* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): 

Câu chuyện “Đeo lục lạc cho mèo” 

Một gia đình chuột đang sống trong sợ hãi khi con mèo cứ săn chúng cả ngày lẫn đêm. Mệt mỏi vì lo sợ cho cuộc sống mỗi giây, chúng đã quyết định cố gắng và nghĩ ra một kế hoạch. Sau một thời gian, một trong những con chuột trẻ đã đưa ra một ý tưởng thông minh.

Con chuột đề nghị rằng chúng sẽ buộc một cái chuông quanh cổ của con mèo, nên có thể nghe thấy khi con mèo đến gần, khi đó có thể trốn con mèo. Tất cả chuột đều đồng ý, ngoại trừ con chuột lâu đời nhất, khôn ngoan nhất. Các con chuột già cho rằng đó là một kế hoạch tốt về mặt lý thuyết, nhưng "ai sẽ là người đi đeo chuông cho mèo?"

- Bài học: Thực hiện thì lúc nào cũng quan trọng hơn ý tưởng

Ý tưởng là rất cần thiết để giải quyết vấn đề, nhưng cần thiết hơn là biết cách thực hiện. Khi bạn tưởng tượng ra một ý tưởng cho công việc hay cái gì khác, phải luôn luôn biết cách thực hiện trước khi đưa ra ý kiến. Nếu không có cách nào tốt để thực hiện ý tưởng đó, thì phải xin lời khuyên, đừng bao giờ khoe khoang ý tưởng của bạn cho đến khi thực sự sẵn sàng cho lúc bắt đầu.

Câu 2 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): 

- Câu nói thể hiện sự tự nhận thức về bản thân: tầm nhìn hạn hẹp, không coi ai ra gì, tính tình tự cao tự đại luôn luôn cho rằng mình giỏi hơn tất cả và luôn khinh thường người khác. 

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường 

• Theo dõi: Số tiền người thợ mộc bỏ ra mua gỗ. 

- Người thợ mộc bỏ ra 300 quan tiền. 

• Theo dõi: Hành động của người thợ mộc mỗi khi nhận được lời khuyên của người qua đường. 

- Người thợ mộc đều cho là phải và đẽo cày theo ý của những người qua đường đó. 

• Suy luận: Vì sao người thợ mộc không bán được cày? 

- Vì những chiếc cày anh đẽo ra đều không phù hợp với việc cày ruộng. 

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

• Theo dõi: Sự khác nhau về môi trường sống của ếch và rùa.  

- Ếch: sống trong giếng → nhỏ bé, hạn hẹp. 

- Rùa: sống ở biển Đồng → rộng lớn, mênh mông. 

• Theo dõi: Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng.  

- Ếch có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vô giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng. Bơi trong nước thì nước đỡ nách và cằm, nhảy xuống bùn thì bùn lấp chân tới mắt cá. Ngó lại phía sau, thấy những con lăng quăng, con cua, con nòng nọc, không con nào sướng bằng. Vả lại một mình chiếm một chỗ nước tụ, tự do bơi lội trong một cái giếng sụp, còn vui gì hơn nữa? 

• Theo dõi: Biểu hiện của ếch khi được nghe về biển.  

- Ngạc nhiên thu mình lại, hoảng hốt, bối rối. 

Văn bản 3: Con mối và con kiến 

• Theo dõi: Mối có thái độ như thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả?   

- Mối chê cười kiến làm việc vất vả. 

• Theo dõi: Kiến tỏ thái độ ra sao về lối sống của mối? 

- Kiến phê phán lối sống của mối. 

• Theo dõi: Lối sống của mối gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào? 

- Mối chẳng vun thu xứ sở, đục ăn chỗ ở nên có ngày nhà đổ sập. 

* Sau khi đọc

Nội dung chính: 

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường 

Bài văn kể về 1 anh thợ mộc đẽo cày bán với hành động ngu ngốc, không có chủ kiến, luôn bị động nên hay thay đổi theo ý kiến người khác, cuối cùng chẳng đạt được kết quả gì.

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

Bài văn kể về một con ếch cảm thấy cuộc sống của mình bên trong cái giếng nhỏ là sung sướng, tự do nhất đời, mời con rùa biển đông vào giếng chơi cho biết. Con rùa không thể chui vừa cái giếng nhỏ, bèn nói cho ếch nghe về sự rộng lớn của biển đông. Con ếch nghe về biển bèn mới thu mình lại, hoảng hốt, bối rối.

Văn bản 3: Con mối và con kiến 

Câu chuyện thông qua cuộc hội thoại giữa hai con vật là kiến và mối để nói lên sự đối lập giữa lối sống của hai bộ phận con người trong xã hội hiện nay. Từ đó khẳng định rằng chỉ có chăm chỉ cần cù làm lụng cuộc sống mới có thể ấm êm, bền vững.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): 

Có 3 lần người thợ mộc phản ứng trong câu chuyện: 

+ 2 lần đầu đầu “cho là phải” rồi đẽo cày theo kích cỡ mới. 

+ 1 lần cuối “liền đẽo ngay” mà không có suy nghĩ tìm hiểu, cân nhắc. 

Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Nếu là người thợ mộc, trước những lời khuyên của người qua đường em sẽ lắng nghe, suy xét, đánh giá đúng/sai để đưa ra quyết định phù hợp. 

Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Những điều làm cho con ếch cảm thấy sung sướng: 

+ Tôi có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vô giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng. Bởi trong nước thì nước đổ nách và cằm tôi, nhảy xuống bùn thì bùn lấp chân tôi tới mắt cá: sung sướng vì có cuộc sống tự do tự tại.

+ Ngó lại phía sau, thấy những con lăng quăng, con cua, con nòng nọc, không con nào sướng bằng tôi: sung sướng vì thấy những con vật khác không bằng mình.

+ Vả lại một mình chiếm một chỗ nước tụ, tự do bơi lội trong một cái giếng sụp, còn vui gì hơn nữa: sung sướng vì tự hào với địa vị “chúa tể” của mình ở trong giếng.

+ Sao anh không vô giếng tôi một lát coi cho biết?: sung sướng đến mức khoe khoang với rùa về “thế giới trong giếng” của mình.

Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Con vật 

Ếch

Rùa

Môi trường sống

Không gian hẹp (một cái giếng sụp), vận động trong khoảng không gian hẹp (chỉ từ miệng giếng vào đến trong giếng), tiếp xúc với những con vật nhỏ bé (lăng quăng, cua, nòng nọc), nên chưa hề biết tới sự rộng lớn và bao điều mới lạ khác của thế giới bên ngoài.

Không gian rộng (biển), sống lâu (nên lớn đến nỗi không vào nổi trong giếng), chứng kiến nhiều điều (rùa đã đi đây đi đó, chí ít là đã băng qua con đường từ biển tới nơi có cái giếng),...

Nhận thức và cảm xúc

Cảm thấy sung sướng với cái “thế giới” nhỏ bé mình đang sống và thực sự choáng ngợp trước cái vĩ đại của biển.

Lùi lại (biểu thị việc không còn quan tâm đến cái thế giới nhỏ bé của ếch) và kể cho ếch biết về niềm sung sướng mà rùa được trải nghiệm (“cái vui lớn của biển đông”).

