* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Sau khi đã chiến thắng Mtao Grự và Mtao Mxây để giải cứu Hơ Nhị, Hơ Bhị, Đăm Săn trở thành một tù trưởng giàu mạnh, vang danh đến thần, tiếng tăm lừng lẫy khắp núi rừng. Nhưng chàng vẫn quyết tâm ra đi để chinh phục Nữ thần Mặt Trời, muốn bắt nàng về làm vợ lẽ cho mình, để “từ người Ê-đê bên bờ sông cho đến người Mnông ở dưới thấp không còn một ai dám trái lời”, không một tù trưởng nào có thể sánh với chàng. Đăm Săn đã một mình đi suốt nhiều ngày liền, băng rừng vượt núi để đến nhà Nữ thần Mặt Trời, tuy nhiên chàng đã bị từ chối. Đăm Săn ngang nhiên ra về, mặc cho Nữ thần Mặt Trời cảnh báo chàng sẽ chết khi mặt trời lên. Trên đường về, cả người và ngựa của Đăm Săn đều bị kéo chìm xuống bùn lầy.

Câu 1 (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Những đặc điểm nào của cốt truyện sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời? (Có thể trả lời bằng cách lập bảng gồm hai cột, một cột nêu tóm tắt các đặc điểm, một cột dành để đánh dấu vào đặc điểm tương ứng đã được thể hiện trong văn bản).

Trả lời:

Đặc điểm cốt truyện sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Xoay quanh cuộc phiêu lưu và những kì tích của người anh hùng

X

Có yếu tố kì ảo

X

Câu 2 (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Những đặc điểm nào của nhân vật sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời? (Có thể trả lời theo cách gợi ý ở câu hỏi 1).

Trả lời:

Đặc điểm nhân vật sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Sở hữu sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm phi thường

X

Luôn sẵn sàng đối mặt với thánh thức hiểm nguy

X

Lập nên những kì tích, uy danh lẫy lừng

X

Câu 3 (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Nêu một số dẫn chứng thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện đối với các nhân vật sử thi trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.

Trả lời:

Miêu tả

Dẫn chứng

Tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện

Đăm Săn

“đi hết rừng rậm đên núi xanh, cỏ tranh xé tay, gai mây đâm chân, không màng ăn uống”

-> Thể hiện sự dũng cảm, quyết tâm của chàng khi đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Nữ thần

Mặt Trời

“Nàng mặc một váy ánh như sét, loáng như chớp. Mái tóc vàng vén bên tai trông thật là đẹp (...) Thật không có một ai như nàng cả”

-> Khắc họa vẻ đẹp tuyêt vời khiến mê hoặc người khác của nữ thần

Bài tập sáng tạo

Hình tượng mặt trời trong thần thoại, sử thi hoặc một số tác phẩm thơ ca nổi tiếng thường là biểu tượng cho những gì cao quý, tốt đẹp như sự khai sáng, sự tái sinh, vẻ đẹp hoàn hảo, vĩnh hằng,... Lấy cảm hứng từ một trong những biểu tượng ấy, bạn hãy làm một bài thơ, vẽ một bức tranh hoặc dựng một hoạt cảnh,...

Trả lời:

            Hãy bước cùng mặt trời.

            Vào tận đáy chơi vơi.

            Qua muôn trùng vực thẳm.

            Sưởi ấm hồn đơn côi.

            Hãy ngước nhìn mặt trời.

            Tìm màu nắng tinh khôi.

            Soi ngang dòng dĩ vãng.

            Ưu phiền sẽ nhẹ trôi...

I. Tác giả văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

- Tác giả dân gian.

- Theo Nguyễn Hữu Thấu dịch và chú thích trong “Sử thi Ê-đê”

II. Tìm hiểu tác phẩm Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

1. Thể loại: sử thi
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Đoạn trích Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời nằm ở phần sau của sử thi Đăm Săn của dân tộc Ê-đê.
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự
4. Người kể chuyện: Người kể chuyện ngôi thứ 3
5. Tóm tắt:

Đoạn trích kể về sự kiện sau khi hai vợ của Đăm Săn sống lại, chàng đi tìm nữ thần mặt trời để xin cưới nàng về làm vợ. Tuy nhiên chàng đã bị nữ thần Mặt Trời từ chối với lý do nếu nàng đi thì không còn ai chiếu sáng cho muôn loài. Đăm Săn đã cố thuyết phục nàng nhưng không thành nên đã lên ngựa và bỏ về.

