1. Tác giả, tác phẩm

Tác giả

- An-đéc-xen (1805 - 1875) là nhà văn người Đan Mạch nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em.

- Nhiều truyện của ông được biên soạn lại từ những truyện cổ tích, nhưng cũng có những truyện do ông sáng tạo ra.

- Một số tác phẩm quen thuộc như: Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu…

Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện được xuất bản lần đầu tiên năm 1848 trong phần năm của quyển Nye Eventyr (Những truyện cổ tích mới) với nhan đề Den Lille Pige Med Svovlstikkerne (Cô gái bé nhỏ với những que diêm).

- Bố cục: Gồm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “ Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra ”. Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa.
• Phần 2. Tiếp theo đến “ Họ đã về chầu thượng đế ”. Các lần em bé quẹt que diêm và mộng tưởng thành sự thật.
• Phần 3. Còn lại. Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm.

- Tóm tắt: Trong đêm giao thừa rét mướt, một cô bé đầu trần, chân đi đất, bụng đói nhưng phải đi bán diêm. Cô bé ấy đã mồ côi mẹ và ngay cả bà nội - người yêu thương em nhất cũng đã qua đời. Em không dám về nhà vì sợ bố sẽ đánh em. Vừa lạnh vừa đói, cô bé ngồi nép vào một góc tường rồi khẽ quẹt một que diêm để sưởi ấm. Que diêm thứ nhất cho em có cảm giác ấm áp như ngồi bên lò sưởi. Em vội quẹt que diêm thứ hai, một bàn ăn thịnh soạn hiện lên. Đến quẹt que diêm thứ ba thì một cây thông Noel. Quẹt que diêm thứ tư được thắp lên, lần này là bà nội với khuôn mặt hiền từ hiện ra. Những ảo ảnh đó nhanh chóng tan đi sau sự vụt tắt của que diêm. Em vội vàng quẹt hết cả bao diêm để mong níu bà nội lại. Cuối cùng, cô bé bán diêm đã chết rét trong đêm giao thừa lạnh giá.

2. Hướng dẫn đọc

Câu 1. Chỉ ra các yếu tố của truyện được thể hiện trong văn bản Cô bé bán diêm bằng cách hoàn thành bảng sau:

Các yếu tố của truyện

Cô bé bán diêm

Đề tài

Cuộc sống của những đứa trẻ bất hạnh.

Nhân vật

Em bé bán diêm, người bà, người bố

Sự việc

Trong đêm giao thừa rét mướt, một cô bé đầu trần, chân đi đất, bụng đói nhưng phải đi bán diêm. Em không dám về nhà vì sợ bố sẽ đánh em. Cuối cùng, cô bé bán diêm đã chết rét trong đêm giao thừa lạnh giá.

Chi tiết tiêu biểu

Lần thứ nhất: Lò sưởi xuất hiện.

Lần thứ hai: Bàn ăn hiện ra, trên bàn có ngỗng quay.

Lần thứ ba: Một cây thông Nô-en hiện ra.

Lần thứ tư: Bà mỉm cười hiền hậu.

Lần cuối cùng: Quẹt toàn bộ số diêm còn lại - để gặp lại bà và đi theo bà đến nơi hạnh phúc.

Tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ văn bản

Thương xót, đồng cảm với số phận của cô bé bán diêm.

Chủ đề

Tác phẩm thể hiện tình yêu thương dành cho những số phận bất hạnh, đặc biệt là trẻ em.

Câu 2. Từ việc đọc các văn bản trên, em rút ra bài học kinh nghiệm gì khi đọc truyện ngắn.

Khi đọc truyện ngắn, chúng ta cần chú ý tìm hiểu về đề tài, chủ đề, chi tiết và sự kiện quan trọng. Sau khi đọc xong truyện, người đọc cần rút ra ý nghĩa, bài học của truyện...

1. Tác giả, tác phẩm

• Tác giả

- An-đéc-xen (1805 - 1875) là nhà văn người Đan Mạch nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em.

- Nhiều truyện của ông được biên soạn lại từ những truyện cổ tích, nhưng cũng có những truyện do ông sáng tạo ra.

- Một số tác phẩm quen thuộc như: Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu…

• Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện được xuất bản lần đầu tiên năm 1848 trong phần năm của quyển Nye Eventyr (Những truyện cổ tích mới) với nhan đề Den Lille Pige Med Svovlstikkerne (Cô gái bé nhỏ với những que diêm).