Câu 5 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Ngạc nhiên: Sự vĩ đại của biển nằm ngoài hiểu biết của ếch, khiến ếch hoàn toàn bất ngờ.

- Thu mình lại: Niềm vui và niềm tự hào của ếch bị thay thế bởi cảm giác nhỏ bé trước sự vĩ đại của biển.

- Hoảng hốt, bối rối: Cảm giác của ếch khi mất niềm tin (bối rối) vào những điều ếch đã tin và tự hào trước đây, choáng ngợp (hoảng hốt) trước những điều mới mẻ, lớn lao, vĩ đại hơn những điều ếch đã từng biết.

Câu 6 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Quan niệm sống

Biểu hiện

Mối

Không muốn lao động, sợ vất vả

- Ngồi ở trong nhà nhìn ra ngoài. 

- Ngồi tựa lưng trên chiếc ghế chéo, bên chiếc bàn tròn. 

- Lười vận động nên cơ thể béo mập và chậm chạp. 

- Nói với kiến: Tội tình gi lao khổ lắm thay!

Chỉ biết hưởng thụ trước mắt, chỉ nghĩ đến bản thân (nền tầm nhìn thiển cận).

- Ăn no béo trục béo tròn. 

- Chỉ biết an hưởng nhà cao cửa rộng, của nả đầy tủ, đầy hòm.

- Không nhận ra rằng chỉ biết sống hưởng thụ mà không lao động thì cuộc sống tốt đẹp sẽ chẳng thể được bền lâu.

Kiến

Không ngại vất vả, chăm chỉ lao động

- Sẵn sàng ra ngoài làm việc, dù vất vả, khiến cơ thể gầy gò. 

- Ý thức: Hễ có làm thì mới có ăn.

Biết lo xa, biết sống có trách nhiệm với cộng đồng, sống vì mọi người (nên biết nhìn xa trông rộng)

- Vì nhận thức Sinh tồn là cuộc khó khăn nên chủ động lo xa, chuẩn bị cho tương lai lâu dài, bền vững.

- Quan tâm đến trên địa cầu muôn loại (muôn loài trên địa cầu). 

- Ý thức: Vì đàn vì tổ, vun thu xử sở.

Câu 7 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Thiện cảm của người kể chuyện được dành cho kiến. 

- Biểu hiện qua việc miêu tả mối như một kẻ vị kỉ, lười biếng, chỉ biết hưởng thụ cho “béo trục béo tròn”, còn kiến tuy gầy gò vất vả nhưng luôn chăm chỉ, cố gắng biết sống vì người người khác, biết lo cho cái chung, biết hướng tới tương lai vững bền, …

Câu 8 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Đẽo cày giữa đường

Ếch ngồi đáy giếng

Con mối và con kiến

“dễ nghe người là dại” (không có sự suy xét, đánh giá đúng sai, không tìm hiểu thực tế mà chỉ nghe và tin một cách mù quáng), cần cẩn trọng trước khi làm một việc gì đó...

cần rèn cho mình đức tính kiên trì (kiên tâm), chịu khó học hỏi, mở rộng hiểu biết, không được tự mãn với những điều mình đã biết,...

quan niệm sống chỉ biết nghĩ cho bản thân, chỉ biết sống hưởng thụ mà không lao động thì cuộc sống tốt đẹp sẽ chẳng thể được bền lâu

Đều là những kinh nghiệm quý báu, những đạo lí làm người đứng đắn mà mỗi cá nhân cần học hỏi khi sống trong xã hội.

* Viết kết nối với đọc 

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) có sử dụng thành ngữ “đẽo cày giữa đường”.

Gợi ý:

- Về nội dung: Trình bày được nội dung hoàn chỉnh có liên quan trực tiếp đến thành ngữ “đẽo cày giữa đường”. 

- Về hình thức: Đoạn văn đủ số câu theo yêu cầu, đúng ngữ pháp, tập trung vào chủ đề, đảm bảo sự liền mạch, tránh các lỗi về chính tả và dùng từ. Trong đoạn phải có thành ngữ “đẽo cày giữa đường”. 

Đoạn văn tham khảo:

“Đẽo cày giữa đường” là một truyện ngụ ngôn rất độc đáo, ấn tượng có ý răn dạy về việc tiếp thu ý kiến của người khác. Anh chàng thợ mộc nọ bỏ ra ba trăm quan tiền để mua gỗ làm nghề đẽo cày bán. Công việc làm ăn tưởng chừng thông đồng bén giọt, nào ngờ một tình huống đặc biệt xuất hiện: mỗi người đi qua góp ý và ai nói gì anh ta cũng làm theo, nghe theo sự phán xét của nhiều người nên cuối cùng cày không bán được, vốn liếng đi đời nhà ma! Thông qua câu chuyện ông cha ta muốn khuyên nhủ mọi người hãy giữ vững quan điểm lập trường kiên định, bền gan bền trí để đạt được mục tiêu của chính mình, không giao động và phải biết lắng nghe ý kiến người khác một cách chọn lọc, có cân nhắc, có suy nghĩ đúng đắn.

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Kể một câu chuyện em được đọc (nghe) hoặc một sự việc em chứng kiến (tham gia) đã để lại cho em bài học sâu sắc. Bài học em rút ra được từ câu chuyện đó là gì?

Trả lời:

Câu chuyện về rùa và thỏ. Vào một ngày nọ, Thỏ đang tung tăng dạo chơi thì thấy chú Rùa đang bước đi chậm chạp trên đường. Thấy vậy., Thỏ liền thách thức chạy đua với Rùa. Thỏ nghĩ mình có cặp chân dài sải bước, cứ ung dung đùa hoa bắt bướm, chạy 1 tí là tới đích. Trái lại với Thỏ, Rùa lại miệt mài chạy. Một lúc sau, khi vừa tỉnh giấc, Thỏ đã thấy Rùa gần chạm đích, lúc này Thỏ mới co chân mà chạy nhưng vẫn không kịp. Như vậy, Rùa đã giành chiến thắng ở cuộc thi này và khiến Thỏ vô cùng xấu hổ.

Bài học rút ra:

- Không nên quá tự tin vào bản thân

- Không nên bất cẩn

- Cần nghiêm khắc với bản thân và làm việc có kỉ luật

Câu 2 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Hãy chia sẻ cách hiểu của em về câu nói: “Anh ta nhận ra mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng mà thôi”.

Trả lời:

“Anh ta nhận ra mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng mà thôi”

- Phê phán những người không biết khiêm tốn, luôn vỗ ngực là mình biết nhiều, hiểu rộng, nhưng đến khi được tiếp cận thế giới bên ngoài họ mới nhận ra mình chả là cái gì cả.

- Kiến thức của mỗi người giống như những hạt cát nhỏ giữa sa mạc nên cần học hỏi và trau dồi, không nên tự tin thái quá về bản thân.

* Đọc văn bản

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường

• Theo dõi: Số tiền người thợ mộc bỏ ra mua gỗ.

Số tiền người thợ mộc bỏ ra mua gỗ là ba trăm quan.

• Theo dõi: Hành động của người thợ mộc mỗi khi nhận được lời khuyên của người qua đường.

Khi nhận được lời khuyên của người qua đường, người thợ mộc đều cho là phải, cho rằng lời khuyên đó là đúng là hợp lí và đã làm theo.

