Câu 1. Nhân vật “tôi” đã thể hiện tình cảm, cảm xúc gì trong bài thơ? Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào?

- Nhân vật “tôi” thể hiện tình cảm, cảm xúc: Nỗi buồn bã, nhớ nhung dành cho người mẹ.

- Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh:

• Từ ngữ: “rượi buồn, nhớ”
• Hình ảnh người mẹ với chiếc áo đỏ, nụ cười với hàm răng đen nhánh.

Câu 2. Bạn có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, ngắt nhịp, gieo vần và tác dụng của chúng trong bài thơ?

• Từ ngữ: Giản dị, mộc mạc và mang đậm màu sắc Nam Bộ.
• Cách ngắt nhịp: Linh hoạt (Trong khổ thơ 1: Câu 1 ngắt nhịp 3/4, Câu 2 ngắt nhịp 2/5, Câu 3 và câu 4 ngắt nhịp: 4/3…)
• Bài thơ được gieo vần chân (thời - phơi)

Câu 3. Hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào trong tâm tưởng nhân vật “tôi”?

Hình ảnh người mẹ hiện lên trong tâm tưởng của nhân vật “tôi” với vẻ đẹp thật giản dị, mộc mạc. Trong cái nắng, mẹ đang phơi chiếc áo đỏ ngoài bờ giậu, nụ cười đen nhánh hiền từ.

Câu 4. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống nào của người Việt Nam?

• Cảm hứng chủ đạo: Tình yêu, nỗi nhớ dành cho người mẹ.
• Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống hiếu thảo người Việt Nam.

Nội dung

– Bài thơ là nỗi nhớ của chủ thể trữ tình đối với người mẹ của mình. Qua đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống uống nước nhớ nguồn, hiếu thuận của người Việt Nam.

Nghệ thuật

– Thể thơ thất ngôn

– Giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết

– Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ

Hướng dẫn đọc

Câu 1. Nhân vật "tôi" đã thể hiện tình cảm, cảm xúc gì trong bài thơ? Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào?

Trả lời:

- Nhân vật "tôi" đã thể hiện nỗi nhớ mẹ trong bài thơ.

- Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh:

• Từ ngữ: "nhớ", "chửa xóa mờ"
• Hình ảnh: phơi áo đỏ, nụ cười đen nhánh sau tay áo.

Câu 2. Bạn có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, ngắt nhịp, gieo vần và tác dụng của chúng trong bài thơ?

Trả lời:

- Từ ngữ trong bài thơ giản dị, mang màu sắc làng quê Bắc Bộ tạo nên sự gần gũi.

- Cách ngắt nhịp trong bài thơ: 3/4, 4/3, 2/5. Nhịp thơ đa dạng nhưng nhịp nhàng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình.

- Cách gieo vần trong bài thơ: vần chân liền và vần chân cách: tạo nhạc tính cho bài thơ.

Câu 3. Hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào trong tâm tưởng nhân vật "tôi"?

Trả lời:

Trong tâm tưởng nhân vật "tôi", hình ảnh người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp của thuở thiếu thời: phơi áo đỏ ngoài giậu, nét cười đen nhánh sau tay áo.

Câu 4. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống nào của người Việt Nam?

Trả lời:

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ của chủ thể trữ tình đối với người mẹ của mình.

- Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống uống nước nhớ nguồn, hiếu thuận của người Việt Nam.

* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Tình mẫu tử là tình cảm đẹp nhất trong cuộc đời mỗi con người. Tình mẫu tử thể hiện sự gắn kết kì diệu giữa con và mẹ, là tình cảm nâng đỡ, dìu dắt mỗi con người đến sự bình yên và hạnh phúc trong tâm hồn.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Nhân vật "tôi" đã thể hiện tình cảm, cảm xúc gì trong bài thơ? Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào?

Trả lời:

Tình cảm, cảm xúc thương nhớ người mẹ được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh: Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng, Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời; Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ.