• Bố cục:

- Phần 1 (từ đầu … vậy cả): con đường Đăm Săn đến tìm nữ thần Mặt Trời

- Phần 2 (Đăm Săn gác chà vạc … tôi về đây): Diễn biến cuộc gặp gỡ giữa Đăm Săn và nữ thần mặt trời

- Phần 3 (còn lại): Đăm Săn trở về làng

• Giá trị nội dung:

- Ca ngợi khát khao chinh phục nữ thần Mặt trời của Đăm Săn

- Thể hện khát vọng chinh phục tự nhiên của người xưa

• Giá trị nghệ thuật:

- Nghệ thuật so sánh, ẩn dụ

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

• Con đường Đăm Săn đến tìm nữ thần Mặt Trời

- Con đường khó khăn, vất vả

+ Đi hết rừng rậm đến núi xanh

+ Cỏ tranh xé tay, gai đâm chân mây

+ càng không màng ăn uống

=> Nghệ thuật miêu tả chân thực, cảnh thiên nhiên hiện ra đậm màu sắc Tây Nguyên

- Ngôi nhà của nữ thần Mặt Trời

+ Voi đứng đầy sân

+ Chiêng xếp đầy ngoài nhà

+ Tôi tớ trai gái như ong lấy nước

+ Các xà ngang xà dọc đều thếp vàng

=> Ngôi nhà giàu có, đẹp đẽ và nhiều người đi lại

• Diễn biến cuộc gặp gỡ giữa Đăm Săn và nữ thần mặt trời

- Nữ thần mặt trời khi gặp Đăm Săn

+ Nàng thay váy, chuẩn bị cho mình một vẻ ngoài rực rỡ

+ Vẻ đẹp của nàng bừng sáng của đất trời

+ Nàng hỏi Đăm Săn mục đích đến tìm Nàng

- Đăm Săn hỏi nữ thần mặt trời về làm vợ

+ Đăm Săn muốn đưa nữ thần mặt trời về làm vợ lẽ vì trên đời ai cũng có đôi có lứa

+ Nữ thần không đồng ý vì không có ai sưởi ấm cho muôn loài

=> Nữ Thần Mặt Trời từ chối Đăm Săn vì nàng còn phải lo cho sinh mệnh, sự sống của rất nhiều loài vật trên trái đất này. Nếu nàng đi, rất nhiều sự vật không thể tiếp tục tồn tại và sống được nữa, hơn thế, nàng còn là con của Trời nên nàng không thể đi cùng Đăm Săn.

• Đăm Săn trở về làng

- Chàng phải chịu sự trưng phạt của nữ thần mặt trời vì sự mạo phạm của Đăm Săn

- Đăm Săn có thể là bị sét đánh, ngã ngựa, bị thiêu chết hoặc bị dìm chết.

Câu 1 (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Những đặc điểm nào của cốt truyện sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời? (Có thể trả lời bằng cách lập bảng gồm hai cột, một cột nêu tóm tắt các đặc điểm, một cột dành để đánh dấu vào đặc điểm tương ứng đã được thể hiện trong văn bản).

Trả lời:

Đặc điểm cốt truyện sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Xoay quanh cuộc phiêu lưu và những kì tích của người anh hùng

X

Có yếu tố kì ảo

X

Câu 2 (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Những đặc điểm nào của nhân vật sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời? (Có thể trả lời theo cách gợi ý ở câu hỏi 1).

Trả lời:

Đặc điểm nhân vật sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Sở hữu sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm phi thường

X

Luôn sẵn sàng đối mặt với thánh thức hiểm nguy

X

Lập nên những kì tích, uy danh lẫy lừng

X

Câu 3 (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Nêu một số dẫn chứng thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện đối với các nhân vật sử thi trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.

Trả lời:

- Thật không thấy có một ai như nàng cả.

- Mái tóc nàng vén bên tai trông thật là đẹp.

