Câu 1 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Xác định từ có hình thức ngữ âm, chính tả đúng trong các trường hợp sau đây: 

a) xử dụng / sử dụng

b) xán lạn / sáng lạng 

c) buôn ba / bôn ba

d) oan khốc / oan khóc

Trả lời:

a) sử dụng

b) xán lạn

c) bôn ba

d) oan khốc

Câu 2 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Những từ in nghiêng trong các câu sau mắc lỗi gì? Hãy tìm từ đúng thay thế cho các từ đó. 

a) Hê-ra-clét và Ăng-tê đã giao đấu với nhau vô cùng quyết đoán.

b) Sau những chiến công lừng lẫy, khắp nơi đều nghe danh giá Đăm Săn.

c) Dù phải “luyện đá vá trời” hết sức vất vả nhưng Nữ Oa đã thực hiện một cách công phu, hoàn thành mĩ miều.

d) Thực phẩm nhiễm khuẩn đã làm nhiều người bị ngộ sát, may mà được cứu chữa kịp thời.

Trả lời:

a) Lỗi dùng từ sai về nghĩa. Sửa lại: quyết liệt

b) Lỗi dùng từ sai về nghĩa. Sửa lại: danh tiếng

c) Lỗi dùng từ sai về nghĩa. Sửa lại: mĩ mãn

d) Lỗi dùng từ sai về nghĩa. Sửa lại: ngộ độc

Câu 3 (trang 33 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Phát hiện, phân tích lỗi và sửa lỗi dùng từ trong các câu sau: 

a) Lượng mưa năm nay kéo dài đã gây nhiều thiệt hại cho mùa màng.

b) Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt, được khoa Dược tích cực pha chế, điều trị bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt.

c) Những chứng minh về một nền văn hoá cổ ở vùng này còn rất nhiều.

d) Trước lối chơi lực lượng của hàng phòng thủ đối phương, đội bóng của chúng tôi không thể ghi bàn được.

Trả lời:

a) Lỗi sai dùng từ không đúng nghĩa: Lượng mưa. Sửa lại: Mùa mưa

b) Lỗi sai dùng từ không đúng nghĩa: pha chế. Sửa lại: điều chế

c) Lỗi sai dùng từ không đúng hình thức ngữ âm, chính tả: chứng minh. Sửa lại: minh chứng 

d) Lỗi sai dùng từ không đúng hình thức ngữ âm, chính tả: lối chơi lực lượng. Sửa lại: lối chơi và lực lượng.

Câu 4 (trang 33 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Viết một đoạn văn (khoảng 8-10 dòng) phân tích một nhân vật thần thoại mà em yêu thích, trong đoạn văn có sử dụng một trong các biện pháp tu từ đã học ở Trung học cơ sở.

Trả lời:

Trong vô số những nhân vật thần thoại Việt Nam, em yêu thích nhất là Sơn Tinh trong “Sơn Tinh, Thủy Tinh”. Nếu như Thủy Tinh đại diện cho sức mạnh thiên nhiên hung bạo, dữ dội thì Sơn Tinh lại dũng mãnh như núi, đại diện sức mạnh của nhân dân, cộng đồng. Sơn Tinh lại là chúa vùng non cao có tài vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi, vẫy tay về phía tây phía tây mọc lên từng dãy núi đồi. Với việc xây dựng nhân vật Sơn Tinh nhân dân ta đã thể hiện truyền thống đoàn kết, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau trong những hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống. Để xây dựng nhân vật Sơn Tinh các tác giả đã vận dụng trí tưởng tượng tài hoa tạo nên xuất thân thần kì, những chiến công vĩ đại của nhân vật (thần núi Tản Viên, có nhiều phép lạ: bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi,…). Cùng với đó là việc xây dựng cốt truyện kịch tính, sự kiện sinh động đã góp phần tạo nên thành công của tác phẩm.

