Nội dung chính

Tái hiện tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ, kỉ niệm trong sáng tuổi học trò của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên.

Câu 1 (Trang 14, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Xác định và nêu tác dụng của những phép so sánh dùng để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật “tôi”

Phương pháp giải:

Tìm phép so sánh và xác định nội dung để chọn lọc và nêu tác dụng.

Lời giải chi tiết:

Những phép so sánh dùng để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật tôi:

- Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầy trời quang đãng.

=> Tác dụng: So sánh cảm xúc khi nhớ về buổi tựu trường với “cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng”. Phép so sánh này diễn tả niềm vui, sự náo nức trong trẻo trong tâm hồn của nhân vật “tôi” khi nhớ lại những kí ức mơn man của buổi tựu trường.

- Ý nghĩ thoáng qua ấy trong trí óc thôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.

=> Tác dụng: So sánh những “ý nghĩ thoáng qua trong trí óc” với “làn mây lướt ngang trên ngọn núi”. Phép so sánh này diễn tả những suy nghĩ thoáng qua mơ hồ đầy non nớt của nhân vật tôi khi lần đầu tiên đi học, với đầy những bỡ ngỡ.

Câu 2 (Trang 14, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Khi vào lớp học, tâm trạng của nhân vật “tôi” thay đổi như thế nào? Vì sao có sự thay đổi ấy?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản tìm ra sự thay đổi và lí giải sự thay đổi đó.

Lời giải chi tiết:

Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi” khi vào lớp: không còn cảm thấy bỡ ngỡ, sợ sệt mà cảm thấy mọi thứ trong lớp học thân quen, quyến luyến. Sự thay đổi tâm trạng ấy là do sự ân cẩn, nhiệt tình của thầy giáo khi tiếp đón các em học sinh và cả sự trang trí lớp học, bàn ghế, tình bạn thân thiện đã khiến nhân vật “tôi” cảm thấy yên tâm, quen thuộc.

Câu 3 (Trang 14, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Tôi đi học vừa là nhan đề, vừa là cụm từ nhà văn dùng để khép lại văn bản. Theo em, cụm từ ấy gợi ra ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Bám sát nội dung, trình tự sắp xếp các chi tiết trong văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cụm từ “tôi đi học” gợi ra ý nghĩa:

- Gợi nhắc cột mốc quan trọng của đời người, ngày đầu tiên đi học, với sự trân trọng, nâng niu.

- Gợi tới những bước đầu tiên trên cuộc hành trình lĩnh hội tri thức của cuộc đời, thể hiện thái độ trân trọng việc học tập

Câu 4 (Trang 14, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Kí ức ngày đầu tiên đi học thường là ấn tượng khó phai trong tâm trí mỗi người. Em hãy chia sẻ những kỉ niệm ấy với các bạn.

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức nền, trải nghiệm của bản thân để chia sẻ.

Lời giải chi tiết:

Mỗi kỉ niệm trong cuộc đời con người là một mảnh ghép trong bức tranh về hành trình lớn lên của mỗi người, kí ức ngày đầu tiên đi học là một mảnh ghép khó phai trong tôi. Đó là một buổi sáng đẹp trời tháng 9 cách đây đã 7 năm, khi ấy tôi còn là một cô bé nhỏ nhắn được mẹ đưa đến trường trong buổi tựu trường đầu tiên. Tôi còn nhớ như in tiết trời đẹp đẽ khi ấy, từng làn gió luồn qua mái tóc như thì thầm đôi điều. Hôm ấy không giống mọi ngày, trong lòng tôi rạo rực một thứ cảm xúc bồi hồi, mong chờ và một chút lo lắng. Mẹ để tôi tự bước từng bước chân vào trường, mọi cảnh vật xa lạ làm cho tôi trở nên rụt rè. Một ngôi trường mới mẻ, to lớn và khang trang là những kí ức vẹn nguyên mà tôi còn nhớ mãi. Buổi tựu trường đầu tiên đó trở nên vui vẻ hơn bao giờ hết khi tôi được đón chào bằng tình cảm ấm áp của cô giáo và sự thân thiện của bàn bè. Tất cả cứ thế dần trở thành thân thuộc với một cô bé nhút nhát như tôi. Cảm xúc hồi hộp, vui mừng mà lo lắng của một đứa trẻ khi ấy có lẽ sẽ chẳng bao giờ tôi có thể quên.