• Suy luận: Vì sao người thợ mộc không bán được cày?

Người thợ mộc không bán được cày vì cày anh đẽo to gấp năm, gấp bảy thứ thường bày ra bán.

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

• Theo dõi: Sự khác nhau về môi trường sống của ếch và rùa.

Trả lời:

Sự khác nhau giữa môi trường sống của ếch và rùa là:

- Ếch sống trong một cái giếng sụp, không gian nhỏ bé.

- Rùa sống ở biển bông, bao la bát ngát.

• Theo dõi: Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng.

Trả lời:

Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng vì được sống trong môi trường mênh mông, ngàn dặm , mực nước không bị ảnh hưởng bởi lụt hay hạn hán.

• Theo dõi: Biểu hiện của ếch khi được nghe về biển.

Trả lời:

Khi nghe về biển, ếch vô cùng ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt và bối rối.

Văn bản 3: Con mối và con kiến

• Theo dõi: Mối có thái độ như thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả?

Trả lời:

Mối có thái độ cười cợt, chế giễu khi thấy kiến làm việc vất vả

• Theo dõi: Kiến tỏ thái độ ra sao về lối sống của mối?

Trả lời:

Kiến phản đối lối sống của Mối, cho rằng cuộc sống mưu sinh là vô cùng khó khăn, có làm mới có ăn, sống mà chỉ muốn ăn như Mối thì sẽ có ngày tự mình hại mình mà thôi.

• Theo dõi: Lối sống của mối gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào?

Trả lời:

Lối sống của Mối gây hậu quả vô cùng nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng “Nhà kia đổ xuống đi đời các anh”.

* Sau khi đọc

Nội dung chính Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến: 

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường

Bài văn đã phê phán mạnh mẽ những người không có chính kiến, không có lập trường quan điểm riêng. Tuy nhiên cũng không nên bảo thủ mà hãy sẵn sàng tiếp thu những cái mới, cái đúng và phù hợp để bản thân trở nên hoàn thiện hơn.

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

Bài văn ngầm phê phán những người có vốn hiểu biết hạn hẹp nhưng lại thường ra vẻ ta đây tài giỏi, tự cao và khoác lác. Mỗi người cần khiêm tốn, học hỏi không ngừng để phát triển bản thân.

Văn bản 3: Con mối và con kiến

Bài văn phê phán lối sống buông thả lười nhác của Mối, chỉ có sự chăm chỉ cần mẫn làm việc mới tạo nên sự phát triển bền vững.

Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Người thợ mộc trong truyện Đẽo cày giữa đường đã xử sự thế nào trước mỗi lời khuyên, khiến công sức và của cải “đi đời nhà ma”?

Trả lời:

Người thợ mộc trong truyện Đẽo cày giữa đường đã xử sự trước mỗi lời khuyên, khiến công sức và của cải “đi đời nhà ma”:

- Người thứ nhất nói “Phải đẽo cày cho cao, cho to thì mới dễ cày”, anh thợ mộc cho là phải, liền làm theo.

- Người thứ 2 lại nói “có đẽo nhỏ hơn, thấp hơn thì mới dễ cày”, không đắn đo anh đợ mộc cũng liền làm theo

- Người thứ 3 nói “Nay ở trên ngàn, hiện có người đang phá hoang bao nhiêu đồng ruộng và cày tinh bằng voi cả. Nếu đẽo cày cho thật cao, thật to gấp đôi gấp ba thế này để voi cày được, bày ra hàng bán thì chắc là bán được nhiều lắm, mà rồi lãi vô vàn”. Thấy hợp lí, anh thợ mộc liền làm theo để bán.

→ Bao ngày tháng trôi qua, vẫn chưa thấy khách nào mua của anh cả

Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, em sẽ làm gì trước những lời khuyên như vậy?

Trả lời:

Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, em sẽ giữ thái độ niềm nở và gửi lời cảm ơn đến mọi người vì đã góp ý. Tuy nhiên bản thân mình cũng nên bày tỏ quan điểm cá nhân và giữ vững lập trường trước những lời khuyên đó.

Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Những điều gì làm cho con ếch trong truyện Ếch ngồi đáy giếng cảm thấy sung sướng?

Trả lời:

Ếch cảm thấy sung sướng khi ‘có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vô giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng. Bơi trong nước thì nước đỡ nách và cằm tôi, nhảy xuống bùn thì bùn lấp chân tôi tới mắt cá. Ngó lại phía sau, thấy những con loăng quăng, con cua, con nòng nọc, không con nào sướng bằng tôi. Vả lại một mình chiếm một chỗ nước tụ, tự do bơi lội trong một cái giếng sụp, còn vui gì hơn nữa?”

Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Hãy chỉ ra những điểm khác biệt về môi trường sống của ếch và rùa. Sự khác biệt đó ảnh hưởng như thế nào đến nhận thức và cảm xúc của hai con vật?

Trả lời:

Sự khác biệt về môi trường sống của ếch và rùa:

- Ếch sống ở đáy một cái giếng, chỗ ở bị hạn chế với việc tiếp xúc bên ngoài

- Rùa sống ở ngoài biển bao la, mênh mông, tiếp xúc với thế giới bên ngoài nhiều nên vốn hiểu biết cũng được rộng mở.

→ Sự khác biệt đó ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức và cảm xúc của ếch và rùa.

Câu 5 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Vì sao con ếch “ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối”?

Trả lời:

Ếch “ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối” vì những điều Rùa nói quá mới mẻ, ếch chưa từng được trải qua, thấy Rùa hiểu biết còn mình thì sống trong môi trường chật hẹp. Đồng thời, Ếch cảm thấy mình thật nhỏ bé khi đứng trước mặt rùa, những điều mình thấy và trải qua chưa là gì so với cuộc sống ngoài biển mênh mông của Rùa cả.

Câu 6 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Trong truyện Con mối và con kiến, quan niệm sống của mối và kiến bộc lộ như thế nào qua các lời thoại của chúng?

Trả lời:

Trong truyện Con mối và con kiến, quan niệm sống của mối và kiến bộc lộ rõ nét qua các lời thoại của chúng:

- Mối lười nhác, quen với cuộc sống “chẳng hề khó nhọc” mà vẫn “béo trục béo tròn”.

- Kiến chăm chỉ ngày đêm làm việc, quan niệm sống rất rõ ràng “có làm thì mới có ăn”.

Câu 7 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho mối hay cho kiến? Vì sao em khẳng định như vậy?

Trả lời:

Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho Kiến. Em khẳng định như vậy vì: kiến chăm chỉ và ngay thẳng, không ai có thiện cảm với kẻ lười nhác, hay ăn lười làm bao giờ cả.

Câu 8 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Nêu những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến.

Trả lời:

Những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến: Đều phê phán những sai lầm, những thói hư tật xấu của con người, để răn dạy và eust ra bài học đạo lí, kinh nghiệm sống.

* Viết kết nối với đọc 

Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) có sử dụng thành ngữ đẽo cày giữa đường.