- Biện pháp tu từ được sử dụng: So sánh (Nếu như Thủy Tinh đại diện cho sức mạnh thiên nhiên hung bạo, dữ dội thì Sơn Tinh lại dũng mãnh như núi, đại diện sức mạnh của nhân dân, cộng đồng.)

Câu 1 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Câu 2 (trang 32 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Câu 3 (trang 33 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Câu 4 (trang 33 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Nữ Oa là vị thần sinh ra loài người. Con cháu bà đang sống trong cõi thế gian bình yên vô sự thì bỗng một hôm Thủy Thần, Cung Công và Hỏa Thần, Chúc Dung gây sự đánh nhau rất dữ dội. Hậu quả khiến cây cột chống Trời gẫy gập xuống, một góc trời bị sụt lở gây ra tai họa khủng khiếp cho loài người. Nữ Oa đau lòng khi thấy con cháu sống trong cảnh tối tăm khổ ải đã không quản khó khăn, vất vả, ngày đêm một mình hì hục khuôn đất, đội đá ở khắp nơi về để vá trời cho bằng được, kịp cứu đàn con. Bà chọn đá ngũ sắc, chất lên thành núi, đốt lửa luyện đá thành keo rồi lần lượt vá hết các vết thủng trên vòm trời. Từ đó, con người sống dưới vòm trời trong xanh, điểm mây ngũ sắc, không còn lo trời sập, không sợ nước lũ và các loài ác thú, chăm lo làm ăn, bốn mùa no đủ, vui tươi.

Câu 1. Xác định từ có hình thức ngữ âm, chính tả đúng trong các trường hợp sau đây:

Gợi ý:

Câu 2. Những từ in nghiêng trong các câu sau mắc lỗi gì? Hãy tìm từ đúng thay thế cho các từ đó.

Gợi ý:

a.

• Lỗi sai: Dùng từ không đúng nghĩa
• Cách sửa: Thay bằng từ “quyết liệt”

b.

• Lối sai: Dùng từ không đúng nghĩa
• Cách sửa: Thay bằng từ “danh tiếng”

c.

• Lỗi sai: Dùng từ không đúng nghĩa
• Cách sửa: Thay bằng từ “mĩ mãn”

d.

• Lỗi sai: Dùng từ không đúng nghĩa
• Cách sửa: Thay bằng từ “ngộ độc”

Câu 3. Phát hiện, phân tích lỗi và sửa lỗi dùng từ trong các câu sau:

Gợi ý:

a.

• Lỗi sai: Dùng từ “lượng mưa” không đúng.
• Cách sửa: Thay bằng từ mùa mưa

b.

• Lỗi sai: Cách dùng từ và diễn đạt chưa hợp lí.
• Cách sửa: Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt, được tích cực điều trị bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt.

c.

• Lỗi sai: Dùng từ “chứng minh” không đúng.
• Cách sửa: Thay bằng từ minh chứng/dấu tích

d.

• Lỗi sai: Cách dùng từ và diễn đạt chưa hợp lí.
• Cách sửa: Trước hàng phòng thủ đối phương, đội bóng của chúng tôi không thể ghi bàn được.

Câu 4. Viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) phân tích một nhân vật thần thoại mà em yêu thích, trong đoạn văn có sử dụng một trong các biện pháp tu từ đã học ở Trung học cơ sở?

Gợi ý:

- Mẫu 1:

Vị thần mà em yêu thích nhất chính là thần Trụ Trời. Đây là vị thần có công lao tạo ra trời và đất, cũng như vạn vật trong vũ trụ. Thần được miêu là có thân thể to lớn không biết bao nhiêu mà kể. Chân của thần chỉ bước một bước mà có thể đi từ đỉnh núi này sang đỉnh núi kia. Cùng với đó, thần còn có sức mạnh phi thường thật đáng ngưỡng mộ. Thần có thể ngẩng đầu đội trời lên, rồi đào đất, đập đá và đắp thành một cái cột vừa cao, vừa to để chống trời. Thần còn tạo ra vạn vật như núi non, biển cả… Có thể thấy, công lao của thần thật vĩ đại, to lớn.

