Nét văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam được thể hiện qua rất nhiều hình thức, một trong những hình thức đó là các trò chơi dân gian. Từ xưa đến nay, chúng ta được biết đến với rất nhiều những trò chơi dân gian mang đậm nét truyền thống của dân tộc. Bịt mắt bắt dê được xem là một trong các trò chơi có từ lâu đời và vô cùng độc đáo.

Bịt mắt bắt dê là trò chơi đã xuất hiện từ rất lâu. Ngay từ trong những bức tranh cổ, chúng ta còn lưu lại những hình ảnh về một miền kí ức xưa kia với những cô bé, cậu bé chơi trò chơi hay những người lớn cùng nhau đứng trong một vòng tròn, bịt mắt để bắt dê. Như chính cái tên của trò chơi này, đây là trò chơi nhiều người cùng tham gia, bịt mắt để bắt được dê. Chúng ta đặt ra câu hỏi tại sao là "bắt dê" chứ không phải bắt một con vật nào khác. Điều này được lí giải bởi loài dê là loài có tính hiền lành, nhút nhát, linh hoạt và rất thích vận động. Chính vì thế, người bắt được nó đòi hỏi phải có sự tinh ý, nhanh nhẹn, thậm chí là cả chiến thuật nhất định. Mở mắt để bắt dê đã khó, bịt mắt để bắt được dê lại càng khó khăn hơn. Chính vì thế, đây được coi là trò chơi khá khó khăn nhưng lại vô cùng thú vị, hấp dẫn.

Thông thường, theo cách chơi trước kia, đúng nguyên bản của trò chơi, đây là trò chơi thường được tổ chức trong các lễ hội. Với sự tham gia của những người lớn là chủ yếu, đặc biệt là những bạn nam thanh nữ tú tham gia lễ hội. Có hai người chơi chính, họ được bịt mắt để tìm bắt dê. Con dê sẽ được đeo một vật để phát ra được tiếng động giúp cho người tìm dễ nhận biết được. Những người xung quanh không tham gia chơi sẽ đóng vai trò làm khán giả, hò reo cổ vũ người chơi. Tất cả tạo nên một không khí sôi nổi, sinh động và thú vị của lễ hội. Sau một quãng thời gian nhất định, người chơi phải tìm ra được con dê. Nếu cả hai không tìm được, trò chơi kết thúc và nhường lượt chơi cho những người tiếp theo.

Sau này, trò chơi bịt mắt bắt dê có rất nhiều những biến thể khác nhau. Có khi là hai hay nhiều người cùng chơi, họ vẫn bịt mắt nhưng điều khác biệt là không có con dê nào được bắt cả. Một người chơi chính sẽ bắt những người còn lại, những người còn lại hóa thân thành những chú dê, có thể phát ra những tiếng động để người chơi chính dễ tìm thấy. Vì thế, với biến thể này, nhiều đối tượng có thể tham gia chơi, ngay cả trẻ em cũng có thể chơi trò chơi này để rèn luyện tính phán đoán, sự nhanh nhạy và linh hoạt, rèn luyện các giác quan khác nhau. Cũng chính vì tính phổ biến của trò chơi, bịt mắt bắt dê được tổ chức ở rất nhiều địa điểm, những dịp khác nhau. Trong nhà trường, các hội thi, các lễ hội đều có thể tổ chức trò chơi này.

Ngày nay, khi xã hội hiện đại phát triển, khi nhu cầu giải trí, đời sống tinh thần của con người ngày một cao, có rất nhiều những trò chơi hiện đại, tiên tiến ra đời. Vậy nhưng, những trò chơi dân gian, trong đó có trò chơi bịt mắt bắt dê luôn là một phần kí ức của tuổi thơ, luôn là một mảnh kí ức đẹp trong tâm hồn người Việt. Cũng chính vì nét đẹp văn hóa này, chúng ta bắt gặp rất nhiều hình ảnh của trò chơi này trong các tác phẩm nghệ thuật như tranh ảnh hay thơ ca.

Trong những vật nuôi quen thuộc với con người (Lục súc: Dê, gà, chó, lợn, ngựa, trâu), có lẽ dê là loài ít gần gũi nhất. Vậy tại sao người xưa lại không chọn một con vật nuôi nào khác gần gũi hơn tham gia vào trò chơi mà lại chọn con dê? Lý do có lẽ là do dân gian dựa vào tập tính và đặc điểm sinh học của loài dê.

Dê là loài vật có tính khí hiền lành, nhút nhát, ưa chạy nhảy và hiếu động. Chúng khá linh hoạt và di chuyển rất nhanh trong khi kiếm ăn. Chiều cao trung bình của dê khoảng trên dưới một mét. Vậy, chọn con dê tham gia trò chơi đuổi bắt là phù hợp nhất: chiều cao của nó vừa với tầm tay của người đuổi bắt, lại khó bắt được nó do dê nhút nhát, chạy nhảy linh hoạt, thì trò chơi mới hấp dẫn và kéo dài. Chọn những con vật có chiều cao thấp quá như gà, vịt chẳng hạn, thì không phù hợp, lại chậm chạp; con chó thì hung dữ, ngộ nhỡ nó nổi giận đớp cho một phát thì chắc phải vào … bệnh viện gấp, hỏng cả trò chơi. Còn chim thì rõ ràng là không được rồi, vì chim sẽ bay mất… mở mắt e còn khó mà bắt được, huống hồ là “bịt mắt”! Đúng như câu thành ngữ “bịt mắt bắt chim” (Chữ Hán là: “Yểm mục bổ tước” có nghĩa là: Làm một việc khó có thể đạt kết quả/ Hành động khờ khạo, thiếu thực tế/ Tự huyễn hoặc, tự dối mình, hy vọng vào điều mong manh.)