- Nội dung chính: Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng, với các tình tiết diễn biến hợp lí, tác phẩm “Cô bé bán diêm” của An- đéc-xen truyền cho chúng ta lòng thương cảm sâu sắc đối với một em bé bất hạnh

- Bố cục: Gồm 3 phần:

   + Phần 1: Từ đầu đến “ Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra ”. Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa.

   + Phần 2. Tiếp theo đến “ Họ đã về chầu thượng đế ”. Các lần em bé quẹt que diêm và mộng tưởng thành sự thật.

   + Phần 3. Còn lại. Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm.

- Tóm tắt: Trong đêm giao thừa rét mướt, một cô bé đầu trần, chân đi đất, bụng đói nhưng phải đi bán diêm. Cô bé ấy đã mồ côi mẹ và ngay cả bà nội - người yêu thương em nhất cũng đã qua đời. Em không dám về nhà vì sợ bố sẽ đánh em. Vừa lạnh vừa đói, cô bé ngồi nép vào một góc tường rồi khẽ quẹt một que diêm để sưởi ấm. Que diêm thứ nhất cho em có cảm giác ấm áp như ngồi bên lò sưởi. Em vội quẹt que diêm thứ hai, một bàn ăn thịnh soạn hiện lên. Đến quẹt que diêm thứ ba thì một cây thông Noel. Quẹt que diêm thứ tư được thắp lên, lần này là bà nội với khuôn mặt hiền từ hiện ra. Những ảo ảnh đó nhanh chóng tan đi sau sự vụt tắt của que diêm. Em vội vàng quẹt hết cả bao diêm để mong níu bà nội lại. Cuối cùng, cô bé bán diêm đã chết rét trong đêm giao thừa lạnh giá.

2. Hướng dẫn đọc

Câu 1(trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Hãy chỉ ra các yếu tố của truyện được thể hiện trong văn bản Cô bé bán diêm bằng cách hoàn thành bảng sau:

Trả lời:

Câu 2.(trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Từ việc đọc các văn bản trên, em rút ra bài học kinh nghiệm gì khi đọc truyện ngắn?

Trả lời:

Từ việc đọc các văn bản trên, em rút ra được là khi đọc truyện ngắn:

- Phải xác định được đề tài, chủ đề của câu chuyện

- Tóm tắt được các sự việc, chi tiết tiêu biểu

- Nắm được cách thể hiện tình cảm của người viết trong văn bản.  

Tóm tắt

Truyện kể về một cô bé mồ côi mẹ, sống với một ông bố khắc nghiệt và phải đi bán diêm để kiếm sống. Vào ngày cuối năm, đã nửa đêm em vẫn không bán được que diêm nào và không dám về nhà. Vì quá lạnh nên em đã đốt những que diêm của mình lên để sưởi ấm, mỗi một que đốt lên là một ước mơ của em hiện ra và khi que cuối cùng cháy hết là lúc em lìa đời. Ngày đầu năm, mọi người tìm thấy một cô bé đã lạnh cóng với nụ cười nở trên môi.

Bố cục

Có thể chia văn bản thành 3 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến …những lời mắng nhiếc chửi rủa): Hoàn cảnh của cô bé bán diêm.

- Phần 2 (Tiếp theo đến …Đã về chầu thượng đế): Các lần quẹt diêm và những mộng tưởng.

- Phẩn 3 (Còn lại): Cái chết thương tâm của em bé.

Nội dung chính

Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng, với các tình tiết diễn biến hợp lí, tác phẩm “Cô bé bán diêm” của An- đéc-xen truyền cho chúng ta lòng thương cảm sâu sắc đối với một em bé bất hạnh.

Cô bé bán diêm

* Hướng dẫn đọc

• Hãy chỉ ra các yếu tố của truyện được thể hiện trong văn bản Cô bé bán diêm bằng cách hoàn thành bảng sau:

Trả lời:

Các yếu tố của truyện

Cô bé bán diêm

Đề tài

- Cuộc sống của những đứa trẻ bất hạnh.

Nhân vật

- Cô bé bán diêm và các nhân vật trong tưởng tượng của cô bé.

Sự việc

- Do mẹ và bà đã mất nên cô bé sống với bố. - Nhà em rất nghèo phải sống chui rúc một xó tối trên gác sát mái nhà. 

- Cô bé đi bán diêm để kiếm sống qua ngày ngay cả trong đêm giao thừa. 

