A. Bố cục Đừng gây tổn thương

- Đoạn 1: Từ đầu đến “cảm giác tổn thương vẫn tồn tại”: Dẫn vào vấn đề bàn luận 

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “nếu có quyết tâm”: Không nên gây tổn thương cho người khác.

- Đoạn 3: Còn lại: Những cam kết để không làm tổn thương tới người khác 

B. Nội dung chính Đừng gây tổn thương

Văn bản “Đừng gây tổn thương” là văn bản nghị luận bàn về vấn đề đừng gây tổn thương cho người khác dưới bất cứ hình thức nào.

C. Tóm tắt Đừng gây tổn thương

Tóm tắt Đừng gây tổn thương (mẫu 1)

Văn bản là một bài nghị luận xã hội nêu lên một văn hóa cư xử của người đối với người trong cuộc sống, đó là gây tổn thương cho người giao tiếp có thể qua hành động cử chỉ hoặc lời nói. Cuối văn bản nêu ra phương pháp giải quyết bằng việc thực hiện những lời hứa, lời cam kết mỗi ngày để mang lại hiệu quả.

Chuẩn bị

l Ca-ren Ca-xây sinh năm 1947 là tác giả Mĩ nổi tiếng chuyên về tâm lí và nghệ thuật sống.

l Văn bản Đừng gây tổn thương trích trong cuốn Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay.

Đọc hiểu

Câu 1. Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng dẫn vấn đề gì?

Sự tổn thương đến từ lời nói.

Câu 2. Nhận biết lí lẽ và bằng chứng của người viết.

l Lí lẽ: Phương pháp giải quyết vấn đề này là tập trung trí óc.

l Bằng chứng: Tôi muốn bạn nhớ lại… ôn hòa.

Câu 3. Theo tác giả, thế nào là “thô lỗ”?

Bất cứ điều gì không thể hiện sự chú tâm của chúng ta thì được coi là sự thô lỗ.

Câu 4. Nội dung “cam kết” ở phần này là gì?

Mỗi ngày, chúng ta phải sống sao cho xứng đáng.

Câu 6. Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả gì?

l Chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần.

l Chúng ta không cần phải đoán già đoán non liệu những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả như thế nào đối với người khác.

l Mỗi ngày mới có một dòng chảy mới, dòng chảy hứa hẹn đem đến cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Em hiểu như thế nào về nhan đề Đừng gây tổn thương?

Nhan đề “Đừng gây tổn thương” là một lời khuyên nhủ con người không nên gây ra những tổn thương cho người khác.

Câu 2. Chỉ ra mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản.

Phần mở đầu: Giới thiệu vấn đề cần bàn luận.

Hai phần sau: Đưa ra cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác và nêu ra hiệu quả của việc không làm tổn thương người khác.

Câu 3. Dựa vào văn bản, hãy làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản Đừng gây tổn thương: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau.”

Tổn thương từ lời nói

Tổn thương từ cử chỉ, thái độ…

Câu 4. Phân tích tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác.”

- Tác hại:

Không chỉ người khác bị chúng ta đối xử tệ mà bản thân chúng ta cũng bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần.

Cả người gây ra tổn thương và người bị tổn thương đều không cảm thấy hạnh phúc.

Nạn nhân có thể thấy mình bị xúc phạm sau buổi gặp gỡ mà không hiểu lí do à cảm giác tổn thương vẫn tồn tại mãi.

- Hiệu quả:

Chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần.

Chúng ta không cần phải đoán già đoán non liệu những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả như thế nào đối với người khác.

Mỗi ngày mới có một dòng chảy mới, dòng chảy hứa hẹn đem đến cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

Câu 5. Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản Đừng gây tổn thương có ý nghĩa gì với cuộc sống ngày nay?

Vấn đề đặt ra trong văn bản Đừng gây tổn thương sẽ giúp người đọc biết cách ứng xử trong cuộc sống, tránh khiến cho người khác cảm thấy bị tổn thương…

Chuẩn bị

Hiển thị nội dung

Yêu cầu (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): 

- Đừng gây tổn thương là văn bản trích từ tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay của Ca-ren Ca-xây (Karen Casey).

- Đọc trước văn bản Đừng gây tổn thương và tìm hiểu thêm về tác giả, tác phẩm, lựa chọn những thông tin liên quan để giúp em hiểu thêm văn bản nghị luận này.

Trả lời:

- Tìm hiểu thêm về tác giả Ca-ren Ca-xây (Karen Casey) và tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay:

+ Tác giả Ca-ren Ca-xây sinh năm 1947, là tác giả Mỹ nổi tiếng chuyên về tâm lí và nghệ thuật sống.

+ Văn bản Đừng gây tổn thương trích trong tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay.

+ Tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay đã truyền đạt đến người đọc một điều nhận định về cuộc sống này chưa hẳn là điều mới mẻ nhưng có lẽ bạn đôi lúc đã quên mất điều đó mà thôi. Ở tác phẩm này tác giả đã nêu lên cho bản thân độc giả 2 sự lựa chọn mà bản thân chúng ta cần lựa chọn. Lựa chọn thứ nhất là rơi vào thất vọng, tê liệt mặc cho sự sợ hãi lấn lướt bạn hay mặt khác bạn chọn cho mình một trái tim rộng mở hàn gắn bản thân với người khác bằng cách thay đổi thói quen trong mối quan hệ. Chúng ta không thể nào thay đổi một ai đó cũng chẳng thể thay đổi hoàn cảnh sống nhưng chúng ta có thể thay đổi chính bản thân mình, thay đổi từ cách ứng xử, suy nghĩ trước khi hành động, học được một trái tim yêu thương thay vì phản ứng bằng thái độ tổn thương một ai đó.

Đọc hiểu

* Nội dung chính: 

- Văn bản “Đừng gây tổn thương” là văn bản nghị luận bàn về vấn đề đừng gây tổn thương cho người khác dưới bất cứ hình thức nào.