Nhiều người vẫn nghĩ rằng “Bịt mắt bắt dê” là trò chơi trẻ em, tuy nhiên, từ thời xa xưa nó là trò vui chủ yếu dành cho người lớn, hay chính xác hơn là trò chơi của trai thanh gái lịch trong các dịp vui như Hội đầu xuân, Tết Trung thu… Bức tranh dân gian Đông Hồ miêu tả trò chơi “Bịt mắt bắt dê” gồm có hai người tham gia, một thanh niên và một thiếu nữ, cùng với một con dê, ở trong một vòng rào gỗ không khép kín.

Hai người chơi bị bịt mắt và con dê đều mang áo tơi lá để khi chuyển động vang lên tiếng sột soạt dễ tìm bắt, hai người chơi còn đeo thêm lục lạc ở chân, dê đeo lục lạc ở cổ để khi di chuyển vang lên tiếng lanh canh cho dễ phán đoán, định hướng đuổi bắt hơn. Dường như bức tranh thể hiện cảnh hai người chơi không cố tình tìm bắt con dê, mà chỉ mượn trò chơi làm cơ hội để “bịt mắt bắt …nhau”! Con dê đứng ở khoảng cách an toàn, ngoảnh đầu lại… (ngơ ngác, ngạc nhiên) quan sát hai người chơi (ê, ê, tớ ở đây này; ơ kìa, sao họ không chịu bắt mình nhỉ?)!

Người xem gồm cả người lớn và trẻ em đứng ngoài vòng rào. Bên cạnh vòng rào có một đôi nam nữ đang chuẩn bị chờ đến lượt vào chơi. Cô gái thì bẽn lẽn, thẹn thùng, ngần ngừ… không biết có nên tham gia không; còn chàng trai thì thao thao bất tuyệt, sôi nổi vung tay bình phẩm, hăng hái giới thiệu và cố thuyết phục cô gái tham gia trò chơi với mình… Phía hậu cảnh của bức tranh là các phần thưởng dành cho người thắng cuộc như xâu tiền, khăn và yếm (áo lót phụ nữ).

Cũng như trò chơi dân gian “Đánh đu”, trò chơi “Bịt mắt bắt dê” ngày xưa không dành cho trẻ em (chỉ được đứng xem thôi) mà chủ yếu dành cho thanh niên, thiếu nữ (người lớn) để họ có cơ hội gặp gỡ, tiếp cận, đụng chạm về thể xác, vui đùa và tìm hiểu nhau vượt qua ranh giới “nam nữ thọ thọ bất tương thân” của lễ giáo phong kiến. Tuy nhiên, trò chơi “Bịt mắt bắt dê” ngày xưa cũng tổ chức cho trẻ em là thú vui hồn nhiên với thể thức chơi khác xa, tương tự ngày nay, như được miêu tả trong một bức tranh dân gian Hàng Trống:

Ngày nay, hai trò chơi kể trên rặt chỉ có trẻ em tham gia mà thôi, chứ trai thanh gái lịch thì chẳng khi nào tơ màng đến, vì trong đời sống hiện đại, các anh chị có lắm “trò vui” gấp chán vạn lần, tha hồ mà “mở mắt bắt dê” mọi lúc mọi nơi, chứ chẳng hơi đâu mà ngó ngàng đến cái trò “trẻ con” ấy, lại còn phải hoài hơi mong ngóng chờ đến những dịp hội vui ở tận sân đình, chỉ tổ thêm rách việc!

Ngày nay, trẻ em từ 6 đến 15 tuổi rất ưa thích trò chơi này, nó rèn luyện cho các em kỹ năng phán đoán, phát triển thính giác và sự nhanh nhạy trong hoạt động. Trò chơi “Bịt mắt bắt dê” hiện có khá nhiều phiên bản biến thể khác nhau: Số người chơi có thể là hai hoặc nhiều người, trong đó chỉ duy nhất một người bị “bịt mắt” còn những người khác làm “dê”. Những người còn lại nắm tay nhau tạo thành vòng tròn vây quanh, không cho những người chơi vượt ra khỏi vòng. Thay vì mang áo tơi lá và đeo lục lạc tạo âm thanh như trước, thì “dê” có thể vỗ tay, kêu lên “be h…e…e…” mô phỏng tiếng dê kêu, hoặc vỗ vai, sờ lưng người bị “bịt mắt” rồi nhanh chóng di chuyển cách xa người “bịt mắt” để khỏi bị bắt. “Dê” nào bị người “bịt mắt” chạm được vào người thì phải hoán đổi vị trí, thay cho người “bịt mắt” đổi thành “dê” tiếp tục trò chơi…

Điều khác biệt nhất của trò chơi “Bịt mắt bắt dê” xưa và nay là tuy trò chơi ấy hiện vẫn giữ tên “Bịt mắt bắt dê” như xưa, nhưng thường là không có con dê thật nào cả, chỉ có một hoặc nhiều người đóng vai dê mà thôi, có lẽ để cho trò chơi được cơ động, thuận tiện, dễ tổ chức mọi lúc mọi nơi. Trò chơi cũng không phải chỉ diễn ra ở các lễ hội trang trọng mà có thể tổ chức bất cứ khi nào, ở đâu cũng được, như các buổi sinh hoạt đoàn đội, sinh hoạt lớp…