Câu 2 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Bạn có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, ngắt nhịp, gieo vần và tác dụng của chúng trong bài thơ?

Trả lời:

- Cách ngắt nhịp đều đặn, chủ yếu của bài thơ là 4/3, trừ câu thứ hai ngắt nhịp 2/2/3,gieo vần chủ yếu là vần thông.

- Tác dụng: thể hiện cảm xúc trầm buồn, nhớ thương.

Câu 3 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào trong tâm tưởng nhân vật "tôi"?

Trả lời:

- Kí ức về mẹ trong tâm tưởng của nhân vật “tôi” gắn liền với hình ảnh mẹ đưa áo ra giậu phơi mỗi khi có nắng mới về. Bên song cửa ngập tràn “nắng mới”, vào khoảnh khắc yên ắng, tĩnh lặng của một buổi trưa buồn, bất chợt nhận ra giấu thưa, nhà thơ bắt gặp hình ảnh quen thuộc của mẹ lúc còn sống. Những kí ức thân thương về mẹ sống dậy trong tâm tưởng của nhà thơ từ hình dáng thấp thoáng sau chiếc “áo đỏ” đến “nét cười đen nhánh sau tay áo”.

Câu 4 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống nào của người Việt Nam?

Trả lời:

- Cảm hứng chủ đạo, xuyên suốt tác phẩm là nỗi nhớ về người mẹ trong kí ức tuổi thơ của tác giả.

- Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống của người Việt Nam, đó là tình cảm yêu thương gia đình.

Tóm tắt tác phẩm Nắng mới

Bài thơ là kỉ niệm kí ức của tác giả về người mẹ thân yêu của mình gắn liền với sự biết ơn, tình yêu tha thiết.

Nội dung chính Nắng mới

Bài thơ là những dòng hồi tưởng đẹp, đầy xúc động về mẹ, qua đó thể hiện tình yêu mẹ của tác giả

Bố cục Nắng mới

- Phần 1: Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên “nắng mới”

- Phần 2: Khổ 2+3: Nỗi nhớ của nhân vật trữ tình

Câu 1

Nhân vật “tôi” đã thể hiện tình cảm, cảm xúc gì trong bài thơ? Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào?

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ bài thơ.

– Chú ý những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của nhân vật “tôi”.

Lời giải chi tiết:

– Nhân vật “tôi” đã thể hiện tâm trạng nhớ mẹ, nhớ về những ngày xưa cùng mẹ.

– Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh:

+ Từ: nhớ, chửa xóa mờ.

+ Hình ảnh: phơi áo đỏ, nụ cười đen nhanh sau tay áo.

Câu 2

Bạn có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, ngắt nhịp, gieo vần và tác dụng của chúng trong bài thơ?

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ bài thơ.

– Chú ý cách sử dụng từ ngữ, cách ngắt nhịp và gieo vần.

Lời giải chi tiết:

– Từ ngữ trong bài thơ khá giản dị, gần gũi với đời sống thường nhật và mang đậm màu sắc làng quên Bắc Bộ.

– Cách ngắt nhịp trong bài thơ: 3/4, 4/3, 2/5; gieo vần chân.

=> Tác dụng: tạo nên cảm giác quen thuộc, gần gũi và dễ tìm được sự đồng cảm nơi người đọc; nhịp thơ nhịp nhàng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình.

Câu 3

Hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào trong tâm tưởng nhân vật “tôi”?

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ bài thơ.

– Chú ý những chi tiết, hình ảnh nhân vật “tôi” nhớ về mẹ.

Lời giải chi tiết:

     Trong tâm tưởng của nhân vật “tôi”, hình ảnh người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp quen thuộc, bình dị, hiền hậu như: phơi áo đỏ ngoài giậu, nét cười đen nhánh sau tay áo.

Câu 4

Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống nào của người Việt Nam?

Phương pháp giải:

– Đọc kĩ bài thơ.

– Chú ý những từ ngữ, hình ảnh miêu tả cảm xúc của chủ thể trữ tình.