I. Tác giả

- Thanh Tịnh (1911- 1988)

- Quê quán: Huế

- Tác phẩm chính: Hận chiến trường (1937), Quê mẹ(1941), Sức mồ hôi(1954), Những giọt nước biển(1956)….

II. Tác phẩm Tôi đi học

Thể loại: Truyện ngắn

Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

- In trong tổng tập Văn học Việt Nam, tập 29B, NXB Hà Nội,1981

Phương thức biểu đạt: tự sự, biểu cảm

Tóm tắt Tôi đi học

- Tác phẩm viết về cảm xúc của ‘nhân vật tôi’trong ngày đầu đi học. Cảm giác mọi thứ đều mới, đều bỡ ngỡ trong ngày tựu trường.

Bố cục tác phẩm Tôi đi học

- Phần 1: Từ đầu…. lướt ngang trên ngọn núi: Tâm trạng, cảm xúc của cậu bé trên đường từ nhà tới trường.

- Phần 2: tiếp theo ….xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết: Tâm trạng cảm xúc của nhân vật khi đứng trước sân trường.

- Phần 3: Còn lại: cảm xúc của nhân vật t khi bước vào lớp học

Giá trị nội dung tác phẩm Tôi đi học

- Cảm xúc bỡ ngữ của cậu bé trong ngày đầu tiên đi học

Giá trị nghệ thuật tác phẩm Tôi đi học

- Miêu tả tinh tế, chân thật diễn biến tâm trạng của nhân vật

- Sử dụng ngôn ngữ giàu biểu cảm

- Hình ảnh so sánh độc đáo

- Giọng điệu trữ tình, trong sáng

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Tôi đi học

Khung cảnh đến trường

- Hoàn cảnh nhớ lại sự việc

+ Vào cuối mùa thu

+ Lá ngoài đường rụng nhiều

+ Hình ảnh em nhỏ rụt rè, nép mình sau lưng mẹ

- Khung cảnh con đường đến trường

+ Một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh

+ Con đường làng dài và hẹp

- Trang phục của cậu bé

+ Áo vải dù đen

+ Trang trọng và đứng đắn

- Dọc đường thấy mấy cậu nhỏ quần áo tương tất, gọi tên nhau trao sách vở

+ Cậu bé rụt rè, lo lắng

+ Bặm tay ghì thật chặt

Hình ảnh sân trường và cảm xúc cậu bé

- Khung cảnh sân trường hiện ra trước cậu bé

+ Đông nghẹt người

+ Quần áo sạch sẽ

+ Gương mặt tươi vui sáng sủa

- Khung cảnh trường trong ngày trước cậu bé đến thăm

+ Cảm giác của nhân vật

+ Mọi thứ đều xa lạ

+ Nhà trường cao ráo, sạch sẽ hơn các trường trong làng

- Khi đến trường vào ngày đầu tiên đi học

+ Trường Mỹ Lý vừa xinh đẹp, oai nghiêm như cái đình Hoà Ấp

+ Sân rộng cao trong buổi hè vắng lặng

- Những cậu học trò mới lo sợ nép mình sau lưng mẹ

- Tác giả thật tinh tế khi dùng những hình ảnh thân thuộc để miêu tả khiến người đọc hình dung ra được cảm xúc của những cô cậu ngày đầu tiên đến trường

+ Họ như con chim con đứng bên bờ tổ, nhìn trời rộng muốn bay nhưng ngập ngừng e sợ

+ Khi học trò cũ xếp hành vào lớp

+ Cậu bé cảm thấy bơ vơ

+ Chung quanh là những cậu bé vụng về lúng túng

+ Thầy giáo trẻ tuổi đón nhân vật

+Cậu bé bắt đầu được làm quen vơi người bạn mới

+Bắt đầu hình thành vào khuôn khổ

→ Kỷ niệm của cậu học trò nhỏ ngày đầu tiên đi học thật đẹp,bỡ ngỡ khi thấy mọi vật xung quanh đều thay đổi.

Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính Tôi đi học: Văn bản là dòng hồi tưởng kí ức về mùa tựu trường đầy háo hức, mong chờ của nhân vật “tôi”.

Câu 1 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Xác định và nêu tác dụng của những phép so sánh dùng để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật “tôi”

Trả lời: 

- Xác định phép so sánh:

+ “Tôi không lội qua sông thả diều như thằng Quý và không đi ra đồng nô đùa như thằng Sơn nữa.”

+ “Ý nghĩ thoáng qua ấy trong trí óc tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.”

+ “Trước mắt tôi trường Mỹ Lí vừa xinh xắn oai nghiêm như đình làng Hòa Ấp.”

+…

- Tác dụng của phép so sánh: nhấn mạnh sự thay đổi từ thói quen đến suy nghĩ của nhân vật “tôi” trong ngày đầu đến trường. Từ đó làm nổi bật tâm trang háo hức, mong chờ với chút lo lắng.

Câu 2 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Khi vào lớp học, tâm trạng của nhân vật “tôi” thay đổi như thế nào? Vì sao có sự thay đổi ấy?

Trả lời: 

Tâm trạng của nhân vật “tôi” thay đổi từ cảm giác lúng túng, lo lắng, nhớ mẹ đến tự nhiên, thân thuộc lạ thường.

→ Sự thay đổi ấy là bởi trước khi vào lớp nhân vật “tôi” đang lo lắng vì rời xa vòng tay của mẹ và xung quanh đều lại lẫm, điều đó khiến cậu có chút sợ hãi. Nhưng khi bước vào lớp, mọi thứ trong phòng học đều gần gũi, khiến cậu đỡ sợ hơn, mở lòng mình đón nhận mọi thứ xung quanh.

Câu 3 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Tôi đi học vừa là nhan đề, vừa là cụm từ nhà văn dùng để kết thúc văn bản. Theo em, cụm từ ấy gợi ra ý nghĩa gì?

Trả lời: 

Theo em, cụm từ ấy gợi lên một sự thay đổi lớn. Nếu là trước đây, một đứa trẻ tự do, vô tư chơi đùa vô lo, vô nghĩ. Nhưng hôm nay đã khác, “tôi” đã trưởng thành hơn, phải đi học, phải làm bài tập, sẽ không còn những buổi vui chơi không hồi kết như trước. “Tôi” đã thay đổi.

Câu 4 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Kí ức ngày đầu tiên đi học thường là ấn tượng khó phai trong tâm trí mỗi người. Em hãy chia sẻ những kỉ niệm ấy với các bạn.

Trả lời: 

Đoạn văn tham khảo

Đúng vậy, như nhà văn Thanh Tịnh, ngày đầu tiên đi học cũng để lại trong tôi những ấn tượng khó quên. Tôi còn nhớ hôm ấy là buổi thứ hai rất đẹp trời, tiếng chim hót líu lo trên bầu trời xanh thẳm khiến tôi có một cảm giác trống rỗng khố tả. Hôm ấy, bố đưa tôi đến trường. Ngồi trên chiếc xe đạp của bố, tôi thấy lòng lo lắng và bắt đầu suy nghĩ. Bố vừa đi vừa dặn tôi đến lớp phải như nào, chào ra sao… nhưng dường như tôi chẳng nhớ được gì. Đầu tôi hoàn toàn trốngg rỗng. Tiếng xe kít lại, vậy là đã đến nơi. Ngôi trường tiểu học oai phong hiện ra trước mặt tôi. Bố nhấc tôi xuống bảo tôi đi vào, nhưng khoảnh khắc ấy không hiểu sao tôi bật khóc và ôm lấy bố. Có lẽ mọi thứ xung quanh quá lạ lẫm khiến tôi sợ. Bố dỗ dành tôi và dắt tôi vào lớp. Cô giáo đến đón lấy tôi, sự dịu dàng với giọng nói nhỏ nhẹ của cô như đi vào lòng tôi khiến tôi không còn cảm thấy sợ hãi. Bố ra về và tôi đi vào chỗ ngồi của mình, nước mắt đã khô và tôi cũng không còn sọ hãi nữa. Lớp học ổn định và cô bắt đầu dạy. Mọi thứ đều diễn ra xuôn sẻ ngày hôm đó và đến bây giờ tôi vẫn không thể nào quên sự trống rỗng trong tôi trong ngày đầu đến trường. Có lẽ những ký ức này sẽ còn mãi như một phần không thể nào quên trong tuổi thơ của tôi.