Bịt mắt bắt dê là một trò chơi dân gian khá phổ biến. Trò chơi này chủ yếu dành cho trẻ em từ 6 đến 15 tuổi, nên cái tên và cách chơi cũng giản đơn. Tùy từng địa phương mà biến thể của trò chơi này cũng có chút thay đổi khác nhau. Đây không phải là trò chơi chỉ dành cho hai người chơi mà là trò chơi dành cho cả 1 tập thể cùng tham gia. Ngoài việc vui đùa, rèn luyện thân thể, thì trò chơi bịt mắt bắt dê còn thể hiện nỗi khát khao chiến thắng tiềm ẩn trong mỗi đứa trẻ.

Trò chơi bịt mắt bắt dê được diễn ra trên một sân cỏ, người chơi vây xung quanh để tạo ra một vòng tròn. Một người xung phong để mọi người bịt mắt lại bằng một chiếc khăn để không nhìn thấy, những người còn lại đứng thành vòng tròn quanh người bị bịt mắt. Mọi người chạy xung quanh người bị bịt mắt đến khi nào người đó hô “bắt đầu” hoặc “đứng lại” thì tất cả mọi người phải đứng lại, không được di chuyển nữa. Lúc này người bị bịt mắt bắt đầu lần đi xung quanh để bắt được ai đó, mọi người thì cố tránh để không bị bắt và tạo ra nhiều tiếng động để đánh lạc hướng. Đến khi ai đó bị bắt và người bị bịt mắt đoán đúng tên thì người đó sẽ phải ra “bắt dê”, nếu đoán sai lại bị bịt mắt lại và làm tiếp. Có ai đó muốn ra chơi cùng thì phải vào làm luôn, người đang bị bịt mắt lúc này được ra ngoài hoặc là phải oẳn tù tì xem ai thắng. Kết thúc mỗi cuộc chơi là bầu không khí sôi động, rạo rực tinh thần đua tranh đem đến cho người tham dự sự phấn khích, đầy ắp tiếng cười vui vẻ.

Bịt mắt bắt dê thể hiện tính an toàn, gần gũi với con người Việt Nam và ích lợi cho việc phát triển thể chất cũng như trí tuệ của trẻ. Để chơi được trò chơi này thì người chơi không những phải rèn luyện thể chất mà còn phải tăng thêm kỹ năng phán đoán, định hướng của mình để đảm bảo sự chính xác, phản ứng linh hoạt nhanh nhẹn, hoạt bát trong mỗi lần chơi. Không chỉ là trò chơi dành riêng cho trẻ con mà bịt mắt bắt dê còn thu hút được nhiều người lớn tham gia và có mặt ở các dịp Tết và Lễ hội quan trọng của người Việt Nam trong nhiều năm. Thành công của trò chơi này mang lại chính là bầu không khí sôi động, rạo rực tinh thần đua tranh đã mang lại cho người tham dự sự phấn khích, tiếng cười sau khi kết thúc trò chơi.

Bên cạnh việc thể hiện sâu sắc nét đặc trưng trong văn hóa tín ngưỡng ở mỗi nơi, bịt mắt bắt dê còn giúp người chơi rèn luyện sức khỏe, sự dẻo dai trong đời sống sinh hoạt. Tất cả hiện lên như một bức tranh tươi đẹp và sinh động của cuộc sống. Những điệu nhảy mềm mại, bước chạy dẻo dai, những nụ cười sảng khoái như những cánh diều bay nhè nhẹ trên cao như đưa văn hóa Việt Nam đi đến khắp các vùng miền đất nước.

Ngày nay, khi xã hội càng phát triển với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại cũng là lúc các trò chơi dân gian ngày càng bị mai một và quên lãng. Trẻ em của một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc, điện tử và không có thời gian để chơi cũng là một thiệt thòi. Trẻ em ngày nay đã không còn cơ hội được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi thuở trước. Vì thế mà bịt mắt bắt dê đã không còn được nhiều người biết đến nữa.

Bịt mắt bắt dê không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả một nền văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Bịt mắt bắt dê không chỉ nâng cánh ước mơ cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, sáng tạo, sự khéo léo, nhanh nhẹn mà còn giúp các em hiểu thêm về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước.

Trò chơi Bịt mắt bắt dê, có tên tiếng Anh là Blind-man's-buff, là một trò chơi dân gian có từ lâu đời ở Việt Nam. Nhiều người vẫn nghĩ rằng “Bịt mắt bắt dê” là trò chơi trẻ em, tuy nhiên, từ thời xa xưa nó là trò vui chủ yếu dành cho người lớn, hay chính xác hơn là trò chơi của trai thanh gái lịch trong các dịp vui như Hội đầu xuân, Tết Trung thu… Tiêu biểu là bức tranh dân gian Đông Hồ miêu tả trò chơi “Bịt mắt bắt dê” gồm có hai người tham gia, một thanh niên và một thiếu nữ, cùng với một con dê, ở trong một vòng rào gỗ không khép kín.