- Và sáng ngày hôm sau, người ta thấy một em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mirm cười chết vì giá rét trong đêm giao thừa.

Chi tiết tiêu biểu

1. Lần quẹt diêm đầu tiên: em mộng tưởng ra ngôi nhà có lò sưởi.
2. Làn quẹt diêm thứ 2: em mộng tưởng ra cưn phòng có bàn ăn, có ngỗng quay.
3. Lần quẹt diêm thứ 3: em mộng tưởng thấy cây thông nô-en và nến sáng lung linh.
4. Lần quẹt diêm thứ 4: em mộng tưởng em thấy bà nội mỉm cười với em.
5. Lần quẹt diêm thứ 5: em quẹt hế những quê diêm còn lại vì em muốn níu giữ bà ở lại, bà cầm tay em và hai bà cháu vụt bay.

Tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ văn bản

- Thể hiện sự thương xót, cảm thông cho số phận của đứa trẻ nghèo và những ước mơ tươi sáng mà bình dị.

Chủ đề

- Tình yêu thương trước những số phận bất hạnh, khát vọng sống tốt đẹp và ước mơ tươi sáng.

• Từ việc đọc các văn bản trên, em rút ra bài học kinh nghiệm gì khi đọc truyện ngắn?

Trả lời:

- Từ việc đọc các văn bản trên, em rút ra được là khi đọc truyện ngắn phải xác định được đề tài, chủ đề của câu chuyện, tóm tắt được các sự việc, chi tiết tiêu biểu và cách thể hiện tình cảm của người viết trong văn bản. 

A. Soạn bài Cô bé bán diêm ngắn gọn :

Câu 1 (trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

Các yếu tố của truyện

Cô bé bán diêm

Đề tài

- Cuộc sống của những đứa trẻ bất hạnh.

Nhân vật

- Cô bé bán diêm và các nhân vật trong tưởng tượng của cô bé.

Sự việc

- Do mẹ và bà đã mất nên cô bé sống với bố. - Nhà em rất nghèo phải sống chui rúc một xó tối trên gác sát mái nhà. 

- Cô bé đi bán diêm để kiếm sống qua ngày ngay cả trong đêm giao thừa. 

- Và sáng ngày hôm sau, người ta thấy một em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mirm cười chết vì giá rét trong đêm giao thừa.

Chi tiết tiêu biểu

1. Lần quẹt diêm đầu tiên: em mộng tưởng ra ngôi nhà có lò sưởi.
2. Làn quẹt diêm thứ 2: em mộng tưởng ra cưn phòng có bàn ăn, có ngỗng quay.
3. Lần quẹt diêm thứ 3: em mộng tưởng thấy cây thông nô-en và nến sáng lung linh.
4. Lần quẹt diêm thứ 4: em mộng tưởng em thấy bà nội mỉm cười với em.
5. Lần quẹt diêm thứ 5: em quẹt hế những quê diêm còn lại vì em muốn níu giữ bà ở lại, bà cầm tay em và hai bà cháu vụt bay.

Tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ văn bản

- Thể hiện sự thương xót, cảm thông cho số phận của đứa trẻ nghèo và những ước mơ tươi sáng mà bình dị.

Chủ đề

- Tình yêu thương trước những số phận bất hạnh, khát vọng sống tốt đẹp và ước mơ tươi sáng.

Câu 2 (trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

Khi đọc truyện ngắn em cần phải:

- Đọc kĩ, đọc cẩn thận để tìm được những ý chính tóm tắt lại nội dung truyện.

- Xác định để tài chủ đề của cậu chuyện.

- Hiểu được ý nghĩa và thông điệp mà câu chuyện muốn gửi gắm

- Xác định những nghệ thuật đặc sắc trong truyện

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Cô bé bán diêm:

I. Tác giả

Tiểu sử

- An-đéc-xen (1805 – 1875) là nhà văn Đan Mạch.

- Ông sớm mồ côi cha và phải tự bươn chải kiếm sống. Tuổi thơ ông sớm phải làm nhiều nghề như dệt vải, thợ may, công nhân sau đó làm diễn viên và sau này chuyển sang viết văn. Có lẽ những gì mà ông trải qua trong thời niên thiếu đã trở thành nguồn cảm hứng cho những sáng tác sau này của ông.

- Đời sống tình duyên gặp nhiều trắc trở và đau khổ khi không được đáp trả tình cảm. Nhiều ý kiến cho rằng ông là người đồng tính luyến ái.