Tóm tắt tác phẩm Tôi đi học

Hằng năm cứ vào cuối thu, tác giả lại nhớ về kỉ niệm ngày đầu tiên đi học. Đó là một buổi sáng mùa thu, tác giả được mẹ dắt tay đi học. Nhân vật tôi đến trường trong cảm xúc: Hôm nay tôi đi học khác với thường ngày. Cậu đến trường xếp hàng, điểm danh, vào lớp trong tâm thế hồi hộp lo âu. Và bài học đầu tiên mà hôm đó thầy giáo viết lên bảng đó là bài tập viết: Tôi đi học!

Bố cục Tôi đi học

Bố cục: 3 phần

- Phần 1: Từ đầu văn bản đến “…. lướt ngang trên ngọn núi.”: Tâm trạng, cảm xúc của nhân vật “tôi” trên đường từ nhà tới trường.

- Phần 2: từ tiếp cho đến “xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết.”: Tâm trạng cảm xúc của nhân vật khi đứng trước sân trường.

- Phần 3: Còn lại: Dòng tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi khi bước vào lớp học và bắt đầu tiết học mới.

Nội dung chính Tôi đi học

Trong cuộc đời mỗi chúng ta, kỉ niệm trong sáng của tuổi học trò, nhất là buổi tựu trường đầu tiên thường được ghi nhớ mãi. Thanh Tịnh đã diễn tả tinh tế cảm xúc này qua dòng cảm nghĩ trong trẻo của nhân vật “tôi” về những kỉ niệm ngày đầu tiên đi học

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu hỏi 1: Xác định và nêu tác dụng của những phép so sánh dùng để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật "tôi".

Câu trả lời:

- " Tôi quên thế nào được cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi … giữa bầu trời quang đãng": những cảm nhận trong sáng, hồn nhiên trong ngày đầu đi học.

- "Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí óc tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang": ý thức về sự trưởng thành, tự lập thoáng xuất hiện

- "Trước mắt tôi sân trường làng Mĩ Lí trông vừa xinh xắn, oai nghiêm… đình làng Hòa Ấp" :cảm nhận rõ ràng vẻ đẹp, sự oai nghiêm của ngôi trường.

Câu hỏi 2: Khi vào lớp học, tâm trạng của nhân vật "tôi" thay đổi như thế nào? Vì sao có sự thay đổi ấy?

Câu trả lời:

Bước vào lớp học, tâm trạng của nhân vật "tôi" bắt đầu thay đổi, đó là những cảm xúc đầy tinh tế của cậu. Nhân vật tôi quan sát xung quanh, thấy mọi thứ vừa xa lạ, vừa gần gũi, có chút ngỡ ngàng nhưng cũng rất tự tin. Cậu thấy những người bạn mới nhưng lại không hề thấy xa lạ, có sự quyến luyến xuất hiện bất ngờ và tự nhiên. Qua đó, thể hiện một sự mới mẻ thích thú khi mới bước vào lớp học, cảm giác xốn xang, vừa lạ vừa quen với mọi vật, với người bạn ngồi bên.

Câu hỏi 3: Tôi đi học vừa là nhan đề, vừa là cụm từ nhà văn dùng để khép lại văn bản. Theo em, cụm từ ấy gợi ra ý nghĩa gì?

Câu trả lời:

Tôi đi học vừa là nhan đề, vừa là cụm từ nhà văn dùng để khép lại văn bản. Theo em, cụm từ ấy gợi ra ý nghĩa nhằm để đánh dấu những kỉ niệm và cảm xúc của ngày đầu tiên đến trường của tác giả.

Câu hỏi 4: Kí ức ngày đầu tiên đi học thường là ấn tượng khó phai trong tâm trí mỗi người. Em hãy chia sẻ những kỉ niệm ấy với bạn.

