học hỏi thêm từ nhiều khía cạnh khác trong cuộc sống và cũng như từ nhiều người khác. Mỗi người chúng ta gặp trong đời đều sẽ có ít nhất một thứ mà chúng ta có thể học tập từ họ. Cần lắng nghe, nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên cho trẻ từ khi chúng rất nhỏ. Đặc biệt cần thay đổi cách học và cách dạy, gắn liền với thực tiễn, trải nghiệm.

I. Tác giả văn bản Cây sồi mùa đông

Tiểu sử

- Iu-ri Na-ghi-bin (1920 – 1994), sinh tại Mát-xcơ-va, Nga

Sự nghiệp

- Truyện ngắn đầu tay Dvoinaya Oshibka ("Sai lầm kép"), xuất hiện trên Tạp chí Ngọn lửa nhỏ 1940. Ông tình nguyện nhập ngũ, làm công tác địch vận vì biết tiếng Đức, ra trận, bị thương 1942, về Mascơva

- Sau khi hồi phục, Nagibin làm phóng viên tờ báo Trud (Lao động) có mặt ở Stalingrad, Leningrad, giải phóng Minsk, Vilnus, and Kaunas. Kinh nghiệm chiến tranh cho ông cơ sở viết tập truyện đầu tiên Chelovek s Fronta ("Người về từ mặt trận"), xuất bản 1943, chủ yếu ca ngợi chủ nghĩa anh hùng của người lính, nhưng không tập trung mô tả những hành động anh hùng mà đi sâu vào tâm lý nhân vật.

- Hai tập truyện chiến tranh - Bolshoye Serdtse ("Trái tim lớn") and Zerno Zhizni ("Hạt của Đời") - xuất hiện 1944 và 1948. Sau chiến tranh Nagibin vừa làm báo vừa viết văn.

- Những năm 1950 là thời kỳ sáng tạo sung sức của ông, ông cho ra đời những tập truyện như Chelovek i Doroga ("Con người và con đường"), Dalyokoye i Blizkoye ("Xa và gần"), and Rannei Vesny ("Xuân sớm").

- Năm 1962 xuất bản hai tập truyện: Chistiye Prudi, tập truyện về thời thơ ấu những năm 1920 và đầu những năm 1930; and Druzya Moi, Liudi ("Các bạn tôi, Những con người"), tập hợp những sáng tác về Marôc, Phần lan, Pháp, Đức, và Hungary.

- Năm 1963 ông cho xuất bản tập Pogonya. Meshcherskiye Byli ("Săn bắn.

- Năm 1966 cho ra đời tập Zelenaya Ptitsa s Krasnoi Golovoi ("Con chim xanh đầu đỏ"). Những năm1980s Nagibin xuất bản loạt truyện về các nghệ sĩ lớn của thế giới như Goethe, Bach, Tiutchev, Leskov... Ông còn là tác giả tập du ký về chuyến đi Mỹ cúa ông, nhan đề Letaiushchiye Tarelochki, ("Đĩa bay") …

II. Tìm hiểu tác phẩm Cây sồi mùa đông

1. Thể loại: Truyện ngắn.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Trích trong truyện ngắn Cây sồi mùa đông.

Phương thức biểu đạt:

Văn bản Cây sồi mùa đông có phương thức biểu đạt là tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.

Bố cục:

- 3 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “thường đi học muộn”: Cậu bé Xa -vu-skin lấy ví dụ về danh từ cây sồi mùa đông.

+ Phần 2: Tiếp đến “chỉ cúi đầu xuống”: Cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na cùng cậu học trò tham quan cây sồi mùa đông.

+ Phần 3: Còn lại – Chúng ta hiểu ra rằng kiến thức chúng ta có không bao giờ là đủ cả, chúng ta cần phải học hỏi thêm nhiều từ những người xung quanh.

Giá trị nội dung:

- Câu chuyện Cây sồi mùa đông miêu tả bức tranh đẹp đẽ của thiên nhiên mùa đông thông qua con đường đi học của Xa-vu-skin. Lần nào đi học cậu cũng đi học muộn mặc dù nhà của cậu bé cách trường không xa. Cũng vì thế mà cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na đã có những phát hiện vô cùng thú vị trong khu rừng bí ẩn này.

Giá trị nghệ thuật:

- Truyện sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hoá

- Sử dụng từ ngữ miêu tả giàu tính tượng hình, tượng thanh.

- Sử dụng cốt truyện đặc sắc, thú vị, giàu tính nhân văn.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Cây sồi mùa đông

Một số chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm của cậu bé Sa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng

* Đề tài: Sự hiểu biết,trân trọng của giáo viên với học sinh; tình yêu thiên nhiên,sự kết nối giữa con người với thiên nhiên.