- Tôi thương nàng da diết, lòng dạ tôi không nguôi.

Nhận xét: Người viết mang một tình cảm đặc biệt yêu quý, tôn trọng với các nhân vật trong truyện sử thi.

Hướng dẫn đọc

Câu 1: Những đặc điểm nào của cốt truyện sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời ? (Có thể trả lời bằng cách lập bảng gồm hai cột, một cột nêu tóm tắt các đặc điểm, một cột dành để đánh dấu vào đặc điểm tương ứng đã được thể hiện trong văn bản)

Trả lời

Đặc điểm cốt truyện sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Xoay quanh cuộc phiêu lưu và những kì tích của người anh hùng

X

Có yếu tố kì ảo

X

Câu 2: Những đặc điểm nào của nhân vật sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời ? ( Có thể trả lời theo gợi ý ở câu hỏi 1)

Trả lời

Đặc điểm nhân vật sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Sở hữu sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm phi thường

X

Luôn sẵn sàng đối mặt với thánh thức hiểm nguy

X

Lập nên những kì tích, uy danh lẫy lừng

X

Câu 3: Nêu một số dẫn chứng thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện đối với nhân vật sử thi trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Trả lời

• Thật không thấy có một ai như nàng cả
• Mái tóc nàng vén bên tai trông thật là đẹp
• Tôi thương nàng da diết, lòng dạ tôi không nguôi

• Xuất xứ

Sử thi Đăm Săn

- Đăm Săn (hay còn gọi là Bài ca chàng Đăm Săn) là pho sử thi nổi tiếng của người Ê-đê

- Sử thi Đăm Săn thường được diễn xướng theo lối kể khan, trong đó già làng vừa kể, hát, vừa sử dụng nét mặt, điệu bộ để diễn tả câu chuyện bên bếp lửa nhiều đêm liền, trong các nhà dài trên chòi rẫy, vào dịp lễ hội hay lúc nông nhàn

- Nghe kể Đăm Săn là một truyền thống văn hóa của người Ê-đê

Đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

- Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời là đoạn trích trong sử thi Đăm Săn (hay còn gọi là Bài ca chàng Đăm Săn)

• Thể loại

- Sử thi là tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hoặc nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại.

- Nội dung của sử thi có tính rộng lớn, kể về sự kiện trọng đại của quá khứ, biểu hiện toàn bộ đời sống văn hóa, lịch sử của cộng đồng, thể hiện quá trình vận động của tộc người đó qua các giai đoạn khác nhau.

- Nghệ thuật: sử thi là những câu chuyện kể văn xuôi xen lẫn văn vần, có sử dụng các yếu thành ngữ, tục ngữ, những từ ngữ cổ, hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian.

- Phân loại: sử thi có 3 loại:

+ Sử thi anh hùng dân gian

+ Sử thi cổ điển

+ Sử thi anh hùng

• Bố cục

- Phần 1: Đăm Săn đến nhà của Đăm Par Kvây để nói về ý định đi tìm Nữ Thần Mặt Trời của mình 

- Phần 2: Hành trình tìm đường đến nhà Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn

- Phần 3: Đoạn 3: cảnh Đăm Săn trở về và phá gánh chịu hậu quả là hình phạt của thần Trời và thần Đất

• Giá trị nội dung

- Đoạn trích thể hiện tinh thần dũng cảm, can đảm lạc quan và có chút liều lĩnh của Đăm Săn

- Đồng thời cũng cho thấy tinh thần chinh phục và quyết tâm đạt được ước mơ của con người thể hiện ở người anh hùng Đăm Săn

- Đoạn trích phần nào khắc họa thành công văn hóa của người Ê-đê thể hiện trong nếp sống, sinh hoạt hàng ngày. Bên cạnh đó còn thể hiện được văn hóa tâm linh của dân tộc Ê-đê qua hình ảnh mặt trời.

- Qua kết cục của nhân vật Đăm Săn, đoạn trích còn đưa ra cảnh tỉnh đối với con người, không nên theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người.