Câu trả lời:

Tuổi thơ của tôi đã trải qua biết bao kỉ niệm vui buồn, có những kỉ niệm cùng bạn bè, cùng gia đình hay chỉ là kỉ niệm của riêng tôi. Những kỉ niệm chính là những kí ức tươi đẹp đáng nhớ nhất, là quá khứ để tô vẽ nên tương lai của chúng ta, đối với tôi kỉ niệm không thể quên đó là ngày đầu tiên đi học. Nhớ ngày đó, khi tôi mới chỉ là cậu bé 6 tuổi bé tẹo, tôi còn nhớ mình đã rất gìn giữ bộ quần áo mới mặc trong ngày đi học đầu tiên, lúc nào cũng ngó xuống lấy tay phủi bụi rồi lại sửa khăn quàng cho chỉnh tề, không dám đưa tay bẩn lên sờ vào quần áo. Mẹ đưa tôi tới trường rồi mẹ cũng đi làm, chỉ còn mình tôi bơ vơ, tôi sợ đến suýt khóc nhưng nghĩ rằng khóc ở đây thì thật xấu hổ nên lại cố gắng không khóc. Tôi nhìn các bạn đi vào trường cũng theo vào, đứng vào hàng ghế lớp mình và ngồi xuống, một vài bạn cùng lớp với tôi đã bắt chuyện với tôi giúp tôi đỡ bỡ ngỡ và lo lắng hơn, không ngờ sau đó chúng tôi đã chơi thân với nhau cho đến tận bây giờ. Thật khó để kể được hết những cảm xúc của tôi trong ngày đi học đầu tiên, khó để nói thành lời hay viết thành văn nhưng dù trải qua bao thời gian tôi vẫn ghi sâu và nhớ về những kỉ niệm đó. 

Câu 1. Xác định và nêu tác dụng của những phép so sánh dùng để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật “tôi”.

- Những câu văn sử dụng biện pháp tu từ so sánh dùng để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật “tôi”:

• Tôi quên thế nào được cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
• Ý nghĩ thoáng qua ấy trong trí óc tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.
• Trước mắt tôi sân trường làng Mĩ Lí trông vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp.

- Tác dụng: Giúp diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật tôi một cách sinh động hơn, làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.

Câu 2. Khi vào lớp học, tâm trạng của nhân vật “tôi” thay đổi như thế nào? Vì sao có sự thay đổi ấy?

• Tâm trạng của nhân vật “tôi”: Không cảm thấy bỡ ngỡ, xa lạ mà đầy quyến luyến, thân quen.
  Nguyên nhân: Do sự nhiệt tình của thầy giáo, lớp học được trang trí thật gần gũi…

Câu 3. Tôi đi học vừa là nhan đề, vừa là cụm từ nhà văn dùng để khép lại văn bản. Theo em, cụm từ ấy gợi ra ý nghĩa gì?

• Đánh dấu một cột mốc quan trọng của nhân vật “tôi”: Ngày đầu tiên đi học.
• Thể hiện sự trân trọng, nâng niu một kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi học trò.

Câu 4. Kí ức ngày đầu tiên đi học thường là ấn tượng khó phai trong tâm trí mỗi người. Em hãy chia sẻ những kỉ niệm ấy với bạn.

Những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học thật đáng trân trọng. Buổi sáng hôm ấy, tôi không cần mẹ phải đánh thức như mọi khi, mà thức dậy từ rất sớm. Sau khi chuẩn vệ sinh cá nhân, ăn sáng xong, tôi được mẹ đưa đến đường. Trên đường đi, tôi cảm thấy vừa háo hức, vừa hồi hộp. Khoảng mười lăm phút sau, tôi đã nhìn thấy mái trường thân yêu. Mẹ gửi xe máy, rồi dắt tôi vào trong trường. Trên sân trường có rất nhiều học sinh và phụ huynh. Tôi bắt đầu cảm thấy lo lắng, hồi hộp hơn. Nhưng mẹ đã động viên, giúp tôi tự tin hơn. Mẹ đưa tôi đến phòng học số 21. Cô giáo đã đứng chờ ở cửa lớp, đón tôi bằng một nụ cười dịu dàng. Tôi còn nhớ mãi cái ôm động viên của mẹ trước khi ra về. Ngày hôm đó, tôi được làm quen với cô giáo và bạn bè. Buổi học đầu tiên thật tuyệt vời biết bao!

