Tóm tắt văn bản

Ngọc Hoàng trước khi sáng tạo ra con người đã nặn ra vạn vật nhưng lúc sơ khởi còn thiếu nguyên liệu và do sự nóng vội nên có một số động vật vẫn chưa có cấu tạo hoàn chỉnh. Vì vậy, Ngọc Hoàng đã phái ba vị Thiên thần mang nguyên liệu xuống núi để thực hiện việc tu bổ, bù đắp cho những con vật mà cơ thể còn khiếm khuyết. Nghe tin, các con vật tìm đến nơi để xin những thứ mình cần, dần dần mọi nguyên liệu cũng vừa hết. Lúc này, con vịt và con chó đều thiếu một cẳng nên đến xin nhưng vì đã hết nguyên liệu nên Thiên thần từ chối. Sau một hồi chó và vịt nài nỉ, ngài quyết định tạm bẻ chân ghế chắp một chân cho con vịt và một chân sau bị thiếu cho con chó và dặn rằng khi ngủ chớ để cẳng xuống đất. Từ đó, hai giống vật này khi ngủ đều giơ một cẳng lên trên không.

Tiếp đến, mấy loại chim khác cũng đến cùng lúc như chiền chiện, đỏ nách,... Do hồi đó, Ngọc Hoàng làm vội nên tất cả đều thiếu hai chân. Cuối cùng, một trong ba vị Thiên thần bẻ một nắm chân hương, gắn cho mỗi con một đôi làm chân cùng lời dặn chịu khó giữ gìn, khi nào muốn dùng hãy nhớm chân xuống đất xem vững không rồi hãy đậu. Từ đó, các loài chim vẫn giữ thói quen chới với ba lần để thử đặt chân trước khi đậu.

Câu 1 trang 22 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Bạn hãy đọc văn bản Cuộc tu bổ lại các giống vật vặt kiểm tra kĩ năng đọc hiểu thể loại thần thoại bằng cách điền thông tin vào bảng sau (làm vào vở):

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Những đặc điểm chính

Nhận xét (kèm bằng chứng, nếu có)

Nhân vật

Không gian

Thời gian

Cốt truyện

Nhận xét chung

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Tìm các yếu tố đáp ứng đúng theo những đặc điểm chính của truyện thần thoại.

Lời giải chi tiết:

Những đặc điểm chính

Nhận xét (kèm bằng chứng, nếu có)

Nhân vật

Là vị thần, có sức mạnh và khả năng phi thường (nặn ra vạn vật) à Ngọc Hoàng, thiên thần.

Không gian

Không có địa điểm cụ thể, rõ ràng.

Thời gian

Thời gian cổ xưa, không rõ ràng “lúc sơ khởi”

Cốt truyện

Tập trung nói về quá trình hoàn thiện, tu bổ lại các giống vật của Ngọc Hoàng.

Nhận xét chung

- Cuộc tu bổ lại các giống vật là một truyện thần thoại.

- Truyện đã giải thích quá trình tu bổ lại các giống vật, bù đắp những phần cơ thể còn thiếu để chúng có hình dạng giống ngày nay.

Câu 2 trang 22 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Truyện Cuộc tu bổ lại các giống vật có gì giống và khác với truyện Prô-mê-tê và loài người?

Phương pháp giải:

Đọc hai văn bản Cuộc tu bổ lại các giống vật và Prô-mê-tê và loài người.

Lời giải chi tiết:

* Điểm giống nhau:

- Đều là truyện thần thoại.

- Đều nói về sự hình thành của các giống vật, con vật.

* Điểm khác nhau:

Prô-mê-tê và loài người

Cuộc tu bổ lại các giống vật

- Thần thoại Hy Lạp.

- Nói về quá trình tạo lập con người và thế giới muôn loài.

- Các con vật trong truyện được nặn ra từ đất và nước.

- Các con vật trong truyện được ban cho đặc ân, “vũ khí” riêng để tự bảo vệ mình.

- Thần thoại Việt Nam.

- Nói về quá trình tu bổ, hoàn thiện của con vật.

- Các con vật trong truyện được nặn ra từ nguyên liệu không cụ thể.

- Các con vật chưa được hoàn thiện, cần được tu bổ.

Câu 3 trang 22 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Bạn rút ra bài học gì về cách đọc thể loại thần thoại sau khi đọc truyện trên?

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản.

- Rút ra bài học về cách đọc.

Lời giải chi tiết:

Bài học được rút ra về cách đọc thể loại thần thoại sau khi đọc truyện trên:

- Đọc với một thái độ tôn trọng.