Viết đoạn văn có sử dụng thành ngữ đẽo cày giữa đường (Mẫu 1)

Hôm nay là ngày lễ hallowen do trường em tổ chức. Trường yêu cầu mỗi học sinh phải chuẩn bị các trang phục phù hợp với nội dung, ý nghĩa của ngày này. Chúng em đều vô cùng háo hức, chuẩn bị từ quần áo, giày dép và các phụ kiện như: đèn bí đỏ, mũ phù thủy, chổi… Em được mẹ chuẩn bị cho rất nhiều quần áo, đúng 7 giờ, Lam và Hoa đã đến nhà rủ. Thấy em mặc bộ quần áo bí đỏ, Lam nói: “Tớ thấy bộ này không hợp với cậu lắm, nó quá màu mè”. Em liền thay bộ thứ hai, Hoa lại nói “Bộ đồ này quá tối, cậu sẽ không được nổi bật”. Thấy vậy, mẹ em nói “Con không nên đẽo cày giữa đường như vậy, con mặc bộ đồ nào cũng được miễn sao con thấy tự tin và thoải mái thì bộ đồ đó chắc chắn sẽ đẹp”.

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): 

- Đó là một lần em đã hiểu lầm bạn. Sự việc lần đó em chưa tìm hiểu kĩ đã vội vàng đổ lỗi cho bạn làm cho bạn rất buồn. Sau đó, cô giáo đã tìm ra sự thật và minh oan cho bạn. Em đã rất ân hận với hành động của mình và tự hứa với long sẽ luôn tìm hiểu kĩ mọi việc trước khi đưa ra kết luận.

Câu 2 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): 

- Câu nói: "Anh ta nhận ra mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng mà thôi" là câu nói có nội dung chỉ một đối tượng vốn tưởng mình là người hiểu biết, thông minh nhưng người đó đã tự nhận thức được bản thân vẫn còn những hạn chế, hiểu biết và suy nghĩ còn hạn hẹp.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường

Theo dõi: Số tiền người thợ mộc bỏ ra mua gỗ. 

- Ba tram quan tiền.

Theo dõi: Hành động của người thợ mộc mỗi khi nhận được lời khuyên của người qua đường. 

- Mỗi khi có người qua đường khuyên thì anh thợ mộc đều cho là đúng và  lại làm theo.

Suy luận: Vì sao người thợ mộc không bán được cày? 

- Người thợ không bán được cày vì anh ta đẽo những chiếc cày không phù hợp với nhu cầu sử dụng của mọi người.

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

Theo dõi: Sự khác nhau về môi trường sống của ếch và rùa.  

- Con rùa sống trong biển lớn, con ếch chỉ sống trong một cái giếng nhỏ.

Theo dõi: Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng.  

- Tôi có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vô giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng…. một mình chiếm chỗ nước tụ, tự do bơi lội trong một cái giếng sụp.

Theo dõi: Biểu hiện của ếch khi được nghe về biển.  

- Ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối.

Văn bản 3: Con mối và con kiến

Theo dõi: Mối có thái độ như thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả?

- Mối có thái độ khoe khoang rằng mình không cần làm gì vẫn có ăn.

Theo dõi: Kiến tỏ thái độ ra sao về lối sống của mối?

- Kiến không đồng tình với lối sống của mối, vì có làm mới có ăn.

Theo dõi: Lối sống của mối gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào? 

- Khi mối đục ruỗng hết mọi thứ đổ xuống thì mối cũng sẽ chết.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: 

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường

Bài văn kể về một anh thợ mộc luôn chỉ biết làm theo ý người khác.

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

Bài văn kể về con ếch kiêu ngạo tự phụ.

Văn bản 3: Con mối và con kiến

Bài văn kể về cuộc sống giữa kiến và mối; mối thì lười nhác còn kiến thì chăm chỉ làm việc.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Người thợ mộc trong truyện Đẽo cày giữa đường đã luôn nghe theo lời khuyên của bất cứ ai đi ngang qua góp ý, khiến công sức và của cải "đi đời nhà ma".

Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, đầu tiên em cảm ơn những người đã cho lời khuyên như vậy. Sau đó tự mình suy xét về loại cày mà mọi người hay sử dụng và loại cày nào sẽ dễ dàng để bán.

Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Những điều làm cho con ếch trong truyện Ếch ngồi đáy giếng cảm thấy sung sướng:

- Có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vô giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng;

- Bơi trong nước thì nước đỡ nách và cằm của ếch, nhảy xuống bùn thì bùn lấp chân ếch tới mắt cá;

- Những con lăng quăng, cua, nòng nọc không con nào sung sướng bằng ếch.

- Một mình ếch chiếm một chỗ nước tụ, tự do bơi lội trong một cái giếng sụp.

Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Những điểm khác biệt về môi trường sống của ếch và rùa:

+ Ếch sống trong một cái giếng nhỏ.

+ Rùa sống ở biển đông mênh mông, ngàn dặm, sâu thẳm, ngàn nhẫn.

- Sự khác biệt đó ảnh hưởng đến nhận thức và cảm xúc của hai con vật:

+ Ếch cho môi trường sống của mình đã là tốt nhất, đã đứng đầu, không thể hơn được nữa mà không biết thế giới ngoài kia rộng lớn bao la.

+ Rùa biết được môi trường sống của ếch nhỏ bé, tù túng, không phù hợp với mình.

+ Khi nghe rùa nói, ếch ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối.

Câu 5 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Con ếch "ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối" vì nó được rùa nói cho biết về biển đông rộng lớn, thấy rùa hiểu biết, còn mình thì sống trong môi trường chật hẹp, không hiểu biết nhiều bằng rùa.

Câu 6 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Trong truyện Con mối và con kiến, quan niệm sống của mối và kiến bộc lộ qua các lời thoại của chúng:

+ Mối: hưởng thụ, không cần làm cũng có ăn, đi đục khoét những thứ sẵn có.

+ Kiến: có làm thì mới có ăn, nếu chỉ đục khoét thì rồi cũng hết của cải mà chết.

Câu 7 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho kiến. Có thể khẳng định như vậy dựa vào việc tác giả để lượt lời của kiến ở phía sau, nhằm in đậm vào trí nhớ của người đọc, đồng thời dựa vào lời nói của mối và kiến:

+ Mối: xưng hô trịch thượng ("chúng ta")

+ Kiến: xưng hô chừng mực ("các anh)

Câu 8 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến: Đều nhằm trình bày những bài học đạo lí và kinh nghiệm sống.

* Viết kết nối với đọc

Bài tập (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) có sử dụng thành ngữ đẽo cày giữa đường.

Đoạn văn tham khảo:

Trong cuỗc sống của mỗi người chúng ta luôn cần phải đứng trước nhưungx chọn lựa. Và chúng ta cũng cần phải lắng nghe ý kiến của người khác để có những chọn lựa phù hợp cho mình. Tuy nhiên cần tuyệt đối lựa chon theo kiểu đẽo cày giữa đường, ai nói gì cũng làm theo mà hỏng việc. Chúng ta lắng nghe nhưng cần tiếp thu có chọn lọc và đưa ra được chính kiến của mình.

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Kể một câu chuyện em được đọc (nghe) hoặc một sự việc em chứng kiến (tham gia) đã để lại cho em bài học sâu sắc. Bài học em rút ra được từ câu chuyện đó là gì?

Trả lời:

- Em đã được đọc một câu chuuyện về chú người gỗ Pinochio, do nói dối quá nhiều lần nên mũi của chú dài ra.

- Bài học em rút ra được từ câu chuyện: Đừng bao giờ nói dối người khác.