* Trả lời câu hỏi giữa bài: 

Câu 1 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách nên vấn đề của tác giả

Trả lời:

- Tác giả nêu vấn đề bằng cách đặt câu hỏi “Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương “ ư ? rồi phân tích, dẫn dắt người đọc vào vấn đề cần bàn luận.

Câu 2 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề gì?

Trả lời:

- Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề không nên gây tổn thương cho người khác bằng lời nói.

Câu 3 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác. 

Trả lời:

- Cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác: Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép hay đôi môi trễ xuống… bộc lộ cảm xúc thật.

Câu 4 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nhận biết các lí lẽ và dẫn chứng của người viết.

Trả lời:

- Nhận biết lí lẽ và bằng chứng của người viết.

+ Lí lẽ: Phương pháp giải quyết vấn đề này là tập trung trí óc, bạn cần rèn luyện và đừng nói với người khác điều mà bạn không muốn nghe.

+ Bằng chứng: Câu chuyện người phóng viên đã chọn cách cư xử tử tế với kẻ bán báo vô văn hóa, chứ không chọn cách “ăn miếng trả miếng”.

Câu 5 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Theo tác giả, thế nào là “thô lỗ”?

Trả lời:

- Bất cứ điều gì không thể hiện sự chú tâm của chúng ta đều đồng nghĩa với thô lỗ. Thô lỗ gây tổn hại tinh thần cho những người liên quan trong mối tương tác.

Câu 6 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

Trả lời:

- Cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

+ Vì chúng ta bị xao nhãng, đầu óc ta đang mải mơ màng những việc khác

+ Nhưng sự thô lỗ thường là dấu hiệu của cảm giác bất an

Câu 7 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Nội dung “cam kết” ở phần này là gì?

Trả lời:

- Nội dung “cam kết” ở phần này là:

+ Mỗi ngày chúng ta phải sống sao cho xứng đáng

+ Mỗi ngày đừng gây tổn thương cho ai là một phương pháp thực hiện nguyên tắc quan trọng trên

Câu 8 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả gì?

Trả lời:

- Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả:

+ Chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần

+ Chúng ta sẽ không phải đoán già đoán non liệu hành động của mình gây ra tác động hay hậu quả thế nào với người khác

+ Mỗi ngày có một dòng chảy mới hứa hẹn đem đến hạnh phúc và bình yên cho chúng ta

* Trả lời câu hỏi cuối bài: 

Câu 1 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Em hiểu như thế nào về nhan đề Đừng gây tổn thương?

- Em hiểu rằng nhan đề này sẽ bàn luận về vấn đề chúng ta đừng nên gây tổn thương cho người khác.

Câu 2 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Chỉ ra mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản

Trả lời:

- Mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản là: Phần mở đầu dẫn ra vấn đề rằng chúng ta khó để biết được mình đã gây tổn thương cho người khác chưa, các phần sau hướng dẫn ta cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác và nêu ra hiệu quả của việc không làm tổn thương người khác.

Câu 3 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Dựa vào văn bản, hãy làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”

Trả lời:

- Làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”:

+ Trong lúc bạn phát ngôn, bạn không chắc đã ý thức được lời phê bình của mình ảnh hưởng đến người khác

+ Bạn có thể đã đáp trả lại lời chỉ trích của người khác bằng nhận xét đầy ác ý

→ Gây tổn thương cho người khác bằng lời nói

+ Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép, đôi môi trễ xuống…

→ Gây tổn thương cho người khác bằng cử chỉ, thái độ

Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Phân tích tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”

Trả lời:

- Tác hại của việc làm tổn thương người khác:

+ Không chỉ người khác bị chúng ta đối xử tệ mà bản thân chúng ta cũng bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần.

- Những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”

+ Chúng ta cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất và tinh thần

+ Chúng ta không phải đoán già đoán non liệu những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả thế nào đối với người khác

+ Mỗi ngày đem đến một dòng chảy mới đem cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta

Câu 5 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản “Đừng gây tổn thương” có ý nghĩa gì với cuộc sống ngày nay?

Trả lời:

- Một số những lời khuyên hoặc câu danh ngôn về lối sống xuất hiện trong văn bản Đừng gây tổn thương là:

+ Đừng nói với người khác những điều mà bạn không muốn nghe

+ Nói đơn giản hơn là bạn chẳng được lợi gì khi đối xử với người khác không tử tế

+ Chúng ta không cần đáp trả bằng thái độ tương tự khi ai đó đối xử tệ với mình

+ Chọn cách ứng xử cùng với yêu thương không quá khó so với chọn cách đáp trả tàn nhẫn

+ “Chúng ta chỉ được giao phó một nhiệm vụ duy nhất, đó là yêu thương lẫn nhau. Nếu không thể làm được như vậy thì ít nhất hãy cố gắng kiềm chế để không xúc phạm nhau”

+ Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản có ý nghĩa to lớn với cuộc sống ngày nay. Đây chính là những thông điệp mà mọi người cần chú ý: Đừng bao giờ gây tổn thương tới người khác dưới bất kì hình thức nào. Chúng ta hãy sống yêu thương lẫn nhau vì con người đã quá mệt mỏi trong guồng quay công việc bộn bề của xã hội hiện đại rồi. Nếu chúng ta sống không gây tổn thương tới người khác thì không chỉ họ mà cả tâm hồn và thể chất chúng ta cũng được nhẹ nhõm, thanh thản.

Nội dung chính

Văn bản đưa ra phương pháp giúp người đọc không gây tổn thương đến mọi người đồng thời đem đến thông điệp: Chỉ cần cố gắng, chúng ta đều có thể làm được và không ai sẽ phải bị tổn thương.