- Đọc văn bản đi kèm với đọc chú thích để hiểu những từ ngữ khó.

- Đây là truyện thần thoại nên sẽ mang nhiều yếu tố và cách lí giải chứa nhiều sự tưởng tượng, hư cấu. Vì vậy, khi đọc không nên đưa ra sự đánh giá hay cái nhìn chủ quan mang tính hiện đại của mình đối với một thể loại văn học thời xưa.

Soạn bài Cuộc tu bổ lại các giống vật

Câu 1. Bạn hãy đọc văn bản Cuộc tu bổ lại các giống vật vặt kiểm tra kĩ năng đọc hiểu thể loại thần thoại bằng cách điền thông tin vào bảng sau (làm vào vở):

Những đặc điểm chính

Nhận xét

Nhân vật

Ngọc Hoàng, Thiên thần

Không gian

Không có địa điểm cụ thể

Thời gian

Không có thời gian rõ ràng

Cốt truyện

Ngọc Hoàng sai ba vị thiên thần xuống tu bổ, bù đắp cho các con vật có cơ thể chưa được đầy đủ.

Nhận xét chung

Tác phẩm đã giải thích quá trình tu bổ các loài vật, giúp chúng có cơ thể hoàn thiện.

Câu 2. Truyện Cuộc tu bổ lại các giống vật có gì giống và khác với truyện Cuộc tu bổ lại các giống vật ?

- Giống nhau:

• Thuộc thể loại thần thoại.
• Sử dụng các yếu tố tưởng tượng, kì ảo.

- Khác nhau:

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Thần thoại Việt Nam

Thần thoại Hy Lạp

Kể về quá trình tu bổ, hoàn thiện loài vật

Kể về quá trình sáng lập con người và thế giới muôn loài

Các con vật được tu bổ từ nguyên liệu không cụ thể.

Các con vật được nặn thành từ đất và nước.

Chưa được hoàn thiện, cần tu bổ.

Được ban cho các “vũ khí” riêng biệt.

Câu 3. Bạn rút ra bài học gì về cách đọc thể loại thần thoại sau khi đọc truyện trên?

Khi đọc thần thoại cần chú ý các từ khó. Có thể kết hợp đọc các bài viết giới thiệu, bình luận về thần thoại đó…

* Hướng dẫn đọc

Nội dung chính: Văn bản Cuộc tu bổ lại các giống vật lí giải một cách hài hước về đặc điểm của các loài vật trong tự nhiên thông qua tình huống đi tu bổ lại các giống vật của Ngọc Hoàng.

Câu 1 (trang 22 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Những đặc điểm chính

Nhận xét

Nhân vật

- Ngọc Hoàng:

là những người đứng đầu và có quyền năng nhưng làm việc khá hấp tấp và không cẩn thận

- Thiên thần:

Ba vị thiên thần thì làm việc rất có trách nhiệm.

Không gian

- Địa điểm không cụ thể.

Chỉ có cảnh các thiên thần xuống núi để giúp đỡ vạn vật và các thiên thần bay về trời

Thời gian

- Thời gian không rõ ràng, lúc sơ khởi

Cốt truyện

- Ngọc Hoàng sai ba vị thiên thần xuống tu bổ, bù đắp cho các con vật có cơ thể chưa được đầy đủ.

Nhận xét chung

- Tác phẩm lí giải sự ra đời của vạn vật trên Trái Đất rất thú vị và hấp dẫn

Câu 2 (trang 22 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Tiêu chí

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Cuộc tu bổ lại các giống vật

Giống nhau

-  Thuộc thể loại thần thoại.

-  Sử dụng các yếu tố tưởng tượng, kì ảo.

Khác nhau

Thể loại

Thần thoại Việt Nam

Thần thoại Hy Lạp

Nội dung

Kể về quá trình tu bổ, hoàn thiện loài vật

Kể về quá trình sáng lập con người và thế giới muôn loài

Đặc điểm

Các con vật được tu bổ từ nguyên liệu không cụ thể.

Các con vật được nặn thành từ đất và nước.

Kết cấu

Chưa được hoàn thiện, cần tu bổ.

Được ban cho các “vũ khí” riêng biệt.

Câu 3 (trang 22 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

- Khi đọc thần thoại cần chú ý đặc trưng thể loại, các từ khó, nội dung.

- Khi đọc cần mở rộng tư duy, tưởng tượng phong phú không nên cứng nhắc.

- Nên hiểu vấn đề trong mối quan hệ với thời điểm lịch sử đó.