Trò chơi “Bịt mắt bắt dê” hiện có khá nhiều phiên bản biến thể khác nhau và ngày càng được trẻ em, học sinh đón nhận nhiều hơn. Bởi vì trò chơi này giúp trẻ Rèn luyện thể chất và tính phán đoán, định hướng. Trò chơi này không giới hạn số lượng người tham gia, càng đông càng vui. Tuy nhiên để đảm bảo tính trật tự cho trò chơi, số lượng đề xuất là từ 3 - 15 người chơi. Do số lượng người lớn và người chơi phải chạy nhảy di chuyển vì vậy nên chọn sân chơi bằng phẳng, rộng rãi. Tuy nhiên không gian chơi không nên quá rộng khiến trò chơi khó kết thúc.

Cần chuẩn bị một khăn buộc hoặc vải che đủ kín để che mắt. Những người tham gia chơi tiến hành chơi Oẳn tù tì để loại ra 2 người chơi. Hai người chơi tiếp tục oẳn tù tìm, người thắng làm dê và người thua bị bịt mắt để đi tìm dê. Những người chơi còn lại tay nắm tay thành một hình tròn. Hai người chơi làm dê và đi tìm sẽ đứng trong vòng tròn này và chỉ được di chuyển trong đó. Người làm dê miệng liên tục kêu “ be be” đồng thời né tránh để không bị người tìm dê bắt được.

Những người ở vòng tròn reo hò mách nước cho người bắt nhưng có quyền mách sai để gây cười. Nếu người tìm dê bắt được dê, thì dê được thay chỗ người đi tìm và một người khác ở hàng rào vào làm dê, người tìm thắng cuộc trở lại làm hàng rào. Một vòng chơi mới lại bắt đầu.

“Bịt mắt bắt dê” là một trò chơi dân gian, có từ thời xa xưa và còn lưu truyền cho đến ngày nay. Nó được thể hiện trên các bức tranh dân gian, tuy có những nét khác nhau, nhưng điểm chung là trong trò chơi dân gian ấy nhất thiết phải có một con dê.

Trong những vật nuôi quen thuộc với con người (Lục súc: Dê, gà, chó, lợn, ngựa, trâu), có lẽ dê là loài ít gần gũi nhất. Vậy tại sao người xưa lại không chọn một con vật nuôi nào khác gần gũi hơn tham gia vào trò chơi mà lại chọn con dê? Lý do có lẽ là do dân gian dựa vào tập tính và đặc điểm sinh học của loài dê. Dê là loài vật có tính khí hiền lành, nhút nhát, ưa chạy nhảy và hiếu động. Chúng khá linh hoạt và di chuyển rất nhanh trong khi kiếm ăn. Chiều cao trung bình của dê khoảng trên dưới một mét.

Vậy, chọn con dê tham gia trò chơi đuổi bắt là phù hợp nhất: chiều cao của nó vừa với tầm tay của người đuổi bắt, lại khó bắt được nó do dê nhút nhát, chạy nhảy linh hoạt, thì trò chơi mới hấp dẫn và kéo dài. Chọn những con vật có chiều cao thấp quá như gà, vịt chẳng hạn, thì không phù hợp, lại chậm chạp; con chó thì hung dữ, ngộ nhỡ nó nổi giận đớp cho một phát thì chắc phải vào … bệnh viện gấp, hỏng cả trò chơi. Còn chim thì rõ ràng là không được rồi, vì chim sẽ bay mất… mở mắt e còn khó mà bắt được, huống hồ là “bịt mắt”! Đúng như câu thành ngữ “bịt mắt bắt chim” (Chữ Hán là: “Yểm mục bổ tước” có nghĩa là: Làm một việc khó có thể đạt kết quả/ Hành động khờ khạo, thiếu thực tế/ Tự huyễn hoặc, tự dối mình, hy vọng vào điều mong manh.)

Nhiều người vẫn nghĩ rằng “Bịt mắt bắt dê” là trò chơi trẻ em, tuy nhiên, từ thời xa xưa nó là trò vui chủ yếu dành cho người lớn, hay chính xác hơn là trò chơi của trai thanh gái lịch trong các dịp vui như Hội đầu xuân, Tết Trung thu… Bức tranh dân gian Đông Hồ miêu tả trò chơi “Bịt mắt bắt dê” gồm có hai người tham gia, một thanh niên và một thiếu nữ, cùng với một con dê, ở trong một vòng rào gỗ không khép kín.

Hai người chơi bị bịt mắt và con dê đều mang áo tơi lá để khi chuyển động vang lên tiếng sột soạt dễ tìm bắt, hai người chơi còn đeo thêm lục lạc ở chân, dê đeo lục lạc ở cổ để khi di chuyển vang lên tiếng lanh canh cho dễ phán đoán, định hướng đuổi bắt hơn. Dường như bức tranh thể hiện cảnh hai người chơi không cố tình tìm bắt con dê, mà chỉ mượn trò chơi làm cơ hội để “bịt mắt bắt …nhau”! Con dê đứng ở khoảng cách an toàn, ngoảnh đầu lại… (ngơ ngác, ngạc nhiên) quan sát hai người chơi (ê, ê, tớ ở đây này; ơ kìa, sao họ không chịu bắt mình nhỉ?)!

Người xem gồm cả người lớn và trẻ em đứng ngoài vòng rào. Bên cạnh vòng rào có một đôi nam nữ đang chuẩn bị chờ đến lượt vào chơi. Cô gái thì bẽn lẽn, thẹn thùng, ngần ngừ… không biết có nên tham gia không; còn chàng trai thì thao thao bất tuyệt, sôi nổi vung tay bình phẩm, hăng hái giới thiệu và cố thuyết phục cô gái tham gia trò chơi với mình… Phía hậu cảnh của bức tranh là các phần thưởng dành cho người thắng cuộc như xâu tiền, khăn và yếm (áo lót phụ nữ).