– So sánh với đạo đức truyền thống người Việt Nam.

Lời giải chi tiết:

– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: nỗi nhớ mẹ của chủ thể trữ tình.

– Cảm hứng đó đã thể hiện giá trị đạo đức truyền thống uống nước nhớ nguồn, lòng hiếu thuận của người Việt Nam.

I. Tác giả

- Lưu Trọng Lư (19/6/1912 – 10/8/1991) là một nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, quê làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong một gia đình quan lại xuất thân nho học.

- Ông học đến năm thứ ba tại trường Quốc học Huế thì ra Hà Nội làm văn, làm báo để kiếm sống. Ông là một trong những nhà thơ khởi xướng Phong trào Thơ mới và rất tích cực diễn thuyết bênh vực “Thơ mới” đả kích các nhà thơ “cũ”.

- Sau Cách mạng tháng Tám, ông tham gia Văn hoá cứu quốc ở Huế. Trong kháng chiến chống Pháp, ông hoạt động tuyên truyền, văn nghệ ở Bình Trị Thiên và Liên khu IV.

- Sau năm 1954, ông tiếp tục hoạt động văn học, nghệ thuật: hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ năm 1957, đã từng làm Tổng thư ký Hội nghệ sỹ sân khấu Việt Nam.

II. Tác phẩm Nắng mới

1. Thể loại: Thơ thất ngôn
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Trích từ tập thơ “Tiếng thu”
3. Phương thức biểu đạt: Miêu tả kết hợp biểu cảm
4. Bố cục tác phẩm Nắng mới

- Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên “nắng mới”

- Khổ 2+3: Nỗi nhớ của nhân vật trữ tình

Giá trị nội dung tác phẩm Nắng mới

- Kí ức về mẹ gắn liền với sự biết ơn, tình yêu tha thiết

Giá trị nghệ thuật tác phẩm Nắng mới

- Thể thơ thất ngôn

- Giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết

- Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Nắng mới

1. Tình cảm cảm xúc của nhân vật “tôi”

- Nhân vật "tôi" đã thể hiện nỗi nhớ mẹ trong bài thơ.

- Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh:

+ Từ ngữ: "nhớ", "chửa xóa mờ"

+ Hình ảnh: phơi áo đỏ, nụ cười đen nhánh sau tay áo.

- Hình ảnh người mẹ hiện lên trong tâm tưởng nhân vật "tôi".

+ Trong tâm tưởng nhân vật "tôi", hình ảnh người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp của thuở thiếu thời: phơi áo đỏ ngoài giậu, nét cười đen nhánh sau tay áo.

Giá trị đạo đức truyền thống uống nước nhớ nguồn, hiếu thuận của người Việt Nam.

2, Giá trị nghệ thuật trong bài thơ

- Từ ngữ trong bài thơ giản dị, mang màu sắc làng quê Bắc Bộ tạo nên sự gần gũi.

- Cách ngắt nhịp trong bài thơ: 3/4, 4/3, 2/5. Nhịp thơ đa dạng nhưng nhịp nhàng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình.

- Cách gieo vần trong bài thơ: vần chân liền và vần chân cách: tạo nhạc tính cho bài thơ.

Câu 1: Nhân vật “tôi” đã thể hiện tình cảm, cảm xúc gì trong bài thơ? Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào?

Trả lời:

– Nhân vật “tôi” đã thể hiện nỗi nhớ mẹ trong bài thơ.

– Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh:

+ Từ ngữ: “nhớ”, “chửa xóa mờ”

+ Hình ảnh: phơi áo đỏ, nụ cười đen nhánh sau tay áo.

Câu 2: Bạn có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, ngắt nhịp, gieo vần và tác dụng của chúng trong bài thơ?

Trả lời: 

– Từ ngữ trong bài thơ giản dị, mang màu sắc làng quê Bắc Bộ tạo nên sự gần gũi.

– Cách ngắt nhịp trong bài thơ: 3/4, 4/3, 2/5. Nhịp thơ đa dạng nhưng nhịp nhàng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình.