Cuộc tu bổ lại các giống vật

• Xuất xứ

- Văn bản in trong Lược khảo về thần thoại Việt Nam, Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2003 (trang 77-78)

• Giá trị nội dung

- Truyện đã giải thích quá trình tu bổ lại các giống vật, bù đắp những phần cơ thể còn thiếu để chúng có hình dạng giống ngày nay.

- Văn bản tập trung nói về quá trình hoàn thiện, tu bổ lại các giống vật của Ngọc Hoàng.

• Giá trị nghệ thuật

- Văn bản thể hiện được những đặc trưng của thể loại thần thoại như thời gian, không gian, cốt truyện

- Cốt truyện đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với dân gian

- Từ ngữ được sử dụng giản dị, mộc mạc, dễ hiểu

- Giọng điệu tươi vui, hóm hỉnh, hài hước

Hướng dẫn đọc

Câu 1: Bạn hãy đọc văn bản Cuộc tu bổ lại các giống vật  và tự kiểm tra kĩ năng đọc hiểu thể loại thần thoại bằng cách điền thông tin vào bảng sau ( làm vào vở)

Trả lời

 Những đặc điểm chính

 Nhận xét ( kèm bằng chứng nếu có)

 Nhân vật

 -Ngọc hoàng dù là những người đứng đầu và có quyền năng nhưng làm việc khá hấp tấp và không cẩn thận. Cụ thể hơn là họ đã làm nhiều loại động vật như vịt, chó, chiền chiện đều thiếu mất bộ phận cần thiết

-Ba vị thiên thần thì làm việc rất có trách nhiệm. Họ cố gắng lấy cả chân ghế, chân hương để giúp đỡ những con vật bị thiếu bộ phận

 Không gian

 Không gian ở đây không được miêu tả nhiều. Chỉ có cảnh các thiên thần xuống núi để giúp đỡ vạn vật và các thiên thần bay về trời

 Thời gian

 Bối cảnh thời gian được lấy lúc sơ khởi, trước khi Ngọc hoàng tạo ra vạn vật

 Cốt truyện

 Cốt truyện khá thú vị khi lồng việc nói về nguồn gốc của các loài vật vào việc Ngọc Hoàng hấp tấp tạo nên vạn vật ,có con vật bị thiếu bộ phận

 Nhận xét chung

 Đây là một câu truyện thần thoại khá thú vị về sự ra đời của vạn vật

Câu 2: Truyện Cuộc tu bổ lại các giống vật có gì giống và khác truyện Prô-mê-tê và loài người ?

Trả lời

Điểm giống:

- Cùng là truyện thần thoại nói về nguồn gốc của vạn vật

-Cốt truyện khá tương đồng. Ví dụ như: Ngọc Hoàng và Ê-pi-mê-tê đều hấp tấp, mắc lỗi khi  tạo ra vạn vật. Các thiên thần và Prô-mê-tê đề là người đi giúp đỡ , sửa lại

Điểm khác

-  Cuộc tu bổ lại các giống vật là thần thoại Việt Nam. Prô-mê-tê và loài người là thần thoại Hy Lạp

- Ngọc hoàng làm các con vật bị thiếu bộ phận. Ê-pi-mê-tê thì lỡ bỏ quên con người

Câu 3; Bạn rút ra bài học gì về cách đọc truyện thần thoại sau khi đọc truyện trên ?

Trả lời

Tôi thấy khi đọc truyện thần thoại thì hãy coi như một cách tìm hiểu nguồn ngốc, lịch sử

I. Tác giả văn bản Cuộc tu bổ lại các giống vật

- Tác giả dân gian.

- Theo Nguyễn Đổng Chi trong “Lược Khảo về thần thoại Việt Nam”.

II. Tìm hiểu tác phẩm Cuộc tu bổ lại các giống vật

• Thể loại: Thần thoại Việt Nam
• Tóm tắt:

Câu truyện bắt đầu bằng cuôc tu bổ muôn loài. Những loài vật nào chưa đầy đủ có thể đến tìm thiên thần để xin tu sử, bổ sung cánh, chân,… Các loài vật đều tranh nhau xin những bộ phận mình còn thiếu. Chó và Vịt vì đến muộn nên đã hết nguyên liệu, thiên thần bèn bẻ tạm chân ghế để lắp cho hai loài này và dặn lúc ngủ phải co chân lên. Từ đó Chó và Vịt đều co chân lúc ngủ. Chiền chiện, đỏ nách và ốc cau cũng đến xin một chân. Thiên thần liền bẻ chân hương để lắp cho loài vật và dặn chúng dùng phải cẩn thận. Từ đó các loài chim này có thói quen chới với ba lần trước khi đậu.