• Giá trị nghệ thuật

- Đoạn trích thể hiện được những đặc trưng của thể loại sử thi trong ngôn từ, giọng điệu

- Giọng kẻ xen lẫn giữa văn xuôi với văn vần

- Sử dụng nhiều thành ngữ, điền cố

- Ngôn từ rõ ràng, súc tích, sử dụng hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian

Hướng dẫn đọc

Câu 1: Những đặc điểm nào của cốt truyện sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời ? (Có thể trả lời bằng cách lập bảng gồm hai cột, một cột nêu tóm tắt các đặc điểm, một cột dành để đánh dấu vào đặc điểm tương ứng đã được thể hiện trong văn bản)

Trả lời

Đặc điểm cốt truyện sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Xoay quanh cuộc phiêu lưu và những kì tích của người anh hùng

X

Có yếu tố kì ảo

X

Câu 2: Những đặc điểm nào của nhân vật sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời ? ( Có thể trả lời theo gợi ý ở câu hỏi 1)

Trả lời

Đặc điểm nhân vật sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Sở hữu sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm phi thường

X

Luôn sẵn sàng đối mặt với thánh thức hiểm nguy

X

Lập nên những kì tích, uy danh lẫy lừng

X

Câu 3: Nêu một số dẫn chứng thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện đối với nhân vật sử thi trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Trả lời

• Thật không thấy có một ai như nàng cả
• Mái tóc nàng vén bên tai trông thật là đẹp
• Tôi thương nàng da diết, lòng dạ tôi không nguôi

Tóm tắt

Sau một quãng đường dài phiêu lưu đầy mạo hiểm, bất chấp mọi lời can ngăn, vượt qua biết bao nhiêu thử thách thì Đăm Săn cũng đã đến được nhà của nữ thần Mặt Trời. Khi biết tin chàng đến, nữ thần đã bỏ áy cũ và mặc một chiếc váy mới ra đón tiếp. Đăm Săn đã bày tỏ trực tiếp mong muốn của mình với nữ thần rằng mình muốn có hai vợ lẽ, muốn đưa nữ thần xuống trần để làm juê, làm êngai. Nữ thần đã từ chối bởi nếu nàng ra đi thì muôn vật cũng sẽ bị ảnh hưởng theo. Dù Đăm Săn cố gắng thuyết phục nhưng cũng không thành. Đăm Săn ra về đúng lúc mặt trời lên cao nắng nóng nên đã gây cản trở cho người và ngựa.

Câu 1

Những đặc điểm nào của cốt truyện sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời? (Có thể trả lời bằng cách lập bảng gồm hai cột, một cột nêu tóm tắt các đặc điểm, một cột dành để đánh dấu vào đặc điểm tương ứng đã được thể hiện trong văn bản).

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Đọc kĩ phần lí thuyết về những đặc điểm của cốt truyện sử thi tại phần Tri thức Ngữ Văn.

- Tìm những đặc điểm tương ứng trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm cốt truyện sử thi

Văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Thường xoay quanh cuộc phiêu lưu và những kì tích của người anh hùng

Văn bản nói về cuộc đi chinh phục nữ thần Mặt Trời phải trải qua biết bao gian nan, khó khăn, thử thách (đi hết rừng rậm đên núi xanh, cỏ tranh xé tay, gai mây đâm chân, không màng ăn uống) của Đăm Săn để đến được nhà nàng.

Sử dụng yếu tố kì ảo để tô đậm tính phiêu lưu

- Chàng vươn bước lên cầu thang thì trong nhà người ta đã nghe.

- Chàng vươn người trên sàn hiên thì trong nhà người ta đã nghe.

- Lông chân như chải, lông đùi như chuốt à ngoại hình Đăm Săn.

Câu 2

Những đặc điểm nào của nhân vật sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời? (Có thể trả lời theo cách gợi ý ở câu hỏi 1).

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Đọc kĩ lí thuyết phần đặc điểm của nhân vật sử thi ở phần Tri thức Ngữ Văn.

- Tìm điểm tương ứng trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm của nhân vật sử thi

Văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Là những người hiện thân cho cộng đồng

Nhân vật anh hùng Đăm Săn là hiện thân cho cộng đồng dân tộc người Ê-đê.