Câu 1 (trang 14 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Xác định và nêu tác dụng của những phép so sánh dùng để diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật “tôi”

Trả lời: 

Hình ảnh so sánh: 

“Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang

Ý nghĩ thoáng qua ấy trong trí óc tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi

Trước mắt tôi trường Mĩ Lý vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp”

– Những hình ảnh so sánh giúp cụ thể hóa cảm xúc bâng khuâng, bồi hồi của nhân vật tôi ngày đầu đến lớp. Làm bài văn giàu hình ảnh và sinh động hơn.

Câu 2 (trang 14 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Khi vào lớp học, tâm trạng của nhân vật “tôi” thay đổi như thế nào? Vì sao có sự thay đổi ấy?

Trả lời: 

Khi vào lớp học, nhân vật “tôi” thấy mùi hương lạ xông lên trong lớp. Trông hình treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ ngồi rất cận thận rồi tự nhiên lạm nhận là của mình. Với những người bạn chưa quen biết nhưng cũng không thấy xa lạ. Sự quyến luyến tự nhiên và bất ngờ đến mức nhân vật không tin là có thật. 

Câu 3 (trang 14 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Tôi đi học vừa là nhan đề, vừa là cụm từ nhà văn dùng để khép lại văn bản. Theo em, cụm từ ấy gợi ra ý nghĩa gì?

Trả lời: 

Cụm từ ấy gợi ra điều mới mẻ ngày đi học. Một cánh cửa mới đã mở ra, cánh cửa của tri thức. 

Câu 4 (trang 14 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

Kí ức ngày đầu tiên đi học là ấn tượng khó phai trong tâm trí mỗi người. Em hãy chia sẻ những kỉ niệm ấy với các bạn.

Trả lời: 

Giờ đây tuy tôi đã là học sinh lớp bảy rồi nhưng mỗi khi nghe thấy tiếng trống “tùng …tùng …tùng …rất rõ năm đó là năm hai ngàn không trăm lẻ bảy. Vào hôm trước khi ngày khai trường diễn ra, tôi lấy làm hồi hộp và trong đầu cứ suy nghĩ về nhiều thứ liên quan đến trường lớp nào là “mình sẽ vào học ngôi trường như thế nào đây?”, “bạn bè có tốt không?”, “thầy cô có dữ không?”. Và những ngày này, ba mẹ tôi rất bận rộn. Không phải bận rộn vì công việc mà vì lo cho ngày khai trường đầu tiên của tôi. Ba thì đi mua giấy bao vở, dán nhãn, tập vở. Mẹ thì đi mua sách giáo khoa. Khi bao tập, tôi cứ nói thầm trong lòng không được làm dơ bất cứ cuốn tập nào nhưng suy nghĩ đó không được thực hiện tốt. Tôi đã làm rách bìa giấy bao tập. Tôi liền òa khóc lên nhưng nhờ mẹ tôi dỗ dành, an ủi nên tôi mới thôi không khóc nữa. Ba thì chỉ cho tôi bao vở làm sao cho đúng cách và cẩn thận, dán nhãn ra sao cho đẹp và dính chặt. Chị hai thi viết tên của tôi lên các giấy nhãn đó. Ôi! Những con chữ như rồng bay phượng múa thật tuyệt đẹp. 

I. Tác giả văn bản Tôi đi học

-  Thanh Tịnh (1911 - 1988), tên khai sinh là Trần Văn Ninh

- Quê quán: xóm Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế

- Phong cách sáng tác: Những sáng tác của Thanh Tịnh toát lên vẻ đằm thắm, tình cảm trong trẻo, êm dịu

- Tác phẩm chính:

+ Năm 1936, Thanh Tịnh cho xuất bản tập thơ Hận chiến trường

+ Năm 1941, hai bài thơ ông sáng tác Mòn mỏi và Tơ trời với tơ lòng được Hoài Thanh - Hoài Chân giới thiệu trong Thi nhân Việt Nam (1942)

+ Ông được tặng giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2007

+ Những tác phẩm tiêu biểu: Quê mẹ, Ngậm ngải tìm trầm, Những giọt nước biển…

II. Tìm hiểu tác phẩm Tôi đi học

Thể loại: 