Câu 2 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Hãy chia sẻ cách hiểu của em về câu nói sau: “Anh ta nhận ra mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng mà thôi”.

Trả lời:

- Em hiểu câu nói trên là am chỉ một người có tầm nhìn hạn hẹp giống như một con ếch ngồi dưới đáy giếng và chỉ nhìn thấy một khoảng trời bé tý.

* Đọc văn bản

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường

Theo dõi: Số tiền người thợ mộc bỏ ra mua gỗ.

- Người thợ mộc đã bỏ ra ba trăm quan tiền mua gỗ về để làm cái nghề đẽo cày mà bán.

Theo dõi: Hành động của người thợ mộc mỗi khi nhận được lời khuyên của người qua đường.

- Khi người ta bảo đẽo cày nhỏ, anh đẽo cày vừa nhỏ, vừa thấp.

- Khi người ta bảo đẽo cày to, anh đẽo cày vừa to, vừa cao.

- Khi người ta bảo đẽo cày to gắp ba, anh ta liền đẽo ngay một lúc bao nhiêu cày to gấp năm, gấp bảy thứ bình thường.

Suy luận: Vì sao người thợ mộc không bán được cày?

- Người thợ mộc không bán được cày vì anh ta đã nghe theo lời khuyên của rất nhiều người nhưng không có chính kiến riêng của mình nên đã mất cả cơ nghiệp.

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

Theo dõi: Sự khác nhau về môi trường sống của ếch và rùa.

- Môi trường sống của ếch là trong một cái giếng sụp, còn rùa sống ở biển đông.

Theo dõi: Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng.

- Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng là: có thể ra khỏi miệng giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vào giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch … tự do bơi lội trong một cái giếng sụp.

Theo dõi: Biểu hiện của ếch khi được nghe về biển.

- Con ếch ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối.

Văn bản 3: Con mối và con kiến

Theo dõi: Mối có thái độ như thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả?

- Mối có thái độ xét nét, trêu chọc kiến.

Theo dõi: Kiến tỏ thái độ ra sao về lối sống của mối?

- Kiến có thái độ bình tĩnh, đáp trả lại những lời bình phẩm của mối.

Theo dõi: Lối sống của mối gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào?

- Lối sống của mối có thể gây ra hậu quả: đục rỗng hết mọi nơi và có thể độ sụp mọi ngôi nhà.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: 

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường

Văn bản kể về câu chuyện người thợ mộc làm nghề đẽo cày, nhưng lại không có chính kiến riêng nên đã bị mất hết cả cơ nghiệp vì nghe theo lời của người khác.

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

Văn bản kể về cuộc đối thoại giữa rùa và ếch, chúng kể về môi trường sống của mình và thái độ của bất ngờ, bối rỗi của ếch khi biết được nơi rùa sống.

Văn bản 3: Con mối và con kiến

Văn bản viết về sự việc mối nhìn thấy kiến làm việc chăm chỉ, khổ cực nhưng không biết rằng bản thân mình thì lại ăn không ngồi rồi, gây hại cho nhà cửa. 

Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Người thợ mộc trong truyện Đẽo cày giữa đường đã xử sự thế nào trước mỗi lời khuyên, khiến công sức và của cải “đi đời nhà ma”?

Trả lời:

Người thợ mộc trong truyện “Đẽo cày giữa đường” đã đồng ý làm theo những lời khuyên của mỗi người qua đường, kết quả khiến công sức và của cải “đi đời nhà ma”

Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, em sẽ làm gì trước những lời khuyên như vậy?

Trả lời:

Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, em sẽ lắng nghe thật kĩ những lời khuyên của người khác, sau đó phân tích hoàn cảnh cụ thể của bàn thân để từ đó làm ra chiếc cày tốt nhất.

Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Những điều gì làm cho con ếch trong truyện Ếch ngồi đáy giếng cảm thấy sung sướng?

Trả lời:

- Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng là: có thể ra khỏi miệng giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi lại vào giếng, ngồi nghỉ trong những kẽ gạch … tự do bơi lội trong một cái giếng sụp.

Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Hãy chỉ ra những điểm khác biệt về môi trường sống của ếch và rùa. Sự khác biệt đó ảnh hưởng như thế nào đến nhận thức và cảm xúc của hai con vật?

Trả lời:

- Môi trường sống của ếch: trong một cái giếng sụp, trong giếng có những kẽ gạch, bên dưới có đầy bùn và những con vật khác như: lăng quăng, cua, nòng nọc.

- Môi trường sống của rùa: biển đông rộng lươn, sâu thẳm, nước biển không vì thời gian mà tăng hay giảm.

- Sự khác biệt đó ảnh hưởng đến nhận thức và cảm xúc của con ếch rất lớn: ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rỗi.

Câu 5 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Vì sao con ếch “ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối”?

Trả lời:

- Con ếch “ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối” vì nó đã nghe được nơi ở rất rộng lớn và hùng vĩ của con rùa.

Câu 6 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Trong truyện Con mối và con kiến, quan niệm sống của mối và kiến bộc lộ như thế nào qua các lời thoại của chúng?

Trả lời:

- Quan niệm sống của mối: thoải mái, không lo lắng cho tương lai của mình.

- Quan niệm sống của kiến: khổ trước sướng sau, có chuẩn bị ở hiện tại thì tương lai mới no đủ.

Câu 7 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho mối hay cho kiến? Vì sao em khẳng định như vậy?

Trả lời:

- Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho kiến. Vì lời của kiến đáp lại mối đã nói lên được sự phá hoại của loài mối: đục và phá huỷ mọi nơi.

Câu 8 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Nêu những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến.

Trả lời:

- Những điẻm giống nhau về nội dung của cả ba chuyện:

+ Đều có những nhân vật là con vật

+ Đều rất ngắn gọn

+ Đều gửi gắm cho ta những bài học quý giá

* Viết kết nối với đọc 

Bài tập (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) có sử dụng thành ngữ đẽo cày giữa đường.

Đoạn văn tham khảo:

Thành ngữ đẽo cày giữa đường được xuất hiện từ câu chuyện cùng tên của một người thợ cày. Anh đã bỏ ra ba trăm quan tiền mua gỗ đề làm cái nghề này. Vì cửa hàng ở bên đường nên hàng ngày cửa hàng anh đón tiếp rất nhiều vị khách. Khi có người bảo anh đẽo cày cho cao, cho to thì anh làm theo. Một lần khác, có vị khách bảo anh đẽo cày nhỏ, thấp, anh cũng làm theo. Để rồi có một lần, một người bảo anh đẽo thật cao, to gấp đôi, gấp ba bình thường để có thể bán được nhiều, anh làm cày to gấp năm, gấp bảy. Cuối cùng, anh không bán được cái cày nào và cơ đồ sạt nghiệp vì nghe theo rất nhiều lời khuyên khác nhau.

Tóm tắt

- Truyện Đẽo cày giữa đường:

Tóm tắt 1:

Truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường kể về một người thợ mộc đẽo cày bên đường, luôn nghe theo lời người qua đường mà đẽo cày theo ý người khác, mỗi người một ý nên anh ta vừa không bán được cày, vừa hỏng gỗ, mất cả cơ nghiệp.