Cũng như trò chơi dân gian “Đánh đu”, trò chơi “Bịt mắt bắt dê” ngày xưa không dành cho trẻ em (chỉ được đứng xem thôi nhá) mà chủ yếu dành cho thanh niên, thiếu nữ (người nhớn) để họ có cơ hội gặp gỡ, tiếp cận, đụng chạm về thể xác, vui đùa và tìm hiểu nhau vượt qua ranh giới “nam nữ thọ thọ bất tương thân” của lễ giáo phong kiến.

Giả vờ bịt mắt bắt dê,
Để cho cô cậu dễ bề… với nhau!

Tuy nhiên, trò chơi “Bịt mắt bắt dê” ngày xưa cũng tổ chức cho trẻ em là thú vui hồn nhiên với thể thức chơi khác xa, tương tự ngày nay, như được miêu tả trong một bức tranh dân gian Hàng Trống: Ngày nay, hai trò chơi kể trên rặt chỉ có trẻ em tham gia mà thôi, chứ trai thanh gái lịch thì chẳng khi nào tơ màng đến, vì trong đời sống hiện đại, các anh chị có lắm “trò vui” gấp chán vạn lần, tha hồ mà “mở mắt bắt dê” mọi lúc mọi nơi, chứ chẳng hơi đâu mà ngó ngàng đến cái trò “trẻ con” ấy, lại còn phải hoài hơi mong ngóng chờ đến những dịp hội vui ở tận sân đình, chỉ tổ thêm rách việc!

Ngày nay, trẻ em từ 6 đến 15 tuổi rất ưa thích trò chơi này, nó rèn luyện cho các em kỹ năng phán đoán, phát triển thính giác và sự nhanh nhạy trong hoạt động. Trò chơi “Bịt mắt bắt dê” hiện có khá nhiều phiên bản biến thể khác nhau: Số người chơi có thể là hai hoặc nhiều người, trong đó chỉ duy nhất một người bị “bịt mắt” còn những người khác làm “dê”. Những người còn lại nắm tay nhau tạo thành vòng tròn vây quanh, không cho những người chơi vượt ra khỏi vòng. Thay vì mang áo tơi lá và đeo lục lạc tạo âm thanh như trước, thì “dê” có thể vỗ tay, kêu lên “be h…e…e…” mô phỏng tiếng dê kêu, hoặc vỗ vai, sờ lưng người bị “bịt mắt” rồi nhanh chóng di chuyển cách xa người “bịt mắt” để khỏi bị bắt. “Dê” nào bị người “bịt mắt” chạm được vào người thì phải hoán đổi vị trí, thay cho người “bịt mắt” đổi thành “dê” tiếp tục trò chơi…

Điều khác biệt nhất của trò chơi “Bịt mắt bắt dê” xưa và nay là tuy trò chơi ấy hiện vẫn giữ tên “Bịt mắt bắt dê” như xưa, nhưng thường là không có con dê thật nào cả, chỉ có một hoặc nhiều người đóng vai dê mà thôi, có lẽ để cho trò chơi được cơ động, thuận tiện, dễ tổ chức mọi lúc mọi nơi. Trò chơi cũng không phải chỉ diễn ra ở các lễ hội trang trọng mà có thể tổ chức bất cứ khi nào, ở đâu cũng được, như các buổi sinh hoạt đoàn đội, sinh hoạt lớp…

Ở các tỉnh Ninh Bình, Ninh Thuận – nơi chăn nuôi nhiều dê nhất ở nước ta hiện nay – người tổ chức trò chơi có thể thu xếp “mượn” một “em dê cỏn” Bách Thảo thật xinh xắn, đáng yêu, cho nó nhảy nhót trong vòng tròn, tiếng “be h…e…e…”  vang lên rộn rã, thì trò chơi càng thêm hào hứng, sôi động …

Và biết đâu đấy, trong Hội xuân Ất Mùi này, trò chơi “bịt mắt bắt dê” xưa như trái đất ấy, chẳng những hào hứng đối với trẻ em, lại còn thu hút, hấp dẫn trai thanh gái lịch sôi nổi tranh tài, không phải để đoạt xâu tiền, khăn, yếm như xưa mà để giành các giải thưởng hiện đại như Iphone, Ipad…

Đối với những đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở vùng nông thôn Việt Nam, chắc chắn sẽ gắn bó với rất nhiều trò chơi dân gian được lưu truyền từ xưa đến nay. Tuổi thơ của họ gắn tràn ngập kỉ niệm về những ngày tháng êm đềm lớn lên bên nhau, cười giòn tan khi được ngắm cánh diều bay cao vút, reo hò ầm ĩ khi chơi trò trốn tìm... Đối với những đứa trẻ xóm chợ ở quê em, có lẽ trò chơi dân gian trốn tìm để lại trong nhau nhiều xúc cảm đáng nhớ nhất.