– Cách gieo vần trong bài thơ: vần chân liền và vần chân cách: tạo nhạc tính cho bài thơ.

Câu 3: Hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào trong tâm tưởng nhân vật “tôi”?

Trả lời:

– Trong tâm tưởng nhân vật “tôi”, hình ảnh người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp của thuở thiếu thời: phơi áo đỏ ngoài giậu, nét cười đen nhánh sau tay áo.

Câu 4: Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống nào của người Việt Nam?

Trả lời:

– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ của chủ thể trữ tình đối với người mẹ của mình.

– Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống uống nước nhớ nguồn, hiếu thuận của người Việt Nam.

I. Tác giả văn bản Nắng mới

- Lưu Trọng Lư (1911-1991)

- Quê quán: Hà Nội

- Phong cách nghệ thuật: giọng thơ trong trẻo, ý thơ tinh tế

- Tác phẩm chính: Tiếng thu, Khói lam chiều

II. Tìm hiểu tác phẩm Nắng mới

1. Thể loại: thơ thất ngôn
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Trích từ tập thơ “Tiếng thu”
3. Phương thức biểu đạt: Miêu tả kết hợp biểu cảm
4. Bố cục:

- Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên “nắng mới”

- Khổ 2+3: Nỗi nhớ của nhân vật trữ tình

Giá trị nội dung:

- Kí ức về mẹ gắn liền với sự biết ơn, tình yêu tha thiết

Giá trị nghệ thuật:

- Thể thơ thất ngôn

- Giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết

- Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Nắng mới

Bức tranh thiên nhiên “nắng mới”

- Trong tiếng gà trưa xao xác, kỷ niệm chợt ùa về, đong đầy trong nỗi nhớ
- Từ “nắng mới” trong tựa lại để một lần nữa được chọn đế mở đầu bài thơ như một sợi dây liên khúc, một nhịp cầu nối về quá khứ xa xưa.

=> Dưới con mắt duyên của Lưu Trọng Lư, nắng chỉ là một ảnh hình quen thuộc, soi rọi vào tiềm thức nhà thơ, gọi về những kỷ niệm xa xưa của một thời tươi đẹp. Cộng hưởng với màu sắc mới ấy còn có một âm thanh, cũng quen thuộc và buồn không kém là tiếng gà trưa xao xác não nùng.

- Hai từ láy gợi âm nhiều hơn gợi tả “xao xác”, “não nùng”.

- Lời thơ viết giản dị, tự nhiên, không một chút cầu kỳ, gọt

=> Kỷ niệm ùa về, lung linh trong màu nắng mới, đánh thức dậy trong tâm hồn nhà thơ cả một thời dĩ vãng tưởng đã nhạt nhòa.
- “Những ngày không” phải chăng là những ngày ấu thơ, khi tác giả còn nhỏ, lòng chưa vướng bận điều gì. “Những ngày không” ấy đã in dấu một kỷ niệm hay hình ảnh một người nào?

Nỗi nhớ của nhân vật trữ tình
- Mạch thơ liên tục, trải dài sang khổ hai để chuyển hoàn toàn về quá khứ.

+ Hình ảnh người mẹ thân yêu của tác giả hiện lên, lúc đầu còn mờ nhạt nhưng càng về sau càng rõ nét và choáng đầy tâm trí.

=> Qua cách nói dường như đang cố nén niềm thương nhớ chỉ chực dâng trào, ta chợt hiểu ra và đồng cảm sâu sắc với nỗi buồn của tác giả: người mẹ ấy không còn nữa.

+ Từ “nắng mới” là cái nắng mỗi độ xuân về, khi mẹ tác giả thường mang áo ra phơi để áo thơm mùi nắng sau những ngày đông rét mướt.

+ Cũng là “nắng mới” nhưng cái nắng của quá khứ không “hắt bên song” buồn bã mà tràn đầy sức sống, niềm vui “reo ngoài nội” vì đó là nắng của những ngày còn mẹ.