Tóm tắt 2:

Một anh nông dân làm nghề thợ mộc đã lâu, nay bỏ ra ba trăm quan tiền mua gỗ về đẽo cày bán kiếm sống. Người đầu tiên nói anhhãy đẽo cày cho cao, cho to thì mới dễ cày. Người thứ hai nói anh phải đẽo cày nhỏ hơn, thấp hơn thì mới dễ cày. Người khác nữa lại mách nước rằng trên ngàn người ta đang phá hoang nhiều đồng ruộng và cày bằng voi, phải đẽo cày thật cao, to gấp đôi gấp đôi cho voi cày được. Ai nói gì anh ta cũng nghe. Cuối cùng, số cày đẽo ra không bán được, mọi vốn liếng mất sạch

Tóm tắt 3:

Anh thợ mộc nọ bỏ ra ba trăm quan tiền mua gỗ về đẽo cày bán. Cửa hàng của anh ta ở bên đường nhiều người qua lại. Có người nói anh phải đẽo cày cho cao, có người nói anh phải đẽo cày nhỏ thấp hơn, có người lại nói phải đẽo thật to gấp đôi, gấp ba. Anh ta nghe mọi lời khuyên của những người đi đường. Cuối cùng tất cả số cày đều hỏng và phải bỏ hết.

- Truyện Ếch ngồi đáy giếng:
Tóm tắt 1:

Một con ếch sống trong giếng đã lâu ngày. Nó cứ nghĩ mình là chúa tể, còn bầu trời chỉ là chiếc vung. Đến khi mưa to, nước dâng lên, ếch ra khỏi giếng, đi lại nghênh ngang, không để ý đến xung quanh, nên bị một con trâu đi qua dẫm bẹp

Tóm tắt 2:

Một con ếch sống trong giếng lâu ngày. Xung quanh nó chỉ là những con vật nhái, ốc... nhỏ bé nên nó cứ nghĩ mình là chúa tể, còn bầu trời chỉ là chiếc vung. Khi mưa to, nước dềnh lên đưa ếch ra ngoài. Quen thói huênh hoang, ếch bị một con trâu giẫm bẹp.

Tóm tắt 3:

Có một chú ếch sống trong một cái giếng nhỏ. Vì sống ở đó lâu ngày nên nó không biết thế giới ở ngoài kia ra sao. Xung quanh nó chỉ có vài con cua, ốc, nhái bé nhỏ... nên nó tưởng rằng mình là to là mạnh nhất. Một năm trời mưa to, nước trong giếng dâng cao, đưa ếch ta ra ngoài. Quen cái nhìn cũ, quen cách nghĩ cũ, ếch huênh hoang đi lại trên đường liền bị một con trâu dẫm bẹp

- Truyện ngụ ngôn Con mối và con kiến:

Tóm tắt 1:

Trong khi mối không muốn lao động, chỉ biết hưởng thụ trước mắt, nghĩ đến bản thân, thì kiến không ngại vất vả, chăm chỉ lao động, biết lo xa, sống có trách nhiệm với cộng đồng. Qua đó, câu chuyện khẳng định rằng chỉ có chăm chỉ cần cù làm lụng cuộc sống mới có thể ấm êm, bền vững.

Tóm tắt 2:

Tác phẩm kể về hai nhân vật mối và kiến. Trong khi mối lười biếng, không muốn lao động thì kiến không ngại vất cả mà chăm chỉ làm việc, sống có trách nhiệm.

Tóm tắt 3:

Trong khi mối lười biếng, không muốn lao động thì kiến không ngại vất cả mà chăm chỉ làm việc, sống có trách nhiệm. Câu chuyện khẳng định rằng chỉ có chăm chỉ cần cù làm lụng cuộc sống mới có thể ấm êm, bền vững.

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến "mất cả cơ nghiệp): Truyện Đẽo cày giữa đường

- Phần 2 (tiếp đến "hoảng hốt, bối rối"): Truyện Ếch ngồi đáy giếng

- Phần 3 (còn lại): Truyện Con mối và con kiến

Nội dung chính

- Đẽo cày giữa đường: Thông qua câu chuyện ông cha ta muốn khuyên nhủ mọi người hãy giữ vững quan điểm lập trường kiên định bền gan bền trí để đạt được mục tiêu của chính mình, không giao động và lắng nghe ý kiến người khác một cách chọn lọc, có cân nhắc, có suy nghĩ đúng đắn.

- Ếch ngồi đáy giếng: Từ câu chuyện về cách nhìn thế giới bên ngoài chỉ qua miệng giếng nhỏ hẹp của chú ếch, truyện “Ếch ngồi đáy giếng” ngụ ý phê phán những kẻ hiểu biết cạn hẹp mà huênh hoang, khuyên nhủ người ta phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan, kiêu ngạo.

- Con mối và con kiến: Câu chuyện thông qua cuộc hội thoại giữa hai con vật là kiến và mối để nói lên sự đối lập giữa lối sống của hai bộ phận con người trong xã hội hiện nay. Từ đó khẳng định rằng chỉ có chăm chỉ cần cù làm lụng cuộc sống mới có thể ấm êm, bền vững.

Câu 1. Kể một câu chuyện em được đọc (nghe) hoặc một sự việc em chứng kiến (tham gia) đã để lại cho em bài học sâu sắc. Bài học em rút ra được từ câu chuyện đó là gì?

Gợi ý: Một lần em không làm bài tập về nhà, bị cô giáo nhắc nhở. Bài học rút ra phải chăm chỉ học tập.

Câu 2. Hãy chia sẻ cách hiểu của em về câu nói sau: “Anh ta nhận ra mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng mà thôi”.

Cách hiểu: Trước đó, anh ta nghĩ rằng mình hiểu biết, nhưng sau đó anh ta nhận ra nhận ra mình còn hiểu biết và suy nghĩ hạn hẹp.

Đọc văn bản

Văn bản 1: Đẽo cày giữa đường

Câu 1. Số tiền người thợ mộc bỏ ra mua gỗ.

Ba trăm quan tiền

Câu 2. Hành động của người thợ mộc mỗi khi nhận được lời khuyên của người qua đường.

Người thợ mộc đều cho là phải.

Câu 3. Vì sao người thợ mộc không bán được cày?

Chiếc cày không giống với bình thường.

Văn bản 2: Ếch ngồi đáy giếng

Câu 1. Sự khác nhau về môi trường sống của ếch và rùa.

• Ếch: Một cái giếng sụp
• Rùa: Biển đông

Câu 2. Những điều khiến ếch cảm thấy sung sướng.

Có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi vô giếng ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng.

Câu 3. Biểu hiện của ếch khi nghe về biển.

Ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối.

Văn bản 3: Con mối và con kiến

Câu 1. Mối có thái độ như thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả?

Khoe khoang về bản thân mình không phải làm gì mà vẫn có cái ăn.

Câu 2. Kiến tỏ thái độ ra sao về lối sống của mối?

Kiến chê bai, nêu hậu quả của lối sống đó.

Câu 3. Lối sống của mối gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào?

Mọi nơi bị đục rỗng, mối cũng sẽ chết.

Sau khi đọc

Câu 1. Người thợ mộc trong truyện Đẽo cày giữa đường đã xử sự thế nào trước mỗi lời khuyên, khiến công sức và của cải “đi đời nhà ma”?