Tóm tắt

Rất khó để chúng ta biết được mình đang gây ra tổn thương cho người khác, đặc biệt khi họ không bị tổn hại gì về thân thể thì càng khó. Sự tổn thương có thể được ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau và chắc chắn rằng tất cả đều không cảm thấy hạnh phúc. Đừng gây tổn thương người khác bằng lời nói. Phương pháp giải quyết nó là tập trung trí óc, tuân theo quy tắc ứng xử cơ bản: Đừng nói với người khác những điều mà bạn không muốn nghe. Mỗi ngày đừng gây tổn thương cho ai là một phương pháp quan trọng trong việc thực hiện nguyên tắc, cam kết với bản thân mỗi ngày. Chỉ cần cố gắng, chúng ta đều có thể làm được và không ai sẽ phải bị tổn thương.

Chuẩn bị

Đọc trước văn bản Đừng gây tổn thương và tìm hiểu thêm về tác giả, tác phẩm, lựa chọn những thông tin liên quan để giúp em hiểu thêm văn bản nghị luận này.

Trong khi đọc

Câu 1 (trang 71, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Chú ý cách nên vấn đề của tác giả.

Phương pháp giải:

     Đọc đoạn văn thuộc phần 1.

Lời giải chi tiết:

     Tác giả nêu vấn đề bằng cách đặt câu hỏi “Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương ư?”, sau đó phân tích, dẫn dắt người đọc vào vấn đề cần bàn luận.

Câu 2 (trang 71, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề gì?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2.

- Chú ý các câu hỏi mở đầu.

Lời giải chi tiết:

- Ngay mở đầu phần 2, tác giả đã đặt ra hàng loạt câu hỏi như: “Trong lúc bạn phát ngôn và cả sau đó, bạn có ý thức được lời phê bình của mình đã ảnh hưởng đến người khác như thế nào không?”; “Bạn có nhanh chóng đáp trả bằng một nhận xét đầy ác ý sau khi bị người khác chỉ trích không?”

=> Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề không nên gây tổn thương cho người khác bằng lời nói.

Câu 3 (trang 71, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Chú ý cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác.

Phương pháp giải:

- Đọc phần 2.

- Đánh dấu cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác.

Lời giải chi tiết:

     Cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác: Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép hay đôi môi trễ xuống… bộc lộ cảm xúc thật.

Câu 4 (trang 72, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Nhận biết các lí lẽ và dẫn chứng của người viết.

Phương pháp giải:

- Đọc phần 2.

- Đánh dấu các lí lẽ và dẫn chứng của người viết.

Lời giải chi tiết:

- Lí lẽ: Phương pháp giải quyết vấn đề này là tập trung trí óc, bạn cần rèn luyện và đừng nói với người khác điều mà bạn không muốn nghe.

- Dẫn chứng: Câu chuyện người phóng viên đã chọn cách cư xử tử tế với kẻ bán báo vô văn hóa, chứ không chọn cách “ăn miếng trả miếng”.

Câu 5 (trang 72, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Theo tác giả, thế nào là “thô lỗ”?

Phương pháp giải:

- Đọc phần 2.

- Chú ý cách tác giả giải thích từ “thô lỗ”.

Lời giải chi tiết:

     Theo tác giả: “Bất cứ điều gì không thể hiện sự chú tâm của chúng ta đều đồng nghĩa với thô lỗ. Thô lỗ gây tổn hại tinh thần cho những người liên quan trong mối tương tác"

Câu 6 (trang 72, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Chú ý cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

Phương pháp giải:

- Đọc phần 2.

- Chú ý cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”.

Lời giải chi tiết:

Cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

- Vì chúng ta bị xao nhãng, đầu óc ta đang mải mơ màng những việc khác.

- Nhưng sự thô lỗ thường là dấu hiệu của cảm giác bất an.

Câu 7 (trang 73, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Nội dung “cam kết” ở phần này là gì?

Phương pháp giải:

- Đọc phần 3.

- Chú ý nội dung “cam kết” được thể hiện trong đoạn văn.

Lời giải chi tiết:

Nội dung “cam kết” ở phần này bao gồm:

- Mỗi ngày chúng ta phải sống sao cho xứng đáng.

- Mỗi ngày đừng gây tổn thương cho ai là một phương pháp thực hiện nguyên tắc quan trọng trên.

Câu 8 (trang 74, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả gì?

Phương pháp giải:

- Đọc những đoạn văn cuối phần 3.

- Đánh dấu những hiệu quả của việc không là tổn thương người khác.

Lời giải chi tiết:

Những hiệu quả của việc không làm tổn thương người khác:

- Chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần.

- Chúng ta sẽ không phải đoán già đoán non liệu hành động của mình gây ra tác động hay hậu quả thế nào với người khác.

- Mỗi ngày có một dòng chảy mới hứa hẹn đem đến hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

Trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 74, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Em hiểu nhan đề Đừng gây tổn thương như thế nào?

Phương pháp giải:

     Nêu cách hiểu của bản thân về nhan đề.

Lời giải chi tiết:

     Theo em, nhan đề này sẽ bàn luận về vấn đề chúng ta đừng nên gây tổn thương cho người khác.

Câu 2 (trang 74, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Chỉ ra mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản.

Phương pháp giải:

     Đọc kĩ phần mở đầu và hai phần sau của văn bản.

Lời giải chi tiết:

Mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản:

     Phần mở đầu dẫn ra vấn đề rằng chúng ta khó để biết được mình đã gây tổn thương cho người khác chưa, các phần sau hướng dẫn ta cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác và nêu ra hiệu quả của việc không làm tổn thương người khác.

Câu 3 (trang 74, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Dựa vào văn bản, hãy làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Chú ý những chi tiết làm sáng rõ luận điểm “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”.

Lời giải chi tiết:

“Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”:

- Trong lúc bạn phát ngôn, bạn không chắc đã ý thức được lời phê bình của mình ảnh hưởng đến người khác.