• Phương thức biểu đạt: Tự sự
• Bố cục:

- Phần 1 (Từ đầu … hết nhẵn): Ngọc Hoàng mở cuộc tu bổ cho loài vật

- Phần 2 ( tiếp theo … hết): Cuộc tu bổ của các loài vật

• Giá trị nội dung:

- Lý giải đặc điểm phần chân của chó, vịt, chiền chiện, đó nách và ốc cau

• Giá trị nghệ thuật:

- Sử dụng thành công các yếu tố kì ảo hoang đường

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Cuộc tu bổ lại các giống vật

• Ngọc Hoàng mở cuộc tu bổ cho loài vật

- Một số loài vật có cấu tạo chưa đầy đủ

- Ngọc Hoàng sai Thiên thần mang nguyên liệu xuống tu bổ cho loài vật

• Cuộc tu bổ của các loài vật

- Cuộc tu bổ của chó và vịt

+ Chó và vịt đến muộn nên đã bị hết sẵn nguyên liệu

+ Chó và vịt nài nỉ, thiên thân thương tình bèn bẻ chân ghế để lắp cho chó và vịt

+ Thiên thần dặn cho và vịt dùng phải cẩn thận

+ Từ đó trở đi, mỗi lúc ngủ, chó và vịt đều co một chân lên để bảo vệ chân của mình

- Cuộc thu bổ của chiền chiện, đó nách và ốc cau

+ Chiền chiện, đó nách và ốc cau do Ngọc Hoàng tạo muộn nên bị thiếu một chân

+ Thiên thần lấy chân hương để lắp cho các loài vật này

+ Thiên thần dặn các loài chim này dùng phải cẩn thận không gãy

+ Từ đó về sau, các loài chim giữ thói quen chơi vơi trước khi đậu

=> Câu truyện đã lý giải thói quen ngủ co chân của chó và vịt, đậu chơi vơi của chiền chiện, đó nách và ốc cau. Qua đó thể hiện khao khát muốn giải thích tự nhiên, làm chủ muôn loài của con người.

=> Câu truyện sử dụng yếu tố kì ảo hoang đường, tình huống truyện bất ngờ tạo kịch tính cho người đọc.

Kiến thức Văn học
- Xuất xứ: Theo Nguyễn Đổng Chi, in trong Cuốn Lược khảo về thần thoại Việt Nam, Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2003
- Thể loại: Truyện thần thoại
- Chủ đề: Lí giải về đặc điểm của các loài vật có trong tự nhiên.
- Giá trị nội dung: Truyện kể về quá trình Ngọc Hoàng sai các vị thiên thần tu bổ, bù đắp những phần cơ thể còn thiếu cho các giống lòng để chúng có hình dạng giống ngày nay. Qua đó lí giải một cách hài hước về đặc điểm của các loài vật trong tự nhiên.
- Giá trị nghệ thuật
+Văn bản thể hiện được những đặc trưng của thể loại thần thoại, chứa nhiều sự tưởng tượng, hư cấu.
+Cốt truyện đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với dân gian.
+ Từ ngữ sử dụng giản dị, mộc mạc, gần gũi, dễ hiểu.
+ Giọng điệu tươi vui, hóm hỉnh, hài hước.