Trước mỗi lời khuyên, người thợ mộc đều cho là phải và làm theo, khiến cho chiếc cày không giống với bình thường.

Câu 2. Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, em sẽ làm gì trước những lời khuyên như vậy?

Nếu là người thợ mộc, em sẽ lắng nghe, nhưng không hoàn toàn nghe theo mà xem xét, tìm hiểu để tiếp nhận lời khuyên hợp lí.

Câu 3. Những điều gì làm cho con ếch trong truyện Ếch ngồi đáy giếng cảm thấy sung sướng?

Những điều làm cho con ếch trong truyện Ếch ngồi đáy giếng cảm thấy sung sướng: Có thể ra khỏi giếng, nhảy lên miệng giếng, rồi vô giếng ngồi nghỉ trong những kẽ gạch của thành giếng.

Câu 4. Hãy chỉ ra những điểm khác biệt về môi trường sống của ếch và rùa. Sự khác biệt đó ảnh hưởng đến nhận thức và cảm xúc của hai con vật như thế nào?

• Ếch: Một cái giếng sụp
• Rùa: Biển đông

=> Sự khác biệt đó ảnh hưởng đến nhận thức của hai con vật: Ếch cho rằng sống trong cái giếng là tốt nhất, còn rùa thì nhận ra môi trường sống của ếch nhỏ bé, không phù hợp với mình.

Câu 5. Vì sao con ếch “ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối”?

Ếch cảm thấy choáng ngợp trước không gian rộng lớn của biển cả, nhận ra cái giếng của mình là vô cùng nhỏ bé.

Câu 6. Trong truyện Con mối và con kiến, quan niệm sống của mối và kiến bộc lộ như thế nào qua các lời thoại của chúng?

• Con mối: Hưởng thụ, không chịu lao động
• Kiến: Chăm chỉ lao động, kiên trì.

Câu 7. Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho mối hay kiến? Vì sao em khẳng định như vậy?

Thiện cảm dành cho kiến. Lời lẽ của kiến rất đanh thép chống lại lối sống của mối.

Câu 8. Nêu những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến.

Cả ba truyện đều đưa ra những bài học đạo lí sâu sắc.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) có sử dụng thành ngữ đẽo cày giữa đường.

Đẽo cày giữa đường là một thành ngữ có hàm ý chỉ và phê phán những người không có chủ kiến, luôn bị động, hay thay đổi theo quan điểm của người khác. Thành ngữ này cũng khuyên con người ta cần phải biết phân biệt phải trái, đúng sai, có được chính kiến của mình. Không chỉ thời xưa, mà đến ngày nay thành ngữ này vẫn vẹn nguyên giá trị. Đối với các bạn học sinh, để nhìn nhận rõ ràng vấn đề và có quan điểm riêng, không dễ bị lung lay bởi những ý kiến trái chiều của người khác là một thách thức. Muốn trở thành người có chủ kiến, không đẽo cày giữa đường, chúng ta cần phải nỗ lực học hỏi, trau dồi kiến thức. Chỉ có như thế, ta mới có một nền tảng vững vàng, đúng đắn cho những suy nghĩ, quyết định của mình, cũng từ đó mà sẽ không lung lay trước vô vàn ý kiến của người khác.

Nội dung chính

- Đẽo cày giữa đường: Thông qua câu chuyện ông cha ta muốn khuyên nhủ mọi người hãy giữ vững quan điểm lập trường kiên định bền gan bền trí để đạt được mục tiêu của chính mình, không giao động và lắng nghe ý kiến người khác một cách chọn lọc, có cân nhắc, có suy nghĩ đúng đắn.

- Ếch ngồi đáy giếng: Từ câu chuyện về cách nhìn thế giới bên ngoài chỉ qua miệng giếng nhỏ hẹp của chú ếch, truyện “Ếch ngồi đáy giếng” ngụ ý phê phán những kẻ hiểu biết cạn hẹp mà huênh hoang, khuyên nhủ người ta phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan, kiêu ngạo.

- Con mối và con kiến: Câu chuyện thông qua cuộc hội thoại giữa hai con vật là kiến và mối để nói lên sự đối lập giữa lối sống của hai bộ phận con người trong xã hội hiện nay. Từ đó khẳng định rằng chỉ có chăm chỉ cần cù làm lụng cuộc sống mới có thể ấm êm, bền vững.

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 6 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Kể một câu chuyện em được đọc (nghe) hoặc một sự việc em chứng kiến (tham gia) đã để lại cho em bài học sâu sắc. Bài học em rút ra được từ câu chuyện hoặc sự việc đó là gì?

Phương pháp giải:

Em nhớ lại văn bản đã để lại nhiều ấn tượng cho em và để lại cho em những bài học kinh nghiệm sâu sắc. 

Lời giải chi tiết:

Văn chương đã bồi dưỡng tâm hồn em những phẩm chất em đã có và dạy cho em những bài học em chưa biết. Truyện Thầy bói xem voi em được đọc khi còn nhỏ đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng em vì bài học kinh nghiệm mà nó để lại. Qua hình ảnh của những ông thầy bói mù khi xem và nhận xét về một chú voi đã giúp em nhận được bài học về sự xem xét toàn diện. Để đánh giá được sự việc chúng  ta cần có sự quan sát toàn diện, không lấy cái lẻ để chỉ cái toàn diện. Hơn hết chúng ta cần phải biết lắng nghe, vừa học hỏi để trau dồi thêm được tri thức của bản thân.

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 6 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Hãy chia sẻ cách hiểu của em về câu nói: “Anh ta nhận ra mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng mà thôi”

Phương pháp giải:

Em suy nghĩ về câu nói để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Câu nói: “Anh ta nhận ra bản thân mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng mà thôi” có thể được hiểu là nhân vật “anh ta” nhận ra được tầm nhận thức của bản thân về vấn đề trong cuộc sống rất hạn hẹp. Hơn nữa ta còn có thể hiểu theo cách nhân vật này còn có sự chủ quan, coi thường thực tế. 

Đọc văn bản 1

Câu 1 (trang 7 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Vì sao người thợ mộc không bán được cày?

Phương pháp giải:

Em đọc lại văn bản và suy nghĩ của bản thân sau mỗi lần nhân vật đều thay đổi quyết định để tìm câu trả lời

Lời giải chi tiết:

Sở dĩ người thợ mộc không bán được cày là bởi vì anh ta làm cái cày lúc thì to quá, lúc thì bé quá, ... theo lời khuyên của mọi người qua đường mà không có chính kiến của bản thân.

Đọc văn bản 2

Câu 2 (trang 8 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Mối có thái độ như thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả?

Phương pháp giải:

Em đọc bản lời thoại của mối để tìm câu trả lời 

Lời giải chi tiết:

Khi thấy kiến làm việc vất vả mối đã có thái độ trêu trọc và giương oai, nó cho rằng kiến làm nhiều mà chẳng thể to lên, còn nó chẳng cần làm gì cũng béo tròn o. 

Đọc văn bản 3

Câu 3 (trang 8 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Kiến tỏ thái độ ra sao về lối sống của mối?