- Bạn có thể đã đáp trả lại lời chỉ trích của người khác bằng nhận xét đầy ác ý → Gây tổn thương cho người khác bằng lời nói.

- Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép, đôi môi trễ xuống… → Gây tổn thương cho người khác bằng cử chỉ, thái độ.

Câu 4 (trang 74, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Phân tích tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Đánh dấu những tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”.

Lời giải chi tiết:

- Tác hại của việc làm tổn thương người khác:

+ Không chỉ người khác bị chúng ta đối xử tệ mà bản thân chúng ta cũng bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần.

+ Cả người gây ra tổn thương và người bị tổn thương đều không cảm thấy hạnh phúc.

+ Nạn nhân có thể thấy mình bị xúc phạm sau buổi gặp gỡ mà không hiểu lí do à cảm giác tổn thương vẫn tồn tại mãi.

- Những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”:

+ Chúng ta cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất và tinh thần.

+ Chúng ta không phải đoán già đoán non liệu những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả thế nào đối với người khác.

+ Mỗi ngày đem đến một dòng chảy mới đem cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

Câu 5 (trang 74, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Có rất nhiều câu văn, đoạn văn như những lời khuyên hoặc câu danh ngôn về lối sống xuất hiện trong văn bản Đừng gây tổn thương. Em hãy dẫn ra một số câu như thế. Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản có ý nghĩa gì với cuộc sống ngày nay?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Tìm những câu văn, đoạn văn như những lời khuyên hoặc câu danh ngôn về lối sống xuất hiện trong văn bản Đừng gây tổn thương.

- Nêu lên quan điểm của bản thân về vấn đề được đặt ra trong văn bản với cuộc sống ngày nay.

Lời giải chi tiết:

- Câu văn, đoạn văn như những lời khuyên hoặc câu danh ngôn về lối sống xuất hiện trong văn bản Đừng gây tổn thương.

+ Đừng nói với người khác những điều mà bạn không muốn nghe.

+ Nói đơn giản hơn là bạn chẳng được lợi gì khi đối xử với người khác không tử tế.

+ Chọn cách ứng xử cùng với yêu thương không quá khó so với chọn cách đáp trả tàn nhẫn.

+ Chúng ta chỉ được giao phó một nhiệm vụ duy nhất, đó là yêu thương lẫn nhau. Nếu không thể làm được như vậy thì ít nhất hãy cố gắng kiềm chế để không xúc phạm nhau.

- Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản có ý nghĩa to lớn với cuộc sống ngày nay. Đây chính là những thông điệp mà mọi người cần chú ý: Đừng bao giờ gây tổn thương tới người khác dưới bất kì hình thức nào. Chúng ta hãy sống yêu thương lẫn nhau vì con người đã quá mệt mỏi trong guồng quay công việc bộn bề của xã hội hiện đại rồi.

I. Tác giả văn bản Đừng gây tổn thương

- Ca-ren Ca-xây sinh năm 1947

- Phong cách nghệ thuật: Tác giả Mỹ chuyên viết về tâm lí và nghệ thuật sống 

II. Tìm hiểu tác phẩm Đừng gây tổn thương

Thể loại: nghị luận xã hội 

Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: 

“Đừng gây thương nhớ” là văn bản được trích từ tác phẩm “Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay”.

Phương thức biểu đạt: nghị luận 

Bố cục: 

Phần 1: Nêu vấn đề nghị luận

Phần 2: Không gây tổn thương bằng lời nói

Phần 3: Mỗi ngày một cam kết

Tóm tắt:

Văn bản là một bài nghị luận xã hội nêu lên một văn hóa cư xử của người đối với người trong cuộc sống, đó là gây tổn thương cho người giao tiếp có thể qua hành động cử chỉ hoặc lời nói. Cuối văn bản nêu ra phương pháp giải quyết bằng việc thực hiện những lời hứa, lời cam kết mỗi ngày để mang lại hiệu quả.

Giá trị nội dung: 

- Bài học rất ý nghĩa về cách cư xử, đối nhân xử thế giữa con người với con người trong xã hội.  

Giá trị nghệ thuật: 

- Dùng lí lẽ, ngôn từ sắc bén, thuyết phục

- Lập luận chặt chẽ

- Luận điểm rất rõ ràng 

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Đừng gây tổn thương

• Vấn đề nghị luận

- “ đừng bao giờ khiến người khác tổn thương”

- Những hành động gây tổn thương cho người khác: 

+ Không đếm xỉa đến người nói chuyện trong cuộc thảo luận

+ Không trả lời

+ Không giao tiếp bằng mắt

=> Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau

• Không gây tổn thương bằng lời nói

- Ý thức được lời phê bình của mình ảnh hưởng đến người khác

-  Để thay đổi tính chất của cá mối quan hệ đối với mọi người xung quanh cần ý thức rõ tác động của những gì mình nói ra 

- Cần chú ý đến biểu hiện trên gương mặt của người đối diện => chúng ta không đủ khéo léo để che giấu đi những biểu hiện

- Phương pháp giải quyết là tập trung trí óc

• Cam kết mỗi ngày

- Mỗi ngày chúng ta phải sống sao cho xứng đáng

- Đơn giản hóa cuộc sống và quyết định của mình trên nhiều lĩnh vực

- Không nên vội phán xét và quy tội cho người khác khi chưa có bằng chứng xác thực

- Hiệu quả của việc không làm tổn thương người khác:

+ Cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản cả về vật chất lẫn tinh thần

+ Đem lại cảm giác bình yên và hạnh phúc mỗi ngày

+ Cuộc sống sẽ trở nên đơn giản hơn rất nhiều

+ Gặt hái được nhiều điều tốt đẹp

+ Tránh được những vết thương cho chính bản thân mình

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

- Thông tin về cuốn sách “Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay”

"Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay" đưa ra luận điểm: chúng ta chỉ có hai lựa chọn thật sự trong đời. Lựa chọn thứ nhất là rơi vào thất vọng, tê liệt và để mặc nỗi sợ hãi lấn lướt. Lựa chọn thứ hai là mở rộng trái tim với thế giới xung quanh, hàn gắn bản thân và người khác bằng cách thay đổi thói quen hành động trong các mối quan hệ. Chúng ta không thể thay đổi một ai đó. Chúng ta thường cũng không thể thay đổi hoàn cảnh. Nhưng chúng ta có thể thay đổi chính cách ứng xử của mình. Chúng ta có thể học cách suy nghĩ trước khi hành động. Chúng ta có thể học cách hành động bằng trái tim yêu thương thay vì phản ứng bằng thái độ tức giận hay tổn thương. Chúng ta hãy ghi nhớ là mình nắm quyền kiểm soát mọi thứ. Khi chúng ta ngừng chú tâm vào khó khăn, cách giải quyết sẽ xuất hiện.