* Chi tiết tiêu biểu:

- Cách giới thiệu về cây sồi hết sức yêu thương,tự nhiên như giới thiệu một người quen cũ với cô giáo.

- Hành động cố gắng vần một mảng tuyết để tìm con nhím,ân cần chăm sóc và trò chuyện với con nhím.

- Hành động bới tuyết đưa cô giáo đi thăm hỏi thế giới bé nhỏ dưới gốc cây sồi mùa đông.

- Cảm giác buồn,cúi đầu khi cô giáo bảo chú bé phải đi học bằng đường nhựa,không được đi tắt qua rừng...

- Lời cậu bé dặn cô giáo An-na Va-xi-li-ép-na khi gặp các con thú có sừng trên đường về: cô chỉ cần giơ gậy làm nó sợ thôi,không nên đánh nó,nó sẽ “giận và bỏ rừng đi biệt mất”

=> Nhận xét tính cách cậu bé : Tâm hồn trong sáng,hài hòa với thiên nhiên, có tâm lòng nhân hậu,tinh tế,biết quan tâm lo lắng cho người khác.

Điều kì diệu trong khu rừng

- Ở phần cuối truyện cô An-na “bỗng nhiên hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông” và gọi Sa-vu-skin là “chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của thế giới tương lai” là vì:

- Tâm hồn chú bé chứa đựng một tình yêu rộng lớn,thuần khiết. Tuy nhiên vẻ đẹp của thế giới tâm hồn bên trong chú bé lại không dễ nhận thấy,nó là một “bí ẩn”,một thách thức cho những nhà sư phạm trong quá trình muốn thấu hiểu học sinh.

- Cây sồi chứa đựng cuộc sống kì diệu của tự nhiên,chú bé Sa-vu-skin chưa đựng sức mạnh của tương lai một dân tộc,chú bé chính là thế hệ sẽ phát triển đất nước.Tuy nhiên đó cũng là những công dân bí ẩn vì thế giới trí tuệ của các em cần được khơi gợi bằng sức mạnh của giáo dục.

Thông điệp và những lưu ý khi đọc văn bản truyện

- Thông điệp của văn bản:

+ Sức mạnh của giáo dục là nuôi dưỡng vẻ đẹp tâm hồn của HS.

+ Con người cần sống hài hòa với thiên nhiên.

- Những lưu ý khi đọc văn bản thuộc thể loại truyện:

- Xác định đề tài,cốt truyện,bối cảnh.

- Phân tích tính cách của nhân vật và ý nghĩa của các chi tiết tiêu biểu.

- Xác định chủ đề và nêu căn cứ để xác định chủ đề.

- Xác định tư tưởng của tác phẩm.

- Tìm hiểu thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc.

Phân tích bài Cây sồi mùa đông của Iu-ri Na-ghi-bin siêu hay:

Chắc hẳn chúng ta không thể phủ nhận sự ấn tượng mà tác giả người Nga Iu-ri Na-ghi-bin đã tạo ra với những tác phẩm đậm chất nghệ thuật. Trong hàng loạt tác phẩm vĩ đại của ông, không thể không nhắc đến "Cây sồi mùa đông", một tác phẩm vượt trội trong tâm hồn của người đọc. Tác phẩm này mở ra một khung cảnh đẹp tuyệt vời về mùa đông tự nhiên qua con đường đi học của cậu bé Xa-vu-skin. Điều đáng chú ý là dù nhà của cậu bé không cách xa trường, thế nhưng cậu ấy chưa từng đến trường đúng giờ. Điều này khiến cho cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na của cậu bé phải ngạc nhiên và khám phá ra những điều thú vị ẩn chứa trong khu rừng bí ẩn đó.

Kể về cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na, đó là một người giáo viên trẻ nổi tiếng với sự giỏi giang trong việc giảng dạy văn học và được nhiều người biết đến trong vùng. Cô dạy cho một lớp học tiểu học tại một ngôi làng quê. Khi giao bài tập cho học sinh, các em trong lớp đều thể hiện sự nỗ lực và động lực cao độ, chỉ có cậu bé Xa-vu-skin lại có kết quả không đúng. Câu hỏi của cô xoay quanh việc yêu cầu học sinh cung cấp ví dụ về danh từ. Các bạn học sinh đã tìm thấy nhiều ví dụ khác nhau như con mèo, ngôi nhà, và nhiều danh từ khác. Tuy nhiên, cậu bé Xa-vu-skin lại chọn cây sồi mùa đông làm ví dụ. Cô giáo đã cố gắng giải thích rằng cây sồi là một danh từ, trong khi mùa đông lại thuộc loại từ khác. Nhưng cậu bé vẫn khăng khăng rằng cây sồi mùa đông cũng là một danh từ. Trước sự cứng đầu của cậu bé, cô An-na Va-xi-li-ep-na đã quyết định yêu cầu cậu mang bố mẹ ra gặp mình tại nhà. Chính cuộc gặp gỡ này đã mở ra một cái nhìn mới hơn về học trò của mình và dần thay đổi cách nhìn của cô về sự việc.