+ Từ “reo” như một nốt nhạc lảnh lót, tươi vui khiến câu thơ chợt bùng lên sức sống.

=> Hình ảnh người mẹ chưa hiện lên trực tiếp mà chỉ thấp thoáng, lung linh sau màu áo đỏ, sau lưng giậu nhưng đã gây một ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc. Đó có lẽ cũng là hình ảnh đẹp đẽ nhất, trìu mến thương yêu nhát mà nhà thơ còn lưu giữ, khắc sâu trong tâm trí.

- Mạch thơ lại quay về hiện tại, nhà thơ sực tỉnh nhưng vẫn chưa hết thổn thức, bồi hồi.

+ Hình ảnh người mẹ vẫn còn đó, nơi đồng nội, giậu phơi, nơi hiên nhà, song cửa... =>Dường như đâu đâu cũng in bóng dáng mẹ, vương hơi ấm của mẹ nên nỗi nhớ lúc nào cũng chỉ chực dâng trào.
- Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh “nét cười đen nhánh”, như một nốt lặng cuối bản nhạc để dư ba, dư vị của ý thơ còn lan tỏa mãi trong lòng người đọc.

+ Hình ảnh “tay áo” đã đẩy “nét cười” ra phía sau, tạo nên độ sâu cho bức tranh, đồng thời tăng thêm sức duyên dáng, gợi cảm cho “nét cười”.

=> Hình ảnh người mẹ quá cố của nhà thơ từ đầu đến cuối chỉ được phác họa qua ba chi tiết: “nắng mới”, “áo đỏ” và “nét cười”, trong những giây phút xuất thần của họa sĩ - thi sĩ Lưư Trọng Lư, nó đã để lại một ấn tượng đẹp và sâu sắc.

=> Phải chăng là vì ta chợt bắt gặp trong hình ảnh đó một cái gì rất đỗi thân quen như của mẹ ta mà cũng là của tất cả những người phụ nữ Việt Nam thầm lắng hy sinh, thương yêu, chăm sóc chồng con suốt cả cuộc đời. 

Nội dung chính văn bản Nắng mới: lấy cảm hứng từ ánh nắng mới, tiếng gà trưa tác giả nhớ về thầy me đã quá cố của mình. Qua đó thể hiện tình cảm nhớ thương của tác giả về người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp quen thuộc, bình dị, hiền hậu.

*Hướng dẫn đọc

Câu 1 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nhân vật “tôi” đã thể hiện tình cảm, cảm xúc gì trong bài thơ? Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào?

Trả lời:

- Nhân vật “tôi” đã thể hiện nỗi nhớ về người mẹ đã quá cố của mình, nhớ về những ngày xưa cùng mẹ.

- Tình cảm, cảm xúc đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh: lòng rượi buồn, nhớ, chửa xóa mờ, nét cười đen nhánh…

Câu 2 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bạn có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, ngắt nhịp, gieo vần và tác dụng của chúng trong bài thơ?

Trả lời:

- Từ ngữ trong bài thơ: giản dị, gần gũi như lời nói thường ngày.

- Cách ngắt nhịp trong bài thơ: 3/4, 4/3, 2/5; gieo vần chân.

- Tác dụng: tạo nên cảm giác quen thuộc, gần gũi và dễ tìm được sự đồng cảm nơi người đọc.

Câu 3 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào trong tâm tưởng nhân vật “tôi”?

Trả lời:

- Hình ảnh người mẹ hiện lên với những gì thân thuộc, gần gũi với những hình ảnh: phơi áo đỏ ngoài giậu, nét cười đen nhánh sau tay áo…

Câu 4 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống nào của người Việt Nam?

Trả lời:

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: nỗi nhớ mẹ của chủ thể trữ tình.

- Cảm hứng đó đã thể hiện giá trị đạo đức truyền thống uống nước nhớ nguồn, lòng hiếu thuận của người Việt Nam.