Sở hữu sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm phi thường

- Đăm Săn vì muốn chinh phục được nữ thần Mặt Trời nên đã không ngại vượt qua mọi khó khăn, thử thách trên con đường đi tới nhà nàng.

- Kiên quyết thực hiện mục đích của mình đến cùng, không dễ dàng bỏ cuộc.

Luôn sẵn sàng đối mặt với thử thách, hiểm nguy

Đăm Săn sẵn sàng đối mặt với những khó khăn trên đường đi chinh phục nữ thần Mặt Trời (đi hết rừng rậm đên núi xanh, cỏ tranh xé tay, gai mây đâm chân, không màng ăn uống)

Câu 3

Nêu một số dẫn chứng thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện đối với các nhân vật sử thi trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ toàn bộ văn bản.

- Đưa ra một số dẫn chứng tiêu biểu.

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật Đăm Săn:

+ Chi tiết miêu tả những khó khăn trên đường đi tới nhà nữ thần Mặt Trời của Đăm Săn (đi hết rừng rậm đên núi xanh, cỏ tranh xé tay, gai mây đâm chân, không màng ăn uống) => người kể chuyện muốn làm nổi bật sự dũng cảm, quyết tâm của Đăm Săn.

+ “Người đi ra đi vào nhà trong nhà ngoài đưa mắt nhìn chàng, thấy chàng oai như một vị thần”.

+ “Khách này mặc một áo lụa đẹp, thêm một áo chiến cũng thật là đẹp. Lông chân như chải, lông đùi như chuốt. Tiếng nghe như chong chóng gõ mỏ. Khắp các tù trưởng đầu làng không có một ai như khách cả” => người kể chuyện nhấn mạnh vẻ đẹp riêng biệt của Đăm Săn.

- Nhân vật nữ thần Mặt Trời:

+ Chi tiết miêu tả vẻ đẹp của nàng: “Nàng mặc một váy ánh như sét, loáng như chớp. Mái tóc vàng vén bên tai trông thật là đẹp (...) Thật không có một ai như nàng cả” => người kể chuyện muốn nhấn mạnh vẻ đẹp mê hoặc lòng người của nàng – vẻ đẹp khiến Đăm Săn say đắm.

Bài tập sáng tạo

Hình tượng mặt trời trong thần thoại, sử thi hoặc một số tác phẩm thơ ca nổi tiếng thường là biểu tượng cho những gì cao quý, tốt đẹp như sự khai sáng, sự tái sinh, vẻ đẹp hoàn hảo, vĩnh hằng,... Lấy cảm hứng từ một trong những biểu tượng ấy, bạn hãy làm một bài thơ, vẽ một bức tranh hoặc dựng một hoạt cảnh,...

Phương pháp giải:

- Hiểu rõ ý nghĩa của hình ảnh mặt trời.

- Tùy vào khả năng của bản thân để thể hiện rõ qua bài thơ, tranh vẽ, hoạt cảnh,...

Lời giải chi tiết:

Hãy bước cùng mặt trời.

Vào tận đáy chơi vơi.

Qua muôn trùng vực thẳm.

Sưởi ấm hồn đơn côi.

Hãy ngước nhìn mặt trời.

Tìm màu nắng tinh khôi.

Soi ngang dòng dĩ vãng.

Ưu phiền sẽ nhẹ trôi...

Bố cục văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời - Ngữ văn lớp 10 Chân trời sáng tạo

- Phần 1 (từ đầu … vậy cả): con đường Đăm Săn đến tìm nữ thần Mặt Trời

- Phần 2 (Đăm Săn gác chà vạc … tôi về đây): Cuộc trò chuyện giữa Đăm Săn và nữ thần mặt trời

- Phần 3 (còn lại): Đăm Săn quay trở về làng

Tóm tắt Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Đoạn trích kể về sự kiện sau khi hai vợ của Đăm Săn sống lại, chàng đi tìm nữ thần mặt trời để xin cưới nàng về làm vợ. Tuy nhiên chàng đã bị nữ thần Mặt Trời từ chối với lý do nếu nàng đi thì không còn ai chiếu sáng cho muôn loài. Đăm Săn đã cố thuyết phục nàng nhưng không thành nên đã lên ngựa và bỏ về.