Suốt từ đầu đến cuối tác phẩm, chúng ta thấy hình ảnh hai người thầy trò cùng nhau khám phá khu rừng mùa đông. Điều này cho thấy rằng suy nghĩ của cô giáo không phải lúc nào cũng đúng đắn, và rằng kiến thức không phải lúc nào cũng nằm trong sách vở. Đôi khi, chúng ta cần tính linh hoạt để tiếp thu kiến thức theo cách của bản thân, từ bạn bè, từ kinh nghiệm và từ thực tế.

Trong tác phẩm này, tác giả người Nga đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa để mỗi chi tiết cảm thụ trong tác phẩm càng trở nên sống động và đầy hồn. Đặc biệt, hình ảnh cây sồi ngày mùa đông trở nên sinh động hơn, không còn nhàm chán.

Hơn nữa, một điểm đáng chú ý trong tác phẩm phải kể đến là cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na nhận ra rằng cô đã hiểu sai cậu học trò nhỏ. Từ điều này, người đọc nhận thấy rằng mọi kiến thức chúng ta có được tích luỹ từ những trải nghiệm thực tế của bản thân

Câu 1. Xác định đề tài và nêu nội dung bao quát của văn bản.

- Đề tài: Tình yêu thiên nhiên, sự kết nối giữa con người với thiên nhiên.

- Nội dung bao quát của truyện: kể về chú bé Xa-vu-skin thường đi học muộn và câu trả lời (được cho là sai) của em trong tiết học từ vựng của cô giáo An-na Va-xi-li-ép-na khi em nhất quyết khẳng định cây sồi mùa đông là danh từ. Điều này khiến cô giáo muốn tìm hiểu lí do đi học muộn của cậu bé. Sau chuyến đi cùng cậu bé, cô giáo đã hiểu nguyên nhân Xa-vu-skin chọn con đường rừng để trường dù xa hơn, nguyên nhân khăng khăng rằng cây sồi mùa đông là danh từ. Đồng thời cô giáo đã phát hiện được tâm hồn ngây thơ, trong sáng, nhân hậu và yêu thiên nhiên của Xa-vu-skin. Cô An-na Va-xi-li-ép-na đã phê phán những bài giảng khô khan, chưa hiểu hết được tiếng mẹ đẻ cũng như vẻ đẹp muôn màu của cuộc sống.

Câu 2. Nêu chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng. Điều này góp phần thể hiện nét tính cách gì của nhân vật?

- Chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng:

• Cách giới thiệu về cây sồi hết sức yêu thương, tựa như một người quen cũ: “Nó đây này, cây sồi mùa đông”.
• Hành động cố gắng vần một mảnh tuyết để tìm con nhím sống dưới một cái hố, ân cần đắp cho nhím tấm chăn mộc mạc và trò chuyện với con nhím, khen ngợi nó rất dịu dàng: “Nó tự ủ ấm mới khéo chứ”.
• Hành động bới tuyết, đưa cô giáo đi thăm hỏi thế giới nhỏ bé sống dưới gốc cây sồi mùa đông: con nhái, bọ dừa, thằn lằn, rệp cây,...
• Cảm giác buồn, cúi xuống khi cô giáo bảo phải đi học bằng đường nhựa, không được đi qua đường rừng nữa. Khi cô giáo bảo có thể đi qua rừng, không dám hứa sẽ không đi học trễ, bởi hiểu được tình yêu dành cho cây sồi và các loài vật sẽ níu chân em.
• Dặn cô giáo khi gặp các con thú có sừng trên đường về: cô chỉ cần giơ gậy làm nó sợ thôi, không nên đánh nó, nó “sẽ giận và bỏ rừng đi biệt” - thể hiện sự quan tâm, lo lắng cho các loài vật.

- Tính cách của Xa-vu-skin:

• Tâm hồn trong sáng, đẹp đẽ, hài hòa với thiên nhiên.
• Tấm lòng nhân hậu, yêu thương các động vật từ nhỏ bé, bình thường nhất cho đến cây sồi to lớn.
• Tinh tế, biết cách lắng nghe, quan tâm, dịu dàng, chu đáo,...