Sự nghiệp văn học

- Ông là nhà văn vĩ đại của Đan Mạch thế kỉ XIX, là danh nhân văn hóa thế giới.

- Nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em.

- Nhiều truyện ông biên soạn lại từ truyện cổ tích, nhưng cũng có những truyện do ông hoàn toàn sáng tạo ra.

Tác phẩm chính: Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu…

Phong cách sáng tác

- Truyện của ông nhẹ nhàng, toát lên lòng yêu thương con người, đượm màu sắc hư ảo và thơ mộng, thể hiện niềm tin vào sự thắng lợi cuối cùng của cái tốt đẹp trên thế gian.

II. Tác phẩm

Xuất xứ

- Đoạn trích Cô bé bán diêm trích trong tác phẩm Cô bé bán diêm – một trong những truyện ngắn hay, nổi tiếng giàu giá trị nhân văn.

Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (từ đầu… “cứng đờ ra”): Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm.

- Phần 2 (tiếp… “chầu Thượng đế”): Những lần quẹt diêm những mơ ước giản dị hiện ra.

- Phần 3 (còn lại) Cái chết của cô bé bán diêm và thái độ của mọi người.

Tóm tắt

Truyện kể về một cô bé bán diêm trong đêm giao thừa. Cô bé có một hoàn cảnh khó khăn mẹ và bà đều đã mất em phải sống với một người bố độc ác trong một căn nhà tồi tàn. Vào đêm giao thừa em đi bán diêm với một bộ quần áo mỏng manh rách rưới và cái bụng không có gì ăn. Nhưng em không dám về nhà vì sợ rằng về nhà bố sẽ đánh khi chưa bán được bao diêm nào cả. Em rét quá không thể tiếp tục đi được nữa nên đã ngồi vào một xó nhỏ giữa hai bức tường. Em quẹt diêm để sưởi ấm. Và khi những que diêm được quẹt lên bao mộng tưởng trong đầu em xuất hiện. Đến khi em quẹt que diêm thứ tư thì người bà hiền từ hiện lên. Em cầu khẩn bà hãy cho em được đi cùng bà. Cuối cùng thì hai bà cháu đã cùng cầm tay nhau bay lên thiên đường nơi mẹ đang ở đó chờ.

Giá trị nội dung

- Tình cảnh đáng thương của cô bé bán diêm nghèo khổ, qua đó thể hiện niềm xót thương, đồng cảm của tác giả với những con người bất hạnh.

Giá trị nghệ thuật

- Trí tưởng tượng bay bổng.

- Đan xen yếu tố thật và mộng tưởng.

- Kết hợp tự sự, miêu tả, biểu cảm.

I. Đôi nét về tác giả An - đéc - xen

- An- đéc- xen( 1805- 1875) tên đầy đủ là Christian Andersen

- Quê quán: nhà văn người Đan Mạch

- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:

   + Ông là nhà văn nổi tiếng với thể loại truyện dành cho trẻ em, nhiều truyện ông biên soạn lại từ truyện cổ tích nhưng có nhiều truyện là của ông.

   + Năm 1835, ông bắt đầu sáng tác truyện kể nhan đề Chuyện kể cho trẻ em tại Ý

   + Từ đó ông thường xuyên cho ra đời cac âu truyện như Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của Hoàng đế, Chú vịt con xấu xí…

- Phong cách sáng tác:

   + Phong cách giản dị đan xen giữa mộng tưởng và hiện thực, những câu truyện ông viết hầu hết dành cho trẻ em.

II. Đôi nét về tác phẩm Cô bé bán diêm

Hoàn cảnh sáng tác

- Văn bản được viết vào năm 1845, khi tên tuổi của tác giả lừng danh thế giới với trên 20 năm cầm bút

Bố cục

- Đoạn 1: (Từ đầu đến “bàn tay em đã cứng đờ ra”): Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa giá rét

- Đoạn 2: (tiếp đéo đến “họ đã về chầu Thượng Đế”): Các lần quẹt diêm, mộng tưởng và hiện thực

- Đoạn 3: Còn lại: Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm

Giá trị nội dung

- Qua câu truyện nhà văn đã đưa đến chúng ta một thông điệp ý nghĩa: Lòng thương cảm trước số phận của trẻ thơ bất hạnh, hãy phấn đấu vì một tương lai cho tuổi thơ tốt đẹp tràn đầy hạnh phúc.