Tôi đi học thuộc thể loại hồi kí

Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: 

- Tôi đi học là truyện ngắn in trong tập Quê mẹ, xuất bản năm 1941

Phương thức biểu đạt: 

Tôi đi học có phương thức biểu đạt là tự sự, biểu cảm, miêu tả

Người kể chuyện:

Văn bản Tôi đi học được kể theo ngôi thứ nhất

Tóm tắt văn bản Tôi đi học: 

Tôi đi học được bố cục theo dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi" về những kỉ niệm buổi tựu trường. Đó là cảm giác náo nức, hồi hộp, ngỡ ngàng với con đường, bộ quần áo, quyển vở mới, với sân trường, với các bạn; cảm giác vừa xa lạ vừa gần gũi với mọi vật, vừa ngỡ ngàng vừa tự tin và vừa nghiêm trang vừa xúc động bước vào giờ học đầu tiên.

Bố cục bài Tôi đi học: 

Tôi đi học có bố cục gồm 3 phần:

- Phần 1: Từ đầu văn bản đến “…. lướt ngang trên ngọn núi.”: Tâm trạng, cảm xúc của nhân vật “tôi” trên đường từ nhà tới trường.

- Phần 2: từ tiếp cho đến “xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết.”: Tâm trạng cảm xúc của nhân vật khi đứng trước sân trường.

- Phần 3: Còn lại: Dòng tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi khi bước vào lớp học và bắt đầu tiết học mới.

Giá trị nội dung: 

- Trong cuộc đời mỗi chúng ta, kỉ niệm trong sáng của tuổi học trò, nhất là buổi tựu trường đầu tiên thường được ghi nhớ mãi. Thanh Tịnh đã diễn tả tinh tế cảm xúc này qua dòng cảm nghĩ trong trẻo của nhân vật “tôi” về những kỉ niệm ngày đầu tiên đi học

Giá trị nghệ thuật: 

- Miêu tả tinh tế, chân thật diễn biến tâm trạng của ngày đầu tiên đi học.

- Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so sánh độc đáo ghi lại dòng liên tưởng, hồi tưởng của nhân vật tôi.

- Giọng điệu trữ tình, trong sáng.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Tôi đi học

Cơ sở để nhân vật tôi có những liên tưởng về ngày đầu tiên đi học của mình

- Biến chuyển của cảnh vật sang thu: Cuối thu, thời điểm tựu trường. cảnh thiên nhiên với lá rụng nhiều, mây bàng bạc khiến lòng người nhẹ nhàng mà bồi hồi nhớ lại

- Hình ảnh những em bé núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường,…

→ Gợi nhớ, cơ sở liên tưởng tương đồng tự nhiên

Những hồi tưởng của nhân vật tôi

• Tâm trạng khi cùng mẹ đi trên đường đến trường

- Cảnh vật, con đường vốn rất quen nhưng lần này cảm thấy lạ.

- Tự cảm thấy có sự thay đổi lớn trong lòng mình, cảm thấy trang trọng, đứng đắn hơn.

- Bỡ ngỡ, lúng túng

→ Từ ngữ gợi tả, nghệ thuật so sánh, chọn lọc chi tiết tiêu biểu, cụ thể: tâm trạng bỡ ngỡ của “tôi” trong bổi tựu trường đầu tiên

• Khi đứng giữa sân trường và nghe gọi tên vào lớp học

- Không khí của ngày hội tựu trường: náo nức, vui vẻ nhưng cũng rất trang trọng.

- Cảm thấy nhỏ bé so với trường , lo sợ vẩn vơ.

- Hồi hộp, lo sợ chờ nghe gọi tên mình.

- Khi sắp vào lớp học thì lo sợ, bật khóc

→ Diễn tả sinh động tâm trạng của nhân vật “tôi” với từng cung bậc, cảm xúc, có nhiều trạng thái cảm xúc đối lập, tâm trạng phức tạp

• Khi ngồi trong lớp học

- Cảm thấy vừa xa lạ, vừa gần gũi với mọi vật, với nguời bạn ngồi bên …

   + Làm quen, tìm hiểu phòng học, bàn ghế, … ⇒ thấy quyến luyến.