Câu 3. Vì sao ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ép-na “bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông” và gọi Xa-vu-skin là “chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai”?

• Vẻ đẹp của tâm hồn Xa-vu-skin không dễ nhận thấy, nó là một bí ẩn, một thách thức cho những nhà sư phạm trong quá trình thấu hiểu học sinh, đồng cảm với những cảm xúc, rung động của chúng.
• Cây sồi chứa đựng sự sống kì diệu của tự nhiên, chú bé Xa-vu-skin chứa đựng sức sống, sức mạnh của tương lai dân tộc.

Câu 4. Thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc qua câu chuyện này là gì?

• Sứ mệnh của giáo dục là nuôi dưỡng tâm hôn của học sinh.
• Con người cần sống hài hòa với thiên nhiên, nâng niu mọi sự sống.

HƯỚNG DẪN ĐỌC BÀI

Trả lời các câu hỏi trang 36,37 SGK Ngữ văn 8 tập 2 Chân trời sáng tạo

Câu 1: Xác định đề tài và nêu nội dung bao quát của văn bản.

Trả lời:

- Đề tài của văn bản Cây sồi mùa đông: sự hiểu biết, trận trọng của giáo viên với học sinh; tình yêu thiên nhiên, sự kết nối giữa con người với thiên nhiên.

- Nội dung bao quát của văn bản: Truyện kể về chú bé Xa-vu-skin thường đi học muộn và câu trả lời (được cho là sai) của em trong tiết học từ vựng của cô An-na Va-xi-li-ép-na khi em nhất quyết khẳng định “cây sồi mùa đông” là danh từ. Điều này khiến cho cô giáo muốn tìm hiểu lí do đi học muộn của cậu bé. Sau chuyến đi vào rừng cùng chú bé Xa-vu-skin, cô giáo đã hiểu lí do chú bé chọn đi con đường rừng để đến trường dù đường đó xa hơn, khiến em thường xuyên đi học muộn và vì sao cậu bé khăng khăng cho rằng “cây sồi mùa đông” là danh từ. Đồng thời, cô phát hiện được vẻ đẹp của một tâm hồn trẻ thơ trong sáng, nhân hậu, yêu thiên nhiên, trân trọng mọi sự sống. Từ đó, cô đã tự phê phán những bài giảng khô khan, chưa hiểu hết vẻ đẹp của tiếng mẹ đẻ cũng như vẻ đẹp muôn màu của cuộc sống.

Câu 2: Nêu một số chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng. Điều này góp phần thể hiện nét tính cách gì của nhân vật?

Trả lời:

Chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng là:

- Giới thiệu về cây sồi theo cách hết sức yêu thương, tự nhiên như giới thiệu một người quen cũ của mình với cô giáo: “Nó đây này, cây sồi mùa đông”.

- Hành động bới tuyết, đưa cô giáo đi thăm hỏi thế giới bé nhỏ sống dưới gốc cây sồi mùa đông: con nhái, bọ dừa, thằn lằn, rệp cây.

- Cảm giác buồn, cúi đầu xuống khi cô giáo An-na Va-xi-li-ép-na bảo chú bé phải đi học bằng đường nhựa, không được đi tắt qua rừng để thăm cây sồi và các loài sinh vật. Khi cô giáo nói chú bé có thể được đi tắt qua rừng, Xa-vu-skin không dám hứa với cô em sẽ không đi học trễ. Vì em hiểu, mỗi khi đi qua con đường này, tình yêu dành cho cây sồi và các loài vật sẽ níu chân em lại.

- Lời dặn cô An-na Va-xi-li-ép-na khi gặp các con thú có sừng trên đường về: Cô chỉ cần giơ gậy làm nó sợ thôi, không nên đánh nó, nó sẽ “giận và bỏ rừng đi biệt mất”. Lời dặn này thể hiện tình yêu, sự lo lắng, quan tâm mà chú bé dành cho các loài vật.

Những chi tiết này góp phần thể hiện nét tính cách yêu thương động vật, thực vật của nhân vật chú bé Xa-vu-skin:

- Là một người giàu lòng yêu thương và yêu thiên nhiên.

- Tâm hồn trong sáng, đẹp đẽ, hài hòa với thiên nhiên kì diệu.

- Tấm lòng nhân hậu, yêu thương từ những động vật bé nhỏ, bình thường nhất cho đến cây sồi hùng vĩ, cao lớn.

- Tinh tế, biết cách lo lắng, quan tâm, dịu dàng, chu đáo (thể hiện rõ nhất qua chi tiết đứng từ xa để bảo vệ cho cô giáo sau giây phút cô trò chia tay nhau).