Đọc hiểu

* Nội dung chính:

Văn bản “Đừng gây tổn thương” là bài học nhắc nhở con người cần có sự thấu hiểu, đồng cảm lẫn nhau trong cuộc sống, không nên vì bất kì điều gì mà làm tổn thương nhau.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

- Mở đầu bằng một câu hỏi phủ định: “Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương” ư?

=> Tạo mối liên kết giữa người viết và bạn đọc, dẫn dắt bạn đọc tìm hiểu văn bản

Câu 2 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Các câu hỏi hướng vào vấn đề: sự gây tổn hương cho người khác bằng hành động hoặc lời nói

Câu 3 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều): 

Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi nơi khác, cái nhếch mép hay đôi môi trễ xuống

Câu 4 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

- Lí lẽ: Phương pháp giải quyết vấn đề này là tập trung trí óc

- Bằng chứng: câu chuyện về người phóng viên vẫn mua báo từ một kẻ bán báo vô văn hoá.

Câu 5 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

- Bất cứ điều gì không thể hiện sự chú tâm của chúng ta đều đồng nghĩa với sự thô lỗ.

Câu 6 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Bởi vì chúng ta bị xao nhãng, đầu óc ta đang mải mơ màng những việc khác? Sự thô lỗ thường là dấu hiệu của cảm giác bất an.

Câu 7 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2  – Cánh diều):

- Mỗi ngày chúng ta phải sống sao cho xứng đáng

- Mỗi ngày, đừng gây tổn thương cho ai

Câu 8 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2  – Cánh diều):

- Chúng ta cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản cả về thể chất lẫn tinh thần.

- Không còn phải đoán già đoán non liệu những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả như thế nào với người khác.

- Mỗi ngày mới có một dòng chảy mới, dòng chảy hứa hẹn đem đến cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2  – Cánh diều):

- Nhắc nhở mọi người không nên gây tổn thương cho người khác

Câu 2 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2  – Cánh diều):

Phần mở đầu dẫn ra vấn đề rằng chúng ta khó để biết được mình đã gây tổn thương cho người khác chưa, các phần sau hướng dẫn ta cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác và nêu ra hiệu quả của việc không làm tổn thương người khác.

Câu 3 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2  – Cánh diều):

- Làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”:

+ Trong lúc bạn phát ngôn, bạn không chắc đã ý thức được lời phê bình của mình ảnh hưởng đến người khác

+ Bạn có thể đã đáp trả lại lời chỉ trích của người khác bằng nhận xét đầy ác ý

→ Gây tổn thương cho người khác bằng lời nói

+ Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép, đôi môi trễ xuống…

→ Gây tổn thương cho người khác bằng cử chỉ, thái độ

Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2  – Cánh diều):

- Tác hại của việc làm tổn thương người khác:

+ Không chỉ người khác bị chúng ta đối xử tệ mà bản thân chúng ta cũng bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần.

- Những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”

+ Chúng ta cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất và tinh thần

+ Chúng ta không phải đoán già đoán non liệu những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả thế nào đối với người khác

+ Mỗi ngày đem đến một dòng chảy mới đem cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta

Câu 5 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2  – Cánh diều):

Trong cuộc sống ngày nay, việc con người cần thấu hiểu, tôn trọng lẫn nhau có ý nghĩa quan trọng. Tâm hồn con người dễ bị tổn thương khi phải nghe những lời nói, trải qua những hành động xúc phạm. Bằng cách này hay cách khác, lời nói, thái độ, cử chỉ của chúng ta đôi khi khiến cho người khác cảm thấy không được tôn trọng. Vì vậy, để có thể gắn kết cá nhân với tập thể, phát triển cộng đồng, xã hội. mỗi chúng ta cần học cách thấu hiểu và sẻ chia để không gây ra những hành động gây tổn thương.

I. Tác giả

- Tác giả Ca-ren Ca-xây sinh năm 1947, là tác giả Mỹ nổi tiếng chuyên về tâm lí và nghệ thuật sống.

II. Tác phẩm Đừng gây tổn thương (Ca -ren Ca – xây)

1. Thể loại: Văn bản nghị luận
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Văn bản Đừng gây tổn thương trích trong tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay.
3. Phương thức biểu đạt: Thuyết minh + Nghị luận
4. Tóm tắt tác phẩm Đừng gây tổn thương (Ca -ren Ca – xây): Văn bản “Đừng gây tổn thương” là văn bản nghị luận bàn về vấn đề đừng gây tổn thương cho người khác dưới bất cứ hình thức nào.
5. Bố cục tác phẩm Đừng gây tổn thương (Ca -ren Ca – xây): Chia văn bản làm 3 phần:

- Đoạn 1: Từ đầu đến “cảm giác tổn thương vẫn tồn tại”: Dẫn vào vấn đề bàn luận

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “nếu có quyết tâm”: Không nên gây tổn thương cho người khác.

- Đoạn 3: Còn lại: Những cam kết để không làm tổn thương tới người khác

Giá trị nội dung tác phẩm Đừng gây tổn thương (Ca -ren Ca – xây)

- Đừng bao giờ gây tổn thương tới người khác dưới bất kì hình thức nào.