Biện pháp tu từ nói quá: Chân của thần chỉ bước một bước mà có thể đi từ đỉnh núi này sang đỉnh núi kia.

- Mẫu 2:

Hê-ra-clét là một nhân vật thần thoại mà em rất ấn tượng. Chàng là con riêng của thần Dớt, có sức mạnh và tài năng phi thường. Truyện “Hê-ra-clét đi tìm táo vàng” kể về hành trình chinh phục thử thách cuối cùng mà Ơ-ri-xtê giao cho Hê-ra-clét là phải đoạt được quả táo vàng của những tiên nữ E-xpê-rít. Trên đường đi tìm táo vàng, Hê-ra-clét gặp nhiều thử thách. Chàng phải giao chiến với hai cha con thần chiến tranh A-rét, đi tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, băng qua cực bắc, băng qua sa mạc, chiến đấu với gã khổng lồ độc ác Ăng-tê. Khi đặt chân đến Ai Cập, Hê-ra-clét còn suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế, nhưng chàng vẫn tiếp tục chiến đấu để lên đường. Tại vùng núi Cô-ca-dơ, chàng cứu được Prô-mê-tê, được thần mách kế muốn lấy được táo vàng, phải nhờ thần At-lát. Trải qua cuộc đấu trí với thần Át-lát, Hê-ra-clét đã đem được táo thần về.

Biện pháp tu từ liệt kê: Chàng phải giao chiến với hai cha con thần chiến tranh A-rét, đi tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, băng qua cực bắc, băng qua sa mạc, chiến đấu với gã khổng lồ độc ác Ăng-tê.

* Bài tập ôn luyện:

Câu 1. Xác định từ có hình thức ngữ âm, chính tả đúng trong các trường hợp sau đây:

Câu 2. Những từ in nghiêng trong các câu sau mắc lỗi gì? Hãy tìm từ đúng thay thế cho các từ đó.

Gợi ý:

Câu 1.

Câu 2.

a.

• Lỗi: Dùng từ không đúng nghĩa
• Sửa: He-ra-clét đoán ngay được ý đồ đen tối của thần Át-lát.

b.

• Lỗi: Dùng từ không đúng nghĩa
• Cô ta là một mĩ nhân.

Câu 1: Xác định từ có hình thức ngữ âm, chính tả đúng trong các trường hợp sau đây:
a. xử dụng / sử dụng
b. xán lạn / sáng lạng
c. buôn ba / bôn ba
d. oan khốc / oan khóc

Trả lời:

Câu 2: Những từ in nghiêng trong các câu sau mắc lỗi gì? Hãy tìm từ đúng để thay thế cho các từ đó.

Trả lời:

Câu 3: Phát hiện, phân tích lỗi và sửa lỗi dùng từ trong các câu sau:

Trả lời:

Câu 4. Viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) phân tích một đặc điểm của nhân vật thần thoại mà em yêu thích, trong đoạn văn có sử dụng một trong các biện pháp tu từ đã học ở Trung học cơ sở.

Trả lời:

Artemis là con của vị thần tối cao Zeus và nữ thần Leto thuộc dòng dõi Titan, là người chị sinh đôi với thần Apollo. Nữ thần Artemis có biểu tượng là vầng trăng khuyết và cây nguyệt quế, xuất hiện dưới hình ảnh một trinh nữ xinh đẹp mặc áo đi săn, mang cung bạc và đeo ống tên vàng. Nàng có một tấm thân thuần khiết, trong trắng vì nàng không bao giờ yêu... Sự lạnh lùng của nàng như là một mối nguy hiểm. Nàng bắn cung rất giỏi và là vị thần săn bắn, cứ mỗi đêm Artemis lại vào rừng săn bắn, luôn có một bầy các tiên nữ đi theo nàng và họ chẳng bao giờ trở về tay không.