Câu 3: Vì sao ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ép-na bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông” và gọi Xa-vu-skin là “chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai”

Trả lời:

Ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ep-na "bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông" và gọi Xa-vu-skin là "chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai" vì những điều kì diệu trong khu vườn đều được tạo ra bởi cậu bé chứ không phải cây sồi giữa mùa đông. Tất cả những điều này đều được chú bé tạo lên không chỉ bây giờ mà trong tương lai là những con số bí ẩn từ chú mà cô giáo phải thốt lên điều tuyệt vời ẩn trong đó.

Câu 4: Thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc qua câu chuyện này là gì?

Trả lời:

Thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc qua câu chuyện này: Sứ mệnh của giáo dục là cần nuôi dưỡng vẻ đẹp tâm hồn của học sinh đồng thời con người cần sống hài hòa với thiên nhiên, nâng niu mọi sự sống.

* Hướng dẫn đọc

Nội dung chính:

Bài văn Cây sồi mùa đông kể về câu chuyện của cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na và học trò của cô, Va-xu-skin. Cậu bé luôn đi học muộn và trả lời câu hỏi sai, khiến cô giáo nghi ngờ về tài năng của học sinh. Cô quyết định yêu cầu cậu đưa mình về gặp mẹ của cậu để tìm hiểu về tình trạng này.

Câu 1 (trang 36 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):

Xác định đề tài và nêu nội dung bao quát của văn bản.

Trả lời:

- Đề tài truyện Cây sồi mùa đông: sự hiểu biết, trận trọng của giáo viên với học sinh; tình yêu thiên nhiên, sự kết nối giữa con người với thiên nhiên.

- Nội dung bao quát của truyện kể về chú bé Xa-vu-skin thường đi học muộn và câu trả lời (được cho là sai) của em trong tiết học từ vựng của cô An-na Va-xi-li-ép-na khi em nhất quyết khẳng định “cây sồi mùa đông” là danh từ. Điều này khiến cho cô giáo muốn tìm hiểu lí do đi học muộn của cậu bé. Sau chuyến đi vào rừng cùng chú bé Xa-vu-skin, cô giáo đã hiểu lí do chủ bé chọn đi con đường rừng để đến trường dù đường đó xa hơn, khiến em thường xuyên đi học muộn và vì sao cậu bé khăng khăng cho rằng “cây sồi mùa đông” là danh tử. Đồng thời, cô phát hiện được vẻ đẹp của một tâm hồn trẻ thơ trong sáng, nhân hậu, yêu thiên nhiên, trân trọng mọi sự sống. Từ đó, cô đã tự phê phán những bài giảng khô khan, chưa hiểu hết vẻ đẹp của tiếng mẹ đẻ cũng như vẻ đẹp muôn màu của cuộc sống.

Câu 2 (trang 36 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):

Nêu một số chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng. Điều này góp phần thể hiện nét tính cách gì của nhân vật?

Trả lời:

-Một số chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng:

+ Cách giới thiệu về cây sồi hết sức yêu thương, tự nhiên như giới thiệu một người quen cũ của mình với cô giáo: “Nó đây này, cây sồi mùa đông”.

+ Hành động cố gắng vần một măng tuyết để tìm con nhóm sống dưới một cái hố, ân cần đắp cho nhóm tấm chăn mộc mạc và trò chuyện với con nhóm, khen ngợi nó rất dịu dàng: “Nó tự ủ ấm mới khéo chứ!”.

+ Hành động bởi tuyết, đưa cô giáo đi thăm hỏi thế giới bé nhỏ sống dưới gốc cây sồi mùa đông: con nhái, bọ dừa, thằn lằn, rệp cây.

+ Cảm giác buồn, củi đầu xuống khi cô giáo An-na Va-xi-li-ép-na bảo chủ bé phải đi học bằng đường nhựa, không được đi tắt qua rừng để thăm cây sồi và các loài sinh vật. Khi cô giáo nói chủ bẻ có thể được đi tắt qua rừng, Xa-vu-skin không dám hứa với cô em sẽ không đi học trễ. Vì em hiểu, mỗi khi đi qua con đường này, tình yêu dành cho cây sồi và các loài vật sẽ mu chân em lại.

+Lời dặn cô An-na Va-xi-li-ép-na khi gặp các con thú có sừng trên đường về: cô chỉ cần giơ gậy làm nó sợ thôi, không nên đánh nó, nó sẽ “giận và bỏ rừng đi biệt mất”. Lời dặn này thể hiện tình yêu, sự lo lắng, quan tâm mà chú bé dành cho các loài vật.