Nội dung chính Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Văn bản kể lại quá trình Đăm Săn đế nhà tìm nữ thần Mặt Trời xin lấy nàng làm vợ hai.

Tác giả - tác phẩm: Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

I. Tác giả văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

ad

- Tác giả dân gian.

- Theo Nguyễn Hữu Thấu dịch và chú thích trong “Sử thi Ê-đê”

II. Tìm hiểu tác phẩm Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

1. Thể loại: sử thi
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Đoạn trích Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời nằm ở phần sau của sử thi Đăm Săn của dân tộc Ê-đê.
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự
4. Người kể chuyện: Người kể chuyện ngôi thứ 3
5. Tóm tắt:

Đoạn trích kể về sự kiện sau khi hai vợ của Đăm Săn sống lại, chàng đi tìm nữ thần mặt trời để xin cưới nàng về làm vợ. Tuy nhiên chàng đã bị nữ thần Mặt Trời từ chối với lý do nếu nàng đi thì không còn ai chiếu sáng cho muôn loài. Đăm Săn đã cố thuyết phục nàng nhưng không thành nên đã lên ngựa và bỏ về.

• Bố cục:

ad

- Phần 1 (từ đầu … vậy cả): con đường Đăm Săn đến tìm nữ thần Mặt Trời

- Phần 2 (Đăm Săn gác chà vạc … tôi về đây): Diễn biến cuộc gặp gỡ giữa Đăm Săn và nữ thần mặt trời

- Phần 3 (còn lại): Đăm Săn trở về làng

• Giá trị nội dung:

- Ca ngợi khát khao chinh phục nữ thần Mặt trời của Đăm Săn

- Thể hện khát vọng chinh phục tự nhiên của người xưa

• Giá trị nghệ thuật:

- Nghệ thuật so sánh, ẩn dụ

Để học tốt bài học Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời lớp 10 hay khác:

• Soạn bài Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời (hay nhất)

Câu 1. Những đặc điểm nào của cốt truyện sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời? (Có thể trả lời bằng cách lập bảng gồm hai cột, một cột nêu tóm tắt các đặc điểm, một cột dành để đánh dấu vào đặc điểm tương ứng đã được thể hiện trong văn bản).

Đặc điểm cốt truyện sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Xoay quanh cuộc phiêu lưu và kì tích của anh hùng

x

Sử dụng yếu tố kì ảo

x

Câu 2. Những đặc điểm nào của nhân vật sử thi đã được thể hiện trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời?

Đặc điểm nhân vật sử thi

Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời

Sở hữu sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm phi thường

x

Luôn sẵn sàng đối mặt với thách thức, hiểm nguy

x

Lập nên những kì tích, uy danh lẫy lừng

x

Câu 3. Nêu một số dẫn chứng thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện đối với nhân vật sử thi trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời.

Gợi ý:

Một số dẫn chứng thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể chuyện đối với nhân vật sử thi trong văn bản Đăm Săn đi chinh phục nữ thần Mặt Trời:

- Đăm Săn:

• Người đi ra đi vào nhà trong nhà ngoài đưa mắt nhìn chàng, thấy chàng oai như một vị thần.
• Khắp các tù trưởng đầu làng không một ai như khách cả.

- Nữ thần Mặt Trời:

• Mái tóc nàng vén bên tai thật trong thật là đẹp.
• Thật không thấy có một ai như nàng cả.

=> Thái độ ngưỡng mộ, yêu mến và cảm phục các nhân vật sử thi.

* Bài tập sáng tạo: Từ hình tượng Mặt Trời trong thần thoại, sử thi hoặc một số tác phẩm thơ ca nổi tiếng, bạn hãy thể hiện ý tưởng sáng tạo của mình bằng một số cách sau: vẽ tranh, làm thơ, dựng hoạt cảnh…

Gợi ý:

Nữ thần Mặt Trời tối cao
Nàng trông xinh đẹp tuyệt trần
Váy của nàng ánh như sét
Mái tóc vàng thật rực rỡ
Tiếng nào nghe mới lanh lảnh
Dáng đi nhẹ nhàng uyển chuyển
Người con của Đất và Trời.