Hướng dẫn Soạn bài: Cuộc tu bổ lại các giống vật - Chân trời sáng tạo, Ngữ văn 10
Câu 1 (trang 22) : Bạn hãy đọc văn bản "Cuộc tu bổ lại các giống vật" và tự kiểm tra kĩ năng đọc hiểu thể loại thần thoại bằng cách điền thông tin vào bảng sau:
- Đặc điểm về nhân vật:
+Ngọc Hoàng: Là người đứng đầu và có quyền năng nhưng cũng có lúc vì vội vàng mà làm việc hấp tấp và không cẩn thận, tạo ra nhiều loại động vật như vịt, chó, chiền chiện đều thiếu mất bộ phận cần thiết.
(Chi tiết: Nhưng lúc sơ khởi, một phần vì thiếu nguyên liệu, một phần cũng vì vội vàng.. cho nên một số động vật có cấu tạo chưa được đầy đủ: Có con thiếu cánh, có con thiếu chân).
+ Ba vị Thiên thần: Rất trung thành với Ngọc Hoàng, làm việc rất có trách nhiệm, có khả năng phi thường; tìm mọi cách để giúp đỡ những con vật còn bị thiếu bộ phận trên cơ thể.
(Chi tiết: Thiên thần cố lo làm tròn nhiệm vụ trong những ngày lưu lại ở hạ giới; thiên thần thương tình bèn tạm bẻ chân ghế chắp một chân cho vịt và một chân sau cho con chó; bẻ một nắm chân hương gắn cho chiền chiện, ốc cau, đỏ nách; mỗi con một đôi làm chân).
- Đặc điểm về không gian: Không gian chung chung, không có địa điểm cụ thể, rõ ràng.
(Chi tiết: Không gian trên trời khi Ngọc Hoàng phái ba vị thiên thần ; không gian hạ giới khi các thiên thần xuống tu bổ các giống loài).
- Thời gian: Là thời gian sơ khởi, trước khi Ngọc hoàng tạo ra con người
(Chi tiết: 2 câu đầu của truyện)
- Cốt truyện: Xây dựng tình huống truyện và sự việc thú vị, lôi cuốn.
(Dẫn chứng: Chọn tình huống truyện là từ việc do Ngọc Hoàng nóng vội tạo nên vạn vật nên có con vật bị thiếu bộ phận; nhiều chi tiết bất ngờ.
Sự việc các thiên thần thông minh, nhanh trí, ứng biến nhiều cách để giúp đỡ những con vật còn bị thiếu bộ phận trên cơ thể như bẻ chân ghế làm chân cho vịt và chó; bẻ chân hương làm chân cho chiền chiện, ốc cau, đỏ nách).
=>Nhận xét chung: Đây là một câu chuyện thần thoại giải thích nguồn gốc các loài vật rất hấp dẫn, hài hước, sáng tạo, thú vị, lôi cuốn.

Dưới đây là bảng tổng hợp:
Câu 2 (trang 22) :
Truyện "Cuộc tu bổ lại các giống vật" có gì giống và khác với truyện "Prô-mê-tê và loài người"?
Trả lời: So sánh
*Điểm giống nhau:
- Đều thuộc thể loại truyện thần thoại.
– Đều thuộc chủ đề: Giải thích nguồn gốc của các con vật.
- Nội dung đều kể về nguồn gốc của vạn vật.
- Cốt truyện có nhiều sự việc tương đồng. Ví dụ như: Ngọc Hoàng và thần Ê-pi-mê-tê đều hấp tấp, mắc lỗi khi tạo ra vạn vật. Các thiên thần và thần Prô-mê-tê đề là người đi giúp đỡ, sửa lại cho vận vật hoàn chỉnh hơn.
*Điểm khác nhau:
- Truyện Cuộc tu bổ lại các giống vật là thần thoại Việt Nam. Còn truyện Prô-mê-tê và loài người là thần thoại Hy Lạp
- Truyện Cuộc tu bổ lại các giống vật không nói về quá trình tạo lập con người. Còn truyện Prô-mê-tê và loài người còn nói về quá trình tạo lập con người
– Các con vật trong truyện thần thoại Hy Lạp được nặn ra từ đất và nước; sau đó được ban cho đặc ân, "vũ khí" riêng để tự bảo vệ mình. Còn các con vật trong truyện Cuộc tu bổ lại các giống vật được nặn ra từ nguyên liệu không cụ thể; nên chưa được hoàn thiện, nên không thể tự bảo vệ mình.
- Ngôn ngữ của truyện thần thoại Việt Nam dễ hiểu và đơn giản hơn thần thoại Hy Lạp.
Dưới đây là bảng so sánh sự khác nhau:

Câu 3 (trang 22) : Bạn rút ra bài học gì về cách đọc thể loại thần thoại sau khi đọc truyện trên?
Trả lời:
Những bài học về cách đọc thể loại thần thoại:
– Đọc với một thái độ trân trọng, tôn trọng. Đọc văn bản đi kèm với đọc chú thích để hiểu những từ ngữ khó.
- Cần có trí tưởng tượng, liên tưởng, hình dung về thiên nhiên, vũ trụ, vạn vật được kể trong truyện.
- Cần nắm chắc đặc điểm truyện thần thoại,
– Đây là truyện thần thoại nên sẽ mang nhiều yếu tố và cách lí giải chứa nhiều sự tưởng tượng, hư cấu. Vì vậy, khi đọc không nên đưa ra sự đánh giá hay cái nhìn chủ quan mang tính hiện đại của mình đối với một thể loại văn học thời xưa.
- Cần đặt mình vào vị trí người sáng tác (tác giả dân gian) để hiểu quan niệm nhân sinh của người xưa và hiểu thông điệp, ý nghĩa của mỗi tác phẩm.
- Cần trân trọng một thể loại văn học thời xưa.