Từ khi chúng em sinh ra, trò chơi trốn tìm đã có, và cứ thế từ thế hệ này đến thế hệ khác xem đó như một trò chơi cần phải trải qua khi còn ấu thơ. Trò chơi mang đến nhiều tiếng cười reo rộn ràng nhất. Trò chơi trốn tìm là trò chơi càng đông càng vui, trong đó sẽ có hai phe, một người đi tìm và một nhóm người sẽ đi trốn. Ai oẳn tù tỳ thua thì chắc chắn phải làm người đi tìm những người còn lại. Trốn tìm không phải trò chơi cần bất cứ dụng cụ gì hết, chỉ cần có người là có thể chơi được, ở bất cứ nơi đâu, trong nhà hay ngoài sân, trong những bụi rậm... Tuy nhiên mọi người thường chọn những nơi rộng rãi, có nhiều chỗ để trốn mới thú vị.

Người đi tìm phải bịt mắt, úp mặt vào tường và bắt đầu đếm từ một đến một trăm; đếm đến lúc nào không nghe tiếng ai trả lời nữa thì bắt đầu công cuộc đi tìm. Còn những người đi trốn thì cần phải khéo léo nhanh nhẹn tìm được nơi ẩn nấp an toàn, bí mật để người kia không tìm ra và mình thành người thắng cuộc. Cuộc chơi chỉ thực sự kết thúc khi người đi tìm tìm được hết số người đi trốn, còn nếu người đi tìm đầu hàng thì coi như đã thua và bắt đầu chơi lại từ đầu. Thực ra trò chơi trốn tìm rất đơn giản, mang lại nhiều niềm vui, bất ngờ và hứng khởi cho mọi người. Một trò chơi dân gian bình dị, gần gũi và góp phần tạo nên "hồn" riêng của vùng quê nông thôn Việt Nam.

Giữa những đống rơm mẹ mới phơi hôm qua, còn thơm mùi rạ, trẻ con có thể chui rúc vào đó mà trốn đến nghẹt thở. Có những người thì lẻn vào góc nhà không có ánh điện, nín thở và lắng nghe tiếng bước chân của người tìm. Trò chơi đơn giản nhưng đầy hồi hộp và mong chờ, đầy bất ngờ. Khi người đi tìm mệt mỏi, tìm mãi không ra đành bất lực tớ thua rồi, các bạn ra đi thì người trốn sẽ hét hò ầm ĩ "Tớ ở đây này, dễ thế cũng không tìm ra". Lúc đấy mắt của cái người đi tìm xị xuống y như bị ai lấy cắp đồ chơi.

Trò chơi trốn tìm như một nét văn hóa của nông thôn, những đứa trẻ lớn lên đều ít nhiều biết đến trò chơi thú vị, đơn giản này. Sẽ thật buồn nếu những đứa trẻ nông thôn nào không được trải qua những giây phút thoải mái, êm đềm, thư giãn và đầy hồi hộp như trò chơi này.

Trò chơi trốn tìm cứ thế ăn sâu vào tiềm thức của rất nhiều đứa trẻ nông thôn, theo chúng lớn lên, theo chúng đến những mảnh đất xa xôi. Mỗi người đều có một ký ức, những dòng chảy thời gian về tuổi thơ cứ thế neo đọng lại mãi trong kí ức. Khi tìm về tuổi thơ, bất chợt thấy mình trưởng thành, trò chơi ấy đang dần dần mất đi. Bất giác giật mình và buồn rười rượi.

Đối với xã hội xưa cuộc sống con người đơn giản và gần gũi với nhiều trò chơi giúp giải trí, thư giãn, học tập. Các trò chơi nhiều màu sắc sáng tạo, trong sáng, thể hiện được tâm hồn của nhiều đứa trẻ. Một số các trò chơi dân gian có nhiều nét đặc sắc về văn hóa, phong tục tập quán. Trong số đó trò chơi phổ biến nhất mà ai cũng từng chơi đó là trốn tìm.

Trò chơi trốn tìm xuất hiện sớm không ai rõ trò chơi xuất hiện từ khi nào chỉ biết rằng nông thôn xưa, những đứa trẻ trong cùng làng, xã, tụ tập lại cùng nhau chơi trò chơi này vào buổi tối. Địa điểm chơi mà nhiều bạn chọn thường là ở đầu đình, gốc đa, diễn ra sinh hoạt văn hóa chung của tập thể.

Trò chơi này thường được chơi theo  từng nhóm, có một người sẽ bị  bịt mắt lại bằng một tấm vải, chiếc khăn, miễn sao người bị bịt mắt sẽ không nhìn thấy mọi người. Trong một khoảng thời gian thì người bị bịt mắt mới có thể cởi bỏ khăn ra đi tìm những người còn lại sẽ chạy đi tìm chỗ trú ẩn. Những người bị tìm thấy sẽ bị loại bỏ khỏi cuộc chơi, nếu như toàn bộ người chơi bị tìm ra người đi tìm sẽ sống sót và người đầu tiên bị tìm sẽ bị bịp mắt để tiếp tục trò chơi này. Luật của trò chơi này quy định người đầu tiên bị tìm thấy sẽ trở thành người đi tìm tiếp theo, cứ vậy thì trò chơi tiếp tục xoay vòng.

Trò chơi trốn tìm thường được chơi vào buổi tối có trăng càng tốt và nơi có không gian rộng, nhiều chỗ ẩn nấp, buổi tối mà có nhiều chỗ ẩn nấp thì mới khó tìm ra bởi người đi tìm, trò chơi sẽ thú vị hơn. Những người chơi thích thú hơn trong việc ẩn nấp, đơn giản vì khó bị tìm ra. Ai hi vọng mình sẽ ẩn nấp đến khi cuối cùng, trốn càng kĩ càng được lợi thế.