– Từ các chi tiết trên, có thể nhận ra những đặc điểm sau trong tính cách của chú bé

Xa-vu-skin:

+Tâm hồn trong sáng, đẹp đẽ, hài hoà với thiên nhiên kì diệu.

+ Tấm lòng nhân hậu, yêu thương từ những động vật bé nhỏ, bình thưởng nhất cho đến cây sồi hùng vĩ, cao lớn.

+ Tinh tế, biết cách lo lắng, quan tâm, dịu dàng, chu đáo (thể hiện rõ nhất qua chỉ tiết đứng từ xa để bảo vệ cho cô giáo sau giây phút cô trò chia tay nhau).

Câu 3 (trang 36 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):

Vì sao ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ép-na bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông” và gọi Xa-vu-skin là “chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai”

Trả lời:

Ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ép-na “bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông” và gọi Xa-vu-skin là “chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai” vì:

– Tâm hồn chủ bé chứa đựng một tình yêu rộng lớn, thuần khiết, nâng niu sự sống của muôn loài. Tuy nhiên, vẻ đẹp của thế giới tâm hồn bên trong chủ bé Xa-vu-skin lại không dễ nhận thấy, nó là một “bí ẩn”, một thách thức cho những nhà sư phạm trong quá trình thấu hiểu học sinh, đồng cảm với những cảm xúc, rung động của chúng.

– Cây sồi chứa đựng sự sống diệu kì của tự nhiên, chú bé Xa-vu-skin chứa đựng sự sống, sức mạnh của tương lai một dân tộc: Những công dân nhân hậu, hiểu biết như chú bé chính là thế hệ sẽ phát triển đất nước. Tuy nhiên, đó cũng là những công dân bị ảnh vì thế giới trí tuệ, tâm hồn của các em cần được khơi gợi, đánh thức bằng sức mạnh của giáo dục. Đó chính là sứ mệnh của người thầy, của những bài giảng truyền cảm hứng và tình yêu đến từ những nhà giáo dục như cô An-na Va-xi-li-ép-na.

Câu 4 (trang 36 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):

Thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc qua câu chuyện này là gì?

Trả lời:

- Thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc qua câu chuyện này: Sứ mệnh của giáo dục là cần nuôi dưỡng vẻ đẹp tâm hồn của học sinh đồng thời con người cần sống hài hòa với thiên nhiên, nâng niu mọi sự sống.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG TÁC PHẨM 

Câu hỏi 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Cây sồi mùa đông

Bài giải:

- Giá trị nội dung: Sau khi đọc xong tác phẩm này ta cũng đã có một cái nhìn khác về khung cảnh mùa đông yên bình dưới gốc cây sồi. Ngoài ra, tác phẩm còn cho chúng ta thấy được rằng chính cậu học trò nhỏ đã giúp cô giáo của mình bổ khuyết những kiến thức về cuộc sống thực tế. Vì vậy, đôi khi chúng ta chúng ta cũng cần nhận thức rõ được nhiệm vụ của bản thân. Đối với những người có nhiệm vụ “trồng người” thì cần phải linh hoạt hơn trong việc giảng dạy và luôn thấu hiểu được tâm hồn của các bạn học trò để từ đó mà bồi dưỡng, hun đúc các em một cách tốt nhất.

- Giá trị nghệ thuật: trong tác phẩm này tác giả đã sử dụng chủ yếu biện pháp nghệ thuật nhân hóa để mọi chi tiết trong tác phẩm như có hồn hơn. Đặc biệt hơn cả là để hệ sinh thái dưới gốc cây sồi tăng thêm phần sinh động mà không bị quá đơn điệu.

Câu hỏi 2. Em hãy nêu nội dung chính của bài Cây sồi mùa đông

Bài giải:

"Cây sồi mùa đông" của tác giả người Nga Iu-ri Na-ghi-bin là câu chuyện về một cậu học trò tên là Va-xu-skin, luôn đi học muộn và bị cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na nghi ngờ về đức học của mình. Trong một bài tập về danh từ, cậu bé lấy ví dụ là cây sồi mùa đông là một danh từ và đòi hỏi cô giáo đồng ý. Cô giáo quyết định dẫn cậu bé về gặp mẹ của cậu để giải quyết vấn đề. Trên đường về nhà, cô giáo phát hiện ra rằng cậu bé đi muộn là do cậu đến thăm khu rừng mùa đông, nơi có cây sồi mà cậu yêu thích. Cậu bé dẫn cô giáo khám phá và tìm hiểu về sinh vật sống dưới gốc cây sồi. Khi cả hai trễ giờ, cô giáo quyết định cho cậu bé tiếp tục đi qua khu rừng để đến trường. Sau đó, cô giáo hối hận về sự nghi ngờ của mình và có cái nhìn thiện cảm hơn về cậu học trò Va-xu-skin.