Câu 1 trang 32 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Xác định từ có hình thức ngữ âm, chính tả đúng trong các trường hợp sau đây:

a) xử dụng / sử dụng

b) xán lạn / sáng lạng

c) buôn ba / bôn ba

d) oan khốc / oan khóc

Trả lời:

a) sử dụng

b) xán lạn

c) bôn ba

d) oan khốc

Câu 2 trang 33 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Những từ in nghiêng trong các câu sau mắc lỗi gì? Hãy tìm từ đúng để thay thế cho các từ đó.

a) Hê-ra-clét và Ăng-tê đã giao đấu với nhau vô cùng quyết đoán.

b) Sau những chiến công lừng lẫy, khắp nơi đều nghe danh giá Đăm Săn.

c) Dù phải “luyện đá vá trời” hết sức vất vả nhưng Nữ Oa đã thực hiện một cách công phu, hoàn thành mĩ miều.

d) Thực phẩm nhiễm khuẩn đã làm nhiều người bị ngộ sát, may mà được cứu chữa kịp thời.

Trả lời:

Những từ in nghiêng trên đều là những từ dùng không đúng nghĩa với hoàn cảnh của câu. Sửa lại

a) quyết đoán → quyết liệt

b) danh giá → danh tiếng

c) mĩ miều → viên mãn

d) ngộ sát → ngộ độc

Câu 3 trang 33 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Phát hiện, phân tích lỗi và sửa lỗi dùng từ trong các câu sau:

a) Lượng mưa năm nay kéo dài đã gây nhiều thiệt hại cho mùa màng.

b) Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt, được khoa Dược tích cực pha chế, điều trị bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt.

c) Những chứng minh về một nền văn hoá cổ ở vùng này còn rất nhiều.

d) Trước lối chơi lực lượng của hàng phòng thủ đối phương, đội bóng của chúng tôi không thể ghi bàn được.

Trả lời:

a) “Lượng mưa” dùng không phù hợp với nghĩa của câu

Sửa lại: mùa mưa

b) “pha chế” dùng không đúng nghĩa trong câu

Sửa lại: bỏ đi

c) “chứng minh” dùng không đúng nghĩa

Sửa lại: minh chứng

d) “lực lượng” sử dụng không đúng nghĩa của câu

Sửa lại: ồ ạt

Câu 4 trang 33 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) phân tích một đặc điểm của nhân vật thần thoại mà em yêu thích, trong đoạn văn có sử dụng một trong các biện pháp tu từ đã học ở Trung học cơ sở.

Trả lời:

Đoạn văn tham khảo

Nhân vật thần thoại mà em yêu thích đó là nhân vật Xi-ta trong truyện Ra-ma buộc tội trích thần thoại Ấn Độ nổi tiếng Ra-ma-ya-na. Nàng là biểu tượng cao quý nhất của người Ấn Độ xưa vừa xinh đẹp, thủy chung và nhân hậu. Như bao người phụ nữ khác, nàng yêu chồng của mình và dâng hiến cả cuộc đời mình cho chàng. Nhưng sự đời nào ai biết trước, nàng bị một bắt cóc và trở về bị chính chồng mình buộc tội không còn trinh tiết. Người phụ nữ ấy đã đấu tranh bằng sức lực của mình để được quay về, vậy mà kết quả đổi lại là sự đau đớn. Chồng nàng không hề tin tưởng nàng. Nàng đã quyết định lên giàn thiêu để chứng minh cho sự trong sạch của mình. Nàng đã sống cuộc đời không có gì hổ thẹn và ngẩng cao đầu cho đến giây phút cuối cùng.

Biện pháp tu từ ẩn dụ (ngẩng cao đầu) → chỉ sự không khuất phục, khí thế hiên ngang của Xi-ta.