- Chúng ta hãy sống yêu thương lẫn nhau vì con người

- Nếu chúng ta sống không gây tổn thương tới người khác thì không chỉ họ mà cả tâm hồn và thể chất chúng ta cũng được nhẹ nhõm, thanh thản.

Giá trị nghệ thuật tác phẩm Đừng gây tổn thương (Ca -ren Ca – xây)

- Lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục

- Các biện pháp tu từ được sử dụng linh hoạt sáng tạo

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Đừng gây tổn thương (Ca -ren Ca – xây)

Biểu hiện của việc làm tổn thương người khác

- “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”:

+ Trong lúc bạn phát ngôn, bạn không chắc đã ý thức được lời phê bình của mình ảnh hưởng đến người khác

+ Bạn có thể đã đáp trả lại lời chỉ trích của người khác bằng nhận xét đầy ác ý

=> Gây tổn thương cho người khác bằng lời nói

+ Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép, đôi môi trễ xuống…

=> Gây tổn thương cho người khác bằng cử chỉ, thái độ

Tác hại của việc làm tổn thương người khác, những điều tích cực nếu không làm tổn thương người khác

- Tác hại của việc làm tổn thương người khác:

+ Không chỉ người khác bị chúng ta đối xử tệ mà bản thân chúng ta cũng bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần.

- Những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”

+ Chúng ta cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất và tinh thần

+ Chúng ta không phải đoán già đoán non liệu những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả thế nào đối với người khác

+ Mỗi ngày đem đến một dòng chảy mới đem cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta

• Ý nghĩa nhân văn sâu sắc

- Đừng bao giờ gây tổn thương tới người khác dưới bất kì hình thức nào. Chúng ta hãy sống yêu thương lẫn nhau vì con người đã quá mệt mỏi trong guồng quay công việc bộn bề của xã hội hiện đại rồi. Nếu chúng ta sống không gây tổn thương tới người khác thì không chỉ họ mà cả tâm hồn và thể chất chúng ta cũng được nhẹ nhõm, thanh thản.

- Một số những lời khuyên hoặc câu danh ngôn về lối sống xuất hiện trong văn bản Đừng gây tổn thương là:

+ Đừng nói với người khác những điều mà bạn không muốn nghe

+ Nói đơn giản hơn là bạn chẳng được lợi gì khi đối xử với người khác không tử tế

+ Chúng ta không cần đáp trả bằng thái độ tương tự khi ai đó đối xử tệ với mình

+ Chọn cách ứng xử cùng với yêu thương không quá khó so với chọn cách đáp trả tàn nhẫn

+ “Chúng ta chỉ được giao phó một nhiệm vụ duy nhất, đó là yêu thương lẫn nhau. Nếu không thể làm được như vậy thì ít nhất hãy cố gắng kiềm chế để không xúc phạm nhau”

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

- Đừng gây tổn thương là văn bản trích từ tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay của Ca-ren Ca-xây (Karen Casey).

- Đọc trước văn bản Đừng gây tổn thương và tìm hiểu thêm về tác giả, tác phẩm; lựa chọn những thông tin liên quan để giúp em hiểu thêm văn bản nghị luận này.

Trả lời:

- Tìm hiểu thêm về tác giả Ca-ren Ca-xây (Karen Casey) và tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay:

+ Tác giả Ca-ren Ca-xây sinh năm 1947, là tác giả Mỹ nổi tiếng chuyên về tâm lí và nghệ thuật sống.

+ Văn bản Đừng gây tổn thương trích trong tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay. Bài viết nghiêng nhiều về lí lẽ và lập luận, còn bằng chứng chủ yếu được khơi gợi từ những tình huống thực tế, phổ biến mà bất cứ ai cũng có thể đã trải qua.

+ Tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay đã truyền đạt đến người đọc một điều nhận định về cuộc sống này chưa hẳn là điều mới mẻ nhưng có lẽ bạn đôi lúc đã quên mất điều đó mà thôi. Ở tác phẩm này tác giả đã nêu lên cho bản thân độc giả 2 sự lựa chọn mà bản thân chúng ta cần lựa chọn. Lựa chọn thứ nhất là rơi vào thất vọng, tê liệt mặc cho sự sợ hãi lấn lướt bạn hay mặt khác bạn chọn cho mình một trái tim rộng mở hàn gắn bản thân với người khác bằng cách thay đổi thói quen trong mối quan hệ. Chúng ta không thể nào thay đổi một ai đó cũng chẳng thể thay đổi hoàn cảnh sống nhưng chúng ta có thể thay đổi chính bản thân mình, thay đổi từ cách ứng xử, suy nghĩ trước khi hành động, học được một trái tim yêu thương thay vì phản ứng bằng thái độ tổn thương một ai đó.

Đọc hiểu

* Nội dung chính:

- Văn bản “Đừng gây tổn thương” thể hiện rõ ràng quan điểm, cách lập luận của tác giả về một vấn đề thực tế mà bất cứ ai cũng có thể gặp phải: vô tình hoặc cố ý gây tổn thương tinh thần cho những người xung quanh, trong đó có cả người thân, bạn bè. Từ đó thuyết phục mọi người cần có ý thức về lời nói và hành động, học tập và rèn luyện những thói quen tốt, nhất là thói quen giao tiếp, ứng xử tích cực, tiến bộ.

* Trả lời câu hỏi giữa bài

Câu 1 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách nên vấn đề của tác giả

Trả lời:

- Tác giả nêu vấn đề bằng cách đặt câu hỏi “Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương “ ư ? rồi phân tích, dẫn dắt người đọc vào vấn đề cần bàn luận.

Câu 2 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề gì?

Trả lời:

- Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề không nên gây tổn thương cho người khác bằng lời nói.