Câu 1 (trang 36 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):

Xác định đề tài và nêu nội dung bao quát của văn bản.

Hướng dẫn trả lời:

Đề tài: Bức tranh thiên nhiên sinh động và tình yêu đối với thiên nhiên

Nội dung bao quát của văn bản: Tác phẩm cây sồi mùa đông kể về câu chuyện của cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na và học trò của cô, cậu bé Va-xu-skin. Cậu bé luôn đi học muộn và trả lời câu hỏi sai, khiến cô giáo nghi ngờ về năng lực của em học sinh này. Cô giáo quyết định yêu cầu cậu đưa mình về gặp mẹ của cậu để tìm hiểu về tình trạng này. Trên con đường về nhà Va-xu-skin, cô giáo đã phát hiện ra rằng cậu bé phải đi qua một khu rừng mùa đông để có thể đến trường, trong khu rừng đó có một cây sồi rất hùng vĩ và một hệ sinh thái nhỏ nằm dưới tán cây. Sau khi cùng cậu học trò khám phá khu rừng, cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na đã hiểu được lý do tại sao cậu bé lại thường xuyên đi học muộn như vậy và có cái nhìn thiện cảm hơn về học sinh của mình. Qua các hình ảnh được miêu tả trong bài như hình ảnh: cây sồi già và ngọn gió, truyện đã ca ngợi sức mạnh của lòng dũng cảm, của bản lĩnh, ý chí, niềm tin của con người trong cuộc sống. Thông qua câu chuyện, tác giả cũng muốn nói về tinh thần nghị lực và bản lĩnh vững vàng của con người sẽ giúp chúng ta vượt qua những trở ngại, khó khăn của cuộc sống.

Câu 2 (trang 36 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):

Nêu một số chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng. Điều này góp phần thể hiện nét tính cách gì của nhân vật?

Hướng dẫn trả lời:

- Một số chi tiết tiêu biểu thể hiện tình cảm mà cậu bé Xa-vu-skin đã dành cho cây sồi và loài vật trong khu rừng:

+ Cách giới thiệu về cây sồi hết sức yêu thương, tự nhiên như một người quen cũ: “Nó đây này, cây sồi mùa đông”.

+ Cố gắng vần một mảng tuyết để tìm con nhím sống dưới một cái hố, ân cần đắp cho nhím tấm chăn trò chuyện với nó, khen ngợi nó rất dịu dàng: “Nó tự ủ ấm mới khéo chứ!”.

+ Hành động bới tuyết, đưa cô giáo đi thăm hỏi thế giới bé nhỏ sống dưới gốc cây sồi mùa đông: con nhái, bọ dừa, thằn lằn, rệp cây.

+ Lời dặn cô An-na Va-xi-li-ép-na khi gặp các con thú có sừng trên đường về: cô chỉ cần giơ gậy làm nó sợ thôi, không nên đánh nó, nó sẽ “giận và bỏ rừng đi biệt mất”.

- Các chi tiết trên góp phần thể hiện nét tính cách của chú bé:

+ Tâm hồn trong sáng, đẹp đẽ, hài hoà với thiên nhiên kì diệu.

+ Tấm lòng nhân hậu, yêu thương từ những động vậ, thiên nhiên.

+ Tinh tế, biết cách lo lắng, quan tâm, dịu dàng, chu đáo (thể hiện rõ nhất qua chỉ tiết đứng từ xa để bảo vệ cho cô giáo sau giây phút cô trò chia tay nhau).

Câu 3 (trang 36 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):

Vì sao ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ép-na bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông” và gọi Xa-vu-skin là “chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai”

Hướng dẫn trả lời:

ở phần cuối truyện, cô An-na Va-xi-li-ép-na bỗng hiểu rằng cái kì diệu nhất trong khu rừng này không phải là cây sồi mùa đông” và gọi Xa-vu-skin là “chú bé công dân tuyệt diệu và bí ẩn của tương lai” vì:

- Tâm hồn chú bé chứa đựng một tình yêu rộng lớn, thuần khiết, nâng niu sự sống của muôn loài. Tuy nhiên, vẻ đẹp của chú bé lại “bí ẩn” không dễ nhận ra, một thách thức cho những nhà sư phạm trong quá trình thấu hiểu học sinh, đồng cảm với những cảm xúc, rung động của chúng.