Giá trị nghệ thuật

- Với cách kể chuyện hấp dẫn chân thực, diễn biến tâm lí nhân vật sâu sắc, tác giả còn sử dụng thành công biện pháp tương phản nhằm tạo điểm nhấn về một số phấn bất hạnh nhưng em luôn cháy lên khát vọng sống tốt đẹp và những ước mơ tươi sáng.

III. Dàn ý phân tích tác phẩm Cô bé bán diêm

I. Mở bài

- Nêu một vài nét về tác giả An- đéc- xen: là nhà văn nổi tiếng với thể loại truyện dành cho trẻ em, nhiều truyện ông biên soạn lại từ truyện cổ tích nhưng có nhiều truyện là của ông

- Một vài nét về tác phẩm: là một trong những câu truyện nổi tiếng của ông viết về đề tài thiếu nhi, được viết vào năm 1845, khi tên tuổi của tác giả lừng danh thế giới với trên 20 năm cầm bút

II. Thân bài

• Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm gia thừa giá rét

- Mẹ mất, bà nội cũng qua đời nên cô bé phải sống với bố

- Nhà em rất nghèo phải sống chui rúc tại một xó tối trên gác sát mái nhà

- Bố em khó tính, em luôn phải nghe những lời mắng nhiếc, chửi rủa và phải đi bán diêm để kiếm sống

⇒ Em có hoàn cảnh rất đáng thương, nghèo khổ, cô dơn và đói rét

- Thời gian bán diêm: Đêm giao thừa giá rét

- Không gian : Nơi đường phố, tuyết rơi rét buốt

   + Trời rét , tuyết rơi, giá lạnh thấu xương nhưng em chỉ mặc phong phanh với đôi chân trần

   + Những ngôi nhà xinh xắn có dây thường xuân bao quanh ở trên phố còn nhà em thì trong một xó tối tăm

⇒ Những hình ảnh tương phản làm nổi bật lên sự thiếu thốn khổ cực của em cả về mặt vật chất lẫn tinh thần. Qua đó lay động sự cảm thương nơi người đọc

• Các lần quẹt diêm, mộng tưởng và thực tại

- Cô bé bán diêm có năm lần quẹt diêm trong đó có 4 lần quẹt một que và lần cuối cùng là quẹt hết những que diêm còn lại.

- Thực tế của em ở trong hoàn cảnh đau khổ nhưng mộng tưởng thì lại vô cùng tươi đẹp

   + Lần 1 quẹt diêm: Em mộng tưởng ra ngôi nhà có lò sưởi⇒ thể hiện mong ước được sưởi ấm

   + Lần 2 quẹt diêm: Em mộng tưởng thấy căn phòng với bàn ăn, có ngỗng quay ⇒ mong ước được ăn trong ngôi nhà thân thuộc với đầy đủ mọi thứ

   + Lần 3 quẹt diêm: Em mộng tưởng thấy cây thông Nô-en và nến sáng lung linh⇒ Mong ước được vui đón tết trong ngôi nhà của mình

   + Lần 4 quẹt diêm: Em thấy bà nội mỉm cười với em ⇒ mong được ở mãi bên bà

   + Lần 5: Em quẹt hết những que diêm còn lại vì em muốn níu bà em lại, bà cầm tay em rồi hai bà cháu vụt bay- họ về chầu thượng đế

⇒ Thực tại và mộng tưởng xen kẽ nối tiếp nhau lặp lại và có những biến đổi thể hiện sự mong ước nhưng vô vọng của cô bé.Nhưng ngay cả cái chết cũng được miêu tả một cách thật bay bổng và nhân văn

• Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm

- Cô bé chết giữa đường phố, mọi người đi qua không một ai giúp đỡ em

⇒ Một xã hội lạnh lùng vô cảm, thơ ơ với nỗi bât hạnh của người nghèo

⇒ Tác giả đã dành cho em tất cả niềm cảm thương sâu sắc nhất thể hiện tính nhân văn của tác phẩm.

III. Kết bài

- Khái quát lại vài nét nội dung nghệ thuật và nội dung: Bằng ngòi bút đẫm chất hiện thực và nhân văn tác giả đã đưa người đọc đến sự rung cảm nhất định là niềm cảm thông trước số phận bất hạnh của cô bé bán diêm cũng như thấy được sự thờ ơ của xã hội trước những số phận khó khăn.

- Lời khuyên của bản thân: Mỗi chúng ta nên sống một cách rộng lượng, biết yêu thương và san sẻ, biết giúp đỡ người khác để xã hội ngày một tươi đẹp.