→ Tâm trạng, cảm giác của nv “tôi” khi ngồi trong lớp học, đón nhận giờ học đầu tiên hợp tự nhiên, sinh động, hấp dẫn.

Hình ảnh những người lớn

- Ông đốc: hình ảnh một người thầy, một người lãnh đạo rất hiểu tâm lý trẻ, hiền từ, bao dung …

- Thầy giáo trẻ vui vẻ, giàu lòng yêu thương

→ Thể hiện rõ trách nhiệm, tấm lòng của gia đình, nhà trường đối với thế hệ trẻ, đồng thời yạo môi trường giáo dục thân thiện, là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn các em.

→ Truyện kết thúc tự nhiên, khép lại bài văn nhưng mở ra một bầu trời mới, một khoảng không gian mới, tình cảm mới.

→ Đoạn trích ngắn gọn nhưng để lại trong lòng người bao niềm bồi hồi, xúc động khi nhớ về ngày đầu tiên đi học của mình

Câu 1 (Trang 14, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Phương pháp giải:

Tìm phép so sánh và xác định nội dung để chọn lọc và nêu tác dụng

Lời giải chi tiết:

Phép so sánh

Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầy trời quang đãng.

Ý nghĩ thoáng qua ấy trong trí óc thôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.

Tác dụng

Diễn tả niềm vui, sự náo nức trong trẻo trong tâm hồn của nhân vật “tôi” khi nhớ lại những kí ức mơn man của buổi tựu trường

Diễn tả những suy nghĩ thoáng qua mơ hồ đầy non nớt của nhân vật tôi khi lần đầu tiên đi học, với đầy những bỡ ngỡ

Câu 2 (Trang 14, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản tìm ra sự thay đổi và lí giải sự thay đổi đó

Lời giải chi tiết:

- Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi”: không còn cảm thấy bỡ ngỡ, sợ sệt mà cảm thấy mọi thứ trong lớp học thân quen, quyến luyến.

- Sự thay đổi do sự ân cẩn, nhiệt tình của thầy giáo khi tiếp đón các em học sinh và cả sự trang trí lớp học, bàn ghế, tình bạn thân thiện đã khiến nhân vật “tôi” cảm thấy yên tâm, quen thuộc.

Câu 3 (Trang 14, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Phương pháp giải:

Bám sát nội dung, trình tự sắp xếp các chi tiết trong văn bản để trả lời

Lời giải chi tiết:

- Gợi nhắc cột mốc quan trọng của đời người

- Gợi tới những bước đầu tiên trên cuộc hành trình lĩnh hội tri thức của cuộc đời

Câu 4 (Trang 14, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức nền, trải nghiệm của bản thân để chia sẻ.

Lời giải chi tiết:

Mỗi kỉ niệm trong cuộc đời con người là một mảnh ghép trong bức tranh về hành trình lớn lên của mỗi người, kí ức ngày đầu tiên đi học là một mảnh ghép khó phai trong tôi. Đó là một buổi sáng đẹp trời tháng 9 cách đây đã 7 năm, khi ấy tôi còn là một cô bé nhỏ nhắn được mẹ đưa đến trường trong buổi tựu trường đầu tiên. Tôi còn nhớ như in tiết trời đẹp đẽ khi ấy, từng làn gió luồn qua mái tóc như thì thầm đôi điều. Hôm ấy không giống mọi ngày, trong lòng tôi rạo rực một thứ cảm xúc bồi hồi, mong chờ và một chút lo lắng. Mẹ để tôi tự bước từng bước chân vào trường, mọi cảnh vật xa lạ làm cho tôi trở nên rụt rè. Một ngôi trường mới mẻ, to lớn và khang trang là những kí ức vẹn nguyên mà tôi còn nhớ mãi. Buổi tựu trường đầu tiên đó trở nên vui vẻ hơn bao giờ hết khi tôi được đón chào bằng tình cảm ấm áp của cô giáo và sự thân thiện của bàn bè. Tất cả cứ thế dần trở thành thân thuộc với một cô bé nhút nhát như tôi. Cảm xúc hồi hộp, vui mừng mà lo lắng của một đứa trẻ khi ấy có lẽ sẽ chẳng bao giờ tôi có thể quên.