Phương pháp giải:

Em đọc bản lời thoại của kiến để tìm câu trả lời

Lời giải chi tiết:

Trước lối sống và thái độ của mối kiến đã rất không đồng tình với thái độ sống không muốn làm mà chỉ muốn hướng thu dựa trên việc phá hoại và ảnh hưởng đến thành quả lao động của người khác như mối 

Đọc văn bản 4

Câu 4 (trang 8 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Lối sống của mối gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào?

Phương pháp giải:

Em đọc bản văn bản, suy ngẫm và trả lời. 

Lời giải chi tiết:

Lối sống của mối sẽ gây hậu quả đến chính nhân cách và phẩm chất của mối cũng như là gây hậu quả nghiêm trọng đến những vật và người xung quanh. Lối sống đó của mối có thể khiến tất cả những đồ vật bị nó đục khoét đều sụp đổ hết. 

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Người thợ mộc trong truyện Đẽo cày giữa đường đã xử sự thế nào trước mỗi lời khuyên, khiến công sức và của cải “đi đời nhà ma”?

Phương pháp giải:

Em đọc bán lại căn bản Đẽo cày giữa đường để tìm câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

Người thợ mộc đóng trước lời góp ý của mọi người anh ta đều làm theo mà không hề suy nghĩ người bảo đẽo cày sao to mới dễ cày anh ta liền làm theo người bảo đẽo cày nhỏ, thấp hơn mới dế cày, anh ta cũng cho là phải liền đẽo cày vừa nhỏ. vừa thấp; rồi anh ta lại nghe lời người qua đường, đẽo nhiều cày to gấp nhiều lần. so với chiếc cày bình thường 

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện này, em sẽ làm gì trước những lời khuyên như vậy?

Phương pháp giải:

Em nêu suy nghĩ của bản thân 

Lời giải chi tiết:

Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện đầu tiên em sẽ cảm ơn những lời góp ý từ những người qua đường. Tuy nhiên, mọi lời góp ý không phải lúc nào cũng tốt và cũng đúng nên em sẽ xem xét, tìm hiểu kĩ sư đúng đắn trong lời góp ý của từng người. Nếu như nó hợp lý thì em sẽ làm theo, còn nếu như nó không hợp lý thì không nên tiếp nhận sự góp ý đó

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Những điều gì làm cho con ếch trong truyện Ếch ngồi đáy giếng cảm thấy sung sướng?

Phương pháp giải:

Em đọc bản qua lời của ếch để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Ếch thấy mình sung sướng vì:

- Nó có thể ra khỏi mặt giếng rồi nhảy vô giếng nếu nó thích.

- Nó bơi trong nước thì có nước đổ nách và cằm nhảy trong bùn thì bùn lấp chân đến mặt có . 

- Nó một mình chiếm một chỗ nước tu tự do bơi lội trong một cái giếng sụp.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Hãy chỉ ra những điểm khác biệt về môi trường sống của ếch và rùa. Sự khác biệt đó ảnh hưởng như thế nào đến nhận thức và cảm xúc của hai con vật?

Phương pháp giải:

Em đọc toàn bộ văn bản qua lời của ếch và rùa để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Con ếch sống trong một cái giếng sụp môi trường sống nhỏ hẹp) và nó thấy rất sung sướng khi được tự do đi lại được tự mình chiếm hữu một mảnh trước thông cho mình còn con rùa, sống trong một môi trường biển rộng lớn, mênh mông là nước, quanh năm đều bao la như vậy nên nó cũng đã quen và chấp nhận được một trường sống của bản thân 

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Vì sao con ếch “ngạc nhiên, thu mình lại, hoảng hốt, bối rối”?

Phương pháp giải:

Em nêu suy nghĩ của bản thân dựa vào nội dung của văn bản 

Lời giải chi tiết:

 Ếch có thái độ như vậy vì nó thấy choáng ngợp trước cái không gian của biển cả, nó thấy kiến thức của bản thân mình quá hạn hẹp cũng như sự sung sướng của bản thân nó chỉ có được do môi trường sống nhỏ của nó mà thôi. Nó tự thấy xấu hổ vì đã đưa ra lời mời không thiết thực và tự hào về cái giếng của bản thân nó trước rùa 

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Trong truyện Con mối và con kiến, quan niệm sống của mối và kiến bộc lộ như thế nào qua các lời thoại của chúng?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ lời thoại của kiến và mối để trả lời câu hỏi 

Lời giải chi tiết:

Quan điểm sống của mối: không muốn làm nhiều vất vả mà vẫn có ăn, kiến ăn và sinh tồn dựa vào việc phá hoại và làm đổ vỡ đi những thành quả lao động của người khác. > ích kỷ, tham lam

Quan điểm sống của kiến: cần cố gắng làm lụng để có miếng ăn, vì đàn, vì tổ, vì chung mà hoàn toàn có thể hy sinh bản thân vất vả chút cũng không hề gì > quan điểm sống tốt đẹp, ý nghĩa giàu giá trị nhân văn 

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho mối hay cho kiến? Vì sao em khẳng định như vậy?

Phương pháp giải:

Em suy ngẫm và nêu quan điểm của bản thân

Lời giải chi tiết:

Thiện cảm của người kể chuyện được dành cho kiến. Vì kiến có một quan điểm sống rất đúng đắn, tích cực - Những lời người kể, người viết gắn cho kiến là những lời lẽ rất đanh thép chống lại quan điểm sai trái của tôi.

Sau khi đọc 8

Câu 8 (trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Nêu những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến.

Phương pháp giải:

Em suy ngẫm và nêu quan điểm của bản thân 

Lời giải chi tiết:

Điểm giống nhau của ba câu chuyện này, đó là: 

- Đều mượn lời của nhân vật là con vật để nói lên những tư tưởng, quan điểm của bản thân. Những con vật được nhân hóa như con người có những suy nghĩ và tình cảm riêng

- Đều để lại những kinh nghiệm quý báu cho nhân dân ta:

+ Ếch ngồi đáy giếng: chịu khó mở rộng kiến thức và không nên tự phụ với những điều mình có….

+ Con mối và con kiến: Sống mà chỉ biết thụ hưởng, không biết lao động thì cuộc sống sẽ chẳng thể tốt đẹp, bền lâu.

+ Đẽo cày giữa đường: cẩn trọng khi làm một việc gì đó, sống phải có chính kiến riêng, chỉ tiếp thu những đúng đắn,....

Viết kết nối với đọc

(trang 10 SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) có sử dụng thành ngữ đẽo cày giữa đường.

Lời giải chi tiết:

Ý kiến của mỗi con người về một vấn đề nào đó trong cuộc sống rất quan trọng. Bản thân chúng ta sẽ tự quyết định được tương lai, sự thành công, hạnh phúc hay là khổ đau. Con người ai cũng có cuộc sống riêng, có suy nghĩ riêng, đó chính là điểm khác nhau tạo nên sự độc đáo mỗi người trong cuộc sống này. Vậy mà vẫn còn có rất nhiều con người sống không có ý kiến cá nhân, sống đẽo cày giữa đường, phó mặc cuộc sống tươi đẹp này cho sự hèn nhát. Mỗi người phải học cách chủ động và có chính kiến của mình trong bất cứ công việc nào đừng để những lời nói bên ngoài ảnh hưởng tới công việc mà bạn là người hiểu rõ nhất. Hãy luôn tin vào chính bản thân mình thành công sẽ chờ bạn ở cuối con đường.