Bài 1 trang 32 SGK Văn 10 tập 1

Xác định từ có hình thức ngữ âm, chính tả đúng trong các trường hợp sau đây:
a. xử dụng / sử dụng
b. xán lạn / sáng lạng
c. buôn ba / bôn ba
d. oan khốc / oan khóc

a) sử dụng

b) xán lạn

c) bôn ba

d) oan khốc

Bài 2 trang 32 SGK Văn 10 tập 1

Những từ in nghiêng trong các câu sau mắc lỗi gì? Hãy tìm từ đúng thay thế cho các từ đó.

a) Hê-ra-clét và Ăng-tê đã giao đấu với nhau vô cùng quyết đoán.

b) Sau những chiến công lừng lẫy, khắp nơi đều nghe danh giá Đăm Săn.

c) Dù phải “luyện đá vá trời” hết sức vất vả nhưng Nữ Oa đã thực hiện một cách công phu, hoàn thành mĩ miều.

d) Thực phẩm nhiễm khuẩn đã làm nhiều người bị ngộ sát, may mà được cứu chữa kịp thời.

a) Lỗi dùng từ không đúng nghĩa

Sửa: quyết đoán -> quyết liệt

b) Lỗi dùng từ không đúng nghĩa

Sửa: danh giá -> danh tiếng

c) Lỗi dùng từ không đúng nghĩa

Sửa: mĩ miều -> mĩ mãn

d) Lỗi dùng từ không đúng nghĩa

Sửa: ngộ sát -> ngộ độc

Bài 3 trang 33 SGK Văn 10 tập 1 Cánh diều

Phát hiện, phân tích lỗi và sửa lỗi dùng từ trong các câu sau

a) Lượng mưa năm nay kéo dài đã gây nhiều thiệt hại cho mùa màng

b) Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt, được khoa Dược tích cực pha chế, điều trị bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt

c) Những chứng minh về một nền văn hóa cổ ở vùng này còn rất nhiều

d) Trước lối chơi lực lượng của hàng phòng thủ đối phương, đội bóng của chúng tôi không thể ghi bàn được

a) Lỗi sai dùng từ không đúng nghĩa: Lượng mưa. Sửa lại: Mùa mưa

b) Lỗi sai dùng từ không đúng nghĩa: pha chế. Sửa lại: điều chế

c) Lỗi sai dùng từ không đúng hình thức ngữ âm, chính tả: chứng minh. Sửa lại: minh chứng                                               d) Lỗi sai dùng từ không đúng hình thức ngữ âm, chính tả: lối chơi lực lượng. Sửa lại: lối chơi và lực lượng

Bài 4 trang 33 SGK Văn 10 tập 1 Cánh diều

Viết một đoạn văn (khoảng 5-7 dòng) phân tích một nhân vật thần thoại mà em yêu thích, trong đoạn văn có sử dụng một trong các biện pháp tu từ đã học ở Trung học cơ sở?

Oa có hình dáng đầu người và thân con rắn, một ngày nọ, bà tưởng nhớ Bàn Cổ khai thiên tích địa, tạo ra những ngọn núi và hồ nước, động vật, thay đổi sự tỉnh lặng của thế giới. Tuy nhiên, Nữ Oa luôn luôn cảm thấy rằng thế giới này vẫn còn thiếu một cái gì đó, nhưng không thể nhớ những gì. Trong khi Nữ Oa suy niệm, nhìn xuống dưới nước Hoàng Hà, lúc đó, nước trong xanh, mặt nước tựa như gương, in bóng hình của bà. Khi đó đã ngộ ra thế giới thiếu một “người” như bà. Nữ Oa đã tham chiếu tướng mạo bản thân sử dụng bùn của Hoàng Hà tạo ra một thân hình con người sau đó sử dụng pháp thuật để cho bùn đất sét đó có sự sống thành con người thực thụ.