Câu 1 (trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Kẻ bảng vào vở và điền các thông tin.

Lời giải chi tiết:

Các yếu tố của truyện

Cô bé bán diêm

Đề tài

Cuộc sống của những đứa bé bất hạnh

Nhân vật

Cô bé bán diêm và các nhân vật trong tưởng tượng của cô bé

Sự việc

- Do mẹ và bà đã mất nên cô bé sống với bố

- Nhà em rất nghèo phải sống chui rúc một xó tối trên gác sát mái nhà

- Cô bé đi bán diêm để kiếm sống qua ngày ngay cả trong đêm giao thừa

- Sáng ngày hôm sau, người ta thấy một em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười chết vì giá rét trong đêm giao thừa

Chi tiết tiêu biểu

- Lần quẹt diêm đầu tiên: em mộng tưởng ra ngôi nhà có lò sưởi

- Lần quẹt diêm thứ 2: em mộng tưởng ra căn phòng có bàn ăn, có ngỗng quay

- Lần quẹt diêm thứ 3: em mộng tưởng thấy cây thông Nô-en và nến sáng lung linh

- Lần quẹt diêm thứ 4: em mộng tưởng thấy bà nội mỉm cười với em

- Lần quẹt diêm thứ 5: em quẹt hết những que diêm còn lại vì em muốn níu giữ bà ở lại, bà cầm tay em và hai bà cháu vụt bay

Tình cảm, cảm xúc của người viết

Thương xót, cảm thông cho số phận của đứa trẻ nghèo và những ước mơ tươi sáng mà bình dị

Chủ đề

Tình yêu thương trước những số phận bất hạnh, khát vọng sống tốt đẹp và ước mơ tươi sáng

Câu 2 (trang 75 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Rút ra bài học cho bản thân em khi học các văn bản trên.

Lời giải chi tiết:

Từ việc đọc các văn bản trên, em rút ra được là khi đọc truyện ngắn:

- Phải xác định được đề tài, chủ đề của câu chuyện

- Tóm tắt được các sự việc, chi tiết tiêu biểu

- Nắm được cách thể hiện tình cảm của người viết trong văn bản.  

Kiến thức văn học: Về văn bản Cô bé bán diêm
- Xuất xứ: Văn bản Cô bé bán diêm trích trong tác phẩm Cô bé bán diêm – một trong những truyện ngắn hay, nổi tiếng giàu giá trị nhân văn.
- Thể loại: Truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự
- Cốt truyện – Các sự việc chính:
+Trong đêm giao thừa, em đi bán diêm với một bộ quần áo mỏng manh rách rưới và cái bụng không có gì ăn.
+Cô bé có hoàn cảnh thật cô đơn, tội nghiệp, đáng thương. Mẹ và bà đều đã mất. Gia sản tiêu tán, em phải sống với một người bố độc ác trong một căn nhà tồi tàn.
+Nhưng em không dám về nhà vì sợ rằng về nhà bố sẽ đánh khi chưa bán được bao diêm nào cả.
+ Em rét quá không thể tiếp tục đi được nữa nên đã ngồi vào một xó nhỏ giữa hai bức tường. +Em quẹt diêm để sưởi ấm. Trong hiện thực đói, rét, cô đơn, em mộng tưởng về lò sưởi, bàn ăn thịnh soạn, cây thông nô el, người bà hiền hậu, bà đưa em về trời.
+Sáng mùng một đầu năm, mọi người vui vẻ ra khỏi nhà và bàn tán, dửng dưng khi trông thấy ở góc tường một bé đã chêt vì lạnh cóng.

- Tóm tắt

Truyện kể về một cô bé bán diêm trong đêm giao thừa. Cô bé có một hoàn cảnh khó khăn mẹ và bà đều đã mất em phải sống với một người bố độc ác trong một căn nhà tồi tàn. Vào đêm giao thừa em đi bán diêm với một bộ quần áo mỏng manh rách rưới và cái bụng không có gì ăn. Nhưng em không dám về nhà vì sợ rằng về nhà bố sẽ đánh khi chưa bán được bao diêm nào cả. Em rét quá không thể tiếp tục đi được nữa nên đã ngồi vào một xó nhỏ giữa hai bức tường. Em quẹt diêm để sưởi ấm. Và khi những que diêm được quẹt lên bao mộng tưởng trong đầu em xuất hiện. Đến khi em quẹt que diêm thứ tư thì người bà hiền từ hiện lên. Em cầu khẩn bà hãy cho em được đi cùng bà. Cuối cùng thì hai bà cháu đã cùng cầm tay nhau bay lên thiên đường nơi mẹ đang ở đó chờ. Sáng mùng một đầu năm, mọi người vui vẻ ra khỏi nhà và bàn tán, dửng dưng khi trông thấy ở góc tường một bé đã chêt vì lạnh cóng.