- Chú bé Xa-vu-skin chứa đựng sự sống, sức mạnh của tương lai một dân tộc: Những công dân nhân hậu, hiểu biết như chú bé chính là thế hệ sẽ phát triển đất nước. Tâm hồn của các em cần được khơi gợi, đánh thức bằng sức mạnh của giáo dục. Đó chính là sứ mệnh của người thầy, của những bài giảng truyền cảm hứng và tình yêu đến từ những nhà giáo dục như cô An-na Va-xi-li-ép-na.

Câu 4 (trang 36 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):

Thông điệp mà nhà văn muốn gửi đến người đọc qua câu chuyện này là gì?

Hướng dẫn trả lời:

Qua câu chuyện về cậu bé Xa-vu-skin đã cho chúng ta hiểu ra rằng những kiến thức mà chúng ta có không bao giờ là đủ cả, chúng ta cần phải học hỏi thêm từ nhiều khía cạnh khác trong cuộc sống và cũng như từ nhiều người khác. Mỗi người chúng ta gặp trong đời đều sẽ có ít nhất một thứ mà chúng ta có thể học tập từ họ. Cần lắng nghe, nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên cho trẻ từ khi chúng rất nhỏ. Đặc biệt cần thay đổi cách học và cách dạy, gắn liền với thực tiễn, trải nghiệm.

Mở rộng:  Nêu tác giả, tác phẩm của bài Cây sồi mùa đông

Bài giải:

Tác giả

Tiểu sử

- Yuri Nagibin sinh ngày 3 tháng 4 1920 (103 tuổi) tại Moscow, Nga.

- Yuri Nagibin là một nhà viết kịch nổi tiếng của Nga. Yuri Nagibin xếp hạng nổi tiếng thứ 97006 trên thế giới và thứ 756 trong danh sách các Nhà viết kịch nổi tiếng.

- Năm 1938 Nagibin tốt nghiệp Đại học và sau đó ông tiếp tục học tại Viện Y tế Moscow. Ông đã không quan tâm đến các bác sĩ của trường, và ông quyết định đến VGIK và viết kịch bản giảng viên.

- Yuri Nagibin được gửi đến Bộ Chính trị Bộ tại Phương diện quân Volkhov vào mùa thu năm 1941. Câu chuyện đầu tiên của ông được in ngay trước khi chiến tranh. Cụ thể là hai tác phẩm: "Double Fault" (1940) và "Whip" (1941).

Tác phẩm nổi bật

-  Truyện ngắn đầu tay Dvoinaya Oshibka ("Sai lầm kép"), xuất hiện trên Tạp chí Ngọn lửa nhỏ 1940

- Hai tập truyện chiến tranh Bolshoye Serdtse ("Trái tim lớn") and Zerno Zhizni ("Hạt của Đời") ra đời năm 1944 và 1948.

- Năm 1962 xuất bản hai tập truyện: Chistiye Prudi, tập truyện về thời thơ ấu những năm 1920 và đầu những năm 1930; and Druzya Moi, Liudi ("Các bạn tôi, Những con người")

- Năm 1960 ông sáng tác Pered Praznikom ("Trước ngày nghỉ lễ"), Poezda na Ostrova ("Ra đảo", 1986), and Vstan' i Idi ("Đứng và đi", 1987).

Tác phẩm 

Thể loại

Truyện ngắn

Xuất xứ của tác phẩm

Văn bản được trích trong tập truyện Người thầy đầu tiên. 

Tóm tắt tác phẩm: 

Văn bản Cây sồi mùa đông kể về câu chuyện của cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na và cậu học trò Va-xu-skin. Khi cậu bé ngày nào cũng đi học muộn trong khi nhà cậu cách trường không xa, cậu còn trả lời câu hỏi không đúng nên khiến cô giáo nghi ngờ rằng cậu là một học sinh ngỗ nghịch. Cô An-na Va-xi-li-ep-na quyết định yêu cầu cậu đưa mình về gặp mẹ của cậu bé. Trên đường đi về nhà Va-xu-skin cô đã phát hiện ra lí do khiến cho cậu bé đi muộn đó chính là khu rừng mùa đông trên con đường đến trường. Nổi bật là cây sồi hùng vĩ đứng hiên ngang giữa rừng tuyết trắng, bên dưới tán cây là cả một hệ sinh thái thu nhỏ được cậu bé Va-xu-skin phát hiện ra. Sau khi cùng thám hiểm khu rừng cùng cậu học trò nhỏ, cô giáo An-na Va-xi-li-ep-na đã hiểu được lí do tại sao cậu bé lại đi học muộn như thế. Điều đó cũng đã khiến cô An-na Va-xi-li-ep-na có cái nhìn thiện cảm hơn về cậu học trò nhỏ của mình.