Trò chơi này rất phổ biến và đối tượng chơi thường là những người cùng xóm , cùng trang lứa nên họ chơi vô cùng tự nhiên, vui vẻ, thoải mái vui là chính. Thời gian buổi tối chơi sẽ vui và lí thú nhất bởi các em nhỏ sẽ không bị quản thúc, không phải đi học, làm công việc nhà khác. Các em cùng nhau chơi để giải trí vui vẻ là chính và không xảy ra những mâu thuẫn trong quá trình chơi. Trò chơi dân gian trốn tìm tuy lâu đời, tiếp tục phát triển và về cơ bản không có gì thay đổi nhưng hình thức thì có sự thay đổi hài hước, phù hợp .

Hiện nay cuộc sống hiện đại nhiều trò chơi trực tuyến phát triển và ngày càng xâm lần trò chơi truyền thống nhưng những trò chơi như trốn tìm vẫn còn được duy trì, đây là trò chơi dân gian hấp dẫn và thu hút các em tham gia với mục đích giải trí, tiêu khiển những lúc rảnh rỗi.

Trò chơi dân gian “Trốn tìm” đã gắn liền của tuổi thơ của các bạn nhỏ miền quê. Trò chơi này thường được tổ chức chơi ở những bãi đất trống rộng rãi, nhiều cây cối và bụi rậm. Đây là nơi lý tưởng để các bạn nhỏ ẩn nấp và trốn vào. Các bạn có thể vui chơi chạy nhảy, và cũng tiện cho việc đuổi bắt. Người tìm cần chú ý và quan sát, nhanh chóng tìm người trốn. Song người trốn cần giữ im lặng và không được tạo ra tiếng động tráng để người tìm phát hiện.

Trốn tìm là một nét văn hóa của trẻ em các vùng nông thôn, đồng bằng những vùng quê ở Việt Nam. Nó đã trở thành những món ăn tinh thần không thể thiếu, gắn liền với tuổi thơ bình yên, dịu êm của chúng ta khi còn thơ bé. Khi tham gia trò chơi trốn tìm người chơi được trải qua những giây phút vô cùng căng thẳng phải lẩn trốn sợ ai đó tìm thấy mình, cảm giác đó vừa hồi hộp vừa vui mừng.

Khi các bạn là người đi tìm cảm giác lo lắng, xót ruột tăng lên khi không tìm thấy ai, vì các bạn kia trốn kỹ quá thì mình sẽ tiếp tục phải bịt mắt đi tìm chứ không được làm người đi trốn. Đây là một trò chơi vô cùng hồi hộp, căng thẳng tạo nhiều niềm vui, sự phấn khích cho người tham gia. Chính vì vậy, nó là trò chơi được nhiều bạn trẻ vùng nông thôn yêu thích.

Cho nên dù thời gian đã trôi qua rất lâu nhưng trò chơi trốn tìm này vẫn không bị mai một, mà vẫn phát triển rất vững mạnh ở nước ta. Nó đã trở thành nét văn hóa riêng của nông thôn Việt Nam

Ngày xưa, khi đời sống của người dân chưa được hiện đại và đầy đủ điều kiện như hiện nay. Không điện thoại, không tivi, máy tính,… thì các bạn nhỏ đã nghỉ ra nhiều trò chơi dân gian thú vị để cũng nhau vui đùa trong những buổi chiều mát mẻ. Trong số trò chơi dân gian thì “Trốn Tìm” là một trò chơi được nhiều bạn nhỏ yêu thích. Một trò chơi đầy sáng tạo và mang đạm sắc màu tuổi thơ.

Trò chơi “Trốn Tìm” được các bạn nhỏ tụ tập thành một nhóm từ 5 – 10 người hoặc có thể nhiều hơn. Khi phân chia người trốn và người tìm. Tất cả sẽ oẳn tù xì, người nào thua sẽ là người tìm còn những người thắng sẽ tìm nơi trốn vào. Trốn càng kỹ và càng lâu thì người trốn càng có lợi. Đối với người tìm, sau khi oẳn tù xì xong. Bạn sẽ dùng một tấm vải bịt mắt lại khoảng 1phút để mọi người có thời gian tìm chỗ trốn. Nếu không dùng tấm vài che mắt lại, người tìm có thể tự động nhắm mắt lại mà không được ăn gian mở mắt.

Sau ba mươi giây, người đi tìm sẽ đi xung quanh khu vực mà họ chơi để tìm kiếm những những người khác. Những người bị tìm thấy sẽ bị loại bỏ khỏi cuộc chơi, nếu như toàn bộ người chơi bị tìm ra thì người đi tìm sẽ sống sót và người đầu tiên bị tìm thấy sẽ tiếp tục thay người đi tìm chơi tiếp. Nếu người đi tìm không phát hiện ra mọi người trốn ở đâu, người đó có thể hô “tha gà” và người đó sẽ là người đi tìm ở lượt chơi tiếp theo cho đến lúc tìm thấy người thay thế.

Theo luật của trò chơi trốn tìm thì người đầu tiên bị tìm thấy sẽ có khả năng trở thành người đi tìm tiếp theo, nếu sau đó không có người nào giải cứu, khi ấy người đầu tiên bị tìm thấy sẽ tiếp tục thay thế cho người đi tìm. Chỉ đến người thứ hai, thứ ba và những người sau đó bất ngờ chạy ra tới nơi người tìm mà không bị họ phát hiện thì người đầu tiên bị tìm ra mới thoát cảnh đi tìm. Người đi tìm sẽ tiếp tục trò chơi mới và tìm người lại từ đầu.