Câu 3 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác.

Trả lời:

- Cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác: Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép hay đôi môi trễ xuống… bộc lộ cảm xúc thật.

Câu 4 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nhận biết các lí lẽ và bằng chứng của người viết.

Trả lời:

- Nhận biết lí lẽ và bằng chứng của người viết.

+ Lí lẽ: Phương pháp giải quyết vấn đề này là tập trung trí óc, bạn cần rèn luyện và đừng nói với người khác điều mà bạn không muốn nghe.

+ Bằng chứng: Câu chuyện người phóng viên đã chọn cách cư xử tử tế với kẻ bán báo vô văn hóa, chứ không chọn cách “ăn miếng trả miếng”.

Câu 5 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Theo tác giả, thế nào là “thô lỗ”?

Trả lời:

- Bất cứ điều gì không thể hiện sự chú tâm của chúng ta đều đồng nghĩa với thô lỗ. Thô lỗ gây tổn hại tinh thần cho những người liên quan trong mối tương tác.

Câu 6 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

Trả lời:

- Cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

+ Vì chúng ta bị xao nhãng, đầu óc ta đang mải mơ màng những việc khác

+ Nhưng sự thô lỗ thường là dấu hiệu của cảm giác bất an

Câu 7 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nội dung “cam kết” ở phần này là gì?

Trả lời:

- Nội dung “cam kết” ở phần này là:

+ Mỗi ngày chúng ta phải sống sao cho xứng đáng

+ Mỗi ngày đừng gây tổn thương cho ai là một phương pháp thực hiện nguyên tắc quan trọng trên.

Câu 8 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả gì?

Trả lời:

- Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả:

+ Chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần

+ Chúng ta sẽ không phải đoán già đoán non liệu hành động của mình gây ra tác động hay hậu quả thế nào với người khác

+ Mỗi ngày có một dòng chảy mới hứa hẹn đem đến hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

* Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Em hiểu như thế nào về nhan đề Đừng gây tổn thương?

Trả lời:

- Nhan đề vừa nêu ra một vấn đề xã hội: việc gây tổn thương cho người khác và cho chính mình, vừa giống như một lời khuyên, lời đề nghị, kêu gọi: đừng làm tổn thương ai đó.

- Từ nội dung bài viết có thể thấy nhan đề đã đề cập đến vấn đề tổn thương tinh thần của con người do cách ứng xử, giao tiếp gây ra. Vấn đề này khá phổ biến và tưởng như không có gì quá nghiêm trọng nhưng kì thực lại ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng sống của mỗi người rất nhiều. Đó là lí do tác giả muốn thuyết phục mọi người hạn chế, tiến tới xóa bỏ những hành vi gây tổn thương cho người khác.

Câu 2 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chỉ ra mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản.

Trả lời:

Câu 3 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Dựa vào văn bản, hãy làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản Đừng gây tổn thương: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”.

Trả lời:

- Theo tác giả, “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”, chẳng hạn:

+ “Không giao tiếp bằng mắt với người bạn nói chuyện hay đang được giới thiệu”,

+ “không đáp lại khi ai đó cần bạn trả lời một câu hỏi”,

+ “không đếm xỉa đến người đang nói trong cuộc thảo luận”,

+ “coi nhẹ lời gợi ý của bạn thân về công việc quan trọng cả hai đang tham gia thực hiện”,

+ “không lắng nghe khi người khác đang cố nói điều gì đó với bạn”;...

- Tác hại của chúng là không hề nhỏ.

Ví dụ: khi chúng ta không thể hiện sự chú tâm với người đang giao tiếp hay phớt lờ người khác ra mặt đều khiến cả người bị chúng ta đối xử tệ và bản thân chúng ta bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần. Nó khiến mọi người xa rời nhau thay vì đoàn kết vì một mục đích chung. Chúng ta không bao giờ tìm thấy sự bình yên nếu cứ khăng khăng bảo vệ cái ốc đảo cô đơn của mình.

Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Phân tích tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”.

Trả lời:

- Việc làm tổn thương người khác có thể đưa đến nhiều tác hại. Chẳng hạn:

+ “coi nhẹ lời gợi ý của bạn thân về công việc quan trọng mà cả hai đang tham gia thực hiện có thể gây bất lợi cho mối quan hệ cũng như lòng nhiệt tình của người ấy”,

+ “không lắng nghe khi người khác đang cố nói điều gì đó với bạn” khiến họ cảm thấy đau đớn không kém gì bị xâm phạm thân thể;

+ “thái độ thô lỗ” (“giả vờ lắng nghe một cách tế nhị hay phớt lờ người khác ra mặt”) gây tổn hại tinh thần cho bất kì ai liên quan đến chúng ta trong mối tương tác,

+ “không chỉ người bị chúng ta đối xử tệ mà bản thân chúng ta cũng bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần”,

+ “khiến mọi người xa rời nhau thay vì đoàn kết vì một mục đích chung”;

+ “không bao giờ tìm thấy sự bình yên nếu cứ khăng khăng bảo vệ cái ốc đảo cô đơn của mình”;

+ “dùng lời nói sỉ nhục người khác gây ra những vết thương không đáng có trong tâm hồn”.

- Những hệ quả tích cực từ lời cam kết “Không làm tổn thương người khác”:

+ “cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản cả về thể chất lẫn tinh thần”,

+ “không còn phải phỏng đoán về hậu quả của những hành động của mình, cảm giác hạnh phúc và bình yên trong cuộc sống”.

Câu 5 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản “Đừng gây tổn thương” có ý nghĩa gì với cuộc sống ngày nay?