- Bố cục :3 phần
+Phần 1 (từ đầu.. "cứng đờ ra") : Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm.
+Phần 2 (tiếp.. "chầu Thượng đế") : Những lần quẹt diêm những mơ ước giản dị hiện ra.
+ Phần 3 (còn lại) Cái chết của cô bé bán diêm và thái độ của mọi người.

- Giá trị nội dung: Tình cảnh đáng thương của cô bé bán diêm nghèo khổ, qua đó thể hiện niềm xót thương, đồng cảm của tác giả với những con người bất hạnh.

- Giá trị nghệ thuật: Trí tưởng tượng bay bổng, Đan xen yếu tố thật và mộng tưởng, Kết hợp tự sự, miêu tả, biểu cảm.
- Ý nghĩa, thông điệp của truyện: Là một truyện ngắn thể hiện rất rõ nét tấm lòng nhân đạo, giàu tình yêu thương của nhà văn An-đéc-xen với những con người nhỏ bé, nghèo khổ bất hạnh đặc biệt là trẻ em trong xã hội lúc bấy giờ.

Kiến thức thể loại văn học – Truyện ngắn
- Là thể loại tự sự, kể bằng văn xuôi, có xu hướng ngắn gọn, súc tích, có chuỗi các sự việc mở đầu, diễn biến và kết thúc, qua đó thể thiện một bài học, ý nghĩa nào đó.
- Đặc trưng của thể loại truyện ngắn:
+Có dung lượng ngắn
+Có cốt truyện cô đọng, hàm súc. Cốt truyện thường gồm 5 sự việc chính sau: Sự việc mở đầu, sự việc thắt nút, sự việc phát triển, sự việc đỉnh điểm, sự việc kết thúc.
+ Về nhân vật: Mỗi truyện ngắn mang nhiều màu sắc, sinh động, có nét đặc sắc riêng. Các nhân vật trong truyện chia làm 2 tuyến chính: Nhân vật chính và nhân vật phụ.
+ Mỗi truyện luôn có nhiều chi tiết nghệ thuật đặc sắc thể hiện thông qua các biện pháp tu từ so sánh, đối lập, điệp ngữ, ẩn dụ ấn tượng.
+Có tình huống truyện lôi cuốn, độc đáo

* Đặc điểm của đề tài: Là phạm vi hiện thực mà nhà văn lựa chọn và miêu tả

*Đặc điểm của chủ đề: Là vấn đề chủ yếu, trung tâm, là phương diện chính của đề tài, là yếu tố quan trọng nhất của tác phẩm văn học. Chủ đề luôn được xây dựng từ một đề tài nhất định.
*Thông điệp, bài học: Mỗi truyện gửi gắm một thông điệp, ý nghĩa nào đó.

Hướng dẫn Soạn bài Đọc mở rộng theo thể loại: Cô bé bán diêm - Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo
Câu 1 (trang 75)
Hãy chỉ ra các yếu tố của truyện được thể hiện trong văn bản Cô bé bán diêm
Trả lời
Các yếu tố của truyện
-Đề tài: Cuộc sống của những đứa trẻ bất hạnh.
-Nhân vật:
+Nhân vật chính là cô bé bán diêm
+Nhân vật phụ: Người bố, người qua đường, những người sống ở góc phố đấy, các nhân vật trong tưởng tượng của cô bé.
-Sự việc:
+ Mẹ và bà đã mất, cô bé sống với bố.
+ Gia sản nhà em tiêu tán, em và bố phải sống chui rúc một xó tối trên gác sát mái nhà.
+Bố nghiện rượu, bắt em đi bán diêm trong cả đêm giao thừa để kiếm sống qua ngày và đưa tiền cho cha em mua rượu.
+Không bán được bao diêm nào, em không dám về nhà.
+ Em ngồi nép mình vào góc tường.
+Em quẹt diêm để sưởi ấm. Trong hiện thực đói, rét, cô đơn, em mộng tưởng về lò sưởi, bàn ăn thịnh soạn, cây thông nô el, người bà hiền hậu, bà đưa em về trời.
+Sáng mùng một đầu năm, mọi người vui vẻ ra khỏi nhà và bàn tán, dửng dưng khi trông thấy ở góc tường một bé đã chết vì lạnh cóng trong đêm giao thừa.