Thường trò chơi “Trốn Tìm” này được diễn ra vào những buổi chiều mát trong không gian rộng và có nhiều chỗ ẩn nấp. những người đi trốn khó bị tìm ra bởi người đi tìm, trò chơi sẽ hấp dẫn hơn nhiều nếu người đi tìm không thể nào tìm ra nơi những người khác đang ẩn nấp. Những người chơi cũng hào hứng hơn trong việc trốn thật kĩ, không để cho người tìm tìm ra nơi trú ẩn của mình.

Tuy nhiên ngày nay với sự phát triển của công nghệ, trò chơi dân gian này dần không còn xuất hiện nữa. Thay vào đó các bạn em tập trung vào chơi game, xem tivi,… Điều này quả thật là đáng tiếc cho các em, những thế hệ không được trải qua cảm giải vui sướng và hồi hộp khi chơi trốn tìm cùng lũ bạn đồng trang lứa.

Để tạo điều kiện của các bạn nhỏ tuổi ngày càng được trải nhiệm thú vị với trò chơi dân gian này, các bậc phu huynh hạn chế tối đa với việc tiếp xúc với điện thoại, máy tính. Thay vào đó, bạn hãy cho con trẻ được vận động và chơi những trò chơi thú vị và hồi hộp trong khoảnh khoắc trốn tìm hồi hộp và gây cấn.

Từ xa xưa trốn tìm đã là trò chơi đậm chất dân gian của hầu hết trẻ em ở Việt Nam. Trốn tìm là trò chơi vui nhộn đem lại niềm vui, tiếng cười cho những đứa trẻ , trò chơi này đã trở thành trò chơi quen thuộc và gắn bó với một thời tuổi thơ đẹp đẽ của mỗi con người.

Đã gọi là trò chơi dân gian nên nó đã xuất hiện từ xa xưa và là trò chơi phổ biến ,hầu hết mọi người ai cũng biết đến trò chơi này. Trò chơi trốn tìm đem đến niềm vui và sự gắn kết giữa tâm hồn trẻ thơ trong sáng của mỗi đứa trẻ. Là trò chơi dân gian của Việt Nam và là trò chơi tập thể nên nó đòi hỏi sự nhanh nhẹn khéo léo và trí thông minh của người chơi, trò chơi này có ưu điểm là không kén chọn địa điểm chơi , ta có thể chơi ở mọi nơi, mọi loại địa hình, ta có thể chơi ở trường học, công viên, sân nhà hay là nơi không gian hẹp như trong nhà ta cũng có thể chơi được.

Với loại trò chơi tập thể này thì có càng nhiều người chơi càng vui, tối thiểu để chơi được trò chơi này là cần có một người bịt mắt, người đó có nhiệm vụ đi tìm những người còn lại sau khi người chơi khác trốn hết. Chính vì vậy hầu hết những đứa trẻ khi chơi trò này, không muốn đứa nào muốn làm nhiệm vụ này, nên khi bắt đầu chơi sẽ có một trò chơi phụ l là : oẳn tù xì. Mọi người sẽ oẳn tù xì với nhau cho tới khi tìm ra người thua cuộc, người thua cuộc cuối cùng sẽ là người phải bịt mắt và đi tìm, người bị bịt mắt này sẽ chỉ phải làm nhiệm vụ này trong lượt chơi đầu tiên, nếu thắng trong lượt chơi đầu này, thì người thua trong lượt chơi đầu sẽ phải làm nhiệm vụ này, đó là bịt mắt và đi tìm trong những lượt chơi tiếp theo. Người đi tìm sẽ phải bịt mắt bằng một chiếc khắn và úp mặt vào tường, vào cột, hoặc vào cây,... và đếm năm...mười...mười lăm...hai mươi...” rồi đếm như vậy cho đến một trăm.

Trong khoảng thời gian, những người còn lại sẽ phải đi tìm chỗ trốn, đó là lúc phải vận dụng sẽ nhanh nhẹn và thông minh, họ phải tìm chỗ trốn sao cho kín đáo để không ai tìm ra mình, và phải trốn thật nhanh trong khoảng thời gian người bịt mắt đếm, sau khi đếm xong người bịt mắt sẽ tháo khăn bịt mắt và bắt đầu đi tìm. Người nào bị tìm ra và không kịp chạm tay vào điểm ban đầu, nơi người bịt mắt úp mặt vào sẽ trở thành người thua cuộc, và sẽ bị bịt mặt trong ván tiếp, nhưng nếu nhiều người thua thì những người ấy lại phải tiếp tục oẳn tù xì với nhau để tìm ra người thua cuối cùng phải bị bịt mắt.

Trốn tìm là một trò chơi dân giân lý thú, đem lại niềm vui và nó gắn hết những đứa trẻ gần lại với nhau, đặc biệt trong xã hội hiện đại hiện nay, khi mà mỗi người càng ít giao tiếp với nhau thì trò chơi trốn tìm sẽ là một trong những trò chơi gắn kết mọi người , đưa mọi người gần gũi với nhau. Trốn tìm không chỉ là trò chơi dân gian, mà nó còn là trò chơi giải trí gắn kết mọi người bởi tính tập thể của nó , bên canh đó nó đem lại giây phút tuổi thơ vui vẻ, để lại những kỉ niệm khó quên cho những đứa trẻ.