Trả lời:

Vấn đề đặt ra trong văn bản có ý nghĩa quan trọng và thiết thực với mọi người trong cuộc sống ngày nay vì nó giúp mỗi người nhận thức được những hành vi và tác hại của việc gây tổn thương cho người khác, đồng thời tự làm tổn thương sức khoẻ và thể chất của chính mình. Từ nhận thức này, con người phải thay đổi suy nghĩ và hành động, có thể thực hiện giải pháp như bài viết gợi ý để trở nên khoan dung, độ lượng, yêu thương hơn và cuộc sống cũng nhờ đó mà hạnh phúc và bình yên hơn.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Chú ý cách nêu vấn đề của tác giả

Trả lời:

Cách nêu vấn đề của tác giả được bắt đầu bằng một câu hỏi "Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương" ư?"

Câu 2: Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng dẫn vấn đề gì?

Trả lời:

 Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề: sự tổn thương bằng lời nói.ư

Câu 3: Chú ý cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác.

Trả lời:

Cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác: trực diện, đầy khách quan.

Câu 4: Nhận biết lí lẽ và bằng chứng của người viết.

Trả lời:

 Lí lẽ: Phương pháp giải quyết vấn đề này là tập trung trí óc.

Bằng chứng: Đừng nói với người khác những điều mà bạn không muốn nghe. Tôi muốn bạn nhớ lại câu chuyện về người phóng viên vẫn mua báo từ một ẻ bán báo vô văn hóa...

Câu 5: Theo tác giả, thế nào là "thô lỗ"?

Trả lời:

Theo tác giả, trong quá trình giao tiếp, chúng ta luôn có các phương án lựa chọn khác nhau như chú ý lắng nghe, giả vờ lắng nghe một cách tế nhị hay phớt lờ người khác ra mặt. Bất cứ điều gì không thể hiện sự chú tâm của chúng ta thì được coi là sự thô lỗ.

Câu 6: Chú ý cách lí giải: "Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ?".

Trả lời:

Cách lí giải: "Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ" đầy sức thuyết phục, lí lẽ, dẫn chứng cụ thể.

Câu 7: Nội dung "cam kết" ở phần này là gì?

Trả lời:

Nội dung "cam kết" ở phần này là cách chúng ta cư xử trong cuộc sống, "sống sao cho xứng đáng", "không làm tổn thương người khác".

Câu 8: Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả gì?

Trả lời:

 Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả: sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần, không cần đoán xem những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả như thế nào, hãy tận hưởng điều đó bởi nó sẽ đem lại cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

B. Bài tập và hướng dẫn giải

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Em hiểu như thế nào về nhan đề Đừng gây tổn thương?

=> Xem hướng dẫn giải

Nhan đề Đừng gây tổn thương được em hiểu như là một lời khuyên nhủ đến với với chúng ta trong cách ứng xử với mọi người trong cuộc sống.

Câu 2: Chỉ ra mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản.

=> Xem hướng dẫn giải

Phần mở đầu là phần nêu khát quát, giới thiệu vấn đề cần bàn luận tới "Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương". Phần thứ hai là phần nối tiếp, phần này mở đầu cho việc chỉ ra quan điểm làm sáng tỏ cho vấn đề được nêu ở phần mở đầu. Phần này bày tò về việc đừng gây tổn thương với lí lẽ: Không gây tổn thương bằng lời nói.

Câu 3: Dựa vào văn bản, hãy làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản Đừng gây tổn thương: "Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau.".

=> Xem hướng dẫn giải

Ý kiến của tác giả "Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau.": sự tổn thương có thể dưới hình thức: không lắng nghe khi người khác đang cố nói điều gì với bạn, cảm giác bị lờ đi, không quan tâm tới được ví như cảm giác họ "bị xâm phạm thân thể"; coi nhẹ lời nói của người khác; không giao tiếp bằng ánh mắt khi đang nói chuyện, không đáp lại khi ai đó cần bạn trả lời, không đếm xỉa gì đến người đang nói trong thảo luận.

=> Tất cả những hành vi dù chỉ là đơn giản, mà ít ai để ý đến cũng có thể gây ra sự tổn thương sâu sắc đến với người khác, đó là sự ẩn nấp vô hình mà "cả người gây ra tổn thương và người bị tổn thương đều không cảm thấy hạnh phúc". Vì vậy, tác giả mới đưa ra ý kiến về sự tổn thương tồn tại ở nhiều dạng khác nhau.

Câu 4: Phân tích tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: "Không làm tổn thương người khác.".

=> Xem hướng dẫn giải

Tác hại của việc làm tổn thương người khác: 

• Lời nói, nét mặt, ngôn ngữ cơ thể của chúng ta, nếu ta bất cẩn chúng sẽ dễ biến thành thái độ khinh thường hoặc vô tâm.
• Hạ thấp người khác trở thành một thói quen.
• Gây cho chúng ta cảm giác sợ hãi, sợ rằng người khác đang qua mặt mình về tiền tài, sự nghiệp, thậm chí cả tình cảm và tinh thần. Nỗi sợ hãi thúc đẩy chúng ta hành động theo chiều hướng gây tổn thương cho mọi người, và cả bản thân ta.

Những hệ quả tích cực từ lời cam kết: "Không làm tổn thương người khác.": Sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần, không cần đoán xem những hành động của mình sẽ gây ra tác động hay hậu quả như thế nào, "mỗi ngày mới có một dòng chảy mới, dòng chảy hứa hẹn đem đến cảm giác hạnh phúc và bình yên cho chúng ta".

Câu 5: Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản Đừng gây tổn thương có ý nghĩa gì với cuộc sống ngày nay?

=> Xem hướng dẫn giải

Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản Đừng gây tổn thương có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với cuộc sống ngày nay. Bởi giới trẻ ngày nay, thường có thái độ thờ ơ, không quan tâm đến lời nói, cảm xúc của người khác, chỉ biết đến bản thân mình. Chính những điều đó vô tình làm tổn thương đến người xung quanh chúng. Vấn đề trong văn bày này giúp chúng ta nhìn nhận về cách đối xử, hành động của bản thân trong cuộc sống tốt hơn, hạn chế được việc "gây tổn thương" cho người khác