-Chi tiết tiêu biểu:
+Trong cả đêm giao thừa, co bé đầu trần, chân đất, bụng đói, dò dẫm đi bán diêm.
+Không bán được bao diêm nào nên em không dám về nhà vì sợ bố đánh.
+ Em quẹt diêm sưởi ấm. Lần quẹt diêm đầu tiên: Em mộng tưởng ra ngôi nhà có lò sưởi ấm áp.
+Lần quẹt diêm thứ hai, em mộng tưởng ra bàn ăn thịnh soạn có ngỗng quay.
+Lần quẹt diêm thứ 3, em mộng tưởng thấy cây thông nô-en và nến sáng lung linh.
+Lần quẹt diêm thứ tư, em mộng tưởng em thấy bà nội mỉm cười với em.
+Lần quẹt diêm thứ năm, em quẹt hết những quê diêm còn lại vì em muốn níu giữ bà ở lại, bà cầm tay em và hai bà cháu vụt bay.

-Tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ văn bản
+Tác giả thương xót, cảm thông cho số phận của những trẻ nghèo, bất hạnh
+Trân trọng những ước mơ bình dị, chính đáng của trẻ em.
+Mong ước xã hội biết đồng cảm, chia sẻ, chung ta giúp đỡ những trẻ em có số phận bất hạnh để các em được có mái ấm gia đình, được chăm sóc, được vui chơi chính đáng.
-Chủ đề: Tình yêu thương trước những số phận bất hạnh, khát vọng sống tốt đẹp và ước mơ tươi sáng.

Câu 2 (trang 75) Từ việc đọc các văn bản trên, em rút ra bài học kinh nghiệm gì khi đọc truyện ngắn?
Trả lời:
Từ việc đọc các văn bản trên, em rút ra 7 bài học, kinh nghiệm khi đọc truyện ngắn. Cụ thể là:
- Cần hiểu được khái niệm, những đặc trưng của thể loại truyện ngắn
- Cần xác định được đề tài mà nhà văn lựa chọn và kể trong truyện
- Cần hiểu được chủ của truyện.
- Cần xác định được các tuyến nhân vật
- Cần nhớ cốt truyện và các chi tiết tiêu biểu trong truyện để tóm tắt được truyện.
- Cần nhận ra được tình huống truyện cũng như các biện pháp tu từ so sánh, đối lập, điệp ngữ, ẩn dụ độc đáo.
- Cần hiểu được tình cảm của người viết và rút ra được thông điệp, bài học của câu chuyện.

** Viết đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu) nêu cảm nghĩ của em về cô bé bán diêm trong tác phẩm
Truyện ngắn "Cô bé bán diêm" của nhà văn Andersen thể hiện hình ảnh em bé bán diêm thật cô đơn, tội nghiệp, bất hạnh. Trong không khí giao thừa nhà nhà đoàn viên mà em vẫn phải đi bán diêm. Dù rất đói, lạnh, rét buốt mà em vẫn không dám về nhà vì sợ cha đánh. Chao ôi, cả người đời và chính cả cha đẻ đã đối xử thật tàn nhẫn với em. Có lẽ, cách tác giả gửi gắm lòng thương cảm, trân trọng uóc mơ bình dị của em chính là qua những lần quẹt diêm cùng những mộng tưởng của em. Tình huống truyện và nghệ thuật đối lập đã làm nổi bật hiện thực xã hội lúc bấy giờ. Người đời quá vô cảm với những cảnh đời nghèo khổ, bất hạnh. Bởi thế, trong sáng ngày mùng một đầu năm, mọi người trông thấy thi thể lạnh cóng của em cũng chỉ nhận được những ánh nhìn lạnh nhạt và bàn tán xì xào. Kết thúc câu chuyện thật buồn nhưng tình yêu của nhà văn dành cho em thì thật cảm động qua cách miêu tả thi thể em với đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười, đồng thời tưởng tượng ra cảnh huy hoàng của hai bà cháu lúc về trời. Truyện gửi gắm thông điệp về tình người, về ước mơ tươi đẹp và lòng thương cảm tới những số phận nghèo khổ, bất hạnh.